Και κάτι άλλο... (277 άρθρα)

Οι καύσωνες στη διάρκεια του καλοκαιριού στη χώρα μας, είναι ένα μάλλον συνηθισμένο φαινόμενο. Ένας από αυτούς όμως, έμεινε στην μετεωρολογική, και όχι μόνο, ιστορία…

Σε λίγες μέρες, συμπληρώνονται 30 χρόνια, από τον καύσωνα του 1987, που ξεκίνησε στις 20 Ιουλίου και είχε διάρκεια ως τα ξημερώματα της 28ης Ιουλίου, αφήνοντας πίσω του χιλιάδες θύματα.

Το 1987, ήταν μια χρονιά ακραίων καιρικών φαινομένων. Ο Μάρτιος ήταν ένας μήνας ασυνήθιστα παρατεταμένων χιονοπτώσεων. Τη Δευτέρα 9/3/1987, το πάχος του χιονιού στο κέντρο της Αθήνας, έφτασε τα 10-15 cm, ενώ ως τις 17 Μαρτίου, έπεφταν χιόνια σε Αττική και Εύβοια και οι θερμοκρασίες ήταν καθαρά πολικές. Στη Νέα Φιλαδέλφεια -4°C, στο Τατόι -7°C και στα Τρίκαλα Θεσσαλίας -18°C ! (Γιώργος Μελανίτης, “Ο Καιρός και τα Μυστικά του”).

Η θεωρία “βαρύς χειμώνας – βαρύ καλοκαίρι” δεν γίνεται αποδεκτή από την επιστήμη της Μετεωρολογίας, ωστόσο, το 1987, υπήρξε απόλυτη “επιβεβαίωσή” της.

Ο όρος “καύσωνας” (<μτγν. καύσων) χρησιμοποιείται στη χώρα μας για να περιγράψει μια παρατεταμένη περίοδο πολύ θερμού καιρού. Ο διεθνής όρος είναι heat wave (θερμό κύμα).Σύμφωνα με το «Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας» της Ακαδημίας Αθηνών, έκδοση 2014, ο καύσωνας είναι «εξαιρετικά υψηλή θερμοκρασία του αέρα( για την Ελλάδα, ίση ή μεγαλύτερη των 39 βαθμών Κελσίου κατά τη διάρκεια της ημέρας και μεγαλύτερη των 26 κατά τη νύχτα), η οποία συνοδεύεται από άπνοια, παρατηρείται σε ευρεία γεωγραφική έκταση και διαρκεί δύο τουλάχιστον εικοσιτετράωρα».

Καύσωνες είχαμε και τα προηγούμενα χρόνια και μάλιστα με θύματα: 20-26 Αυγούστου 1958, με ρεκόρ θερμοκρασίας 47,2°C στα Τρίκαλα και 500 – 600 νεκρούς, στις 10/7/1977 με 48°C σε Ελευσίνα και Τατόι, 25/6/1982, με 44,6°C  στη Νέα Φιλαδέλφεια και 43,8°C στα Τρίκαλα (και 40 νεκρούς). Ωστόσο, ο καύσωνας του 1987 ήταν πραγματικά απίστευτος…

Ήδη από τις 18 και 19 Ιουλίου, η θερμοκρασία άρχισε να ανεβαίνει απειλητικά στους 38-39°C. Στις 20 Ιουλίου, η θερμοκρασία έφτασε στους 40°C και ως τα ξημερώματα της 28ης Ιουλίου, οι μέγιστες θερμοκρασίες ήταν σταθερά πάνω από 40°C (max Ελευσίνα 45°C, Νέα Φιλαδέλφεια 44°C), με μέση τιμή τους 43°C. Οι ελάχιστες θερμοκρασίες κυμαίνονταν από 29°C – 32°C με μέση τιμή τους 31°C. Έτσι, σε συνδυασμό με την πλήρη άπνοια και την έντονη υγρασία, η κατάσταση ήταν κάτι παραπάνω από τραγική και αφόρητη… Κάθε μέρα ήταν χειρότερη από την προηγούμενη… Κλιματιστικά δεν υπήρχαν σχεδόν πουθενά, οι ανεμιστήρες ήταν ανεπαρκείς και αν προσθέσουμε ότι όλοι σχεδόν αγνοούσαν τα στοιχειώδη μέτρα προφύλαξης από τις υψηλές θερμοκρασίες ήταν αναμενόμενο να έχουμε τραγικές συνέπειες…

Τα διαμερίσματα – κλουβιά μετατράπηκαν σε φούρνους, όπου έχασαν τη ζωή τους εκατοντάδες, ηλικιωμένοι κυρίως, άνθρωποι. Οι νεκροί σύντομα ξεπέρασαν τους 1.000… Καθώς πολλές οικογένειες είχαν ήδη ξεκινήσει τις διακοπές τους, συνέβαινε το εξής απίστευτο: Τα δελτία ειδήσεων καλούσαν ονομαστικά εκατοντάδες οικογένειες που βρίσκονταν στην εξοχή, να επικοινωνήσουν με την Αστυνομία για “σοβαρή οικογενειακή τους υπόθεση”. Αφορούσε κάποιον δικό τους, ηλικιωμένο άνθρωπο που είχαν αφήσει πίσω και δεν άντεξε τον καύσωνα. Τα νεκροτομεία ήταν γεμάτα και “άνοιξαν” και εκείνα του Στρατού. Εκατοντάδες νεκροί παρέμεναν άταφοι, γιατί δεν υπήρχαν διαθέσιμοι χώροι στα νεκροταφεία…

“Σε Τρένα οι Νεκροί”, όπως έγραφε σε πρωτοσέλιδο και το “Έθνος”… Ο όρος θερμοπληξία μπήκε για τα καλά στη ζωή των Ελλήνων…

Και μέσα σε όλη την τραγική αυτή κατάσταση, ήρθε και το αθάνατο ελληνικό δαιμόνιο να συνδυαστεί με τον (επίσης αθάνατο) επιτήδειο Έλληνα για να εκμεταλλευτεί και τον καύσωνα. Όπως γράφει στο μπλογκ του, ο μεγάλος μετεωρολόγος Δημήτρης Ζιακόπουλος: “Στην οδό Πανεπιστημίου, συμπατριώτες μας πουλούσαν στους ταλαίπωρους διαβάτες νερό σε πλαστικά ποτήρια, σε απίστευτα υψηλές τιμές…”! Βλέπετε, δεν υπήρχαν τότε τα μπουκαλάκια εμφιαλωμένου νερού.

Ο καύσωνας, αφρικανικής προέλευσης, έφυγε, αφήνοντας πίσω του χιλιάδες νεκρούς. Σχεδόν όλοι στο διαδίκτυο, αναφέρονται σε 1.000 – 1.500 νεκρούς. Εμείς, θα στηριχτούμε στα βιβλία των κορυφαίων μετεωρολόγων Δ. Ζιακόπουλου και Γ. Μελανίτη, που θεωρούμε σαφώς πιο έγκυρα.

