εγκέφαλος (16 άρθρα)

Πόσο «ηθικός» είναι ο εγκέφαλός μας;

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

Η ηθική βρίσκεται στα γονίδιά μας και μπορεί να μετρηθεί ακόμη και στον εγκέφαλο, εκτιμούν ορισμένοι ερευνητές. Σε εγκληματίες ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου είναι λιγότερο ενεργές.

Απεικόνιση των ερεθισμάτων που δέχεται ο εγκέφαλος

Ίσως να συμβαίνει σε πολλούς να έχουν επίγνωση εκ των προτέρων πότε μια πράξη τους είναι καλή και πότε όχι. Πότε συμπεριφέρονται καλά ή πότε είναι επιθετικοί. Ανεξάρτητα από ηλικία, καταγωγή, θρησκεία και μόρφωση, εμείς οι άνθρωποι γνωρίζουμε βασικά τι είναι καλό και τι κακό. Έχουμε ηθικούς ενδοιασμούς σχετικά με το να σκοτώνουμε, να κλέβουμε ή να λέμε ψέματα σε άλλους ανθρώπους. Υπάρχουν πολλά στοιχεία που δείχνουν ότι η διάκριση μεταξύ καλού και κακού δεν είναι μόνο θέμα εκπαίδευσης, μόρφωσης, αγωγής, αλλά και εγκεφάλου.

Επιστημονική κατηγοριοποίηση του εγκεφάλου

Είναι αλήθεια ότι οι ηθικοί κανόνες βασίζονται στην παράδοση, τον πολιτισμό και τη θρησκεία. Αλλά τα θεμέλια της ηθικής βρίσκονται ήδη στα γονίδιά μας, καθορίζουν τη διαίσθησή μας, τα πρωτόγονα και αρχαϊκά μας συναισθήματα. Προκειμένου οι άνθρωποι να συμβιώνουν ειρηνικά, οι κοινότητες θέτουν από μόνες τους κανόνες που πρέπει να τηρούν όλοι. Όποιος τους παραβιάζει αντιβαίνει τους ηθικούς κανόνες της κοινότητας. Η αντικοινωνική συμπεριφορά μπορεί να οδηγήσει στον αποκλεισμό από την κοινότητα. Παράλληλα βιολόγοι που ερευνούν την εξέλιξη του ανθρώπου πιστεύουν ότι η ηθική προέκυψε άμεσα από την εξέλιξη. Όταν οι άνθρωποι πριν από 400.000 χρόνια βγήκαν μαζί για να κυνηγήσουν και να μαζέψουν την τροφή τους, είναι πιθανόν να έθεσαν τις πρώτες ηθικές νόρμες. «Οι άνθρωποι πάντα ζούσαν κοινωνικά και κοινωνική ζωή σημαίνει κανόνες» λέει ο εξελικτικός βιολόγος Γιούργκεν Μπεράιτερ-Χαν από το Πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης. Η έρευνα του εγκεφάλου λοιπόν ασχολείται επίσης και με το ζήτημα της προέλευσης της ηθικής.

Σε εθελοντές έγινε σάρωση του εγκεφάλου τους με μαγνητικό τομογράφο (MRI), αφού πρώτα έπρεπε να λύσουν διάφορα ηθικά προβλήματα, ενώ νευρολόγοι μέτρησαν ποιες περιοχές του εγκεφάλου ήταν ενεργείς. Ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον Φρέντερι Χοπ από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στη Σάντα Μπάρμπαρα κατέγραψε τις εγκεφαλικές δραστηριότητες 64 ατόμων για μια νέα μελέτη. Κατά τη διάρκειά της έπρεπε να αντιμετωπίσουν 120 διαφορετικές καταστάσεις κακής συμπεριφοράς ηθικού ή κοινωνικού περιεχόμενου. Για παράδειγμα, αν είναι ηθικά καταδικαστέο να αντιγράφει κανείς σε ένα τεστ ή είναι μάλλον συνηθισμένο. Ή αν είναι κοινωνικά σωστό να πίνει κανείς καφέ με το κουτάλι.

Μειωμένο αίσθημα ενοχής λόγω εγκεφαλικής διαταραχής;

Αν λοιπόν οι ηθικές έννοιες βρίσκονται ήδη στα γονίδιά μας ή εξαρτώνται από τις δραστηριότητες του εγκεφάλου μας, τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Πώς κρίνουμε τότε τους ανθρώπους που παραβιάζουν τους ηθικούς κανόνες συνειδητά με πολύ εμφανή τρόπο; Τα ερωτήματα αυτά απασχολούν και την εγκληματολογία.  Άνθρωποι με έντονη παραβατική συμπεριφορά, επιθετικά άτομα και ψυχοπαθείς παρουσιάζουν συχνά εμφανείς αποκλίσεις και ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου τους είναι λιγότερο ενεργές. Οι ψυχοπαθείς είναι «συναισθηματικά ψυχροί», δεν αισθάνονται ούτε φόβο ούτε συμπόνια. Αλλά όταν μιλάμε για ενοχή, τι σημαίνουν οι αποκλίσεις στην εγκεφαλική δραστηριότητα για την ποινική αξιολόγηση της ενοχής; Δηλαδή, με άλλα λόγια, μπορεί ένας εγκληματίας να επικαλεστεί ελαφρυντικά ύστερα από μια αξιόποινη πράξη του με βάση κάποια συγκεκριμένη εγκεφαλική δραστηριότητά ή διαταραχή; Υπάρχει εν τέλει ο «ηθικός» ή ο «ανήθικος» εγκέφαλος;

Η εγκληματολογία προσεγγίζει την εγκληματική συμπεριφορά κάποιες φορές και μέσα από αυτή τη διάσταση. Στην Ιταλία το 2009 μειώθηκε η ποινή σε μια εγκληματία, αναγνωρίζοντας μια εγκεφαλική διαταραχή της ως ελαφρυντικό. Σε μαγνητική τομογραφία του εγκεφάλου της εντοπίστηκε ένας γονότυπος με δυσμενή επίδραση στη φυσιολογία του εγκεφάλου της που την έκανε πιο επιρρεπή σε επιθετική συμπεριφορά. Στις περισσότερες χώρες δεν υπάρχει ακόμη σαφής νομική βάση για αυτό το εξαιρετικά δύσκολο επιστημονικό πεδίο. 

ΠΗΓΗ

Κατηγορίες:
Και κάτι άλλο..., Νέα

Ο πληρέστερος μέχρι σήμερα χάρτης του ανθρώπινου εγκεφάλου

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

Οι ερευνητές κατέγραψαν περισσότερα από 3.000 διαφορετικά είδη κυττάρων στον εγκέφαλο.

Μια διεθνής επιστημονική ομάδα δημιούργησε τον μεγαλύτερο μέχρι στιγμής χάρτη των ανθρώπινων εγκεφαλικών κυττάρων, αποκαλύπτοντας περισσότερους από 3.000 τύπους – πολλοί από τους οποίους είναι άγνωστοι στην επιστήμη. Ο άτλαντας του εγκεφάλου, ένα πρότζεκτ ύψους 375 εκατομμυρίων δολαρίων που ξεκίνησε το 2017, έχει εντοπίσει περισσότερους από 3.300 τύπους εγκεφαλικών κυττάρων. Ωστόσο, οι ερευνητές έχουν μόνο μια αμυδρή ιδέα για το τι κάνουν τα νεοανακαλυφθέντα κύτταρα.

Ο χάρτης προσφέρει μια λεπτομερή εικόνα του πιο πολύπλοκου οργάνου του ανθρώπινου σώματος. Οι ερευνητές είχαν προηγουμένως χαρτογραφήσει τον ανθρώπινο εγκέφαλο χρησιμοποιώντας τεχνικές όπως η απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού, αλλά αυτός είναι ο πρώτος άτλαντας ολόκληρου του ανθρώπινου εγκεφάλου σε κυτταρικό επίπεδο που δείχνει τις περίπλοκες μοριακές αλληλεπιδράσεις του, δήλωσε ο Άντονι Χάναν, νευροεπιστήμονας στο Florey Institute of Neuroscience and Mental Health στη Μελβούρνη της Αυστραλίας.

«Αυτού του είδους οι άτλαντες θέτουν πραγματικά τις βάσεις για μια πολύ καλύτερη κατανόηση του ανθρώπινου εγκεφάλου», σημείωσε.

Ο Εντ Λέιν, νευροεπιστήμονας στο Ινστιτούτο Allen για την Επιστήμη του Εγκεφάλου στο Σιάτλ των ΗΠΑ, ο οποίος ηγήθηκε πέντε από τις μελέτες, δήλωσε ότι τα ευρήματα έγιναν δυνατά χάρη στις νέες τεχνολογίες που επέτρεψαν στους ερευνητές να εξετάσουν εκατομμύρια ανθρώπινα εγκεφαλικά κύτταρα που λήφθηκαν από βιοψίες ιστών ή από αποθανόντες.

«Δείχνει πραγματικά τι μπορεί να γίνει τώρα», δήλωσε ο Δρ. Λέιν. «Ξεκινά μια εντελώς νέα εποχή για τις νευροεπιστήμες», σημείωσε.

Παρόλα αυτά, ο Δρ. Λέιν δήλωσε ότι ο άτλαντας ήταν απλώς ένα πρώτο προσχέδιο. Ο ίδιος και οι συνάδελφοί του έχουν δειγματοληπτήσει μόνο ένα μικρό μέρος των 170 δισεκατομμυρίων κυττάρων που εκτιμάται ότι αποτελούν τον ανθρώπινο εγκέφαλο, και οι μελλοντικές έρευνες θα αποκαλύψουν σίγουρα περισσότερους τύπους κυττάρων, είπε.

