Νέα (552 άρθρα)

Οκτώ μυστηριώδη ραδιοσήματα εντόπισαν οι επιστήμονες, χάρη σε έναν νέο αλγόριθμο με τεχνητή νοημοσύνη, ο οποίος μπορεί να διακρίνει τα ραδιοσήματα εξωγήινης προέλευσης από αυτά που προκαλεί ο άνθρωπος. Η μέθοδος θεωρείται σημαντική και όπως ελπίζουν οι ερευνητές θα βελτιώσει την αναζήτηση εξωγήινης ζωής. Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Astronomy με τίτλο «A deep-learning search for technosignatures from 820 nearby stars». Στην έρευνα συμμετείχαν αστρονόμοι από το Ινστιτούτο SETI, το Breakthrough Listen και επιστημονικά ερευνητικά ιδρύματα σε όλο τον κόσμο

Οι ερευνητές που ανέπτυξαν τον αλγόριθμο – εντόπισαν τα οκτώ ραδιοσήματα εξετάζοντας 820 άστρα σε μια περιοχή του διαστήματος που προηγουμένως θεωρούνταν ότι δεν είχε καμία πιθανή εξωγήινη δραστηριότητα. Σύμφωνα με τον, Πίτερ Μα από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο: «Πρέπει να διακρίνουμε τα ενδιαφέροντα ραδιοσήματα στο διάστημα από τα αδιάφορα ραδιοσήματα που προέρχονται από τη Γη». 

Ο Στιβ Κροφτ, επιστήμονας του προγράμματος Breakthrough Listen στο τηλεσκόπιο Γκριν Μπανκ, πρόσθεσε: Το βασικό ζήτημα με κάθε αναζήτηση τεχνικής υπογραφής είναι να ψάξεις μέσα σε αυτό τον τεράστιο σωρό σημάτων, όπως ψάχνεις μια βελόνα στα άχυρα, για να βρεις εκείνο που μπορεί να είναι μια εκπομπή από έναν εξωγήινο κόσμο. Η συντριπτική πλειονότητα των σημάτων που ανιχνεύονται από τα τηλεσκόπια μας προέρχεται από τη δική μας τεχνολογία: Δορυφόρους GPS, κινητά τηλέφωνα και άλλα παρόμοια.

Ο εν λόγω αλγόριθμος μας δίνει έναν πιο αποτελεσματικό τρόπο να φιλτράρουμε τη στοίβα από άχυρα και να βρίσκουμε σήματα που έχουν τα χαρακτηριστικά που περιμένουμε από τις τεχνοϋπογραφές. Τα οκτώ σήματα φαίνεται να προέρχονται από την κατεύθυνση πέντε από τη συλλογή των 820 αστέρων, τα οποία κυμαίνονται από 30 έως 90 έτη φωτός μακριά.

Αν και δεν έχει αποδειχθεί ότι είναι εξωγήινα, δεν παύει να είναι ενδιαφέροντα. Τα σήματα μοιάζουν με αυτό που οι επιστήμονες αναμένουν ότι θα ήταν πιθανό να μοιάζουν τα εξωγήινα σήματα. Πρώτον, ήταν στενής ζώνης, γεγονός που υποδεικνύει μια εξωγήινη πηγή, επειδή τα σήματα που προκαλούνται από φυσικά φαινόμενα τείνουν να είναι ευρείας ζώνης. Είχαν επίσης αυτό που είναι γνωστό ως «κλίση», που σημαίνει ότι η προέλευση των σημάτων είχε κάποια σχετική επιτάχυνση με τις κεραίες μας, οπότε δεν θα μπορούσε να προέρχεται από τη Γη. Και τέλος, εμφανίστηκαν σε παρατηρήσεις με πηγή ON και όχι με πηγή OFF, ενώ οι ανθρώπινες ραδιοπαρεμβολές εμφανίζονται συνήθως τόσο σε παρατηρήσεις ON όσο και σε παρατηρήσεις OFF λόγω του ότι η πηγή βρίσκεται κοντά.

Ωστόσο, υπάρχει ένα πρόβλημα. Οι επακόλουθες παρατηρήσεις έχουν μέχρι στιγμής αποτύχει να ανιχνεύσουν ξανά τα ραδιοσήματα. Οι αστρονόμοι επιθυμούν να τα μελετήσουν πιο προσεκτικά και να προσπαθήσουν να προσδιορίσουν αν όντως προέρχονται από το βαθύ διάστημα ή απλώς από γήινες παρεμβολές, αλλά για να το κάνουν αυτό πρέπει να τα εντοπίσουν ξανά.

Παρ’ όλα αυτά, ο νέος αλγόριθμος δείχνει πολλές δυνατότητες για μελλοντικό κυνήγι εξωγήινων πολιτισμών. Η Τσέρι Νγκ, μία από τους ερευνητικούς συμβούλους του Μά, δήλωσε: «Τα αποτελέσματα αυτά καταδεικνύουν δραματικά τη δύναμη της εφαρμογής σύγχρονων μεθόδων μηχανικής μάθησης και όρασης υπολογιστών σε προκλήσεις δεδομένων στην αστρονομία, με αποτέλεσμα τόσο νέες ανιχνεύσεις όσο και υψηλότερες επιδόσεις. «Η εφαρμογή αυτών των τεχνικών σε κλίμακα θα είναι καταλυτική για την επιστήμη των ραδιοτεχνολογικών υπογραφών»

Πηγή

Μια συστηματική αναζήτηση στις πρωτεΐνες που δεσμεύουν την πρωτεΐνη-ακίδα του SARSCoV2 δείχνει ότι η πρωτεΐνη LRRC15 μας προστατεύει από τον κορωνοϊό

Επιστήμονες στην Αυστραλία, στη Βρετανία και στις ΗΠΑ ανακάλυψαν μια πρωτεΐνη στους πνεύμονες που μπλοκάρει τη λοίμωξη Covid-19 και σχηματίζει στο σώμα έναν φυσικό προστατευτικό φραγμό κατά του κορονοϊού. Εκτιμάται ότι δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι στον ίδιο βαθμό την εν λόγω πρωτεΐνη, πράγμα που πιθανώς παίζει ρόλο στο πόσο βαριά θα αρρωστήσει κάποιος με Covid-19.

Η πρωτεΐνη με την ονομασία LRRC15 είναι ένας ενσωματωμένος υποδοχέας που δεσμεύει τον ιό SARS-CoV-2, εμποδίζοντας την εξάπλωση του και τη μόλυνση άλλων κυττάρων. Η απρόσμενη ανακάλυψη ανοίγει ένα τελείως νέο πεδίο ανοσολογικής έρευνας και πιθανώς δημιουργεί δυνατότητες για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων που θα εμποδίζουν τη λοίμωξη από αυτόν τον ιό και άλλους. Θα χρειαστούν πάντως χρόνια εωσότου κάτι τέτοιο γίνει πραγματικότητα.

         Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ, με επικεφαλής τον καθηγητή γονιδιωματικής Γκρεγκ Νίλι, καθώς επίσης των πανεπιστημίων Οξφόρδης και Γιέλ, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό βιολογίας “PLoS Biology“, επιβεβαίωσαν τη δράση της πρωτεΐνης σε τρεις ανεξάρτητες μελέτες.