Ο Γ. Μελανίτης, στο βιβλίο του που αναφέραμε και παραπάνω, γράφει ότι οι νεκροί ήταν περισσότεροι από 3.500 (οι 2.500 απ’ αυτούς στην Αθήνα). Και ο Δ. Ζιακόπουλος στο βιβλίο του “Καιρός: Ο Γιος της Γης και του Ήλιου”, τόμος ΙΙ “η πρόγνωση”, αναφέρει ότι οι νεκροί, συνολικά, έφτασαν τους 4.000. Από το 1988, άρχισε η μαζική εγκατάσταση κλιματιστικών σε δημόσια κτίρια αλλά και στα σπίτια, κι έτσι οι καύσωνες των επόμενων ετών ήταν, σχετικά, ανώδυνοι…

_______________________

Πηγή: http://antikleidi.com

Τα αποτελέσματα της έρευνάς του δημοσιεύτηκαν το 1973 στο επιστημονικό περιοδικό Science σε άρθρο με τίτλο “Υγιείς σε μέρη για παράφρονες“, το οποίο προκάλεσε αίσθηση στην κοινή γνώμη και συζητήσεις μεταξύ των ειδικών: Ο Ρόζενχαν στο άρθρο του αμφισβητούσε ευθέως την εγκυρότητα της ψυχιατρικής διαγνωστικής διαδικασίας και, επιπροσθέτως, κατήγγειλε την απανθρωποίηση και τον στιγματισμό που υφίσταντο οι νοσηλευόμενοι σε ψυχιατρικά νοσοκομεία ασθενείς.

Πρώτη φάση του πειράματος: Ψυχικά υγιείς εκλαμβάνονται ως ασθενείς

Αρχικά, ο Ρόζενχαν και οι συνεργάτες του (ανάμεσά τους ένας φοιτητής ψυχολογίας, τρεις ψυχολόγοι, ένας παιδίατρος, ένας ψυχίατρος, ένας ζωγράφος και μία νοικοκυρά), παρουσιάσθηκαν προσποιούμενοι τους ψυχικά ασθενείς σε δώδεκα διαφορετικά ψυχιατρικά νοσοκομεία διασκορπισμένα σε πέντε πολιτείες των Η.Π.Α. (μεταξύ των οποίων υπήρχαν δημόσια νοσοκομεία χαμηλού προϋπολογισμού, αλλά και ονομαστά πανεπιστημιακά νοσοκομεία, καθώς και μία πανάκριβη ιδιωτική κλινική). Κανείς από τους “ψευδοασθενείς” του Ρόζενχαν δεν είχε προηγούμενο ψυχιατρικό ιστορικό.

Όλοι τους ισχυρίσθηκαν στους γιατρούς που τους εξέτασαν ότι το τελευταίο διάστημα άκουγαν δυσδιάκριτες φωνές του ιδίου πάντοτε φύλου που έμοιαζαν να προφέρουν τις λέξεις “empty”, “hollow”, “thud” [κενό, κούφιο, γδούπος]. Οι λέξεις αυτές επιλέχθηκαν επίτηδες από τον Ρόζενχαν, επειδή, αν και θα μπορούσαν να εκληφθούν ως ενδείξεις μιας κάποιας υπαρξιακής κρίσης, ουδέποτε αντιθέτως είχαν συσχετισθεί στη ψυχιατρική βιβλιογραφία με διαταραχές ψυχωτικού τύπου.

Εκτός από τις υποτιθέμενες ακουστικές ψευδαισθήσεις, οι δήθεν ασθενείς δεν ανέφεραν κανένα άλλο σύμπτωμα ή ενόχληση και απαντούσαν με απόλυτη ειλικρίνεια σε όλες τις σχετικές με τα βιογραφικά τους στοιχεία και την προσωπική τους ζωή ερωτήσεις, αποκρύβοντας μόνον το πραγματικό τους όνομα και το επάγγελμα.

Εντούτοις, στις ένδεκα περιπτώσεις οι ψυχίατροι “διέγνωσαν” σχιζοφρένεια και στη δωδέκατη (σ’ αυτόν που απευθύνθηκε στο ιδιωτικό νοσοκομείο) μανιοκαταθλιπτική ψύχωση -διάγνωση που κατά κανόνα θεωρείται καλύτερης πρόγνωσης. Αποφάνθηκαν επίσης ότι όλοι οι “ασθενείς” χρήζουν νοσηλείας σε ψυχιατρικό τμήμα.

Αμέσως μετά την εισαγωγή τους, ο Ρόζενχαν και οι συνεργάτες του άρχισαν να συμπεριφέρονται φυσιολογικά, να είναι φιλικοί και συνεργάσιμοι με το προσωπικό, και να δηλώνουν σε κάθε ευκαιρία ότι αισθάνονται καλά και ότι δεν έχουν πλέον ακουστικές ψευδαισθήσεις. Παρέμειναν, παρ’ όλα αυτά, νοσηλευόμενοι από 7 έως 52 ημέρες (με μέσο όρο νοσηλείας τις 19 ημέρες), και όλοι τους αναγκάσθηκαν να παραδεχθούν ότι ήταν ψυχικά ασθενείς και να πάρουν ψυχοφάρμακα (τα οποία βέβαια έφτυναν στις τουαλέτες χωρίς να γίνονται αντιληπτοί από το προσωπικό, όπως έκαναν και άλλοι νοσηλευόμενοι).

Μετά το πέρας της νοσηλείας τους έλαβαν εξιτήριο με την πανομοιότυπη διάγνωση “σχιζοφρένεια σε αποδρομή”, διάγνωση η οποία κατά τον Ρόζενχαν υποδηλώνει ότι για τους ψυχιάτρους η σχιζοφρένεια δεν είναι ποτέ εντελώς θεραπεύσιμη, αλλά μπορεί μόνον να παρουσιάζει κάποιες περιοδικές υφέσεις.

Σε καμιά στιγμή, καθ’ όλη τη διάρκεια του πειράματος, το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό δεν υποπτεύθηκε ότι ο Ρόζενχαν ή οι συνεργάτες του θα μπορούσαν να μην ήταν πραγματικοί ασθενείς. Όπως προέκυψε από τη μελέτη των φακέλων των ασθενών (πραγματικών και μη), από την στιγμή που ένα άτομο χαρακτηριζόταν ως σχιζοφρενής, οι γιατροί και οι νοσηλευτές είχαν την τάση να μεταγράφουν και να ερμηνεύουν τα βιογραφικά του στοιχεία, τις συμπεριφορές και τα λόγια του με τέτοιο τρόπο ώστε αυτά να ταιριάζουν με τις επικρατούσες αντιλήψεις της εποχής για την αιτιοπαθολογία και την φύση της σχιζοφρένειας.

Σε αυτό το πλαίσιο η ασυνήθιστη για νοσηλευόμενους συμπεριφορά του Ρόζενχαν και των συνεργατών του (η μόνη άλλωστε ασυνήθιστη συμπεριφορά που είχαν κατά την διάρκεια της νοσηλείας τους), να κρατούν δηλαδή φανερά σημειώσεις για ό,τι συνέβαινε καθημερινά στην κλινική όπου νοσηλευόταν, όχι μόνον δεν προκάλεσε υποψίες, αλλά, και τις ελάχιστες φορές που θεωρήθηκε άξια λόγου και καταγράφηκε στον φάκελό τους, ερμηνεύτηκε απλώς ως μια επιπλέον ένδειξη της ψυχικής τους αρρώστιας.

Σε αντίθεση πάντως με το ψυχιατρικό προσωπικό, αρκετοί από τους αληθινούς ασθενείς αντελήφθησαν ότι οι άνθρωποι του Ρόζενχαν διέφεραν: Από τους 118 νοσηλευόμενους των τριών πρώτων νοσοκομείων, οι 35 εξέφρασαν αμφιβολίες για το αν πράγματι οι συνεργάτες του Ρόζενχαν ήταν ψυχικά ασθενείς και ορισμένοι μάλιστα υπέθεσαν ότι ίσως να ήταν δημοσιογράφοι σε αποστολή ή ερευνητές.