Ο Δρ. Λέιν και οι συνεργάτες του ξεκίνησαν την χαρτογράφηση του ανθρώπινου εγκεφάλου επιθεωρώντας τον τρόπο με τον οποίο τα εγκεφαλικά κύτταρα ενεργοποιούν διαφορετικά γονίδια. Τουλάχιστον 16.000 γονίδια είναι ενεργά στον εγκέφαλο και ενεργοποιούνται σε διαφορετικούς συνδυασμούς και τύπους κυττάρων.

Η Κίμπερλι Σιλέτι, νευροεπιστήμονας στο Πανεπιστημιακό Ιατρικό Κέντρο της Ουτρέχτης στις Κάτω Χώρες, και η ομάδα της έθεσαν τις βάσεις για τον άτλαντα με την αλληλουχία του RNA περισσότερων από 3 εκατομμύρια μεμονωμένων κυττάρων από 106 θέσεις που καλύπτουν ολόκληρο τον ανθρώπινο εγκέφαλο, χρησιμοποιώντας δείγματα ιστού από τρεις αποβιώσαντες άνδρες δότες. Συμπεριέλαβαν επίσης ένα τεμάχιο του κινητικού φλοιού από γυναίκα δότη που είχε χρησιμοποιηθεί σε προηγούμενες μελέτες. Η ερευνητική ομάδα κατέγραψε 461 ευρείες κατηγορίες εγκεφαλικών κυττάρων που περιλάμβαναν περισσότερους από 3.000 υποτύπους.

«Έμεινα έκπληκτη από το πόσοι διαφορετικοί τύποι κυττάρων υπάρχουν», δήλωσε η ερευνήτρια.

Ορισμένα από τα πρόσφατα αναγνωρισμένα κύτταρα βρέθηκαν σε στρώματα του εγκεφαλικού φλοιού στην εξωτερική επιφάνεια του εγκεφάλου. Η περιοχή αυτή είναι απαραίτητη για πολύπλοκα νοητικά καθήκοντα, όπως η χρήση της γλώσσας και η κατάρτιση σχεδίων για το μέλλον. Ωστόσο, οι νέες μελέτες αποκαλύπτουν ότι μεγάλο μέρος της ποικιλομορφίας του εγκεφάλου βρίσκεται έξω από τον εγκεφαλικό φλοιό. Ένας τεράστιος αριθμός από τους τύπους κυττάρων που αποκαλύφθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος, βρίσκονται στις βαθύτερες περιοχές του εγκεφάλου, όπως το εγκεφαλικό στέλεχος, μια δομή που ενώνει τον εγκέφαλο με τοννωτιαίο μυελό.

Οι ερευνητές εντόπισαν επίσης πολλούς νέους τύπους νευρώνων, κύτταρα που χρησιμοποιούν ηλεκτρικά σήματα και χημικές ουσίες για να επεξεργάζονται πληροφορίες. Οι νευρώνες αποτελούν μόνο τα μισά περίπου κύτταρα του εγκεφάλου. Τα άλλα μισά είναι πολύ πιο μυστηριώδη.

Τα αστροκύτταρα, για παράδειγμα, φαίνεται να βοηθούν τους νευρώνες ώστε να συνεχίσουν να λειτουργούν σωστά. Τα μικρογλοία χρησιμεύουν ως κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, επιτίθενται σε ξένους εισβολείς και αφαιρούν ορισμένα νευρωνικά κλαδιά για να βελτιώσουν τη σηματοδότησή τους. Οι ερευνητές βρήκαν επίσης πολλούς νέους τύπους αυτών των κυττάρων.

Η διεθνής ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε ορισμένες από τις ίδιες μεθόδους για να μελετήσει τους εγκεφάλους των χιμπατζήδων και άλλων ειδών με στόχο την κατανόηση της εξέλιξης του ανθρώπινου εγκεφάλου. Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος μπορεί να είναι μοναδικός εν μέρει επειδή ανέπτυξε νέα είδη κυττάρων. Ωστόσο οι ερευνητές εξεπλάγησαν όταν διαπίστωσαν ότι όλοι οι τύποι κυττάρων που εντοπίστηκαν στους ανθρώπινους εγκεφάλους υπήρχαν στους χιμπαντζήδες και τους γορίλες. Μέσα σε αυτά τα κύτταρα, οι ερευνητές ανακάλυψαν μερικές εκατοντάδες γονίδια που ήταν είτε περισσότερο είτε λιγότερο ενεργά στους ανθρώπους σε σχέση με τα άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά. Πολλά από αυτά τα γονίδια είναι κοντά σε γενετικούς «διακόπτες» που ενεργοποιούν ή απενεργοποιούν γονίδια.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι ορισμένα από τα γονίδια που κάνουν τους ανθρώπους ξεχωριστούς εμπλέκονται στην οικοδόμηση των συνδέσεων μεταξύ των νευρώνων, γνωστών ως συνάψεις.

«Οι συνδέσεις είναι που μας κάνουν να ξεχωρίζουμε από τους χιμπαντζήδες», δήλωσε ο Τρίγκβε Μπάκεν, νευροεπιστήμονας στο Ινστιτούτο Allen Brain που εργάστηκε στις μελέτες για τα πρωτεύοντα θηλαστικά.

Η Μέγκαν Κάρεϊ, νευροεπιστήμονας στο Champalimaud Center for the Unknown στην Πορτογαλία, η οποία δεν συμμετείχε στο έργο, δήλωσε ότι η έρευνα παρείχε ένα συγκλονιστικό ποσό νέων δεδομένων για τους ερευνητές που μπορούν να χρησιμοποιήσουν σε μελλοντικές μελέτες.

«Νομίζω ότι πρόκειται για μια τεράστια επιτυχία», δήλωσε.

Ωστόσο, προειδοποίησε ότι η κατανόηση του τρόπου λειτουργίας του ανθρώπινου εγκεφάλου δεν θα είναι θέμα απλής καταγραφής κάθε μέρους του μέχρι τις πιο μικρές λεπτομέρειες. Οι νευροεπιστήμονες θα πρέπει επίσης να κάνουν ένα βήμα πίσω και να εξετάσουν τον εγκέφαλο ως ένα αυτορυθμιζόμενο σύστημα.

«Θα υπάρξουν απαντήσεις σε αυτό το σύνολο δεδομένων που θα μας βοηθήσουν να πλησιάσουμε περισσότερο σε αυτό», δήλωσε η ερευνήτρια προσθέτοντας ότι «απλώς δεν ξέρουμε ποιες είναι αυτές ακόμη».

Ο Άνταν Χάντμαν, νευροεπιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας, ο οποίος δεν συμμετείχε στο έργο, δήλωσε ότι ο άτλαντας θα βοηθήσει ορισμένες έρευνες. Αμφισβήτησε ωστόσο το κατά πόσο μια λίστα κυτταρικών τύπων θα μπορούσε να διαφωτίσει την πολύπλοκη συμπεριφορά του εγκεφάλου.

ΠΗΓΗ

Κατηγορίες:
Νέα

Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο όταν πεθαίνουμε;

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

H γραμμή μεταξύ ζωής και θανάτου μπορεί να είναι λιγότερο διακριτή

«Όταν πεθαίνουμε, ο εγκέφαλός μας είναι υπερ–ενεργοποιημένος».
Ερευνα του πανεπιστημίου του Μίσιγκαν σε ασθενείς που αφαιρέθηκε η μηχανική υποστήριξη, έδειξε πως η εγκεφαλική δραστηριότητα συνεχίζεται ακόμη και αφότου σταματήσουν οι χτύποι της καρδιάς

Το 2014 η καρδιά μιας 24χρονης γυναίκας που έπασχε από σπάνια καρδιακή ασθένεια σταμάτησε. Οι γιατροί δεν μπορούσαν να βρουν θεραπεία και η γυναίκα οδηγήθηκε στο τμήμα επειγόντων περιστατικών του πανεπιστημιακού νοσοκομείου του Μίσιγκαν. Ηταν σε βαθύ κώμα για τρεις ημέρες και οι γιατροί ήλεγχαν την εγκεφαλική της δραστηριότητα, προκειμένου να της χορηγούν φάρμακα που ανακούφιζαν τα συμπτώματά της. Τρεις ημέρες μετά, η οικογένειά της αποφάσισε να αφαιρέσει τη μηχανική υποστήριξη.

Μερικά χρόνια αργότερα, η 24χρονη γυναίκα θα γινόταν γνωστή ως η «ασθενής 1» στη μελέτη που διεξήγαγε και δημοσίευσε πριν από μερικούς μήνες η Τζίμο Μπόρζιτζιν, καθηγήτρια Νευρολογίας στο πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν. Μια μελέτη η οποία ανέδειξε κάτι που δεν είχε ποτέ έως τότε αποδειχθεί: ο εγκέφαλος κατά τη διαδικασία του θανάτου, ακόμη και αφότου η καρδιά σταματάει, είναι ενεργός. Μάλιστα, φαίνεται πως τα τμήματα του εγκεφάλου της «ασθενούς 1» που ήταν ενεργά σε αυτές τις στιγμές, συνδέονται μεταξύ άλλων με τη συνείδηση και τη μνήμη. Στις τελευταίες της στιγμές, η «ασθενής 1» βίωσε κάτι που έμοιαζε με ζωή.