         “Πιστεύουμε ότι δρα κάπως σαν Βέλκρο (αυτοκόλλητη ταινία) , δηλαδή σαν μοριακό Βέλκρο, που κολλάει στον ιό και μετά τον απομακρύνει από τα κύτταρα-στόχους του”, δήλωσε ο μεταδιδακτορικός ερευνητής Λίπιν Λου.

         “Για μένα ως ανοσολόγο το γεγονός ότι υπάρχει αυτός ο φυσικός ανοσιακός υποδοχέας για τον οποίο δεν ξέραμε έως τώρα και ο οποίος καλύπτει τους πνεύμονες μας, μπλοκάροντας και θέτοντας υπό έλεγχο τον κορονοϊό, είναι απίστευτα ενδιαφέρον. Μπορούμε πλέον να χρησιμοποιήσουμε αυτόν το νέο υποδοχέα για να σχεδιάσουμε φάρμακα ευρείας δράσης που θα εμποδίζουν την ιογενή λοίμωξη ή θα καταστέλλουν ακόμη και την ίνωση των πνευμόνων, ανέφερε ο δρ Νίλι.

         Ο κορονοϊός μολύνει τους ανθρώπους χρησιμοποιώντας την πρωτεΐνη-ακίδα του για να προσδεθεί σε έναν συγκεκριμένο υποδοχέα των ανθρωπίνων κυττάρων, την πρωτεΐνη (ένζυμο) ACE2. Τα κύτταρα των πνευμόνων διαθέτουν υψηλά επίπεδα υποδοχέων ACE2, πράγμα που εξηγεί γιατί ο κορονοϊός προκαλεί συχνά σοβαρά προβλήματα στους πνεύμονες των ασθενών.

         Όπως και στην περίπτωση του υποδοχέα ACE2, ο LRRC15 είναι ένας υποδοχέας του κορονοϊού, όμως δεν υποστηρίζει τη μόλυνση. Αντίθετα, “δένει” και ακινητοποιεί τον ιό, αποτρέποντας έτσι την μόλυνση άλλων ευάλωτων κυττάρων. Η πρωτεΐνη LRRC15 είναι παρούσα σε πολλά σημεία του σώματος, όπως πνεύμονες, δέρμα, γλώσσα, πλακούντα, λεμφαδένες κ.α.

         Η βρετανική μελέτη βρήκε ότι οι άνθρωποι με βαρύτερη Covid-19 είχαν μικρότερα επίπεδα LRRC15 στο αίμα τους σε σχέση με εκείνους με ήπια νόσο. Συνεπώς οι άνθρωποι με χαμηλότερα επίπεδα της εν λόγω πρωτεΐνης είναι πιθανότερο να αρρωστήσουν πιο σοβαρά από Covid-19, ενώ το αντίθετο ισχύει για όσους έχουν υψηλά επίπεδα LRRC15 στον οργανισμό τους, άρα και καλύτερη φυσική άμυνα έναντι του ιού.

Πηγή

Οι Alain Aspect, John F. Clauser και Anton Zeilinger βραβεύθηκαν με το Νόμπελ Φυσικής 2022 «για τα πειράματα με συν-πλεκόμενα (entangled) φωτόνια, που επιβεβαιώνουν την παραβίαση των ανισοτήτων Bell και την πρωτοποριακή επιστήμη της κβαντικής πληροφορικής».

Οι διαλέξεις των Aspect, Clauser και Zeilinger, που δόθηκαν σήμερα, στο πλαίσιο της βράβευσής τους στην Σουηδική Βασιλική Ακαδημία Επιστημών, είχαν τους παρακάτω τίτλους:

‘Από τους Einstein και Bell στις κβαντικές τεχνολογίες: η μη τοπικότητα μια γόνιμη απεικόνιση‘, Alain Aspect, Institut d’Optique Graduate School – Université Paris-Saclay and École Polytechnique, Palaiseau, France

‘Πειραματική απόδειξη ότι η μη τοπική κβαντική σύμπελξη είναι πραγματική‘,
John F. Clauser, J.F. Clauser & Assoc., Walnut Creek, CA, USA

‘Ταξίδι στην Κβαντική Χώρα των Θαυμάτων’, Anton Zeilinger, University of Vienna and Austrian Academy of Sciences, Austria

Το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb απαθανάτισε νέφος σε σχήμα κλεψύδρας κατά τον σχηματισμό νέου άστρου

Μια κοσμική κλεψύδρα γύρω από ένα άστρο που ακόμη βρίσκεται στη διαδικασία σχηματισμού του… Αυτή είναι η νέα εντυπωσιακή εικόνα που κατέγραψε το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb και δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα.

Το «L1527», στον αστερισμό του Ταύρου, συγκεντρώνει ακόμη μάζα για να λάβει την τελική του μορφή. Απαθανατίστηκε χάρη στο όργανο NIRCam του τηλεσκοπίου, αφού είναι ορατό μόνο με υπέρυθρο φως.

Με ηλικία μόλις 100.000 ετών, το «L1527» είναι στο πρώιμο στάδιο του σχηματισμού του και δεν είναι σε θέση να παράγει δική του ενέργεια.

«Αυτή η εικόνα του L1527 μας δίνει μια ιδέα για το πώς έμοιαζαν ο Ήλιος και το ηλιακό μας σύστημα σε πρώιμο στάδιο», αναφέρουν η NASA και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA).

Το James Webb είναι ένα τεχνολογικό αριστούργημα αξίας 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων, που εκτοξεύτηκε πριν από περίπου δέκα μήνες και βρίσκεται περίπου 1,5 εκατ. χιλιόμετρα μακριά από τη Γη. Πρόκειται για το μεγαλύτερο και ισχυρότερο τηλεσκόπιο που έχει ποτέ εκτοξευτεί στο διάστημα, αποτελώντας συνεργασία των διαστημικών υπηρεσιών ΗΠΑ, Ευρώπης και Καναδά.

Αστρονομία δια γυμνού οφθαλμού

Εμείς, μπορεί να μην έχουμε την δυνατότητα να παρατηρήσουμε το σύμπαν μέσα από το Webb ή άλλα πανάκριβα τηλεσκόπια, αλλά απόψε το βράδυ μπορούμε δια γυμνού οφθαλμού, να δούμε το πέρασμα του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού από τον νυχτερινό ουρανό:

Εκτός από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό μπορούμε να δούμε και την φθινοπωρινή βροχή των διαττόντων Λεοντιδών που θα κορυφωθεί απόψε Πέμπτη 17 Νοεμβρίου έως τα χαράματα της Παρασκευής.