Δεύτερη φάση του πειράματος: Ψυχικά ασθενείς εκλαμβάνονται ως υγιείς

Όταν τα αποτελέσματα του πειράματος άρχισαν να γίνονται γνωστά, ένα εξειδικευμένο στην έρευνα πανεπιστημιακό νοσοκομείο ανακοίνωσε ότι ο Ρόζενχαν και οι ψευδοασθενείς του δεν θα μπορούσαν ποτέ να εξαπατήσουν το δικό του προσωπικό. Ο Ρόζενχαν ήρθε σε επαφή μαζί τους και τους πρότεινε να προσπαθήσουν να εντοπίσουν τον ή τους ψευδοασθενείς που θα έστελνε στους επόμενους τρεις μήνες. Εκείνοι δέχθηκαν την πρόκληση, με αποτέλεσμα το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα από τα 193 άτομα που προσήλθαν για εξέταση στο νοσοκομείο τους τα 41 να χαρακτηριστούν ως “ψευδοασθενείς” και τα 42 ως “ύποπτα προσποίησης”.

Το κωμικοτραγικό όμως της υπόθεσης ήταν ότι ο Ρόζενχαν δεν είχε αποστείλει κανέναν ψευδοασθενή. Έτσι, η δεύτερη φάση της έρευνας επιβεβαίωσε πανηγυρικά τα συμπεράσματα της πρώτης: η ψυχιατρική δεν ήταν σε θέση να διακρίνει με απόλυτη σιγουριά το φυσιολογικό άτομο από το ψυχικά ασθενές, δεν γνώριζε δηλαδή τι ακριβώς ήταν η ψυχική αρρώστια.

Επιπτώσεις και κριτικές

Δημοσιευμένη λίγα χρόνια αφότου ο Έρβινγκ Γκόφμαν είχε εξομοιώσει τα ψυχιατρικά νοσοκομεία με καταπιεστικούς ολοκληρωτικούς θεσμούς, ο Τόμας Σας καταγγείλει την ψυχιατρική ως ψευδοεπιστήμη και ο Μισέλ Φουκώ (όπως και ο Ντέιβιντ Κούπερ) αναδείξει την στενή σχέση της ψυχιατρικής με την κρατική καταστολή και την κυρίαρχη αστική ιδεολογία, η μελέτη του Ρόζενχαν έδωσε μεγαλύτερη ώθηση στο αντιψυχιατρικό κίνημα, που τότε βρισκόταν στο απόγειό του, ενισχύοντας τα επιχειρήματά του με πειραματικά ερευνητικά δεδομένα.

Την υπεράσπιση της θεσμικής ψυχιατρικής απέναντι στο άρθρο του Ρόζενχαν ανέλαβε ο Ρόμπερτ Σπίτσερ, ερευνητής βιομετρικής στο πανεπιστήμιο Κολούμπια και πρόεδρος της επιτροπής που είχε αναλάβει να φέρει εις πέρας την τρίτη αναθεώρηση του Διαγνωστικού και στατιστικού εγχειριδίου των ψυχικών διαταραχών (γνωστού περισσότερο με τα αρχικά DSM), την βίβλο δηλαδή της αμερικανικής ψυχιατρικής εταιρείας. Ο Σπίτσερ κατηγόρησε τον Ρόζενχαν ότι χρησιμοποίησε μη-επιστημονικά αποδεκτές μεθόδους έρευνας (ψευδοασθενείς) και ότι έβγαλε βεβιασμένα συμπεράσματα.Παραποίησε όμως αρκετές φορές τα λεγόμενα του Ρόζενχαν και εντέχνως προσπάθησε να στρέψει την προσοχή από το πρόβλημα εγκυρότητας της ψυχιατρικής διάγνωσης στο πρόβλημα αξιοπιστίας της.

Ο Σπίτσερ αναγνώριζε ότι ο βαθμός αξιοπιστίας των περισσότερων ψυχιατρικών διαγνωστικών κατηγοριών ήταν μετά βίας αποδεκτός. Υποστήριζε όμως ότι η κατάσταση θα μπορούσε να βελτιωθεί αντικαθιστώντας τις μέχρι τότε γενικόλογες περιγραφές των νοσολογικών κατηγοριών με αυστηρά και σαφή κριτήρια, ούτως ώστε όλοι οι ψυχίατροι που θα εξέταζαν τα ίδια άτομα να κατέληγαν απαρεγκλίτως στο ίδιο διαγνωστικό συμπέρασμα.

Και πράγματι ή νέα έκδοση του Διαγνωστικού και στατιστικού εγχειριδίου των ψυχικών διαταραχών (DSM III), το 1980, όπως και αυτές που ακολούθησαν, συνέβαλαν στην αύξηση της αξιοπιστίας των ψυχιατρικών διαγνώσεων (όχι όμως στο βαθμό που φανταζόταν ο Σπίτσερ και σίγουρα όχι για όλες τις νοσολογικές κατηγορίες). Βέβαια, ένα αξιόπιστο διαγνωστικό σύστημα δεν είναι κατ’ ανάγκη και ένα έγκυρο διαγνωστικό σύστημα…

Σταδιακά, και λόγω της υποχώρησης της αντιψυχιατρικής αμφισβήτησης, το πρόβλημα εγκυρότητας της ψυχιατρικής διάγνωσης (στο οποίο πρωτίστως στόχευε η μελέτη του Ρόζενχαν) ξεχάσθηκε ή διακηρύχτηκε λελυμένο λόγω της προόδου των νευροεπιστημών.

Επανάληψη του πειράματος από την Λόρεν Σλέιτερ

Σαράντα χρόνια αργότερα, η ψυχολόγος και συγγραφέας εκλαϊκευμένων επιστημονικών βιβλίων Λόρεν Σλέιτερ θέλησε να επαναλάβει μόνη της το πείραμα του Ρόζενχαν. Παρουσιάσθηκε σε οκτώ νοσοκομεία των Η.Π.Α. λέγοντας, όπως και οι ψευδοασθενείς του Ρόζενχαν, ότι εδώ και κάποιο διάστημα ακούει μια φωνή να της επαναλαμβάνει την λέξη “thud” [γδούπος], χωρίς να αναφέρει κανένα άλλο σύμπτωμα.

Η Σλέιτερ παρατήρησε ότι πολλά πράγματα είχαν αλλάξει από την εποχή που ο Ρόζενχαν δημοσίευσε την μελέτη του: Οι ψυχίατροι ήταν κατά κανόνα ευγενικοί απέναντί της, με ειλικρινή διάθεση να την βοηθήσουν, και πουθενά δεν συνάντησε την απαξιωτική συμπεριφορά του προσωπικού που στιγμάτιζε στην μελέτη του ο Ρόζενχαν. Κανείς από τους ψυχιάτρους που την εξέτασαν δεν θεώρησε ότι υπήρχε αναγκαιότητα εισαγωγής της στο νοσοκομείο. Σχεδόν όλοι τους όμως “διέγνωσαν”, μετά από μια σύντομη συνέντευξη που σε καμία περίπτωση δεν ξεπέρασε τα δεκατρία λεπτά, κατάθλιψη με ψυχωτικά χαρακτηριστικά ή ψυχωτική κατάθλιψη και της συνταγογράφησαν με μεγάλη ευκολία αντιψυχωτικά και αντικαταθλιπτικά φάρμακα.

Το “πείραμα” της Σλέιτερ, αν και δεν έχει τις προδιαγραφές ενός επιστημονικού πειράματος, καταδεικνύει ωστόσο ότι, παρά τις όποιες προόδους, η εγκυρότητα της ψυχιατρικής διάγνωσης παραμένει και στις μέρες μας προβληματική.