«Γιατί εκκρίνεται σεροτονίνη σε ζώα που πεθαίνουν;»

Η αρχική έρευνα της κ. Μπόρζιτζιν αφορούσε διαφορετικούς τομείς της νευροεπιστήμης. Οπως αφηγήθηκε στην «Κ», μία από τις πρώτες υποθέσεις που κλήθηκε να εξετάσει, όταν προσλήφθηκε στο πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν το 2003, ήταν αν διαταράσσεται ο κιρκάδιος ρυθμός των αρουραίων που παθαίνουν ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Μεταξύ άλλων είχε παρακολουθήσει και καταγράψει την έκκριση νευροχημικών ουσιών από τον εγκέφαλο των αρουραίων πριν και μετά το εγκεφαλικό επεισόδιο. Μια από αυτές τις νευροχημικές ουσίες ήταν και η σεροτονίνη, η οποία ηρεμεί το σώμα. 

Κατά τη διάρκεια του πειράματος δύο αρουραίοι πέθαναν. Τότε, η κ. Μπόρζιτζιν μαζί με τον γιατρό με τον οποίο συνεργαζόταν, ανακάλυψαν ότι «και στους δύο αρουραίους υπήρχε ένα πολύ υψηλό επίπεδο σεροτονίνης που εκκρίθηκε κατά τη διάρκεια του θανάτου, αφότου η καρδιά τους είχε σταματήσει να χτυπάει και ο εγκέφαλός τους έχανε οξυγόνο. Σκεφτόμουν, γιατί εκκρίνεται σεροτονίνη σε ζώα που πεθαίνουν;» Οπως άλλωστε επισήμανε, έως τότε «παραδοσιακά συνδέαμε τη διαδικασία του θανάτου με έναν πολύ ανενεργό εγκέφαλο, που δεν λειτουργεί πλέον».

Τα απροσδόκητα ευρήματά της την οδήγησαν στην αναζήτηση σχετικής επιστημονικής βιβλιογραφίας επί του θέματος. Επειτα από ενδελεχή έρευνα «δεν βρήκα τίποτα, κάτι που ήταν πολύ σοκαριστικό. Ο θάνατος συμβαίνει σε όλους μας, ωστόσο ανακάλυψα ότι δεν υπάρχει καμία έρευνα σχετικά με την αύξηση της σεροτονίνης. Τότε συνειδητοποίησα ότι κανείς δεν γνωρίζει τίποτα για τη διαδικασία του θανάτου».

Βρίσκοντας τους ασθενείς

Αμεσα, αφοσιώθηκε στην εξερεύνηση αυτού του αχαρτογράφητου επιστημονικού πεδίου, τη μελέτη του εγκεφάλου που πεθαίνει. Η έρευνά της στους αρουραίους έδειξε ότι «στο 100% των περιπτώσεων ο εγκέφαλός τους ενεργοποιήθηκε κατά τη διαδικασία του θανάτου». Αναρωτήθηκε αν το ίδιο ισχύει και για τους ανθρώπους, αλλά για χρόνια αυτό παρέμενε ένα αναπάντητο ερώτημα. Κι αυτό επειδή όπως εξήγησε, «οι άνθρωποι τείνουν να βιώνουν την αρχική φάση της καρδιακής ανακοπής στο σπίτι, μακριά από το νοσοκομείο, οπότε δεν μπορείς να ξέρεις πότε θα συμβεί. Αναρωτιόμασταν για χρόνια πότε θα αποκτήσουμε πρόσβαση σε έναν τέτοιο ασθενή». Αλλωστε, «αν μπορείς να προβλέψεις ότι κάποιος θα πάθει αύριο καρδιακή ανακοπή, το πρώτο πράγμα που σκέφτεσαι δεν είναι να του βάλεις ηλεκτροεγκεφαλογράφημα στο κεφάλι, αλλά να τον σώσεις».

Επειτα, η ίδια μαζί με τους συνεργάτες της, συνειδητοποίησαν ότι υπάρχουν ασθενείς στη ΜΕΘ, όπου «οι γιατροί δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για να τους βοηθήσουν. Οταν αφαιρεθεί από αυτούς τους ασθενείς ο αναπνευστικός σωλήνας, παθαίνουν ασφυξία. Εξαιτίας της ασφυξίας, ο εγκέφαλος θα υποστεί υποξία και τελικά θα προκληθεί καρδιακή ανακοπή». Και οι τέσσερις ασθενείς που εξέτασε η κ. Μπόρζιτζιν πέθαναν από καρδιακή ανακοπή η οποία προκλήθηκε από υποξία εντός 30 λεπτών.

Στην περίπτωση της «ασθενούς 1», που βρισκόταν σε ΜΕΘ, συνεργαζόταν με τον κλινικό γιατρό που την παρακολουθούσε. Η «ασθενής 1» ήταν συνδεδεμένη με ηλεκτροεγκεφαλογράφημα προκειμένου οι γιατροί να γνωρίζουν πότε θα πάθει επιληπτική κρίση, ώστε να της χορηγήσουν φάρμακα που θα ανακουφίσουν τα συμπτώματα. Επομένως, σύμφωνα με την κ. Μπόρζιτζιν, «δεν μελετούσαμε αυτούς τους ασθενείς σε ζωντανό χρόνο, αλλά πήραμε ό,τι δεδομένα υπήρχαν ήδη για αυτούς».

Οι τρεις φάσεις

Η «ασθενής 1» είχε νεαρή ηλικία, ενώ οι υπόλοιποι τρεις που εξετάστηκαν από την κ. Μπόρζιτζιν ήταν 67, 77 και 82 ετών. Μάλιστα, η «ασθενής 1», σε αντίθεση με τους υπόλοιπους, δεν είχε κάποια πάθηση του εγκεφάλου, αλλά καρδιοπάθεια. Σύμφωνα με την κ. Μπόρζιτζιν, «κανείς δεν είχε λιγότερο άθικτο εγκέφαλο από την “ασθενή 1”. Κι αυτός είναι μάλλον ο λόγος που είδαμε στιβαρή εγκεφαλική δραστηριότητα σε συγκριτικά με τους υπόλοιπους». 

Οταν ο αναπνευστήρας αφαιρέθηκε από την «ασθενή 1», υπήρξε σύμφωνα με την κ. Μπόρζιτζιν μια αύξηση της δραστηριότητας στον ετοιμοθάνατο εγκέφαλό της. Οι περιοχές του εγκεφάλου που θεωρούνται «hot spot» για τη συνείδηση και οι οποίες ήταν ανενεργές όσο βρισκόταν σε μηχανική παρακολούθηση, ξαφνικά τέθηκαν σε λειτουργία. Δύο λεπτά μετά την αφαίρεση της μηχανικής υποστήριξης και τη διακοπή του οξυγόνου, υπήρξε σύμφωνα με την ίδια ένας έντονος συγχρονισμός των εγκεφαλικών κυμάτων της «ασθενούς 1», που σχετίζονται μεταξύ άλλων με την αυξημένη προσοχή και τη μνήμη.

Αυτός ο συγχρονισμός, που αποτέλεσε την πρώτη φάση αυτής της εγκεφαλικής δραστηριότητας, όπως αφηγήθηκε η κ. Μπόρζιτζιν, «άρχισε να μειώνεται γραμμικά για ίσως 18 δευτερόλεπτα και στη συνέχεια σταθεροποιήθηκε». Επειτα όμως, κατά τη δεύτερη φάση, εντάθηκε ξανά για περισσότερο από τέσσερα λεπτά, εξασθένησε ξανά για ένα λεπτό και στη συνέχεια επανήλθε για μια τρίτη και τελευταία φορά. Μάλιστα, στην τρίτη από αυτές τις φάσεις, «η καρδιά της “ασθενούς 1” είχε σταματήσει για 14 δευτερόλεπτα. Κι έπειτα ενεργοποιήθηκε ξανά παρά την απουσία αναπνευστικού σωλήνα και βηματοδότη».

«Πιστεύω ότι άκουγε το περιβάλλον»

Τα τμήματα του εγκεφάλου που ήταν ενεργά, σύμφωνα με την κ. Μπόρζιτζιν, ήταν αυτά που «σχετίζονται με τη συνείδηση και κάθε είδους αντίληψη, όπως η οπτική αντίληψη, η αντίληψη της φωνής, η αντίληψη της κίνησης και της λειτουργίας της ενσυναίσθησης». Kατά τη διάρκεια των τριών επίμαχων φάσεων, αυτά τα τμήματα του εγκεφάλου, καθώς και όσα σχετίζονται με τη μνήμη, επικοινωνούσαν σύμφωνα με την κ. Μπόρζιτζιν, με άλλα μέρη που σχετίζονται με την επεξεργασία της συνειδητής εμπειρίας. Αλλωστε, σύμφωνα με την ίδια, στους ασθενείς 1 και 3, υπήρξε μεγάλη ενεργοποίηση κυμάτων Γάμα, τα οποία σχετίζονται με την ταυτόχρονη επεξεργασία πληροφοριών από διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου.

Η κ. Μπόρζιτζιν θεωρεί ότι αυτό που συνέβαινε για αρκετά λεπτά στον εγκέφαλο της «ασθενούς 1» έμοιαζε με ζωή, ωστόσο «αυτό είναι μια υπόθεση» αφού «η ασθενής 1» δεν επέζησε ώστε να αφηγηθεί τι της συνέβη. Βάσει των δεδομένων όμως, η ίδια θεωρεί ότι «η “ασθενής 1” μπορούσε μεταξύ άλλων να ακούει το περιβάλλον τις τελευταίες στιγμές της ζωής της και να έχει οράματα φωτός». Αντίστοιχα ευρήματα παρατηρήθηκαν και στην 77χρονη «ασθενή 3», ενώ και στους υπόλοιπους δύο ασθενείς που εξετάστηκαν, εντοπίστηκε επικοινωνία μεταξύ της καρδιάς και του εγκεφάλου κατά τη διαδικασία του θανάτου.