Οι Λεοντίδες είναι μια μέσης έντασης βροχή διαττόντων, η οποία όμως κατά καιρούς φαίνεται ιδιαίτερα εντυπωσιακή. Συνήθως φέρνει στον ουρανό της Γης έως 15 «πεφταστέρια» ανά ώρα, αλλά κάθε περίπου 33 χρόνια εμφανίζει ένα περιοδικό αποκορύφωμα με εκατοντάδες ή και δεκάδες χιλιάδες μετέωρα την ώρα. Η πιο πρόσφατη θεαματική χρονιά ήταν το 2001. Η εν λόγω βροχή διαττόντων διαρκεί από τις 6 έως τις 30 Νοεμβρίου και φαίνεται να προέρχεται από τον αστερισμό του Λέοντα, από όπου πήρε και το όνομά της. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για τα σωματίδια της σκόνης που έχει αφήσει πίσω της η ουρά του κομήτη 55Ρ/Τέμπλ-Τατλ, ο οποίος ανακαλύφθηκε το 1865 και κάθε Νοέμβριο τα απομεινάρια του διασταυρώνονται με την τροχιά της Γης. Ο κομήτης θα πλησιάσει ξανά τη Γη το 2031. Καθώς η Γη περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο, τα απομεινάρια του κομήτη συναντούν το ανώτερο στρώμα της ατμόσφαιρας του πλανήτη μας, αναφλέγονται λόγω της τριβής και σχηματίζουν φωτεινές σφαίρες, γνωστές ως «πεφταστέρια» ή διάττοντες. Η παρατήρηση των διαττόντων είναι πάντα καλύτερη όταν γίνεται από κάποια σκοτεινή τοποθεσία.

Επιπλέον, τις πρώτες πρωινές ώρες η Σελήνη θα προσεγγίσει 4^ο βόρεια τον Βασιλίσκο (α Λέοντα).

Πηγή

… και τα υπόλοιπα βραβεία Breakthrough σχετικά με την Φυσική

Το βραβείο θεμελιώδους φυσικής 2023 των 3 εκατομμυρίων δολαρίων από το Breakthrough Prize Foundation μοιραζονται οι φυσικοί:
Charles H. Bennett, IBM Thomas J. Watson Research Center
Gilles Brassard, Université de Montréal
David Deutsch, Oxford University
Peter W. Shor, MIT
για την πρωτοποριακή συνεισφορά τους στον τομέα των κβαντικών υπολογιστών.

Ο David Deutsch είναι ένας θεωρητικός φυσικός που δεν είχε ποτέ κανονική δουλειά, και τώρα συνεργάζεται με το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Το 1985 δημοσίευσε τον περίφημο αλγόριθμό του (αλγόριθμος Deutsch), ο οποίος – στην πιο «παιδική» του μορφή – προορίζεται για έναν κβαντικό υπολογιστή με δυο μόνο κβαντοδυφία (*) (qubits) και αποσκοπεί στην επίλυση ενός εξίσου «παιδικού» προβλήματος. Το σημαντικό είναι ότι η εφαρμογή του αλγορίθμου απάντησε στο απλό πρόβλημα με ένα μόνο «τρέξιμο» της μηχανής έναντι δυο που θα απαιτούσε ένας κλασικός υπολογιστής. Κι αυτό οφείλεται σε ένα θεμελιώδες χαρακτηριστικό του τρόπου λειτουργίας ενός κβαντικού υπολογιστή – τον κβαντικό παραλληλισμό. Ότι δηλαδή ο υπολογιστής εκμεταλλεύεται τη δυνατότητα των κβαντοδυφίων να υπάρχουν σε κάθε δυνατή επαλληλίατων καταστάσεων |0> και |1> και εκτελεί έτσι το εκάστοτε πρόγραμμα και για τη μία και για την άλλη τιμή της δυαδικής μεταβλητής x(=0 ή 1).
Η εργασία του Deutsch το 1985 [Quantum theory as a universal physical theory] άνοιξε το δρόμο για τους στοιχειώδεις κβαντικούς υπολογιστές που εργάζονται σήμερα οι επιστήμονες.

Ο Peter W. Shor καθηγητής εφαρμοσμένων μαθηματικών στο ΜΙΤ, το 1994 επινόησε ένα

ν κβαντικό αλγόριθμο, βασισμένο στον μετασχηματισμό Fourier, χάρις στον οποίο έγινε για πρώτη φορά εφικτή η επίλυση ενός από τα δυσκολότερα προβλήματα στην ιστορία των μαθηματικών και της επιστήμης των υπολογιστών, της παραγοντοποίησης ενός πολύ μεγάλου ακέραιου αριθμού [Algorithms for quantum computation: discrete logarithms and factoring].

Ο Gilles Brassard από το Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ και ο Charles Bennett της IBM στη Νέα Υόρκη, εφηύραν το πρωτόκολλο BB84 για την κβαντική κρυπτογραφία [Quantum cryptography: Public key distribution and coin tossing] και την κβαντική τηλεμεταφορά – ενός τρόπου αποστολής κβαντικών πληροφοριών από το ένα μέρος στο άλλο [Teleporting an unknown quantum state via dual classical and Einstein-Podolsky-Rosen channels].

Επιπλέον, το βραβείο Νέοι Ορίζοντες στη Φυσική 2023 μοιράζονται οι φυσικοί:
David Simmons-Duffin, Caltech
Για την ανάπτυξη αναλυτικών και αριθμητικών τεχνικών στη μελέτη σύμμορφων θεωριών πεδίου, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που περιγράφουν το κρίσιμο σημείο κατά την μετάβαση στην φάση υπερρευστότητας.
Anna Grassellino, Fermilab
Για την βελτίωση της απόδοσης σε κοιλότητες υπεραγώγιμων ραδιοσυχνοτήτων από νιόβιο, με εφαρμογές από τη φυσική των επιταχυντών έως τις κβαντικές διατάξεις.
Hannes Bernien, University of Chicago – Manuel Endres, Caltech – Adam M. Kaufman, JILA, National Institute of Standards and Technology and University of Colorado – Kang-Kuen Ni, Harvard University – Hannes Pichler, University of Innsbruck and Austrian Academy of Sciences – Jeff Thompson, Princeton University
Για την ανάπτυξη διατάξεων οπτικών λαβίδων για τον έλεγχο μεμονωμένων ατόμων που απαιτούνται στους κβαντικούς υπολογιστές, τη μετρολογία και τη μοριακή φυσική.

Τα βραβεία Breakthrough δημιουργήθηκαν το 2012 με βασικό χρηματοδότη τον ρώσο δισεκατομμυριούχο και πρώην θεωρητικό φυσικό Γιούρι Μίλνερ, αλλά και άλλους επιχειρηματίες, όπως ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ του Facebook.