***********************

Διαβάστε περισσότερα στη wikipedia

Πηγή: http://antikleidi.com

Οι επιστήμονες γρήγορα κατάλαβαν ότι η διάκριση στον γνωσιακό-λογικό τομέα, στο συναισθηματικό και πραξιακό πεδίο ήταν αναγκαία, επειδή οι στάσεις δεν διαμορφώνονται όλες με τον ίδιο τρόπο. Κάποιες από αυτές στηρίζονται στη λογική, όπως, π.χ., η αντίληψη που έχουμε για το επάγγελμα του παιδιού μας (θα εξασφαλίζει ένα ικανοποιητικό εισόδημα, θα παρέχει ευκαιρίες ανέλιξης κ.λπ.), ενώ άλλες θεμελιώνονται με συναισθηματική φόρτιση (π.χ., η αγάπη μας για ένα παλιό αυτοκίνητο, το οποίο έχει συνδεθεί με όμορφες αναμνήσεις). Το πραξιακό κομμάτι αφορά στο παρατηρήσιμο μέρος των στάσεων. Για παράδειγμα, η προτίμηση κάποιου για τα ποιήματα του Ελύτη μπορεί να τον οδηγήσει στην αγορά DVD με μελοποιημένα έργα του.

Πολλοί πιστεύουν ότι ένα ικανό τμήμα των στάσεων διαμορφώνεται γενετικά (βλ. έρευνες σε μονοζυγωτικούς διδύμους) και πολλές φορές οι αρχικές γενετικές προδιαθέσεις (π.χ., μία χαλαρή, άνετη προσωπικότητα) ενδεχομένως να καθορίσουν τις μελλοντικές αντιλήψεις για τις σχέσεις ή για την ανεκτικότητα απέναντι στο διαφορετικό.

Στην πραγματικότητα, τόσο η κλασική εξαρτημένη, όσο και η μάθηση μέσω ενίσχυσης, μπορούν από μικρή ηλικία να ποδηγετήσουν τις αξίες και τα πιστεύω του ατόμου ως ενηλίκου: η συνεξάρτηση της μυρωδιάς των λουλουδιών με την επέτειο των γενεθλίων κατά την παιδική ανέμελη περίοδο μπορεί να προκαλέσει αισθήματα γαλήνης και ευτυχίας κάθε φορά που ο ενήλικος μυρίζει μία παρόμοια οσμή.

Αντίθετα, οι διαρκείς προειδοποιήσεις των γονιών προς τα παιδιά τους να μην παίζουν με συμμαθητές από ξένες χώρες μπορεί να είναι το αίτιο για γενικευμένη εχθρότητα προς τους αλλοδαπούς και το λανθάνον υπόστρωμα για μία ανάλογη πολιτική τοποθέτηση. Φυσικά, ακόμη και η αντίθετη τελική αντίδραση, δηλαδή η ανοιχτή αποδοχή καθετί διαφορετικού, διατρανώνει απλώς τη συναισθηματική φόρτιση προς τον αρνητισμό των γονέων.

Το πρόβλημα με τις στάσεις είναι ότι αρκετές φορές η διατήρησή τους μπορεί να είναι αίτιο συναισθηματικών προβλημάτων, ενώ η συχνή μεταβολή τους προκαλεί γνωστικές ασυμφωνίες. Οι παγιωμένες στάσεις είτε διασφαλίζουν την ισορροπία στο σύστημα της προσωπικότητας είτε μετατρέπονται σε άκαμπτα σχήματα, τα οποία γίνονται αφορμή για ενδοπροσωπικά και διαπροσωπικά ζητήματα. Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι αντιλήψεις μας διαμορφώνονται και μετασχηματίζονται καθημερινά μέσω της κοινωνικής σύγκρισης και ελέγχου. Παράλληλα, τα μηνύματα που δέχεται το άτομο μέσω της επικοινωνίας συνήθως στοχεύουν σε αυτό ακριβώς: την πειθώ.

Οι κοινωνικοί ψυχολόγοι έχουν καταλήξει ότι μεγάλο ρόλο στην αλλαγή των πεποιθήσεων διαδραματίζει η πηγή του μηνύματος (κατά πόσο αυτός που το εκπέμπει είναι πρόσωπο κύρους ή θεωρείται αυθεντία ή έχει στενή σχέση με τον αποδέκτη του μηνύματος). Το ίδιο θετικό ή αρνητικό αποτέλεσμα φαίνεται να έχει η ελκυστικότητα του συνομιλητή, αλλά και η θέση του ατόμου στην ομάδα στην οποία ανήκει.

Το περιεχόμενο του μηνύματος μπορεί να καθορίσει το αποτέλεσμα μιας διαλεκτικής διαδικασίας: οι άνθρωποι πείθονται περισσότερο, εάν πιστεύουν ότι το εκπεμπόμενο μήνυμα δεν σχεδιάστηκε, αλλά ούτε χρησιμοποιείται για να πείσει.

Επιπλέον, έρευνες έχουν δείξει ότι τα άτομα με μέση αυτοεκτίμηση πείθονται ευκολότερα από άτομα με χαμηλή ή υψηλή αυτοεκτίμηση, και το ίδιο φαίνεται να ισχύει και για τον δείκτη ευφυΐας. Οι στάσεις μεταβάλλονται ευκολότερα στις ηλικίες 18- 25 ετών.

Κατά τον Brophy (1983), οι επιτυχημένοι δάσκαλοι όχι μόνο χρησιμοποι­ούν τον έπαινο για την υιοθέτηση εσωτερικών προσδιορισμών και τη δημιουργία εσωτερικών κινήτρων στους μαθητές τους αλλά διαθέτουν και ορι­σμένα χαρακτηριστικά στη διδασκαλία τους που τους ξεχωρίζουν.

Ένα τέτοιο χαρακτηριστικό είναι ότι λαμβάνουν υπόψη τις ατομικές διαφορές των μαθητών τους, που έχουν να κάνουν με την ηλικία και την τάξη στην οποία βρίσκονται, το φύλο τους, την ευφυΐα και το επίπεδο επίτευξης του μαθητή, Τήν προσωπικότητα των μαθητών και τα κίνητρά τους. Αυτό σημαίνει ότι άλλου είδους αλληλεπίδραση θα έχουν με τους μικρότερους και πιο αδύνα­μους μαθητές (ένα προς ένα επαφή και πιο δομημένη διδασκαλία) και άλλn με τους μεγαλύτερους και πιο προχωρημένους μαθητές (περισσότερη ελευθερία και ανακαλυπτική μάθηση, αλληλεπίδραση σε επίπεδο ιδεών).

Μερικά άλλα κρίσιμα χαρακτηριστικά των πετυχημένων δασκάλων εί­ναι:

1) Η προσδοκία ότι θα πετύχουν στη διδασκαλία τους και πως οι μαθη­τές τους θα μάθουν. Αν μια μέθοδος αποτυχαίνει, τότε χρησιμοποιούν άλ­λη, μέχρι που να πετύχουν το στόχο τους.

ορθή κατανομή του χρόνου του σχολείου σε δραστηριότητες μάθησης . Υπάρχει προσανατολισμός προς τα έργα που πρέπει να επιτευ­χθούν, και η σχολική εργασία είναι εντατική αλλά σε περιβάλλον ευχάριστο και φιλικό. Παρά τις υψηλές προσδοκίες επίτευξης, δεν υπάρχει τιμωρητικό περιβάλλον που δημιουργεί άγχος. Υπάρχει ενθουσιασμός με τη μάθηση και την επίτευξη.

