Νέα (552 άρθρα)

Το άστρο ονομάστηκε Earendel (σημαίνει άστρο της αυγής) και απέχει περίπου 12,9 δισεκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη

Ο προηγούμενος κάτοχος του ρεκόρ απόστασης ήταν το άστρο MACS J1149 +2223 LS1 σε απόσταση 9 δισεκατομμυρίων ετών φωτός. Το άστρο αυτό είχε βρεθεί πάλι από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble το 2018 και ‘έζησε’ όταν το σύμπαν είχε ηλικία περίπου 4 δισεκατομμύρια έτη (το 30% της σημερινής ηλικίας του).

Αλλά το άστρο που ανιχνεύτηκε πρόσφατα είναι τόσο μακριά που το φως του χρειάστηκε 12,9 δισεκατομμύρια χρόνια για να φτάσει στη Γη, και το βλέπουμε όπως ήταν όταν το σύμπαν είχε μόλις το 7% της σημερινής ηλικίας του.

«Σχεδόν δεν το πιστεύαμε στην αρχή, αυτό το άστρο ήταν τόσο μακριά από το προηγούμενο πιο μακρινό άστρο», δήλωσε ο αστρονόμος Brian Welch επικεφαλής ερευνητής της ομάδας που έκανε τη σχετική δημοσίευση.

Το άστρο Earendel έχει τουλάχιστον 50 φορές μεγαλύτερη μάζα από τον Ήλιο και είναι εκατομμύρια φορές πιο λαμπρό. Αλλά ακόμη κι ένα τόσο λαμπρό, πολύ μεγάλης μάζας άστρο θα ήταν αδύνατο να το δει κανείς σε τόσο μεγάλη απόσταση χωρίς την βοήθεια φυσικής μεγέθυνσης από το τεράστιο σμήνος γαλαξιών WHL0137-08, που βρίσκεται μεταξύ του άστρου Earendel και της Γης. Η μάζα του σμήνους γαλαξιών παραμορφώνει τον χώρο, δημιουργώντας έναν ισχυρό φυσικό μεγεθυντικό φακό που παραμορφώνει και ενισχύει πολύ το φως από τα μακρινά αντικείμενα που βρίσκονται πίσω του.

Η σύνθεση του Earendel θα έχει μεγάλο ενδιαφέρον για τους αστροφυσικούς, δεδομένου ότι σχηματίστηκε πριν το σύμπαν αποκτήσει τα βαριά στοιχεία που παράγονται από τις διαδοχικές γενιές άστρων με τεράστια μάζα. Αν οι μελλοντικές έρευνες δείξουν ότι το Earendel αποτελείται μόνο από αρχέγονο υδρογόνο και ήλιο, θα ήταν η πρώτη απόδειξη για τα θρυλικά άστρα του Πληθυσμού III, τα οποία υποτίθεται πως είναι τα πρώτα άστρα που σχηματίστηκαν μετά τη Μεγάλη Έκρηξη. Αν και η πιθανότητα αυτή είναι μικρή, ο Welch παραδέχεται ότι είναι ελκυστική.

Το άστρο θα μελετηθεί περαιτέρω από το νέο πιο ισχυρό διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb της NASA, το οποίο έχει την δυνατότητα να δει πολύ πιο μακριά από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble.

Πηγή

Το CERN εξέδωσε την εξής ανακοίνωση σχετικά με την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία:

Τα 23 κράτη μέλη του CERN καταδικάζουν, με τον πιο έντονο τρόπο την στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία από τη Ρωσική Ομοσπονδία και εκφράζουν τη λύπη τους για τις απώλειες ανθρώπινων ζωών και τις ανθρωπιστικές επιπτώσεις, καθώς και την συμμετοχή της Λευκορωσίας σε αυτή την παράνομη χρήση βίας κατά της Ουκρανίας.