(*) Τι είναι το κβαντοδυφίο (qubit);
Έτσι ονομάζεται η βασική μονάδα μνήμης των κβαντικών υπολογιστών.
Στους γνωστούς κλασικούς υπολογιστές η βασική μονάδα πληροφορίας εγγραφής και επεξεργασίας της πληροφορίας στο δυαδικό σύστημα, με τα γνωστά ψηφία 0 και 1, χρησιμοποιείται ο όρος δυφίο (bit=binary digit). Το bit,  στοιχειώδης μονάδα πληροφορίας, αποθηκεύεται σε κάποιο κλασικό φυσικό σύστημα που μπορεί να βρίσκεται σε δυο καταστάσεις όπως: οι δυο κατευθύνσεις μαγνήτισης, οι δυο θέσεις ενός διακόπτη, δυο τάσεις ηλεκτρικού ρεύματος κ.λπ.
Στους κβαντικούς υπολογιστές η βασική μονάδα εγγραφής δεν είναι ένα κλασικό σύστημα αλλά κβαντικό. Για παράδειγμα ένα άτομο υδρογόνου στη θεμελιώδη κατάσταση, όπου το μηδέν αντιπροσωπεύεται από την ηλεκτρονιακή κατάσταση με σπιν πάνω και το ένα από την κατάσταση με σπιν κάτω.
Συμβολίζουμε την κατάσταση με σπιν πάνω με |0> και την κατάσταση με σπιν κάτω με |1˃. Εφόσον το άτομο είναι ένα κβαντικό σύστημα, εκτός από τις δυο καταστάσεις |0> και |1>, θα είναι επίσης μια πραγματοποιήσιμη κατάσταση και κάθε γραμμικός συνδυασμός της μορφής |ψ> = α |0> + β |1>. όπου α²+ β²=1.
Και εδώ βρίσκεται η πηγή της θεμελιώδους διαφοράς μεταξύ ενός κλασικού και ενός κβαντικού υπολογιστή. Ότι στους κβαντικούς υπολογιστές η βασική μονάδα μνήμης μπορεί να βρίσκεται όχι μόνο στις καταστάσεις 0 και 1 αλλά και σε κάθε δυνατή επαλληλία (υπέρθεση) τους. Γι αυτό, στην περίπτωση των κβαντικών υπολογιστών μιλάμε για κβαντοδυφία (qubit=quantum bit).[Κβαντομηχανική ΙΙ, Στέφανος Τραχανάς]

Πηγή

Σε ηλικία 79 ετών έφυγε από τη ζωή ο Διονύσης Σιμόπουλος. Ήταν επίτιμος διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου, βραβευμένος για τη συνεισφορά του στην αστρονομική εκπαίδευση, με σημαντική συγγραφική και δημοσιογραφική δραστηριότητα στον Τύπο, στην τηλεόραση και σε θεάματα πολυμέσων και ως σεναριογράφος σε ενημερωτικές εκπομπές.

Ο καθηγητής έδινε μάχη με τον καρκίνο. Κατά τη διάρκεια συνέντευξής του στο Πρώτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ, είχε αναφερθεί στους λόγους για τους οποίους είχε γνωστοποιήσει τη νόσο από την οποία πάσχει ανέφερε:

«Δεν το ανακοίνωσα για να με λυπηθεί κανείς – εδώ δεν λυπάμαι εγώ τον εαυτό μου – αλλά βοηθήθηκε κόσμος. Δεν ξέρω που είναι ο φόβος».

Πρόσθεσε ότι ακολούθησε τις πιεστικές παροτρύνσεις δυο φίλων του γιατρών, οι οποίοι του ζήτησαν να δημοσιοποιήσει την περιπέτειά του, προκειμένου – επειδή είναι γνωστός – να βοηθήσει ανθρώπους που αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα. «Σε αυτά τα 3 χρόνια που έχουν περάσει, έχω πάρει μηνύματα από ανθρώπους από όλη Ελλάδα που έχουν βοηθηθεί. Οπότε για αυτό και μόνο άξιζε».

«Ο καρκίνος στο πάγκρεας είναι πάρα πολύ δύσκολος. Όταν μου ανακοινώθηκε από τους γιατρούς, σκέφτηκα ότι θα έχω 2-3 μήνες ζωής, το πολύ. Ο γιατρός μου είπε αν δεν κάνω τίποτα θα ζήσω 6 μήνες, και αν κάνω αυτά που πρέπει θα ζήσω παραπάνω. Έχουν περάσει 3 χρόνια από τότε, κι εγώ ακόμα ζω και βασιλεύω και πιστεύω ότι θα δω και την τέλεια ανακαίνιση του πλανηταρίου το 2023», πρόσθεσε στη συγκλονιστική του εξομολόγηση και κατέληξε:

«Εγώ είμαι Επικούρειος. Ο Επίκουρος έλεγε ότι ο θάνατος είναι εκεί που βρίσκεται. Όσο είναι μακριά μας, δεν μας ενδιαφέρει. Αν επέλθει ο θάνατος, πάλι δεν μας ενδιαφέρει, γιατί εμείς θα έχουμε φύγει. Δεν υπάρχει πρόβλημα με μια τέτοια φιλοσοφία».

 Ο Διονύσης Σιμόπουλος ήταν επί πολλά χρόνια ο επικεφαλής του Πλανηταρίου του Ιδρύματος Ευγενίδου, και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην προώθηση της αστρονομίας και γενικότερα της επιστήμης στην Ελλάδα. Σε ανάρτηση του, το Ίδρυμα Ευγενίδου αναφέρει: «Ο άνθρωπος που για περισσότερα από 50 χρόνια βρίσκονταν στο τιμόνι του Ευγενιδείου Πλανηταρίου, ως Διευθυντής του κι αργότερα ως Επίτιμος Διευθυντής δεν είναι πια μαζί μας. Ο Διονύσης Σιμόπουλος έφυγε σήμερα από κοντά μας, ήσυχα, περιτριγυρισμένος από την οικογένεια του. Αγαπημένε μας Διονύση Σιμόπουλε Αντίο».

Ποιος ήταν ο Διονύσης Σιμόπουλος

Ο Διονύσης Σιμόπουλος γεννήθηκε στα Γιάννενα στις 8 Μαρτίου 1943 (καταγωγή Γρύλλος, Ηλείας) αλλά μεγάλωσε στην Πάτρα. Σπούδασε Πολιτική Επικοινωνία (Ιαν. 1963 – Δεκ. 1972) στο Πανεπιστήμιο της Λουιζιάνα (ΗΠΑ) στο Μπατόν Ρουζ, ΗΠΑ. Την ίδια περίοδο του απενεμήθησαν διάφορα βραβεία και τιμητικές διακρίσεις σε θέματα ομιλιών και επικοινωνίας. Είναι παντρεμένος (1968) με την Κάρεν-Λουϊζα Πήτερσον και έχουν μια κόρη (1974) και δύο γιους (1976, 1978).

Άρχισε να εργάζεται τον Ιανουάριο του 1968 και χρημάτισε Επιμελητής (Ιαν.-Σεπ. 1968), Βοηθός Διευθυντής Εκπαίδευσης (Σεπ. 1968-Σεπ. 1969), και Διευθυντής Πλανηταρίου (Σεπ. 1969-Μαρ. 1973) στο Κέντρο Τεχνών και Επιστημών της Λουϊζιάνα (Louisiana Art & Science Museum) καθώς και Ειδικός Σύμβουλος Επιστημονικής Εκπαίδευσης της Σχολικής Επιτροπής (1970-1973). Τον Οκτώβριο του 1972 προσκλήθηκε στην Αθήνα από το Ίδρυμα Ευγενίδου όπου εργάστηκε ως Διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου (Απρ. 1973-Απρ. 2014).