3)   Ο χειρισμός και επίβλεψη της τάξης είναι συνεχής. Ο δάσκαλος συντηρεί τη συνεχεία του μαθήματος με επικάλυψη με τα προηγούμενα κε­φάλαια, με πρόκληση της προσοχής στο αντικείμενο της διδασκαλίας και με ποικιλία στις ζητούμενες εργασίες. Κρατά τους μαθητές απασχολημέ­νους ώστε να μην υπάρχει διασπαστική συμπεριφορά. Εξασφαλίζει ότι οι μαθητές γνωρίζουν τι περιμένει ο δάσκαλος από αυτούς και πώς θα το πε­τύχουν.

4)   Η διευθέτηση των βημάτων της διδασκαλίας είναι τέτοια που ο ρυθ­μός του μαθήματος να μην είναι αργός —οπότε προκαλεί χαλάρωση της προσοχής —, ούτε πολύ γρήγορος, γιατί δεν μπορούν να τον παρακολου­θήσουν οι μαθητές. Ο ρυθμός βάδην (μικρά βήματα σε γρήγορο ρυθμό) φαίνεται ότι είναι κατάλληλος για τη συντήρηση της προσοχής και τη μάθη­ση. Ο ρυθμός αυτός αλλάζει ανάλογα με τη δυσκολία του αντικειμένου του μαθήματος. Πιο δύσκολα θέματα απαιτούν αργότερους ρυθμούς. Επίσης, ο ρυθμός επιτυχίας στο κάθε επιμέρους έργο πρέπει να είναι πολύ υψη­λός, ώστε να εξασφαλίζεται η ομαλή μετάβαση στα επόμενα Βήματα της δι­δασκαλίας.

5)   Η διδασκαλία είναι ενεργητική, με επίδειξη δεξιοτήτων, επεξήγηση εννοιών, δημιουργία συνθηκών συμμετοχής και άσκησης, ερμηνεία του πώς γίνεται η άσκηση πριν τα παιδιά αρχίσουν την προσπάθεια με αυτήν.

6)   Η διδασκαλία δε σταματά μέχρι να υπάρξει υπερμάθηση, δηλαδή πλήρης κατοχή και επανάληψη, σε σημείο που να μην υπάρχουν κενά στη γνώση.

Πραγματικά, η διδασκαλία είναι μια τέχνη που συχνά είναι δύσκολο να περιγράφει και να εφαρμοστεί, γιατί υπάρχει μια συνεχής προσαρμογή των μεθόδων και πρακτικών ανάλογα με την τάξη και τους μαθητές που έ­χει κανείς απέναντι του. Αυτό που φαίνεται να έχει σημασία είναι ο ενθου­σιασμός του δασκάλου με τη δουλειά του, ο οποίος παρασύρει και τους μαθητές σε αυτήν. Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο ενθουσιασμός στην αρχή της μάθησης, όταν ο μαθητής δε διαθέτει ακόμη κίνητρα δικά του και προσδιορισμούς εσωτερικούς που θα συντηρούν την προσπάθειά του. Όσο προχωρεί ο μαθητής και πλησιάζει την περιοχή του ειδικού (του δα­σκάλου ή του καθηγητή), τόσο αλλάζει και η μορφή της διδασκαλίας, μια και τότε χρειάζεται η μύηση του μαθητή στη βαθύτερη κατανόηση των σχέ­σεων που διέπουν τα φαινόμενα. Τότε η διδασκαλία γίνεται πιο εξειδικευ­μένη και πιο λεπτομερειακή, και η υπάρχουσα εσωτερική ευχαρίστηση ενισχύεται από την επίτευξη νέων επιπέδων κατανόησης και επίδοσης.

Α. Κωσταρίδου-Ευκλείδη  – Ψυχολογία Κινήτρων 

Πηγή: http://antikleidi.com

Γενικώς, στο ιδεολογικό οπλοστάσιο της άρχουσας τάξης υπάρχουν μπόλικα μεταφυσικά και παραφυσικά τερτίπια, δεισιδαιμονίες και μπουρδολογίες ολκής. Μπορούμε να αντιδράσουμε; Υπάρχει ελπίδα να μην πνιγούμε στο βούρκο της ανοησίας και της σαχλαμάρας; Πέρα από τα κοινωνικοοικονομικά αίτια που γεννούν και τρέφουν όλες αυτές τις ανοησίες, διαθέτουμε αρκετά εργαλεία, μέσα από τον πλούτο της επιστήμης, για να αντισταθούμε στην πληθώρα των παπάδων αλλά και των μάγων, των τηλεπαθητικών, των μέντιουμ και των τσαρλατάνων.

Μπορούμε να φανταστούμε την επιστήμη και τη γνώση γενικότερα, σαν ομπρέλα που ως σύνολο των επιμέρους κλάδων της, μας προσφέρει την απαραίτητη προστασία έναντι της πτώσης ανόητων λίθων, από τους οποίους ανά πάσα στιγμή κινδυνεύουμε. Διαθέτουμε λογικές διαδικασίες και μεθοδολογίες που επιτρέπουν να μην παραδιδόμαστε στους κρουνούς αποχαύνωσης που εκτοξεύουν απ’ όλες τις κατευθύνσεις. Η λογική, συνεπικουρούμενη από τη γενική γνώση, μπορεί να αντικρούσει και να ξεσκεπάσει την καθημερινή βλακεία, ιερή ή ανίερη.

Υπάρχουν ορισμένα πράγματα στην αντίστασή μας με τη χαζομάρα που δεν πρέπει να μας διαφεύγουν. Καταρχάς, πρέπει να ξέρουμε πώς η θεωρία, η ιδιαίτερη άποψη που τρέφουμε, επιδρά στην αντιλαμβανόμενη πραγματικότητα.

«Αυτό που παρατηρούμε δεν είναι η ίδια η φύση, αλλά ό,τι αντιλαμβανόμαστε από αυτήν βάσει των μεθόδων της έρευνάς μας», είχε πει χαρακτηριστικά ο Βέρνερ Χάιζενμπεργκ¹.

Με άλλα λόγια, η πραγματικότητα τείνει προς τον “υποκειμενισμό” τουλάχιστον, ανάλογα με το βαθμό ακριβείας των μέσων παρατήρησης, την αντιληπτική ικανότητα του παρατηρητή.

Επίσης, η θεωρία, κατά κάποιον τρόπο, φτιάχνει πραγματικότητα, η οποία (πραγματικότητα) μπορεί να υπάρχει ανεξάρτητα από εμάς, αλλά η αντίληψή μας γι’ αυτήν επηρεάζεται από τον τρόπο που σκεφτόμαστε.

Έτσι την πάτησε ο Κολόμβος φτάνοντας στην αμερικανική ήπειρο. Υποτίθεται πως ανακάλυψε κανέλα, μαστιχόδεντρα, καρύδες και ραβέντι, που σε καμία περίπτωση δε φύονταν στη συγκεκριμένη ήπειρο. Είχε τη θεωρία πως βρίσκεται στην Ασία και έκανε παρατηρήσεις σχετικά με αυτήν, ενώ βρισκόταν στην “απέναντι” πλευρά του κόσμου.