Η Ουκρανία αποτελεί ένα από τα κράτη μέλη του CERN και οι Ουκρανοί επιστήμονες δραστηριοποιούνται σε πολλά από τα πειράματα και τις δραστηριότητες του ερευνητικού κέντρου. Βαθύτατα συγκινημένοι από τις εκτεταμένες και τραγικές συνέπειες της επίθεσης, η διοίκηση και το προσωπικό του CERN, καθώς και όλοκληρη η επιστημονική κοινότητα των κρατών μελών του CERN, εργάζονται για να συμβάλουν στην ανθρωπιστική βοήθεια στην Ουκρανία και να βοηθήσουν την ουκρανική κοινότητα στο CERN.

Το συμβούλιο του CERN πραγματοποίησε έκτακτη συνεδρίαση στις 8 Μαρτίου, συζητώντας σχετικά με τις μελλοντικών αλληλεπιδράσεις με τη Ρωσία και αποφάσισε ότι:

• Το CERN θα προωθήσει πρωτοβουλίες για την υποστήριξη Ουκρανών επιστημόνων και της ουκρανικής επιστημονικής δραστηριότητας στον τομέα της φυσικής υψηλής ενέργειας.
• το καθεστώς παρατηρητή της Ρωσικής Ομοσπονδίας αίρεται μέχρι νεωτέρας·
• Το CERN δεν θα προβεί σε νέες συνεργασίες με την Ρωσική Ομοσπονδία και τους θεσμούς μέχρι νεωτέρας.
• Η κατάσταση θα παρακολουθείται προσεκτικά και το συμβούλιο είναι έτοιμο να λάβει οποιαδήποτε περαιτέρω μέτρα, ανάλογα με την περίπτωση, στις μελλοντικές του συνεδριάσεις.

Επιπλέον, η διοίκηση του CERN θα συμμορφωθεί με όλες τις ισχύουσες διεθνείς κυρώσεις. Εκφράζει επίσης την υποστήριξή του στα πολλά μέλη της ρωσικής επιστημονικής κοινότητας του CERN που καταδικάζουν αυτήν την εισβολή.

Το CERN ιδρύθηκε μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο για να συνδέσει έθνη και ανθρώπους με τους ευγενείς και ειρηνικούς σκοπούς της επιστήμης: αυτή η επιθετικότητα έρχεται σε αντίθεση με όλα όσα υποστηρίζει ο οργανισμός. Το CERN θα συνεχίσει να υποστηρίζει τις βασικές του αξίες στην διασυνοριακή επιστημονική συνεργασία ως οδηγό για την ειρήνη.

Ας σημειωθεί ότι το CERN δεν είχε διώξει Ρώσους επιστήμονες ούτε μετά τη σοβιετική εισβολή στην Τσεχοσλοβακία το 1968 ούτε στο Αφγανιστάν το 1979 και προς το παρόν δεν το κάνει ούτε τώρα λόγω Ουκρανίας.

Εκτός από την διακοπή της συνεργασίας του CERN με την Ρωσία, κινδυνεύουν και πολλά άλλα επιστημονικά προγράμματα.

Το αμερικανικό Πανεπιστήμιο ΜΙΤ σταμάστησε την συνεργασία του με το ρωσικό Ινστιτούτο Επιστήμης και Τεχνολογίας Σκόλκοβο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέστειλε τη συμμετοχή της Ρωσίας στο νέο Πρόγραμμα της ΕΕ για την Έρευνα «Ορίζων Ευρώπη», ενώ τα εθνικά συμβούλια ερευνών σε μεγάλες χώρες (Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ολλανδία κ.α.) πάγωσαν τις συνεργασίες τους με τη Ρωσία. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) καταδίκασε τη ρωσική εισβολή και η ευρωρωσική αποστολή ExoMars που ήταν να εκτοξευθεί φέτος για τον Άρη, είναι πια «πολύ απίθανη», σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση.

Άλλοι επιστημονικοί οργανισμοί έχουν αντισταθεί σε αυτή τη λογική, την οποία θεωρούν «πολιτικό ναρκοπέδιο». Για παράδειγμα η Διεθνής Αστρονομική Ένωση απέρριψε έκκληση Ουκρανών αστρονόμων να απαγορεύσει τους Ρώσους αστρονόμους από τις δραστηριότητες της. Αλλά και ο υπό κατασκευή αντιδραστήρας πυρηνικής σύντηξης ITER) στη Γαλλία με σημαντική παρουσία της Ρωσίας, δεν σχεδιάζει να την αποπομπή της.