Είχε διδάξει σε δεκάδες επιμορφωτικά σεμινάρια αποφοίτων πανεπιστημίου και στελεχών επιχειρήσεων ως εισηγητής θεμάτων επικοινωνίας, λήψης αποφάσεων και επίλυσης προβλημάτων, είχε παρακολουθήσει ενεργά πολυάριθμα Συνέδρια και Σεμινάρια όπου παρουσίασε εργασίες του και είχε δημοσιεύσει εκατοντάδες άρθρα και μελέτες του σε ελληνικά και ξένα περιοδικά και εφημερίδες (εδώ θα βρείτε μερικά από τα άρθρα που δημοσίευσε την τελευταία δεκαετία ).

Χρημάτισε Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Αστρονομική Εκπαίδευση (ΕΑΑΕ – European Association for Astronomy Education) (1994-2002), μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Διεθνούς Εταιρείας Πλανηταρίων (1978-2008), Γενικός Γραμματέας της Ένωσης Ευρωπαϊκών και Μεσογειακών Πλανηταρίων (1976-2008), Εταίρος (Fellow) της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας της Αγγλίας (από το 1978) και της Διεθνούς Εταιρείας Πλανηταρίων (από το 1980), και τακτικό μέλος πολλών άλλων διεθνών επιστημονικών οργανώσεων.

Το 1996 έλαβε την ανώτατη τιμητική διάκριση (IPS Service Award) της Διεθνούς Εταιρείας Πλανηταρίων για την συνεισφορά του στη διεθνή αστρονομική εκπαίδευση, ενώ το 2006 τιμήθηκε με τον «Ακαδημαϊκό Φοίνικα» (Palmes Academiques) του Υπουργείου Παιδείας της Γαλλίας. Στις 17 Οκτωβρίου 2012, η Ένωση Ελλήνων Φυσικών (ΕΕΦ) τον τίμησε για την συμβολή του στην εκλαΐκευση της επιστήμης σε ειδική εκδήλωση στο Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής. Στην καθιερωμένη ετήσια πανηγυρική συνεδρία της Ακαδημίας Αθηνών στις 22 Δεκεμβρίου 2015, το ανώτατο πνευματικό ίδρυμα της χώρας τον βράβευσε «για τη συνολική του προσφορά στην εκλαΐκευση και τη διάδοση της Αστρονομίας και την πρότυπη λειτουργία του Ευγενιδείου Πλανηταρίου».

Για τη σωστή μαζική επιμόρφωση

Με στόχο τη σωστή μαζική επιμόρφωση είχε γράψει πάνω από 500 σενάρια με θέματα επιστημονικής επιμόρφωσης σε σειρές εκπομπών για την τηλεόραση, όπως «Κόκκινοι Γίγαντες – Άσπροι Νάνοι», «Εξερευνητές», «Στα Μονοπάτια των Άστρων», «Τηλεγνώσεις», «Παράθυρο στο Σύμπαν», κλπ, πάνω από 250 σενάρια (κείμενα και σκηνοθεσία) πολυθεαμάτων Πλανηταρίου, τα σενάρια δύο σειρών (30 και 24 επεισοδίων) βιντεομαθημάτων αστρονομίας και αστροναυτικής (ΥΠΕΠΘ), μία σειρά τεσσάρων CD-ROM αστρονομίας (ΔΟΛ) και είχε δώσει πάνω από 500 διαλέξεις με θέματα Επιστήμης και Αστροφυσικής σ’ ολόκληρη τη χώρα.

Πηγή

Σύμφωνα με τη Νευτώνεια φυσική η κινητική ενέργεια υπολογίζεται από την εξίσωση: 
Όμως ο Αϊνστάιν βρήκε μια τελείως διαφορετική εξίσωση για την κινητική ενέργεια:
 ή 
Η εξίσωση (2) θα προβληματίζει από φέτος μαθητές και καθηγητές της Γ’ Λυκείου, μετά από κάποιες μικροαλλαγές που έγιναν στο αναλυτικό πρόγραμμα. Συμπάσχοντας λοιπόν με την ελληνική εκπαιδευτική κοινότητα, ο Dr. Don Lincoln από το Fermilab, δημιουργησε το παρακάτω βίντεο στο οποίο εξηγεί γιατί οι εξισώσεις (1) και (2) συμφωνούν όταν οι ταχύτητες είναι πολύ μικρότερες από την ταχύτητα του φωτός. Για τον σκοπό αυτό χρησιμποιεί το διωνυμικό ανάπτυγμα:

το οποίο σύμφωνα με την γενίκευση που έκανε ο Νεύτωνας το 1665, μπορεί να εφραρμοστεί και όταν το n είναι πραγματικός αριθμός (εκτός των αρνητικών ακεραίων).
Έτσι, χρησιμοπιώντας το διωνυμικό ανάπτυγμα για  και , παίρνουμε:
 και αντικαθιστώντας στην εξ. (2) προκύπτει για την σχετικιστική κινητική ενέργεια:
. Παρατηρούμε ότι για v<<c η σχετικιστική εξίσωση τείνει στην κλασική εξίσωση .

διαβάστε επίσης: Το κλασσικό όριο της σχετικιστικής ενέργειας και Γιατί η κινητική ενέργεια είναι ανάλογη του τετραγώνου της ταχύτητας;

Πηγή

… από το υπουργείο παιδείας

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΚΕΝΩΝ ΑΝΑ ΚΛΑΔΟ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ

Τα λόγια είναι πολύ φτωχά για να περιγράψουν τον θυμό και την απογοήτευση, μαζί με την αίσθηση εμπαιγμού, που αισθανόμαστε, όπως και το σύνολο των συναδέλφων μας, για την απόδοση ελάχιστων οργανικών θέσεων διορισμού Φυσικών για δεύτερο συνεχόμενο σχολικό έτος. Μετά τον εξωφρενικό αριθμό των μόλις 87 Φυσικών κατά τους περσινούς διορισμούς, είδαμε εφέτος να αποδίδονται τριάντα (!) λιγότερες οργανικές θέσεις Φυσικών για διορισμό στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση!

Κανένας νόμος και κανένας αλγόριθμος δεν αρκούν για να εξηγήσουν τα ανεξήγητα. Το πώς είναι δυνατόν μία βασική επιστήμη όπως η επιστήμη της Φυσικής να απαξιώνεται κατ’ αυτόν τον τρόπο και να βρίσκεται υπό διωγμόν τα τελευταία χρόνια από τα σχολεία. Το μάθημα που κατ’ εξοχήν καλλιεργεί την κριτική ικανότητα και ερμηνεύει τον κόσμο μας να υφίσταται περικοπές στο ωρολόγιο πρόγραμμα, προσθαφαιρέσεις κεφαλαίων κατά το δοκούν, ελλιπή ή ανύπαρκτη εργαστηριακή διδασκαλία και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, αποκλεισμό των πτυχιούχων Φυσικών από την διδασκαλία του αντικειμένου τους και την προσφορά των γνώσεων και της εμπειρίας τους στους μαθητές.