Η ίδια θεωρεί ότι υπάρχουν ακόμη πολλά να μάθουμε για το πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος όταν πεθαίνουμε, αφού η μελέτη της αποτελεί απλά «την κορυφή του παγόβουνου. Αυτό που γνωρίζουμε όμως πλέον, είναι ότι όταν πεθαίνουμε, ο εγκέφαλός μας είναι υπερ–ενεργοποιημένος».

ΠΗΓΗ

Κατηγορίες:
Και κάτι άλλο..., Φυσική & Φιλοσοφία

Η συνείδηση ​​κρύβεται στα ηλεκτρικά πεδία του εγκεφάλου μας

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

Ένας μυστηριώδης ηλεκτρομαγνητικός μηχανισμός μπορεί να είναι πιο σημαντικός από την πυροδότηση νευρώνων στον εγκέφαλό μας για την κατανόηση της λειτουργίας της συνείδησής μας.

ημισφαίριο

 Τον 19ο αιώνα ο φυσικός Χέρμαν φον Χέλμχολτς (Hermann von Helmholtz) φιλοδοξούσε να εξηγήσει διαμέσου φυσικοχημικών διεργασιών το φαινόμενο της ζωής, σε αντίθεση με την τότε δημοφιλή φιλοσοφική θεωρία της φυσιολογίας, τον βιταλισμό. Οι οπαδοί του βιταλισμού υποστήριζαν ότι τα έμβια όντα διαφέρουν από τα άψυχα αντικείμενα επειδή περιέχουν μια «ζωτική σπίθα», την οποία ορισμένοι πίστευαν ότι ήταν η ψυχή. Η σχολή του Χέλμχολτζ αμφισβήτησε αυτή τη θεωρία, δηλώνοντας ότι μόνο οι κοινές φυσικοχημικές λειτουργίες εμπλέκονται στη ζωή ενός οργανισμού. Από τότε μέχρι σήμερα οι φυσικοχημικοί νόμοι ερμήνευσαν, και εξακολουθούν να ερμηνεύουν πολλά μυστήρια της βιολογίας και της φυσιολογίας.

Όμως υπάρχουν ακόμα περίπλοκα και ακατανόητα φαινόμενα που σχετίζονται με την ζωή. Κραυγαλέο παράδειγμα είναι η ανθρώπινη συνείδηση. Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί παραμένει ένα ανοιχτό ερώτημα μέχρι σήμερα.

Η ανθρωπινη συνείδηση πρέπει να σχετίζεται με την λειτουργία διαφόρων κυττάρων στον εγκέφαλο. Οι νευρώνες, είναι ένας εξειδικευμένος τύπος κυττάρων του εγκεφάλου μας που βρίσκεται στο επίκεντρο της σημερινής νευροεπιστήμης. Είναι οι βασικοί φορείς της ηλεκτροχημικής επικοινωνίας στον εγκέφαλο. Συμμετέχουν στην διάδοση των νευρικών σημάτων και την επεξεργασία πληροφοριών.
Οι νευροεπιστήμονες προσπαθούν να εξηγήσουν την αντίληψη, την μνήμη, την γνωστική λειτουργία, ακόμη και την ίδια τη συνείδηση ​​ως προϊόντα δισεκατομμυρίων τέτοιων μικροσκοπικών νευρώνων που εκτοξεύουν τις μικροσκοπικές αιχμές ηλεκτρικής τάσης τους μέσα στον εγκέφαλό μας.

Διαβάστε σχετικά: «THE SPIKE, an epic journey through the brain in 2.1 seconds» – Mark Humphries

Αυτές οι ενεργητικές αιχμές όχι μόνο μεταφέρουν πράγματα όπως πόνο και άλλες αισθητηριακές πληροφορίες στο συνειδητό μυαλό μας, αλλά θεωρητικά είναι επίσης ικανές να εξηγήσουν κάθε λεπτομέρεια της πολύπλοκης συνείδησής μας. Τουλάχιστον κατ’ αρχήν. Οι λεπτομέρειες αυτής της «νευρωνικής κωδικοποίησης» δεν έχουν ακόμη διευκρινιστεί.

Ενώ οι νευροεπιστήμονες έχουν επικεντρωθεί εδώ και καιρό στις αιχμές που ταξιδεύουν στα εγκεφαλικά κύτταρα, τα φαινόμενα «εφαπτικού» πεδίου (“ephaptic” field effects) μπορεί τελικά να είναι ο πρωταρχικός μηχανισμός για την γνωστική λειτουργία. Πρόκειται για ένα ενδιαφέρον αναδυόμενο πεδίο έρευνας στην νευροεπιστήμη. Αυτά τα φαινόμενα, που προκύπτουν από τα ηλεκτρικά πεδία που παράγονται από τους νευρώνες και όχι από τις συναπτικές πυροδοτήσεις τους, μπορεί να παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην κατανόηση της πολυπλοκότητας και της δυναμικής της ανθρώπινης συνείδησης.

Οι ερευνητές του εγκεφάλου έχουν από καιρό αναγνωρίσει ότι υπάρχουν διάφοροι τρόποι εκτός από την ‘πυροδότηση’ με την οποία θα μπορούσαν να επικοινωνούν οι νευρώνες, όπως ο ελάχιστα γνωστός μηχανισμός που είναι γνωστός ως εφαπτική σύζευξη (ephaptic coupling). Αυτή η σύζευξη προκύπτει από ηλεκτρομαγνητικά πεδία στη μέση και μεγάλη κλίμακα αλληλεπιδράσεων του εγκεφάλου, μαζί με πεδία πολύ μικρότερης κλίμακας που συνοδεύουν συναπτικές αιχμές (που προέρχονται από την δραστηριότητα ενός τύπου Η/Μ πεδίων υψηλής τοπικότητας) και λειτουργούν σε κλίμακα νανομέτρων.

Οι νευρώνες του αμφιβληστροειδούς, για παράδειγμα, λειτουργούν χωρίς νευρική πυροδότηση. Αυτά τα κύτταρα χρησιμοποιούν έναν τύπο ηλεκτροδιάχυσης, τη διάχυση φορτισμένων σωματιδίων χωρίς συνάψεις, τα σημεία σύνδεσης μεταξύ των νευρώνων. Η ηλεκτροδιάχυση περνά κατά μήκος ενός σήματος στο οπτικό νεύρο με πολύ γρήγορους ρυθμούς και με υψηλό εύρος ζώνης. Δεν θα μπορούσαμε να δούμε χωρίς αυτό.

Το «εφαπτικό» στην εφαπτική σύζευξη σημαίνει απλώς «αγγίζω». Αν και δεν είναι πολύ γνωστά, τα φαινόμενα εφαπτικού πεδίου προκύπτουν από τις ηλεκτρικές και μαγνητικές αλληλεπιδράσεις που περιγράφονται στα σχολικά βιβλία. Τα πειραματικά αποτελέσματα δείχνουν ότι αυτές οι ίδιες δυνάμεις παίζουν μεγαλύτερο ρόλο στον εγκέφαλο από ό,τι υποπτευόμαστε και ίσως ακόμη και στη συνείδηση.

Τα φαινόμενα εφαπτικού πεδίου περιγράφονται με αξιόλογο τρόπο σε μια εργασία του 2019 από το εργαστήριο Case Western Reserve του Dominique Durand. Αυτό το εργαστήριο έδειξε ότι ο εγκεφαλικός φλοιός του ποντικιού επηρεάστηκε χωρίς συναπτικές συνδέσεις – εκ φύσεως, με αλληλεπιδράσεις εφαπτικού πεδίου. Βρήκαν ότι η επίδραση μειώθηκε μετά από μια ορισμένη απόσταση, όπως θα περιμέναμε. Σε απόσταση 400 μm ή περισσότερο, το φαινόμενο του εφαπτικού πεδίου στην ουσία εξαφανίστηκε. Αυτά τα αποτελέσματα θεωρήθηκαν τόσο σημαντικά από τους κριτές της εργασίας που ζήτησαν από το εργαστήριο Durand να αναπαράγει τα αποτελέσματα όχι μία αλλά δύο φορές πριν εγκρίνουν τη δημοσίευσή της. 

Μια άλλη ερευνητική ομάδα συνέκρινε την ταχύτητα των επιδράσεων του εφαπτικού πεδίου σε διάφορους ιστούς, διαπιστώνοντας ότι η ταχύτητα διάδοσης των εφαπτικών πεδίων στη φαιά ουσία είναι περίπου 5.000 φορές μεγαλύτερη από τη νευρική πυροδότηση. Επιπλέον, η πιθανή πυκνότητα πληροφοριών από τα εφαπτικά πεδία είναι έως και 125 δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη σε σχέση με την αντίστοιχη της συναπτικής πυροδότησης.

Πληθώρα αποδεικτικών στοιχείων δείχνουν ότι η συναπτική πυροδότηση είναι απαραίτητη για την κίνηση, την ακοή, το άγγιγμα και πολλά άλλα, αλλά δεδομένης της πολύ μεγαλύτερης πυκνότητας πληροφοριών στα εφαπτικά πεδία και της διάχυσης των εφαπτικών πεδίων, θα ήταν εξαιρετικά περίεργο αν η εξέλιξη δεν είχε ‘οικειοποιηθεί’ αυτό το αποτέλεσμα για σημαντικές εγκεφαλικές λειτουργίες. Πράγματι, φαίνεται ότι το έχει κάνει, με διάφορους τρόπους.