Η επιστήμη γνωρίζει πως ο παρατηρητής επιδρά σε αυτό που παρατηρεί. Ένας μηχανικός, για να υπολογίσει την ελαστικότητα ή την αντοχή ενός μετάλλου, το καταπονεί. Η παρατήρηση μιας φυλής από ανθρωπολόγους μεταβάλλει τη συμπεριφορά της. Οι ψυχολόγοι γνωρίζουν ότι η παρατήρηση ή η γνώση των στόχων από τα υποκείμενα ενός πειράματος τροποποιούν το αποτέλεσμα.

Επίσης, και τα μέσα παρατήρησης μεταβάλλουν το αποτέλεσμα. Κάθε φορά που περνούσαμε σε μεγαλύτερο μέγεθος τηλεσκοπίων, άλλαζε και η γνώση μας για το μέγεθος του σύμπαντος. Το 19ο αιώνα θεωρούσαν την ευφυΐα ανάλογη του όγκου του εγκεφάλου. Η φάλαινα λοιπόν η ευφυέστερη όλων; Όχι, γιατί τότε θα αντιστεκόταν στον αφανισμό της από τους Γιαπωνέζους αλιείς και τα αμερικανικά σόναρ.

Για την παραμόρφωση της πραγματικότητας από τα μέσα παρατήρησης ο Έντινγκτον² έχει μία παραβολή:

«Ένας επιστήμονας ρίχνει ένα δίχτυ συγκεκριμένου μεγέθους που πιάνει οτιδήποτε είναι μεγαλύτερο από πέντε εκατοστά. Συστηματοποιώντας αργότερα τα ευρήματά του, καταλήγει σε δύο βασικά συμπεράσματα:

Όλα τα θαλάσσια όντα είναι μεγαλύτερα από 5 εκατοστά.

Όλα τα θαλάσσια όντα έχουν βράγχια».

Ό,τι και να υποστηρίξει ένας τρίτος για το αυτονόητο σήμερα της ύπαρξης και μικρότερων ψαριών ή και θαλασσίων όντων που δεν έχουν βράγχια, αυτός επιμένει πως, αφού δεν το πιάνει το δίχτυ του, δηλαδή τα αισθητηριακά του όργανα, είναι εκτός πεδίου της επιστήμης του.

Το ότι μέχρι κάποτε αγνοούσαμε την ύπαρξη των μικροβίων δε σημαίνει πως αυτά δεν υπήρχαν και δεν έκαναν τη δουλειά τους.

Σε καμία περίπτωση οι αποσπασματικές μαρτυρίες δε συγκροτούν επιστήμη. Επιστήμη σημαίνει τεκμηρίωση, φυσικές αποδείξεις. Οποιεσδήποτε μαρτυρίες, για οποιοδήποτε γεγονός, όσες και από όσους κι αν είναι, δεν μπορούν να ισχύουν χωρίς το ίδιο το αποτέλεσμα να μπορεί να αιτιολογηθεί επιστημονικά και να μπορεί να επαναληφθεί κάτω από ελεγχόμενες συνθήκες.

Όσο κι αν επιμένει ο κάθε αφελής για την επαφή του με εξωγήινους, απαραίτητη είναι η προσκόμιση αποδείξεων για να γίνει πιστευτός. Αναρωτηθήκατε ποτέ πώς και δεν έγινε μάρτυρας, μέχρι σήμερα, τέτοιας επαφής ένας επιστήμονας, ένας αστροφυσικός να πούμε; Τέτοιες μαρτυρίες, παρ’ όλη τη φιλολογία, μέχρι σήμερα δεν έχουν υπάρξει. Όσοι θεωρούν υπαίτιο της κακοτυχίας τους τον ανάδρομο Ερμή³ ή τη σύνοδο κάνα δυο αθώων και ανυποψίαστων πλανητών, ας μας πουν με ποιον αντικειμενικό τρόπο επιδρούν στις άσημες τύχες μας.

Η Κική υποστηρίζει πως το ομοιοπαθητικό φάρμακο θεράπευσε την κατάθλιψη της σκυλίτσας της, πράγμα που διαπίστωσε οφθαλμοφανώς διότι μετά την κατάποσή του (από τη σκυλίτσα και όχι από την Κική), αυτή (η σκυλίτσα) βγήκε από την ντουλάπα, όπου βρισκόταν έγκλειστη εκουσίως, αρνούμενη να επικοινωνήσει και επανήλθε στις σκυλίσιες χαριτωμενιές της, προς ανακούφιση όλων και προς επίρρωση της ομοιοπαθητικής. Καλά θα κάνει, την επόμενη φορά που θα χρησιμοποιήσει κάποιο σκεύασμα ή φάρμακο, αυτή ή η σκυλίτσα της, να απαιτήσει να της γνωστοποιηθούν με κάποιον τρόπο η σύνθεσή του, ο τρόπος που επιδρά και οι ενδεχόμενες παρενέργειές του.

Η χρησιμοποίηση επιστημονικών όρων δεν είναι επιστήμη. Σας μεταφέρω ένα αυτούσιο απόσπασμα:

«Ο πλανήτης μας ήταν ναρκωμένος επί αιώνες και με την πρόσληψη υψηλότερων ενεργειακών συχνοτήτων πρόκειται να αφυπνιστεί ως προς τη συνειδητότητα και την πνευματικότητα. Οι δάσκαλοι των ορίων και οι δάσκαλοι της προφητείας χρησιμοποιούν τις ίδιες δημιουργικές δυνάμεις για να υλοποιήσουν τις πραγματικότητές τους, όμως ο ένας κινείται σε κατιούσα σπειροειδή καμπύλη και ο δεύτερος σε ανιούσα, αυξάνοντας ο καθένας την εγγενή συντονισμένη δόνησή του» (απόσπασμα από εφημερίδα των Δημιουργιστών)⁴.

Βγάλτε νόημα και προσπαθήστε να μετρήσετε τη συντονισμένη δόνηση ενός δασκάλου της προφητείας.

Οι εντυπωσιακές και βαρύγδουπες δηλώσεις δεν επαληθεύουν ισχυρισμούς και γεγονότα. Καλά θα κάνετε μετά από κάτι τέτοιο να περιμένετε την τεκμηρίωση. Και να θυμάστε: Όσο πιο ασυνήθιστη είναι μια θεωρία τόσο καλύτερα ελεγμένη θα πρέπει να είναι η απόδειξή της.

Αιρετικό δε σημαίνει σώνει και καλά σωστό. Κάποτε ο Άρθουρ Σοπενχάουερ⁵ είχε πει:

«Κάθε αλήθεια περνά από τρία στάδια. Πρώτα τη χλευάζουν. Έπειτα την πολεμούν βίαια. Τέλος, την αποδέχονται ως αυτονόητη».

Δεν είναι όμως πάντα έτσι. Ο κόσμος κάποτε γέλασε με τον Κοπέρνικο⁶ και τους αδελφούς Ράιτ⁷. Το ίδιο γελάει όμως και μ’ έναν κωμικό. Αλλά κανείς δε γέλασε με τη θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν, η οποία είχε μάλλον αγνοηθεί μέχρι το 1919, όταν αποδείχτηκε πειραματικά. Με τον Δαρβίνο⁸, επίσης, κανείς δε γέλασε, αντιθέτως γνώρισε τη βίαιη πολεμική, διότι για πρώτη φορά η εκκλησία ένιωθε τη δαμόκλειο σπάθη της επιστήμης να επικρέμεται πάνω από το κεφάλι της.

Για κάθε Γαλιλαίο⁹ που απειλήθηκε με βασανιστήρια για την επιστημονικότητά του, υπάρχουν χιλιάδες άγνωστοι των οποίων οι θεωρίες τους δεν έγιναν ποτέ αποδεκτές από την ανθρωπότητα όσο καινοτόμες κι αν φάνταζαν στην αρχή.