Η Ε.Ε.Φ. εκφράζει την έντονη διαμαρτυρία της για την απροκάλυπτη υποβάθμιση του μαθήματος της Φυσικής και την άνευ προηγουμένου απαξίωση των Φυσικών από το Υπουργείο Παιδείας. Συνάδελφοι που επί μία δεκαετία και πλέον διδάσκουν ως αναπληρωτές στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, στηρίζουν το σχολείο, μετακινούνται κάθε χρόνο εν μία νυκτί σε κάθε άκρη της Ελλάδας για να υπηρετήσουν το λειτούργημα που επέλεξαν, βλέπουν να μένουν εκτός νυμφώνος για άλλη μία φορά. Βλέπουν τις οργανικές θέσεις που τους αναλογούν να δίνονται αναιτιολόγητα σε ειδικότητες για τις οποίες, βάσει και αυτού ακόμα του νόμου, δεν συστήνονται οργανικές θέσεις στην πλειονότητα των σχολικών μονάδων! Βλέπουν την με τόσους κόπους αποκτηθείσα προϋπηρεσία τους να παραγράφεται και στις έως τώρα θέσεις τους να τοποθετούνται εκπαιδευτικοί άλλων ειδικοτήτων, με ελάχιστα συγκριτικά μόρια.

Αυτό το θέατρο του παραλόγου πρέπει να λάβει τέλος. Η Φυσική είναι αυτονόητο ότι πρέπει να διδάσκεται από Φυσικούς και οι Φυσικοί είναι αυτονόητο ότι πρέπει να βρίσκονται στα σχολεία ως αναγνωρισμένοι μόνιμοι εκπαιδευτικοί και όχι ως εκατοντάδες τον αριθμό κάθε χρόνο αναπληρωτές.

Μένει να δούμε πώς θα απορροφηθούν και πού θα τοποθετηθούν οι εκατοντάδες διοριζόμενοι του ενιαίου κλάδου ΠΕ04, πέραν των Φυσικών, στα οργανικά κενά που δεν θα υπάρχουν και καλούμε τους συναδέλφους και τα παραρτήματα σε κάθε πόλη σε επαγρύπνηση, προκειμένου άμεσα να διαπιστώνονται και να επισημαίνονται οι όποιες παράτυπες τοποθετήσεις. Φαινόμενο το οποίο δυστυχώς έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε να συμβαίνει κατ’ επανάληψιν…

Έως τώρα έχουμε προτείνει, έχουμε ζητήσει, έχουμε καλέσει σε διάλογο την ηγεσία του ΥΠΑΙΘ για να εξορθολογιστεί αυτό το πέρα από κάθε λογική πλαίσιο. Πλέον δεν παρακαλούμε, δεν εισηγούμαστε απλώς αλλά απαιτούμε να δοθούν στους Φυσικούς οι θέσεις τις οποίες εδώ και χρόνια οι ίδιοι καλύπτουν, οι θέσεις που δικαιωματικά τους αξίζουν, ώστε επιτέλους να επιβραβευθούν για την προσφορά τους στην Δημόσια Εκπαίδευση αντί συνεχώς να τιμωρούνται και να περιθωριοποιούνται.

Μία τέτοια κίνηση μόνο ωφέλιμη μπορεί να είναι για το μέλλον της Εκπαίδευσης αυτής της χώρας και για την ποιοτική μόρφωση των παιδιών μας.

Το Διοικητικό Συμβούλιο της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών – https://eef.gr/articles/anakoinwsi-eef-gia-tin-katanomi-organikwn-kenwn-ana-klado-kai-eidikotita

ΕΕΦΕΕ και Διορισμοί Φυσικών

Η ΕΕΦΕΕ έγκαιρα (στις 17-6-2022), μέσω του Προέδρου της Καθηγητή Γ. Τόμπρα έστειλε επιστολή στην Υφυπουργό Παιδείας κ. Μακρή και στον Γ.Γ. του Υπουργείου κ. Κόπτση και τους ενημέρωνε για τον λανθασμένο αλγόριθμο που χρησιμοποιήθηκε το 2021 και οδήγησε στον διορισμό μόλις 87 συνάδελφων Φυσικών και οδήγησε σε αλυσιδωτά προβλήματα στα σχολεία το σχολικό έτος 2021-2022, τα οποία περιγράφονται αναλυτικά και με παραδείγματα εντός αυτής.

Η επιστολή αποτελεί συνέχεια αντίστοιχης επιστολής  του μέλους της Ελεγκτικής Επιτροπής  της ΕΕΦΕΕ Καθηγητή Γ. Καλκάνη που επισήμαινε τα λάθη στην περυσινής επιλογής και πρότρεπε με επιχειρήματα σε θεραπεία της.

Την 15^η Ιουλίου 2022 το Υπουργείο Παιδείας ανακοίνωσε τον προγραμματισμό του όσον αφορά τους μόνιμους διορισμούς για την προσεχή περίοδο. Με έκπληξη διαβάσαμε ότι προτίθεται να διορίσει μόλις 57 συναδέλφους προφανώς αριθμός που προέκυψε με χρήση του ίδιου λανθασμένου αλγορίθμου..

Η απόφαση σίγουρα εκθέτει αυτούς που την έλαβαν και σε κάθε περίπτωση θίγει την μεγάλη ειδικότητα των ΠΕ 04.01 Φυσικών και την τεράστια προσφορά της όχι μόνο στο Ελληνικό Εκπαιδευτικό σύστημα αλλά και στην Ελληνική κοινωνία. Επειδή όμως μας ενδιαφέρει και η μεγάλη εικόνα, υποβαθμίζει ξεκάθαρα την ποιότητα της διδασκαλίας για χιλιάδες μαθητές και μαθήτριες που έχουν ως ελάχιστη απαίτηση η Φυσική στα σχολεία να διδάσκεται από Φυσικούς.

Η ΕΕΦΕΕ θα συνεχίσει με επιχειρήματα και με θεσμικό τρόπο να υποστηρίζει την αναβάθμιση της Φυσικής στην Εκπαίδευση και σε αυτήν την κατεύθυνση καλεί τους υπεύθυνους να αναθεωρήσουν άμεσα την απόφαση τους.

Η Ελληνική Εταιρεία Φυσικής για την Επιστήμη και την Εκπαίδευση –http://physicsmentor.gr/?p=1597

Πηγή

Υπερυπολογιστή – μαμούθ αποκτά η Ελλάδα – Έναν εκ των 4 της Ε.Ε.
Tα σούπερ κομπιούτερ γίνονται απαραίτητα για την επιστημονική έρευνα και την υλοποίηση σύνθετων δοκιμών

Πόσο χρόνο χρειάζεται ο ανθρώπινος εγκέφαλος για να υπολογίσει πόσο κάνει 3,20 επί 2,15; Σίγουρα αρκετά περισσότερο από ένα δευτερόλεπτο. Ποιος θα αμφισβητούσε ότι ένας άνθρωπος που είναι σε θέση να υπολογίσει σε ένα μόλις δευτερόλεπτο το γινόμενο ενός πολλαπλασιασμού, μάλλον, ανήκει σε κάποιο πιο εξελιγμένο είδος; Ακόμη όμως, και σε αυτή την περίπτωση, δύσκολα θα μπορούσε να εντοπιστεί άνθρωπος στη Γη που να είναι σε θέση να πραγματοποιήσει δεκάδες ή εκατοντάδες αριθμητικές πράξεις σε ένα δευτερόλεπτο.