Ο Walter Freeman δήλωνε σε μια εργασία του 2006 ότι οι παραδοσιακές ταχύτητες συναπτικής πυροδότησης δεν μπορούσαν να εξηγήσουν την ταχύτητα των γνωστικών λειτουργιών που είχε παρατηρήσει όλα αυτά τα χρόνια σε κουνέλια και γάτες. Αντίθετα, η πρόσφατη πληθώρα ευρημάτων εφαπτικών επιδράσεων αναδεικνύει έναν στέρεο μηχανισμό για να εξηγήσει αυτές τις ταχύτητες. Η πρόσφατη θεωρητική εργασία των Tam Hunt και Mostyn Jones, βασισμένη σε αυτά τα ευρήματα, πρότεινε ότι τα εφαπτικά πεδία μπορεί στην πραγματικότητα να είναι ο πρωταρχικός μηχανισμός για τη συνείδηση ​​και τη νόηση, παρά η νευρωνική πυροδότηση.

Μια άλλη πρόσφατη εργασία των Κώστα Αναστασίου και Christof Koch, επισημαίνει την σημασία των εφαπτικών φαινομένων. Διαπιστώνουν ότι πράγματι, η εφαπτική σύζευξη μπορεί να εξηγήσει τον «γρήγορο συντονισμό» που απαιτείται για την λειτουργία της συνείδησης ​​«ακόμη και με την απουσία πολύ γρήγορων συνάψεων». Αυτή η εργασία θα μπορούσε να φέρει το πεδίο της επιστήμης του εφαπτικού πεδίου (ephaptic field) από τα περιθώρια της νευροεπιστήμης στο προσκήνιο. Τα ευρήματά της σχετικά με την ταχύτητα και τη διεισδυτικότητα των εφαπτικών φαινομένων μπορεί να προοιωνίζουν μια θεμελιωδώς νέα κατανόηση του τρόπου λειτουργίας της γνωστικής λειτουργίας και της συνείδησης.

ΠΗΓΗ

Κατηγορίες:
Και κάτι άλλο...

Είναι αλήθεια ότι χρησιμοποιούμε μόνο το 10% του εγκεφάλου μας;

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

Ένας μύθος για τον εγκέφαλο ισχυρίζεται ότι οι άνθρωποι χρησιμοποιούν γενικά μόνο το 10% (ή κάποιο άλλο μικρό ποσοστό ) του εγκεφάλου τους . Έχει αποδοθεί λανθασμένα σε πολλούς διάσημους ανθρώπους, ακόμα και στον Άλμπερτ Αϊνστάιν. Θέλει να μας πει ότι ένα άτομο μπορεί να αξιοποιήσει αυτό το αχρησιμοποίητο δυναμικό και να αυξήσει την ευφυΐα του.

 

Αυτή η δημοφιλής αντίληψη ότι μεγάλα μέρη του εγκεφάλου παραμένουν αχρησιμοποίητα, και στη συνέχεια θα μπορούσαν να “ενεργοποιηθούν”, στηρίζεται σε ψευδή δημοσιεύματα που συναρπάζουν τον κόσμο και όχι στην επιστήμη. Αν και πρέπει να περιγραφούν πλήρως συγκεκριμένοι μηχανισμοί σχετικά με τη λειτουργία του εγκεφάλου – π.χ. μνήμη, συνείδηση ​​- η φυσιολογία της χαρτογράφησης του εγκεφάλου υποδηλώνει ότι όλες οι περιοχές του εγκεφάλου λειτουργούν και ότι χρησιμοποιούνται σχεδόν όλη την ώρα.

Η πιθανή προέλευση για τον μύθο του «δέκα τοις εκατό» είναι οι θεωρητικές ενεργειακές θεωρίες των ψυχολόγων του Χάρβαρντ  William James & Boris Sidis που, στη δεκαετία του 1890, δοκίμασαν τη θεωρία στην ταχεία ανάπτυξη του παιδιού θαύματος William Sidis.. Στη συνέχεια, ο William James είπε στο ακροατήριο της διάλεξης ότι οι άνθρωποι γνωρίζουν μόνο ένα κλάσμα του πλήρους ψυχικού τους δυναμικού, το οποίο θεωρείται εύλογο αίτημα.

Η προέλευση του μύθου αποδόθηκε επίσης στον Wilder Penfield , τον γεννημένο στις ΗΠΑ νευροχειρουργό που ήταν ο πρώτος διευθυντής του Νευρολογικού Ινστιτούτου του Μόντρεαλ του Πανεπιστημίου McGill .

Η ιδέα κέρδισε υποστήριξη στο κίνημα αυτοβοήθειας της δεκαετίας του 1920, με το βιβλίο Mind Myths: Exploring Popular Assumptions About the Mind and Brain που περιλαμβάνει ένα κεφάλαιο για το 10% με το μότο  “Δεν υπάρχει όριο σε ό, τι μπορεί να επιτύχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Οι επιστήμονες και οι ψυχολόγοι μας λένε ότι χρησιμοποιούμε κλάσμα μόνο της εγκεφαλικής μας δύναμης.”

Αυτό συνεχίστηκε με τον συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας και John Campbell , ο οποίος έγραψε σε ένα διήγημα του 1932 ότι “κανένας άνθρωπος σε όλη την ιστορία δεν χρησιμοποίησε ποτέ ούτε το μισό μέρος της δύναμης του εγκεφάλου του ” και ακολούθησαν πολλοί άλλοι μέχρι σήμερα.

 

Ο μύθος πιθανότατα προήλθε από μια παρανόηση (ή λανθασμένη παρουσίαση) της νευρολογικής έρευνας στα τέλη του 19ου αιώνα ή στις αρχές του 20ου αιώνα. Για παράδειγμα, οι λειτουργίες πολλών περιοχών του εγκεφάλου (ειδικά στον εγκεφαλικό φλοιό ) είναι αρκετά περίπλοκες ώστε οι επιπτώσεις της βλάβης να είναι λεπτές, προκαλώντας τους τότε νευρολόγους να αναρωτηθούν τι έκαναν αυτές οι περιοχές. Ο εγκέφαλος ανακαλύφθηκε επίσης ότι αποτελείται κυρίως από γλοιακά κύτταρα , τα οποία φάνηκαν να έχουν πολύ μικρές λειτουργίες. Οι νευροεπιστήμονες τη δεκαετία του 1930 γνώριζαν για τον μεγάλο αριθμό «τοπικών» νευρώνων στον εγκέφαλο. Και η παρεξήγηση της λειτουργίας των τοπικών νευρώνων μπορεί να έχει οδηγήσει στο μύθο του 10%.

Ο μύθος θα μπορούσε να είχε πολλαπλασιαστεί απλώς λόιγω της ιδέας ότι ορισμένοι χρησιμοποιούν ένα μικρό ποσοστό του εγκεφάλου τους ανά πάσα στιγμή.

Skull_and_brain_normal_human.svg

Οι μαγνητικές τομογραφίες του εγκεφάλου έχουν δείξει ότι ανεξάρτητα από το τι κάνει, όλες οι περιοχές του εγκεφάλου είναι πάντα ενεργές. Ορισμένες περιοχές είναι πιο ενεργές ταυτόχρονα από άλλες, αλλά χωρίς να προκαλεί εγκεφαλική βλάβη, δεν υπάρχει κανένα μέρος του εγκεφάλου που δεν λειτουργεί απολύτως. Αποκαλύπτουν οι εξετάσεις ότι ακόμη και κατά τη διάρκεια του ύπνου , όλα τα μέρη του εγκεφάλου παρουσιάζουν κάποιο επίπεδο δραστηριότητας. Μόνο σε περίπτωση σοβαρής βλάβης ο εγκέφαλος έχει «σιωπηλές» περιοχές.

Εάν το 90% ήταν περιττό, θα υπήρχε ένα μεγάλο πλεονέκτημα επιβίωσης για τους ανθρώπους με μικρότερους, πιο αποτελεσματικούς εγκεφάλους. Εάν αυτό ήταν αλήθεια, η διαδικασία της φυσικής επιλογής θα είχε εξαλείψει τα αναποτελεσματικά τμήματα του εγκεφάλου. Είναι επίσης πολύ απίθανο ένας εγκέφαλος με τόση περιττή ύλη να είχε εξελιχθεί αρχικά. Δεδομένου του ιστορικού κινδύνου θανάτου κατά τον τοκετό που σχετίζεται με το μεγάλο μέγεθος του εγκεφάλου (και συνεπώς το μέγεθος του κρανίου) των ανθρώπων, θα υπήρχε μια ισχυρή πίεση επιλογής ενάντια σε ένα τόσο μεγάλο μέγεθος εγκεφάλου εάν μόνο το 10 τοις εκατό ήταν πράγματι σε χρήση.

Συγχρόνως, τα κύτταρα του εγκεφάλου που δεν χρησιμοποιούνται έχουν την τάση να εκφυλίζονται. Ως εκ τούτου, εάν το 90 τοις εκατό του εγκεφάλου ήταν ανενεργό, η αυτοψία φυσιολογικών εγκεφάλων ενηλίκων θα αποκάλυπτε εκφυλισμό μεγάλης κλίμακας.

Κατά την αποδόμηση του μύθου του 10% η νευρολόγος Gabrielle-Ann Torre γράφει ότι ούτε η χρήση 100% του εγκεφάλου κάποιου θα ήταν επιθυμητή. Μια τέτοια απεριόριστη δραστηριότητα σχεδόν σίγουρα θα προκαλούσε επιληπτική κρίση. Η Torre γράφει ότι, ακόμη και σε κατάσταση ηρεμίας, ένα άτομο χρησιμοποιεί κατά πάσα πιθανότητα όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος του εγκεφάλου του μέσω του δικτύου προεπιλεγμένης λειτουργίας, ενός ευρέως διαδεδομένου δικτύου εγκεφάλου που είναι ενεργό και συγχρονισμένο ακόμη και όταν δεν υπάρχει γνωστική εργασία. Έτσι, “μεγάλα τμήματα του εγκεφάλου δεν είναι ποτέ πραγματικά αδρανή, όπως θα έλεγε ο μύθος του 10%.”