Ερωτηματικό αποτελεί το τι θα γίνει με τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, που βασίζεται πολύ στη συμβολή της Ρωσίας και ήδη υπήρξαν αψιμαχίες και υπονοούμενα. Αν επεκταθεί η ρήξη μάλλον θα επιταχυνθεί η ‘συνταξιοδότηση’ του σταθμού πριν την προγραμματισμένη ημερομηνία του 2031.

Πηγή

8/11 Μηνίσκος Σελήνης και Αφροδίτη κοντά, 10/11 Ερμής και Άρης κοντά, 12/11 kom;hthw 67/P στην κοντινότερη απόσταση από την Γη, 17/11 μέγιστο βροχής διαττόντων «Λεοντίδες» , 19/11 πανσέληνος, 19/11 μερική έκλειψη Σελήνης μη ορατή στην Ελλάδα (astrovox.gr)

Ο ΜΗΝΑΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ

Από την αρχαιότητα ακόμη διάφορα ιδιαίτερα εμφανή ουράνια αντικείμενα προειδοποιούσαν τους ανθρώπους σαν σημάδια των αλλαγών του καιρού. Πάρτε, για παράδειγμα, το πανέμορφο ανοιχτό αστρικό σμήνος των Πλειάδων, γνωστότερο στο λαό μας με την ονομασία Πούλια. Ακόμη και από την εποχή του Ησίοδου η δύση των Πλειάδων αμέσως μετά την ανατολή του Ήλιου, που συμβαίνει στα μέσα Νοεμβρίου, σημάδευε και σημαδεύει την περίοδο της έλευσης του κρύου και «προειδοποιούσε τους γεωργούς να σπεύσουν να ολοκληρώσουν την σπορά, αλλά και τους κτηνοτρόφους να κατηφορίσουν στα χημαδιά». Όπως μας λέει η παροιμία: «Στις δεκαφτά ή στις δεκοχτώ πέφτει η Πούλια στο γιαλό, και πίσω παραγγέλνει: μηδέ στανίτσα στα βουνά, μήτε γιωργός στους κάμπους», ή σε μιαν άλλη παραλλαγή: «μήτε τσομπάνος στα βουνά, μήτε γεωργός στους κάμπους».

Εκτός από την δύση της Πούλιας, όμως, την μεταβολή του καιρού προς το χειρότερο «μηνάει» στο λαό η γιορτή του αγίου Μηνά, στις 11 Νοεμβρίου, ενώ στη γιορτή του αγίου Αντρέα, στις 30 Νοεμβρίου, το κρύο «αντριεύει». Οι ακατάστατες αυτές καιρικές συνθήκες που επικρατούν έδωσαν στον Νοέμβριο το όνομα «Ανακατωμένος», αν και είναι γνωστός στον λαό μας και ως Σποριάς ή Μεσοσπορίτης γιατί τότε γίνεται η σπορά των δημητριακών. Στις άλλες γεωργικές ασχολίες περιλαμβάνεται επίσης και το λιομάζωμα. Σύμφωνα με τον Νίκο Ψιλάκη: «Στα ελληνικά λιόφυτα αρχίζει κάθε Νοέμβρη το πανηγύρι της ελιάς. Παλιότερα οι γυναίκες με τα καλάθια μάζευαν μία-μία τις πεσμένες ελιές. Αλλού οι μαζωχτάδες χτυπούσαν τα κλαδιά με ράβδους και μάζευαν τον καρπό από τα στρωμένα ελαιόπανα. Τελευταία η τεχνολογία αντικατέστησε την αρχαία ξύλινη ράβδο με μεταλλική περιστρεφόμενη». Αλλά το λιομάζωμα μπορεί να διαρκέσει μέχρι και τον Γενάρη ή ακόμη και τον Μάρτη.