Ωστόσο, η άμεση πραγματοποίηση μαζικών υπολογισμών (γνωστών στην Πληροφορική ως πράξεις κινητής υποδιαστολής επειδή η υποδιαστολή των αριθμών μετακινείται βάσει των υπολογιστικών αναγκών) είναι μία από τις βασικές προϋποθέσεις για να προχωρήσει η ανθρωπότητα και να δοκιμαστούν ανακαλύψεις και εφευρέσεις. Αυτή η ανάγκη γέννησε αρχικά τον ηλεκτρονικό υπολογιστή και αργότερα τους υπερυπολογιστές. Πρόκειται για ιδιαίτερα προηγμένων δυνατοτήτων υπολογιστικά συστήματα, τα οποία είναι σε θέση να πραγματοποιούν σχεδόν άπειρες και ιδιαίτερα σύνθετες αριθμητικές πράξεις ανά δευτερόλεπτο. Για παράδειγμα, η Ιαπωνία χάρη στο σύστημα υπερυπολογιστών Fugaku, που είναι το τρίτο μεγαλύτερο παγκοσμίως, είχε πλεονέκτημα στη μάχη κα-τά του κορωνοϊού, με σειρά ερευνών για τη δημιουργία φαρμάκων.

«Οι χώρες που διαθέτουν τους μεγαλύτερους υπερυπολογιστές διαθέτουν το συγκριτικό πλεονέκτημα και είναι σε θέση να αναπτύξουν τεχνολογία αιχμής. Οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ιαπωνία διαγκωνίζονται με στόχο την ανάπτυξη κορυφαίας τεχνολογίας υπερυπολογιστών που αποτελούν το συνώνυμο της τεχνολογικής υπεροχής. Η Ευρώπη άρχισε τα τελευταία χρόνια να επενδύει στην ανάπτυξη των υπερυπολογιστών», αναφέρει ο καθηγητής Νεκτάριος Κοζύρης και κοσμήτορας στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών. Ο κ. Κοζύρης αποτελεί τον εθνικό εκπρόσωπο της Κοινής Επιχείρησης για την ευρωπαϊκή υπολογιστική υψηλών επιδόσεων (EuroHPC JU) και πρόεδρο του Εθνικού Δικτύου Υποδομών Τεχνολογίας και Ερευνας (ΕΔΥΤΕ).

Διάδοχος του ARIS

Το ΕΔΥΤΕ διαθέτει μια μικρού μεγέθους υποδομή υπερυπολογιστών, το ARIS (Advanced Research Information System), που φιλοξενείται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο 100 τ.μ. στο κτίριο του υπουργείου Παιδείας στο Μαρούσι. Ο εν λόγω υπερυπολογιστής έχει αποτελέσει επένδυση της τάξεως των 3 εκατ. ευρώ, χρηματοδοτήθηκε με κοινοτικούς πόρους και τέθηκε σε λειτουργία το καλοκαίρι του 2015. Ωστόσο, παρότι το ARIS είναι το ισχυρότερο υπολογιστικό σύστημα στην Ελλάδα για επιστημονικές εφαρμογές, έχει ώς ένα βαθμό ξεπεραστεί λόγω της σημαντικής προόδου που έχει συντελεστεί παγκοσμίως τα τελευταία χρόνια στο συγκεκριμένο πεδίο. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα και συγκεκριμένα το ΕΔΥΤΕ και το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος που δημοσιοποίησε, τον Δεκέμβριο του 2021, το EuroHPC JU για την επιλογή τεσσάρων ευρωπαϊκών χωρών που θα φιλοξενήσουν ισάριθμους υπερυπολογιστές μεσαίου μεγέθους. Ως αποτέλεσμα, η Ελλάδα, που κατέθεσε τη δική της πρόταση, πέτυχε να ενταχθεί στο κλειστό κλαμπ των χωρών, μαζί με την Ουγγαρία, την Ιρλανδία και την Πολωνία, που θα φιλοξενήσουν τους δικούς τους υπερυπολογιστές. Η ισχύς των σούπερ κομπιούτερ μετριέται σε Petaflop που αντιστοιχεί σε ένα εκατομμύριο δισεκατομμύριo, δηλαδή ένα τετράκις εκατομμύριο (1.000.000.000.000.000) πράξεις κινητής υποδιαστολής ανά δευτερόλεπτο. Σε σχέση δηλαδή, με το ARIS, ο νέος υπερυπολογιστής έχει μεγαλύτερη ισχύ κατά 60 φορές.

Πρωτοπορία με τον «Δαίδαλο»

Ο υπερυπολογιστής με το όνομα «Δαίδαλος» που θα αποκτήσει η Ελλάδα θα διαθέτει ισχύ 30 Petaflots, δηλαδή θα είναι σε θέση να εκτελεί 30 εκατομμύρια δισεκατομμύρια πράξεις ανά δευτερόλεπτο, όπως εξηγεί ο κ. Κοζύρης, πρόεδρος του ΕΔΥΤΕ. Σύμφωνα με πληροφορίες, η ογκώδης αυτή υποδομή θα φιλοξενηθεί, κατά πάσα πιθανότητα, σε χώρο 1.000 τετραγωνικών μέτρων στο Τεχνολογικό και Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του «Δαιδάλου», αρκεί να ληφθεί υπόψη ότι το ελληνικό σούπερ κομπιούτερ αντιστοιχεί, σε απόλυτους αριθμούς, σε εκατομμύρια «παραδοσιακούς» υπολογιστές που χρησιμοποιούν ιδιώτες και επιχειρήσεις. Ο υπερυπολογιστής, δηλαδή, που θα αποκτήσει η Ελλάδα θα μπορούσε να ισοδυναμεί με τον αριθμό των υπολογιστών που διαθέτει μια χώρα με πληθυσμό 6 εκατ. κατοίκων. Με τα σημερινά δεδομένα, ο ελληνικός υπερυπολογιστής συγκαταλέγεται στα 15 ισχυρότερα υπολογιστικά συστήματα παγκοσμίως. Οταν, όμως, τεθεί σε λειτουργία, τέλη 2024 – αρχές 2025, ο «Δαίδαλος» εκτιμάται ότι θα ανήκει στα κορυφαία 30-40 υπολογιστικά συστήματα παγκοσμίως, επειδή μέχρι τότε αναμένεται ότι η ισχύς των υπερυπολογιστών θα έχει ενισχυθεί. «Αυτού του είδους οι υποδομές διαθέτουν χρονικό ορίζοντα υλοποίησης δύο έως τριών χρόνων», σημειώνει ο κ. Κοζύρης. Ο ελληνικός υπερυπολογιστής αποτελεί επένδυση 30-32 εκατ. ευρώ, με το 70% του ποσού αυτού να προέρχεται από το Ταμείο Ανάκαμψης και το υπόλοιπο να αποτελεί κοινοτική χρηματοδότηση. Συνολικά το κόστος της συγκεκριμένης υποδομής εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει τα 40 εκατ. ευρώ.