Στη λαϊκή κουλτούρα

Μερικοί υποστηρικτές της πεποίθησης “δέκα τοις εκατό του εγκεφάλου” έχουν από καιρό ισχυριστεί ότι το “αχρησιμοποίητο” ενενήντα τοις εκατό είναι ικανό να επιδείξει ψυχικές δυνάμεις και μπορεί να εκπαιδευτεί για να εκτελεί ψυχοκινησία και εξωσυντηρητική αντίληψη . Αυτή η ιδέα συνδέεται ιδιαίτερα με το προτεινόμενο πεδίο ” psionics ” (psychic + electronics), ένα αγαπημένο έργο του επιδραστικού συντάκτη επιστημονικής φαντασίας John Campbell Jr, στη δεκαετία του 1950 και του ’60. Δεν υπάρχει επιστημονικά ελεγμένο σύνολο αποδεικτικών στοιχείων που να υποστηρίζουν την ύπαρξη τέτοιων δυνάμεων. Τέτοιες πεποιθήσεις παραμένουν διαδεδομένες μεταξύ των υποστηρικτών της New Age μέχρι σήμερα.

Τελικά, δεν είναι ότι χρησιμοποιούμε το 10 τοις εκατό του εγκεφάλου μας, απλώς ότι καταλαβαίνουμε μόνο το 10 τοις εκατό του πώς λειτουργεί.

Πηγή

Κατηγορίες:
Και κάτι άλλο...

Χρησιμοποιούν οι άνθρωποι μόνο το 10 % του εγκεφάλου τους; (εξετάζοντας τον μύθο)

| 0 ΣΧΟΛΙΑ


Ένας μύθος για τον εγκέφαλο ισχυρίζεται ότι οι άνθρωποι χρησιμοποιούν γενικά μόνο το 10% (ή κάποιο άλλο μικρό ποσοστό ) του εγκεφάλου τους . Έχει αποδοθεί λανθασμένα σε πολλούς διάσημους ανθρώπους, ακόμα και στον Άλμπερτ Αϊνστάιν. Θέλει να μας πει ότι ένα άτομο μπορεί να αξιοποιήσει αυτό το αχρησιμοποίητο δυναμικό και να αυξήσει την ευφυΐα του.

Skull_and_brain_normal_human.svg

Αυτή η δημοφιλής αντίληψη ότι μεγάλα μέρη του εγκεφάλου παραμένουν αχρησιμοποίητα, και στη συνέχεια θα μπορούσαν να “ενεργοποιηθούν”, στηρίζεται σε ψευδή δημοσιεύματα που συναρπάζουν τον κόσμο και όχι στην επιστήμη. Αν και πρέπει να περιγραφούν πλήρως συγκεκριμένοι μηχανισμοί σχετικά με τη λειτουργία του εγκεφάλου – π.χ. μνήμη, συνείδηση ​​- η φυσιολογία της χαρτογράφησης του εγκεφάλου υποδηλώνει ότι όλες οι περιοχές του εγκεφάλου λειτουργούν και ότι χρησιμοποιούνται σχεδόν όλη την ώρα.

Η πιθανή προέλευση για τον μύθο του «δέκα τοις εκατό» είναι οι θεωρητικές ενεργειακές θεωρίες των ψυχολόγων του Χάρβαρντ  William James & Boris Sidis που, στη δεκαετία του 1890, δοκίμασαν τη θεωρία στην ταχεία ανάπτυξη του παιδιού θαύματος William Sidis.. Στη συνέχεια, ο William James είπε στο ακροατήριο της διάλεξης ότι οι άνθρωποι γνωρίζουν μόνο ένα κλάσμα του πλήρους ψυχικού τους δυναμικού, το οποίο θεωρείται εύλογο αίτημα.

Η προέλευση του μύθου αποδόθηκε επίσης στον Wilder Penfield , τον γεννημένο στις ΗΠΑ νευροχειρουργό που ήταν ο πρώτος διευθυντής του Νευρολογικού Ινστιτούτου του Μόντρεαλ του Πανεπιστημίου McGill .

Η ιδέα κέρδισε υποστήριξη στο κίνημα αυτοβοήθειας της δεκαετίας του 1920, με το βιβλίο Mind Myths: Exploring Popular Assumptions About the Mind and Brain που περιλαμβάνει ένα κεφάλαιο για το 10% με το μότο  “Δεν υπάρχει όριο σε ό, τι μπορεί να επιτύχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Οι επιστήμονες και οι ψυχολόγοι μας λένε ότι χρησιμοποιούμε κλάσμα μόνο της εγκεφαλικής μας δύναμης.”

Αυτό συνεχίστηκε με τον συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας και John Campbell , ο οποίος έγραψε σε ένα διήγημα του 1932 ότι “κανένας άνθρωπος σε όλη την ιστορία δεν χρησιμοποίησε ποτέ ούτε το μισό μέρος της δύναμης του εγκεφάλου του ” και ακολούθησαν πολλοί άλλοι μέχρι σήμερα.

Ο μύθος πιθανότατα προήλθε από μια παρανόηση (ή λανθασμένη παρουσίαση) της νευρολογικής έρευνας στα τέλη του 19ου αιώνα ή στις αρχές του 20ου αιώνα. Για παράδειγμα, οι λειτουργίες πολλών περιοχών του εγκεφάλου (ειδικά στον εγκεφαλικό φλοιό ) είναι αρκετά περίπλοκες ώστε οι επιπτώσεις της βλάβης να είναι λεπτές, προκαλώντας τους τότε νευρολόγους να αναρωτηθούν τι έκαναν αυτές οι περιοχές. Ο εγκέφαλος ανακαλύφθηκε επίσης ότι αποτελείται κυρίως από γλοιακά κύτταρα , τα οποία φάνηκαν να έχουν πολύ μικρές λειτουργίες. Οι νευροεπιστήμονες τη δεκαετία του 1930 γνώριζαν για τον μεγάλο αριθμό «τοπικών» νευρώνων στον εγκέφαλο. Και η παρεξήγηση της λειτουργίας των τοπικών νευρώνων μπορεί να έχει οδηγήσει στο μύθο του 10%.

Ο μύθος θα μπορούσε να είχε πολλαπλασιαστεί απλώς λόιγω της ιδέας ότι ορισμένοι χρησιμοποιούν ένα μικρό ποσοστό του εγκεφάλου τους ανά πάσα στιγμή.

Οι μαγνητικές τομογραφίες του εγκεφάλου έχουν δείξει ότι ανεξάρτητα από το τι κάνει, όλες οι περιοχές του εγκεφάλου είναι πάντα ενεργές. Ορισμένες περιοχές είναι πιο ενεργές ταυτόχρονα από άλλες, αλλά χωρίς να προκαλεί εγκεφαλική βλάβη, δεν υπάρχει κανένα μέρος του εγκεφάλου που δεν λειτουργεί απολύτως. Αποκαλύπτουν οι εξετάσεις ότι ακόμη και κατά τη διάρκεια του ύπνου , όλα τα μέρη του εγκεφάλου παρουσιάζουν κάποιο επίπεδο δραστηριότητας. Μόνο σε περίπτωση σοβαρής βλάβης ο εγκέφαλος έχει «σιωπηλές» περιοχές.

Εάν το 90% ήταν περιττό, θα υπήρχε ένα μεγάλο πλεονέκτημα επιβίωσης για τους ανθρώπους με μικρότερους, πιο αποτελεσματικούς εγκεφάλους. Εάν αυτό ήταν αλήθεια, η διαδικασία της φυσικής επιλογής θα είχε εξαλείψει τα αναποτελεσματικά τμήματα του εγκεφάλου. Είναι επίσης πολύ απίθανο ένας εγκέφαλος με τόση περιττή ύλη να είχε εξελιχθεί αρχικά. Δεδομένου του ιστορικού κινδύνου θανάτου κατά τον τοκετό που σχετίζεται με το μεγάλο μέγεθος του εγκεφάλου (και συνεπώς το μέγεθος του κρανίου) των ανθρώπων, θα υπήρχε μια ισχυρή πίεση επιλογής ενάντια σε ένα τόσο μεγάλο μέγεθος εγκεφάλου εάν μόνο το 10 τοις εκατό ήταν πράγματι σε χρήση.

Συγχρόνως, τα κύτταρα του εγκεφάλου που δεν χρησιμοποιούνται έχουν την τάση να εκφυλίζονται. Ως εκ τούτου, εάν το 90 τοις εκατό του εγκεφάλου ήταν ανενεργό, η αυτοψία φυσιολογικών εγκεφάλων ενηλίκων θα αποκάλυπτε εκφυλισμό μεγάλης κλίμακας.

Κατά την αποδόμηση του μύθου του 10% η νευρολόγος Gabrielle-Ann Torre γράφει ότι ούτε η χρήση 100% του εγκεφάλου κάποιου θα ήταν επιθυμητή. Μια τέτοια απεριόριστη δραστηριότητα σχεδόν σίγουρα θα προκαλούσε επιληπτική κρίση. Η Torre γράφει ότι, ακόμη και σε κατάσταση ηρεμίας, ένα άτομο χρησιμοποιεί κατά πάσα πιθανότητα όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος του εγκεφάλου του μέσω του δικτύου προεπιλεγμένης λειτουργίας, ενός ευρέως διαδεδομένου δικτύου εγκεφάλου που είναι ενεργό και συγχρονισμένο ακόμη και όταν δεν υπάρχει γνωστική εργασία. Έτσι, “μεγάλα τμήματα του εγκεφάλου δεν είναι ποτέ πραγματικά αδρανή, όπως θα έλεγε ο μύθος του 10%.”