Ανάμεσα στις γιορτές του μήνα περιλαμβάνεται και η εορτή των Ταξιαρχών Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ στις 8 Νοεμβρίου, γι’ αυτό ο Νοέμβριος ονομάζεται σε ορισμένες περιοχές της χώρας μας και Αϊ-Ταξιάρχης και Αρχαγγελίτης. Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ θεωρείται και ως «ο κατ’ εξοχήν ψυχοπομπός άγγελος» γι αυτό και σε ορισμένες περιοχές την παραμονή της εορτής του έφερναν τα παπούτσια τους μέσα στο σπίτι για να μην τα δει ο Μιχαήλ και έλθει να τους πάρει πριν την ώρα τους.

Στις 14 Νοεμβρίου εορτάζεται η μνήμη του αγίου Φιλίππου που σύμφωνα με τον Γεώργιο Ν. Αικατερινίδη «…ήταν φτωχός γεωργός, ο οποίος όλη τη μέρα δούλευε στο χωράφι του. Όταν το βράδυ γύρισε στο σπίτι του, έσφαξε το μοναδικό του βόδι και μοίρασε το κρέας στους συγχωριανούς του για να αποκρέψουν, όπως επιβάλλεται πριν από τα Χριστούγεννα. Το πρωί όμως που σηκώθηκε, βρήκε το ζώο του ζωντανό από θεϊκό θαύμα. Γι’ αυτό, επειδή ήταν πολύ αγαθός, άγιασε όταν πέθανε. Η μέρα του Αϊ-Φίλιππα ημερολογιακά έχει ιδιαίτερη σημασία, αφού τότε ξεκινά η 40ήμερη νηστεία για τα Χριστούγεννα». Γι αυτό η περίοδος αυτή μέχρι τα Χριστούγεννα ονομάζεται Σαρανταήμερο ή Σαραντάμερο. Την ίδια ημέρα τιμάται επίσης και η μνήμη του Γρηγόριου Παλαμά τον οποίο είχαν επιλέξει οι πατέρες του Αγίου Όρους ως υπερασπιστή του ησυχασμού στο Βυζάντιο του 14ου αιώνα.

Στις 25 Νοεμβρίου τιμάται η μνήμη της αγίας Αικατερίνης η οποία, σύμφωνα με την Μάρω Κ. Παπαθανασίου «…γεννήθηκε και έζησε στην Αλεξάνδρεια επί Μαξιμιλιανού. Ήταν κόρη του έπαρχου Αλεξανδρείας Κώνστα (ή Κέστου), γυναίκα σπάνιας σοφίας και ωραιότητας. Όπως μαρτυρεί η εκκλησιαστική παράδοση, σε συζήτηση περί πίστεως που είχε με πενήντα φιλοσόφους, η Αικατερίνη μετέστρεψε στον χριστιανισμό όχι μόνο αυτούς αλλά και πολλούς κρατικούς αξιωματούχους και άλλους επιφανείς. Η εμμονή στην πίστη της εξόργισε τον αυτοκράτορα, που διέταξε τον βασανισμό της και, τελικά, τον αποκεφαλισμό της το 305».

Η μεγαλύτερη, όμως, γιορτή του μήνα είναι τα Εισόδια της Θεοτόκου στις 21 Νοεμβρίου. Σύμφωνα με τον Σάββα Αγουρίδη η καθιέρωση της εορτής έγινε τον 8ο αι. μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη, ενώ την αναφορά των «…Εισοδίων της Θεοτόκου στα Άγια των Αγίων [του Ιερού των Ιεροσολύμων] και παραμονής της εκεί βρίσκουμε στο απόκρυφο λαϊκό κείμενο που [ονομάστηκε] ‘Πρωτοευαγγέλιον Ιακώβου’…». Η παράδοση της Θεοτόκου στο Ιερό έγινε από τους γονείς της, τον Ιωακείμ και την Άννα, «…όταν ήταν τριών ετών, και έτσι την αφιέρωσαν στον Θεό, αφού η Μαρία παρέμεινε εντός του Ιερού, όπου την υποδέχτηκε ο Ζαχαρίας (προφανώς ο ιερέας πατέρας του Ιωάννη του Προδρόμου) και την εισήγαγε στο Ιερό, όπου έμεινε μέχρι της ηλικίας των 14 ή 15 ετών».