«Δημιουργείται σταδιακά στην Ελλάδα ένα σημαντικό οικοσύστημα ερευνητών και επιστημόνων από τους τομείς της ζωής, της υγείας και των φυσικών επιστημών που γνωρίζουν να προγραμματίζουν υπολογιστικά μοντέλα που διαθέτουν υψηλές απαιτήσεις και ως εκ τούτου έχουν ανάγκη από πολύ μεγάλη ισχύ», εξηγεί ο κ. Κοζύρης. Η χώρα μας, όπως προσθέτει ο κ. Κοζύρης, ανήκει στην πεντάδα των ευρωπαϊκών χωρών, μεταξύ των οποίων η Γερμανία, η Γαλλία και η Ισπανία, που εμφανίζουν τις μεγαλύτερες επιδόσεις στον τομέα της έρευνας των υπερυπολογιστών. Τα επόμενα βήματα για να τεθεί σε λειτουργία ο «Δαίδαλος» περιλαμβάνουν την προμήθεια, την εγκατάσταση του κατάλληλου εξοπλισμού αλλά και την απαιτούμενη διαμόρφωση του χώρου των 1.000 τ.μ. όπου θα φιλοξενηθεί ο ελληνικός υπερυπολογιστής. Στο ελληνικό σούπερ κομπιούτερ θα έχουν τη δυνατότητα να «τρέξουν» τα πειράματά τους ερευνητικά κέντρα, πανεπιστήμια αλλά και εταιρείες εντός και εκτός Ελλάδας. Ερευνητές δηλαδή και επιστήμονες σε τομείς όπως η Υπολογιστική Χημεία, η Φυσική, η Βιολογία, η Βιοϊατρική, η Μετεωρολογία και η Σεισμολογία θα έχουν τη δυνατότητα να πραγματοποιήσουν τις δοκιμές τους στον «Δαίδαλο», που θα επιτρέψει στην Ελλάδα να ισχυροποιήσει τη θέση της και στον παγκόσμιο χάρτη της επιστημονικής έρευνας.

Πανίσχυρο εργαλείο με πολλαπλές εφαρμογές στην έρευνα

Τι θα συνέβαινε εάν δεν υπήρχαν οι υπερυπολογιστές; Θα χρειάζονταν… χιλιάδες χρόνια προκειμένου να εκτελεστούν επιστημονικές εφαρμογές που απαιτούν την υλοποίηση πολλών εκατομμυρίων μαθηματικών πράξεων ή την επεξεργασία μεγάλου όγκου δεδομένων. «Λόγω αυτών των απαιτήσεων, τέτοιου είδους προβλήματα είτε θα χρειάζονταν απαγορευτικά μεγάλο χρόνο για να ολοκληρωθούν σε έναν απλό υπολογιστή γραφείου είτε λόγω περιορισμένων πόρων (π.χ. κεντρική μνήμη, αποθηκευτικός χώρος) δεν είναι εφικτό να πραγματοποιηθούν καθόλου», σημειώνει ο κ. Κοζύρης. Οι υπερυπολογιστές, όπως εξηγεί το ΕΔΥΤΕ, ξεπερνούν τους περιορισμούς αυτούς χρησιμοποιώντας εξειδικευμένο υλικό τελευταίας τεχνολογίας κάθε χρονική στιγμή, εκμεταλλευόμενοι παράλληλα την υπολογιστική ισχύ από πολλαπλές υπολογιστικές μονάδες. Eνας υπερυπολογιστής σήμερα είναι στην πραγματικότητα ένα σύστημα από εκατοντάδες ή και χιλιάδες υπολογιστές (που λειτουργούν ως «κόμβοι») που επικοινωνούν μεταξύ τους χρησιμοποιώντας ένα πολύ γρήγορο δίκτυο και οι οποίοι συνεργατικά μπορούν να επιλύουν προβλήματα με μεγάλη ταχύτητα. 

Eνας υπερυπολογιστής είναι ένα πανίσχυρο εργαλείο πραγματοποίησης έρευνας. Σήμερα οι υπερυπολογιστές χρησιμοποιούνται για να επιλύσουν μερικά από τα σημαντικότερα προβλήματα της ανθρωπότητας, όπως η προέλευση του Σύμπαντος, η ανακάλυψη νέων φαρμάκων, οι έρευνες για την κλιματική αλλαγή και άλλα. Ενδεικτικές εφαρμογές περιλαμβάνουν, στη Βιοχημεία, τη μελέτη βιολογικών διεργασιών και πιθανών τρόπων παρέμβασης, στη Χημεία, τη μελέτη ιδιοτήτων ατόμων, ενώσεων (π.χ. σχεδίαση νέων υλικών), στη Φυσική, την προσομοίωση φαινομένων και την ερμηνεία των παρατηρήσεων των αστροφυσικών για το Σύμπαν. Η απεριόριστη λίστα των εφαρμογών που είναι δυνατόν να στηριχθούν στους υπερυπολογιστές περιλαμβάνει τη μελέτη των κλιματολογικών αλλαγών στην Ελλάδα και τους παράγοντες που επηρεάζουν το κλίμα, τη βελτίωση των μοντέλων πρόγνωσης που χρησιμοποιούνται ή τη μέτρηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. 

Διαχείριση της COVID-19

Στην Ιαπωνία, ο υπερυπολογιστής Fugaku έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη διαχείριση της πανδημίας, καθώς χρησιμοποιήθηκε για την πραγματοποίηση προσομοιώσεων με (εικονικά) σταγονίδια και αερολύματα του κορωνοϊού ώστε να διαπιστωθεί πόσο αποτελεσματική έναντι της διάδοσης του ιού είναι η χρήση μάσκας. 

Οι επιστήμονες, για να μελετήσουν πόσο γρήγορα μεταδίδεται ο κορωνοϊός σε διαφορετικά περιβάλλοντα, όπως το γραφείο, οι σχολικές αίθουσες, τα εστιατόρια, τα θέατρα και τα μέσα μαζικής μεταφοράς, «έτρεξαν» στον υπερυπολογιστή Fugaku σειρά πειραμάτων με αερολύματα και σταγονίδια που ταξιδεύουν μέσω του βήχα. Ετσι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η χρήση μάσκας σε συνδυασμό με καλό εξαερισμό περιορίζουν σημαντικά το ρίσκο μόλυνσης με COVID-19. 

Αυτή τη στιγμή, τον μεγαλύτερο υπερυπολογιστή, με το όνομα Frontier, διαθέτουν οι ΗΠΑ: είναι σε θέση να πραγματοποιήσει 1 δισεκατομμύριο πράξεις κινητής υποδιαστολής ανά δευτερόλεπτο. Το τρίτο μεγαλύτερο σούπερ κομπιούτερ (Lumi) βρίσκεται στη Φινλανδία και η θερμότητα που θα απορρίπτει θα καλύπτει το 20% των αναγκών θέρμανσης της πόλης Kajaani. Η ποσότητα ενέργειας που παράγει αντιστοιχεί σε αυτήν που παράγουν 4.000-5.000 αυτοκίνητα. H Ελλάδα, παρά την πρόοδο που έχει πραγματοποιήσει, επενδύει με σχετική καθυστέρηση στην ανάπτυξη συστημάτων υπερυπολογιστών.

Πηγή