Στη λαϊκή κουλτούρα

Μερικοί υποστηρικτές της πεποίθησης “δέκα τοις εκατό του εγκεφάλου” έχουν από καιρό ισχυριστεί ότι το “αχρησιμοποίητο” ενενήντα τοις εκατό είναι ικανό να επιδείξει ψυχικές δυνάμεις και μπορεί να εκπαιδευτεί για να εκτελεί ψυχοκινησία και εξωσυντηρητική αντίληψη . Αυτή η ιδέα συνδέεται ιδιαίτερα με το προτεινόμενο πεδίο ” psionics ” (psychic + electronics), ένα αγαπημένο έργο του επιδραστικού συντάκτη επιστημονικής φαντασίας John Campbell Jr, στη δεκαετία του 1950 και του ’60. Δεν υπάρχει επιστημονικά ελεγμένο σύνολο αποδεικτικών στοιχείων που να υποστηρίζουν την ύπαρξη τέτοιων δυνάμεων. Τέτοιες πεποιθήσεις παραμένουν διαδεδομένες μεταξύ των υποστηρικτών της New Age μέχρι σήμερα.

Τελικά, δεν είναι ότι χρησιμοποιούμε το 10 τοις εκατό του εγκεφάλου μας, απλώς ότι καταλαβαίνουμε μόνο το 10 τοις εκατό του πώς λειτουργεί.

Πηγή

Κατηγορίες:
Και κάτι άλλο...

Πώς ο εγκέφαλός μας αλλάζει τον χρόνο

| 0 ΣΧΟΛΙΑ


Ολοι έχουμε διαπιστώσει ότι η αίσθησή μας για τον χρόνο εξαρτάται και επηρεάζεται από την ψυχολογική μας διάθεση ή από τη νοητική μας κατάσταση. Για παράδειγμα, ενώ ο χρόνος διάρκειας ενός ονείρου είναι μόλις λίγα λεπτά, έχουμε την εντύπωση ότι διήρκεσε πολλές ώρες. Επίσης, το αλκοόλ, το όπιο και ο έρωτας μπορούν να μας δημιουργούν μια ανάλογη ψευδαίσθηση διαστολής ή συστολής του βιωμένου χρόνου.

Το ότι η αντίληψη του χρόνου από τους ανθρώπους έχει πάντα υποκειμενικό χαρακτήρα επιβεβαιώνεται από πρόσφατη νευροεπιστημονική έρευνα που δείχνει ότι οι εσφαλμένες εκτιμήσεις μας για τη διάρκεια του χρόνου σχετίζονται με την ενεργοποίηση μιας ορισμένης περιοχής του εγκεφάλου.

Δύο Αμερικανοί ερευνητές των λειτουργιών του εγκεφάλου που σχετίζονται με την αντίληψη του χρόνου, οι Masamichi Hayashi και Richard Ivry, πριν από επτά ημέρες δημοσίευσαν στο περίφημο περιοδικό της Νευροεπιστήμης Journal of Neuroscience τα συμπεράσματα των ερευνών τους, που πραγματοποίησαν στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ, όπου εργάζονται.

Στις έρευνές τους υπέβαλαν 18 εθελοντές σε ένα οπτικό ερέθισμα, έναν γκρίζο κύκλο που προβαλλόταν στο κέντρο της οθόνης ενός υπολογιστή για ένα χρονικό διάστημα. Το κάθε οπτικό ερέθισμα διαρκούσε ένα ορισμένο χρονικό διάστημα και η προβολή του επαναλαμβανόταν επί 30 φορές στη σειρά.

Οταν ολοκληρωνόταν ο κύκλος των 30 επαναλαμβανόμενων οπτικών ερεθισμάτων, που ήταν ένας κύκλος προσαρμογής, ζητούσαν από τους εθελοντές που συμμετείχαν να εστιάσουν την προσοχή τους σε ένα δεύτερο ακουστικό ερέθισμα ελέγχου και να εκτιμήσουν πόσο χρόνο θεωρούσαν ότι αυτό το δεύτερο ερέθισμα διαρκούσε.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι αυτή η πειραματική διαδικασία επηρέαζε σημαντικά την αντίληψη του χρόνου, αφού, όπως διαπίστωσαν, όταν η διάρκεια των πρώτων οπτικών ερεθισμάτων ήταν μεγάλη οι εθελοντές υποτιμούσαν τη χρονική διάρκεια του ακουστικού ερεθίσματος ελέγχου, ενώ όταν ήταν μικρή υπερεκτιμούσαν τη διάρκεια του ερεθίσματος ελέγχου.

Τα αίτια της στρεβλής αίσθησης του χρόνου

Κάτι ανάλογο είχε παρατηρηθεί και από άλλους ερευνητές στο παρελθόν, χωρίς όμως να διερευνήσουν από ποια νευρωνικά υποστρώματα εξαρτάται αυτή η υποκειμενική μας «αίσθηση» του χρόνου. Η καινοτομία αυτής της έρευνας είναι ότι κατάφερε να ρίξει κάποιο φως στο εγκεφαλικό υπόστρωμα της εσφαλμένης χρονικής αντίληψης των εθελοντών, δηλαδή των σοβαρών αποκλίσεων στην ακριβή εκτίμηση του χρόνου.

Πράγματι, παρακολουθώντας μέσω λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας τη λειτουργία των δομών που εμπλέκονται στον εγκεφαλικό φλοιό των εθελοντών κατά τη διάρκεια του πειράματος, διαπίστωσαν ότι οι νευρώνες που ενεργοποιούνται ως απάντηση σε αυτά τα ερεθίσματα εντοπίζονται στην υπερχείλιο έλικα του βρεγματικού λοβού στο δεξιό εγκεφαλικό ημισφαίριο.

Ορισμένοι νευρώνες σε αυτή την περιοχή του βρεγματικού λοβού όταν υποβάλλονται στα πρώτα επαναλαμβανόμενα οπτικά ερεθίσματα «κουράζονται», δηλαδή μειώνεται η συχνότητα που ενεργοποιούνται, με αποτέλεσμα να μειώνεται η αποδοτικότητά τους στην ακριβή μέτρηση του χρόνου. Το γεγονός, όμως, ότι οι υπόλοιποι γειτονικοί νευρώνες λειτουργούν κανονικά οδηγεί τον εγκέφαλο των εθελοντών σε μια στρεβλή αντίληψη της διάρκειας του χρόνου που περνά συνολικά.

Η εντύπωσή μας ότι ο ανθρώπινος χρόνος «ρέει», «φεύγει» και «κυλά» με διαφορετικούς ρυθμούς είναι στην πραγματικότητα μια αληθοφανής ψευδαίσθηση. Και το γεγονός ότι αυτή η μεταφορά μάς φαίνεται τόσο ρεαλιστική οφείλεται στο ότι η «πραγματικότητά» της διαμορφώνεται και εξαρτάται από ενδογενείς εγκεφαλικούς μηχανισμούς, οι οποίοι προφανώς παραμένουν αδιαφανείς στην καθημερινή εμπειρία μας.

Χάρη στις νέες απεικονιστικές τεχνικές μελέτης των μικροδομών και των λειτουργιών του εγκεφάλου πρόσφατα αρχίσαμε να ανακαλύπτουμε τους αδιαφανείς εγκεφαλικούς μηχανισμούς και να κατανοούμε τις μη συνειδητές ψυχοβιολογικές διεργασίες που ρυθμίζουν ή απορρυθμίζουν τα εγκεφαλικά μας χρονόμετρα.

Πηγή ( ΕΦΣΥΝ -Σπύρος Μανουσέλης)

Κατηγορίες:
Και κάτι άλλο...

Ο εγκέφαλος, το internet και οι δομές του σύμπαντος αναπτύσσονται παρόμοια;

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

Ο φυσικός Dmitri Krioukov του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας, πραγματοποίησε προσομοιώσεις που δείχνουν ότι οι δομές του σύμπαντος είναι πολύ πιθανό να αναπτύσσεται με τρόπο ανάλογο με εκείνον του εγκεφάλου. Οι προσομοιώσεις δείχνουν ότι η ανάπτυξη του σύμπαντος έχει επίσης κοινά χαρακτηριστικά με την ανάπτυξη του Internet αλλά και των κοινωνικών δικτύων.

mapping_fig2012

Απλή χαρτογράφηση μεταξύ  δύο επιφανειών που αντιπροσωπεύουν τις γεωμετρίες του σύμπαντος και σύνθετων δικτύων, αποδεικνύει ότι η δυναμική της ανάπτυξης μεγάλων δομών και οι δομές τους είναι παρόμοιες.

Παγκόσμιος νόμος

Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι ορισμένοι βασικοί φυσικοί νόμοι ελέγχουν την ανάπτυξη μικρότερων αλλά και μεγαλύτερων συστημάτων τα οποία ξεκινούν από την ηλεκτρική δραστηριότητα στον ανθρώπινο εγκέφαλο,  επεκτείνονται στη λειτουργία και ανάπτυξη του Internet και των κοινωνικών δικτύων και φτάνουν μέχρι την επέκταση των γαλαξιών.