Ένα ιδιαίτερα θεαματικό, πολλές φορές, ουράνιο φαινόμενο συμβαίνει γύρω στις 17 Νοεμβρίου κάθε χρόνου οπότε μια ετήσια «βροχή διαττόντων» στολίζει με δεκάδες φωτεινά πεφταστέρια τον ουρανό μας όταν μια ροή σωματιδίων μερικών δεκάδων διαττόντων την ώρα σχηματίζουν την «βροχή των Λεοντιδών». Η βροχή αυτή ονομάζεται έτσι επειδή τα μετέωρα αυτά φαίνονται ότι προέρχονται από την κατεύθυνση του αστερισμού του Λέοντα, και οφείλονται στα σωματίδια που αφήνει πίσω του ο κομήτης Τεμπλ-Τατλ. Αυτό που συμβαίνει είναι το εξής: καθώς η Γη μας περιφέρεται στην τροχιά της γύρω από τον Ήλιο, συναντάει κάθε Νοέμβριο το σύννεφο των σωματιδίων του κομήτη Τεμπλ-Τατλ που είναι σχετικά μαζεμένα μαζί σε ομάδες και τέμνουν την τροχιά της Γης. Έτσι καθώς η Γη μας τρέχει με 108.000 χιλιόμετρα την ώρα, πέφτει ακάθεκτη πάνω στο σύννεφο των σωματιδίων. Τα μικροσκοπικά αυτά σωματίδια, με βάρος ενός γραμμαρίου, χτυπάνε τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιράς μας σε ύψος 100 περίπου χιλιομέτρων και αναφλέγονται. Η ανάφλεξη αυτή ιονίζει τα γύρω στρώματα της ατμόσφαιρας, σχηματίζοντας έτσι μια φωτεινή σφαίρα 2 έως 3 μέτρων που κινείται με ταχύτητα 30 έως 60 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο. Αυτή τη φωτεινή σφαίρα, λοιπόν, βλέπουμε από τη Γη, και ονομάζουμε διάττοντα, μετέωρο, ή «πεφταστέρι».

Σε εξαιρετικές περιπτώσεις και ιδιαίτερα μετά από κάποια πρόσφατη διέλευση ενός κομήτη ο ρυθμός αυτός μπορεί και να ξεπεράσει ακόμη και τα χίλια μετέωρα την ώρα. Σ’ αυτή την περίπτωση η «Βροχή» μετατρέπεται σε «Καταιγίδα». Η μεγαλύτερη «Καταιγίδα Διαττόντων» που παρατηρήθηκε ποτέ ήταν η «Καταιγίδα των Λεοντιδών» στις 12 προς 13 Νοεμβρίου του 1833 όταν τα μετέωρα έμοιαζαν με πυροτεχνήματα από μια ροή δεκάδων μετεώρων κάθε δευτερόλεπτο που διήρκεσε επί ώρες. Ένας ιστορικός μάλιστα το 1878 την θεώρησε ως ένα από τα 100 πιο σημαντικά γεγονότα του αιώνα. Πολλές ξυλογραφίες έχουν απεικονίσει το γεγονός με μεγάλη επιτυχία. Αρκετοί μάλιστα κοινωνιολόγοι αποδίδουν στο ουράνιο αυτό φαινόμενο την εξάπλωση της θρησκομανίας που επηρέασε τα επόμενα χρόνια την όλη κοινωνική εξέλιξη και τον σύγχρονο χαρακτήρα των ΗΠΑ.

Σιμόπουλος, Διονύσης Π. «Οι Μήνες Νοέμβριος και Δεκέμβριος», Γεωτρόπιο Ελευθεροτυπίας, Τεύχος 498 (31 Οκτωβρίου 2009)