Όποιος υποστηρίζει κάτι υποχρεούται να το αποδεικνύει. Εκτός του ότι είμαστε υποχρεωμένοι να υπερασπιζόμαστε τον ισχυρισμό μας, έχουμε την ίδια υποχρέωση να στηρίζουμε την άποψή μας με την απόδειξη. Βεβαίως, όταν μία άποψη έχει γίνει αποδεκτή επιστημονικά και καθημερινά επιβεβαιώνεται, ανήκει στην πλευρά που αμφισβητεί η υποχρέωση να στηρίξει τις αντιρρήσεις της. Η θεωρία της εξέλιξης στηρίζεται πια αρκετά καλά στις επιστήμες. Ας αποδείξουν οι Δημιουργιστές πως οι παπάδες δεν είναι συγγενείς του χαμαιλέοντα. Παράλληλα, όπου καταβάλλονται ιδιαίτεροι πόροι για την υποστήριξη και διατήρηση κάποιας θεωρίας, είναι οι ξοδεύοντες εκείνοι που φέρουν την ευθύνη της απόδειξης. Έχετε αναρωτηθεί τι έχουν στοιχίσει στην ανθρωπότητα οι θρησκείες; Τι πληρώνουμε ακόμη και σήμερα για τις ανοησίες τους και τις επικίνδυνες πρακτικές τους; Και ποια απόδειξη της θεϊκής τους υπόστασης έχουν προσφέρει έως σήμερα;

Πρέπει να ξεχωρίζουμε τη φήμη από την πραγματικότητα. Το ότι κυκλοφορεί κάτι ευρέως δε σημαίνει πως είναι και αληθινό. Κι από στόμα σε στόμα μπορεί να κυκλοφορεί κάτι, αλλά δεν είναι απαραίτητο να είναι κάτι περισσότερο από την… τσίχλα. Τα “Άκουσα… Μου είπανε… Διάβασα…” πρόκειται συνήθως για διαδόσεις που πολύ απέχουν από την πραγματικότητα, έστω κι αν η επανάληψη τέτοιων διαδόσεων μπορεί να καταλήξει “πραγματικότητα”. Ίσως ένας ορισμός της πραγματικότητας να είναι απαραίτητος:

Ας πούμε πως πραγματικό μπορεί να είναι ό,τι δεν αντιβαίνει τους φυσικούς νόμους, δεν αντίκειται στα συμπεράσματα της επιστήμης και μπορεί κάτω από ελεγχόμενες συνθήκες να επαναληφθεί ως συμβάν.

Προσοχή: Το μη πιθανό, το ασυνήθιστο, δεν αποκλείεται να είναι πραγματικό. Χρήζει όμως, κυρίως λόγω της δυσκολίας αποδοχής, αυξημένης τεκμηρίωσης.

“Ο φούρνος μικροκυμάτων είναι επιβλαβής.” “Οι Αμερικανοί δεν πήγαν ποτέ στη Σελήνη.” “Οι Κινέζοι έχουν μικρό γεννητικό μόριο.” “Το άγιο φως ανάβει μόνο του από θεία παρέμβαση”. “Η ζέστη προμηνύει… σεισμό”.

Πόσα απ’ όλα αυτά και άλλα πολλά δεν έχει πιστέψει ο κόσμος και πόσο μας στοιχίζει κάθε χρόνο να έρχεται το επιστέγασμα της απάτης με το άγιο φως από την Ιερουσαλήμ αεροπορικώς στην Ελλάδα; Πόσοι, δε, ρασοφόροι διαφόρων ορθόδοξων εκκλησιών μαλλιοτραβιούνται ωσάν ελεεινές και υστερικές “γραίες” για την κυριαρχία τους σ’ αυτή τη σπηλιά;

Το ανεξήγητο δεν είναι και μη εξηγήσιμο. Πολύ περισσότερο δε σημαίνει μεταφυσικό ή παραφυσικό. Όσο δεν καταλήγουμε πώς φτιάχτηκαν και γιατί οι πυραμίδες, δεν είναι απαραίτητο να τις έχουν χτίσει εξωγήινοι. Πολλές φορές ο συνδυασμός μη ή ελλιπούς γνώσης, με την αυτοπεποίθηση, προϊόν της ανωτέρω αμάθειας ή αυτοφυής − δεν έχει σημασία, παραπέμπει την αδυναμία κατανόησης σε δεισιδαιμονικά μυστήρια. Θα πρέπει να μη λησμονούμε πως ο ευφυής γνωρίζει ότι είναι υποδεέστερος κάποιου άλλου, σε αντίθεση με το βλάκα που αυτοανακηρύσσεται στον ευφυέστερο όλων. Πολλές φορές και οι λογικοί πιστεύουν πως, αφού αδυνατούν να εξηγήσουν το λύγισμα των κουταλιών ή την πυροβασία, πρόκειται για μυστικιστικά φαινόμενα. Μπορούμε όλοι μας χωρίς τη βοήθεια κανενός πνεύματος ή αγίου να περπατήσουμε στα κάρβουνα χωρίς να πάθουμε το παραμικρό. Ζήτημα απλής φυσικής. Το κάρβουνο έχει μικρή θερμοχωρητικότητα και η θερμική αγωγιμότητα μεταξύ κάρβουνου και ποδιού είναι ελάχιστη. Όσοι έχουν ψήσει έστω και για μια φορά κέικ στη ζωή τους, το γνωρίζουν εκ πείρας. Μπορούν να αγγίξουν, σχετικά εύκολα το κέικ, αλλά όχι το σκεύος. Υπό την προϋπόθεση πως δε θα σταματήσετε για τσιγάρο, θα το διασκεδάσετε, με τα κάρβουνα. Αν φυσικά βρίσκετε κάποιο νόημα στο να το κάνετε. Έστω όμως κι αν δεν προσπαθήσετε, υπάρχουν πολλά πράγματα τα οποία ακόμη αγνοούμε και κάποτε ίσως να ξέρουμε. Μπορούμε να προσπαθούμε γι’ αυτή τη γνώση χωρίς να τα φορτώνουμε σε θεούς και δαίμονες. Χωρίς να γινόμαστε θύματα επιτήδειων απατεώνων ή απλώς βλαμμένων, ρασοφόρων ή όχι.

Πολλές φορές ακούμε για μάγους και ψευδοεπιστήμονες και για τα εντυπωσιακά τους επιτεύγματα που προβάλλονται αφειδώς από τα ΜΜΕ. Όταν όμως καλούνται να επαναλάβουν υπό ελεγχόμενες συνθήκες και αποτυγχάνουν, τότε είναι που δεν μπορούν να τιθασεύσουν πάντα τις δυνάμεις που επικαλούνται ή η παρουσία ηλεκτρονικών συσκευών και σκεπτικιστών δεν επιτρέπει σ’ αυτές τις δυνάμεις να δράσουν. Υπό μία έννοια, μόνο οι πιστοί και οι επιρρεπείς “βλέπουν”.

Η δεισιδαιμονία δεν προσφέρει στο αποτέλεσμα. Όσο κι αν μπεις στο σπίτι με το δεξί, αν είναι να σου ’ρθει στο κεφάλι το πολύφωτο, αυτό θα συμβεί. Το φυλαχτό δεν πρόκειται να ελαττώσει στο παραμικρό τους κινδύνους που ενδεχομένως ελλοχεύουν στη ζωή μας. Ο σταυρός που αιωρείται στο αυτοκίνητο κι ενδεχομένως να εμποδίζει την ορατότητά μας ή να κεντρίζει την προσοχή μας με την ανώφελη αιώρησή του δεν πρόκειται να αποθαρρύνει τους επίδοξους κλέφτες ούτε και να μας προφυλάξει από κάποιο τροχαίο, για τον απλούστατο λόγο ότι δεν έχει αναγνωριστεί καμία σχετική ιδιότητα στο σταυρό και, επιπλέον, στο 90% των θανατηφόρων τροχαίων κρεμόταν κάποιος σταυρός από τον καθρέφτη των αυτοκινήτων. Κι όσο κι αν η Μαρία έκρυβε τη σχέση της από τη “γρουσούζα” Γεωργία, δεν εμπόδισε σε τίποτα αυτό να χωρίσει.

Η σύμπτωση δεν είναι τίποτα περισσότερο από την ταυτόχρονη εμφάνιση δύο ή και περισσότερων γεγονότων εντελώς ανεξάρτητων και ασύνδετων, όσον αφορά τα αίτια της εμφάνισής τους. Αν ο παίκτης πάρει έξι συνεχόμενους γύρους στη ρουλέτα, αυτό δεν είναι ρέντα του συγκεκριμένου γιατί κανένας φυσικός νόμος δεν το απαγορεύει ως γεγονός. Το ότι σκεφτόμουν την Όλγα και στο χτύπημα του τηλεφώνου απάντησε αυτή δε σημαίνει ότι επικοινωνούμε τηλεπαθητικά διότι κάποτε τη σκεφτόμουν με τους μήνες και ποτέ δεν τηλεφώνησε. Απλώς έχουμε μάθει να κρατάμε τις θετικές συμπτώσεις.

Έτσι κι οι προφήτες κάνουν γενικές προβλέψεις, “την επόμενη χρονιά θα γίνει κάποιος πόλεμος”, “ο πρωθυπουργός θα έχει δυσκολίες”, “αναμένουμε ένα μεγάλο σεισμό” κι όταν κάτι τέτοιο, πολύ πιθανό, συμβεί, τυμπανοκρούουν και αποσιωπούν τις αποτυχίες τους.

Ένα συμβάν, όσο ασυνήθιστο κι αν φαίνεται, έχει κάποια ορθολογική εξήγηση. Αν λάβουμε υπόψη το περιβάλλον στο οποίο συμβαίνει και τις παραμέτρους που ισχύουν, τις περισσότερες φορές η εξήγησή του είναι προφανής. Και σε όσες δεν είναι όμως, δεν έβαλε το χεράκι του ο Γιαχβέ, ο γιος του, κάποιος άγιος, το πνεύμα κάποιου προγόνου μας ή κάποιος αγύρτης μάγος.

Βρισκόμαστε σ’ ένα σπίτι με τριάντα άτομα. Διαπιστώνουμε πως έχουμε κοινά γενέθλια με την απέναντι αισθησιακή συνδαιτυμόνα μας. Τέτοια σύμπτωση είναι σημαδιακή, σκεφτόμαστε και καβαλάμε τη χίμαιρα του σίγουρου, για το αποτέλεσμα, φλερτ. Αν τα καταφέρουμε, η επιτυχία συνδέεται άμεσα με τη σύμπτωση. Αγνοούμε πως η πιθανότητα να έχουν κοινά γενέθλια δύο ανάμεσα σε τριάντα άτομα είναι, αποδεδειγμένα, 71%.

Η εξέταση των στοιχείων είναι εκείνη που μας οδηγεί στο σωστό συμπέρασμα. Αυθεντία δε σημαίνει και σωστός ισχυρισμός. Βεβαίως, αυθεντία από αυθεντία έχει διαφορά. Άλλο ο Χώκινγκ¹⁰ κι άλλο το τάδε μέντιουμ, όσο διάσημο κι αν είναι. Ας πάρουμε για παράδειγμα τη MENSA που είναι η οργάνωση κάποιων που διαθέτουν υψηλό δείκτη νοημοσύνης. Μεταξύ των μελών της, όχι μόνο η πίστη σε παραφυσικά φαινόμενα δεν είναι ασυνήθιστη αλλά ορισμένοι πιστεύουν πως διαθέτουν αυξημένες παραψυχολογικές ικανότητες.

Θα έχετε παρατηρήσει πως οι θρησκείες και η πίστη σε παραφυσικά φαινόμενα ευδοκιμούν στις καπιταλιστικές κοινωνίες. Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους. Καταρχάς, αυτού του είδους οι απατεώνες, στον καπιταλισμό, είναι ελεύθεροι να εξαπατούν. Από την άλλη, οι άνθρωποι, λόγω της αβεβαιότητας που επικρατεί, των αποκλεισμών και των διακρίσεων που ισχύουν σ’ ένα τέτοιο σύστημα, είναι ευάλωτοι σε μεταφυσικές αναζητήσεις που, επιπλέον, η ενασχόληση με αυτές απομακρύνει τη σκέψη από τις πραγματικές αιτίες της δυστυχίας.

Τέλος, η αστική τάξη προστατεύει, υποθάλπει, υποστηρίζει και διαιωνίζει όλες αυτές τις ανοησίες θρησκειών, παραθρησκειών και μεταφυσικών αρλουμπών.

Η κριτική σκέψη δεν είναι βιολογικό χαρακτηριστικό. Για να αποκτηθεί χρειάζεται παιδεία, γνώση, επιστημονικότητα πολλές φορές και θάρρος. Προσπάθεια και συχνά σκληρή μάθηση. Δεν είναι τυχαίο που οι αρχαίοι Έλληνες συμβόλιζαν τη σοφία (Αθηνά) με δόρυ και ασπίδα. Η γνώση πρέπει να μάχεται δυναμικά και να αμύνεται εξίσου αποτελεσματικά. Κι όπως παρατηρούμε, ο συντεταγμένος αγώνας που δίνεται στις καπιταλιστικές κοινωνίες από τα ΜΜΕ και το εκπαιδευτικό σύστημα είναι στην κατεύθυνση της αποχαύνωσης των ανθρώπων, μέσω της προβολής κάθε παραφυσικού τσαρλατανισμού και μεταφυσικής μπουρδολογίας. Έτσι οι άνθρωποι όχι μόνο παραμένουν ανεκπαίδευτοι, αλλά καθοδηγούνται έντεχνα και μεθοδικά προς το παραφυσικό και το υπερφυσικό.

Ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης των ταξικών κοινωνιών παρατηρείται αλματώδης ανάπτυξη μεταφυσικών και παραφυσικών δοξασιών, καθώς η δυστυχία των μαζών και η αμορφωσιά, που τους επιβάλλει το σύστημα, τούς καθιστά επιδεκτικότερους σε τέτοια φαινόμενα. Οι εκμεταλλευτές αναγνωρίζουν πως με τη θολούρα που σκορπούν και την απατεωνιά παπαδολόγων, ουφολόγων, μέντιουμ, μάγων και κάθε λογής απατεώνων σπέρνουν τη σύγχυση και απασχολούν τους λαούς, απομακρύνοντας από αυτούς τις πραγματικές λύσεις στα προβλήματά τους και παραπέμποντας την ανάγκη για το γκρέμισμα αυτών των κοινωνιών στη σφαίρα της ανοησίας και κατ’ επέκταση στις καλένδες, διαιωνίζοντας την εκμετάλλευση και την υποδούλωση των λαών.

________________________________

(Με την βοήθεια του Ιερές Βλακείες, Στέλιος Κανάκης, Εκδόσεις Εντύποις)

Πηγή: http://antikleidi.com