«Οι δυναμικές των μηχανισμών φυσικής ανάπτυξης είναι ίδιες για διαφορετικά δίκτυα είτε είναι ψηφιακά όπως το Internet και τα κοινωνικά δίκτυα είτε είναι δίκτυα που αφορούν τον εγκέφαλο» αναφέρει ο φυσικός Dmitri Krioukov  επικεφαλής της έρευνας. «Όπως φαίνεται, υπάρχει ένας και μόνο θεμελιώδης νόμος της φύσης που κυβερνά όλα αυτά τα δίκτυα» σχολιάζει ένας άλλος φυσικός του Πανεπιστημίου του Χιούστον που δεν μετείχε στην έρευνα.

Η μελέτη

Οι ερευνητές σχεδίασαν μια προσομοίωση στην οποία το νεαρό Σύμπαν διασπάστηκε στις μικρότερες δυνατές μονάδες, τα κβάντα. Στη Φυσική, ο όρος κβάντο ή κβάντουμ αναφέρεται σε μια αδιάστατη μονάδα ποσότητας, ένα “ποσό από κάτι”. Για παράδειγμα ένα κβάντο φωτός είναι μία μονάδα φωτός, ένα φωτόνιο. Στην προσομοίωση τα κβάντα συνδέονταν σε ένα γιγάντιο κοσμικό δίκτυο και καθώς η προσομοίωση εξελισσόταν αυξανόταν συνεχώς ο συμπαντικός χωροχρόνος με αποτέλεσμα να αυξάνονται και οι διασυνδέσεις ανάμεσα στην ύλη και τους γαλαξίες και να αποκαλύπτεται σε βάθος χρόνου η ανάπτυξη του Σύμπαντος.

Όταν οι ερευνητές συνέκριναν την ανάπτυξη του Σύμπαντος με εκείνη των κυκλωμάτων του εγκεφάλου αλλά και εκείνη των κοινωνικών δικτύων διαπίστωσαν ότι όλα επεκτείνονται με παρόμοιους τρόπους.

«Είναι πιθανό ότι κάποιοι ακόμη άγνωστοι σε εμάς νόμοι της φύσης καθορίζουν τον τρόπο που τα δίκτυα αναπτύσσονται και μεταβάλλονται, από τα μικρότερα κύτταρα του εγκεφάλου μέχρι και τους μεγάλους γαλαξίες» αναφέρει ο Dmitri Krioukov .

Η έρευνα δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature Scientific Reports».

Πηγή: ΑΠΕ

Κατηγορίες:
Και κάτι άλλο...

Οι λέξεις ως νοητές εικόνες (πώς «βλέπουμε» τις λέξεις;)

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

Σύμφωνα με μια νευροεπιστημονική προσέγγιση, όταν διαβάζουμε μπορούμε να «βλέπουμε στο μυαλό μας» και να αναγνωρίζουμε τις λέξεις ως εικόνες και να τις ακούμε να εκφωνούνται «μέσα στο κεφάλι μας». Δηλαδή, φαίνεται ότι οι λέξεις δεν κωδικοποιούνται στον εγκέφαλο με βάση τη σημασία τους, αλλά μάλλον με βάση απλούστερα χαρακτηριστικά τους, όπως ο ήχος και το σχήμα της γραπτής τους μορφής. Καθώς τα μάτια μας σαρώνουν αυτές τις λέξεις, μας φαίνεται ότι ο εγκέφαλός μας αντιλαμβάνεται το νόημά τους ακαριαία. Πώς όμως είμαστε σε θέση να αναγνωρίζουμε και να ερμηνεύουμε τα σήματα σε μια σελίδα τόσο γρήγορα;

Μια νέα μελέτη υποδεικνύει ότι ίσως να υπάρχει μια εξειδικευμένη περιοχή του εγκεφάλου που αναγνωρίζει τις τυπωμένες λέξεις ως εικόνες, και όχι με βάση τη σημασία τους.

Η ερευνητική ομάδα του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Georgetown μελέτησε ένα δείγμα εγκεφάλων 12 ατόμων που υποβλήθηκαν σε λειτουργική μαγνητική τομογραφία. Η μελέτη επικεντρώθηκε σε μια πολύ μικρή περιοχή του εγκεφάλου που είναι γνωστό ότι εμπλέκεται στην αναγνώριση του λόγου, την περιοχή της οπτικής μορφής της λέξης (Visual Word Form Area), που βρίσκεται στην επιφάνεια του εγκεφάλου, πίσω από το αριστερό αυτί. H ανάλογη περιοχή του δεξιού ημισφαιρίου είναι η περιοχή του ατρακτοειδούς του προσώπου, η οποία μας επιτρέπει να αναγνωρίζουμε πρόσωπα. Σε μικρά παιδιά και σε αναλφάβητα άτομα, τόσο η περιοχή VWFA όσο και η περιοχή ατρακτοειδούς του προσώπου ανταποκρίνονται στα πρόσωπα. Καθώς οι άνθρωποι μαθαίνουν να διαβάζουν, η περιοχή VWFA αναγνωρίζει και λέξεις.

Michigan Daily LifeΟι ερευνητές παρουσίασαν στα υποκείμενα της μελέτης μια σειρά από πραγματικές υφιστάμενες λέξεις και μια σειρά από κατασκευασμένες λέξεις. Αυτές οι τεχνητές λέξεις δεν είχαν κάποιο νόημα και προκάλεσαν αντιδράσεις από μια μεγάλη ομάδα νευρώνων στην VWFA, ενώ διαφορετικά υποσύνολα νευρώνων ανταποκρίθηκαν στις πραγματικές λέξεις. Μετά το τέλος της μελέτης, τα υποκείμενα του πειράματος είχαν εκπαιδευτεί να αναγνωρίζουν τις ψευδολέξεις, και οι νευρώνες αποκρίνονταν όπως έκαναν και με τις πραγματικές. Επειδή οι λέξεις αυτές δεν είχαν νόημα, η μελέτη συμπέρανε ότι οι νευρώνες μας πρέπει να ανταποκρίνονται στις λέξεις με βάση την εμφάνισή τους, παρά τη σημασία τους. Δηλαδή, καθώς εξασκούμαστε στην ανάγνωση, είναι σαν να δημιουργούμε ένα οπτικό λεξικό στην περιοχή VWFA — αντίστοιχα, φαίνεται να συσσωρεύουμε έναν κατάλογο οικείων προσώπων στην αντίθετη πλευρά του εγκεφάλου μας.

Επιπλέον, φαίνεται ότι μπορούμε να «ακούμε» γραπτές λέξεις μέσα στο κεφάλι μας. Ο ήχος μπορεί να ήταν το αρχικό όχημα της γλώσσας, αλλά η γραφή μάς επιτρέπει να δημιουργούμε λέξεις ή και να τις καταλαβαίνουμε χωρίς αυτόν. Ωστόσο, νέες έρευνες δείχνουν ότι ο ήχος παραμένει κρίσιμο στοιχείο της ανάγνωσης, ακόμα και όταν δεν ακούγεται.

Matt Gibson_Reading _VisualΌταν οι άνθρωποι ακούν την ομιλία, η νευρική δραστηριότητα συσχετίζεται με το ηχητικό περίβλημα κάθε λέξης: τη διακύμανση του ηχητικού σήματος, την πάροδο του χρόνου που αντιστοιχεί στη νευρωνική δραστηριότητα κ.ά. Στο Πανεπιστήμιο της Παβίας στην Ιταλία έγινε μια μελέτη σε 16 άτομα που υποβάλλονταν σε χειρουργική επέμβαση στον εγκέφαλο ενόσω παρέμεναν ξύπνια. Οι ερευνητές μέτρησαν τη νευρωνική δραστηριότητα που παρατηρείται απευθείας στην επιφάνεια της εγκεφαλικής δομής δημιουργίας της γλώσσας, που είναι γνωστή ως περιοχή Broca, καθώς τα άτομα διάβαζαν ένα κείμενο σιωπηλά ή φωναχτά. Όταν η νευρωνική δραστηριότητα συσχετίστηκε με το ηχητικό περίβλημα του συγκεκριμένου κειμένου, παρατηρήθηκε ότι η διέγερση εμφανιζόταν πολύ πριν τα άτομα μιλήσουν, ή ακόμα και όταν δεν σχεδίαζαν καν να μιλήσουν. Με άλλα λόγια, η περιοχή Broca ανταποκρίθηκε στη σιωπηλή ανάγνωση με τον ίδιο τρόπο όπως όταν αποκρίνεται σε εκφωνούμενο κείμενο, δηλαδή ήταν σαν η ίδια η περιοχή Broca να παρήγε τον ήχο των λέξεων, ώστε οι αναγνώστες να μπορούν να τον ακούν εσωτερικά. Το πόρισμα και αυτής της μελέτης ήταν ότι φαίνεται πως οι λέξεις κωδικοποιούνται στον εγκέφαλο σαν νευρικά μοτίβα που δεν αντιπροσωπεύουν τη συμβολική τους σημασία, αλλά απλούστερα χαρακτηριστικά τους, όπως το πώς ακούγονται.

Επεξεργαζόμαστε λοιπόν τις λέξεις με βάση το πώς τις βλέπουμε γραμμένες και πώς τις ακούμε; Και, αν ναι, αυτό ισχύει για όλους; Σίγουρα τα δείγματα των μελετών είναι μικρά και η διαθέσιμη ερευνητική τεχνολογία και οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται σήμερα (π.χ., ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα) δεν μπορούν να μας δίνουν παρά μόνο ενδείξεις — αλλά και πολλές ιδέες για το πώς αντιλαμβανόμαστε και παράγουμε την ανθρώπινη γλώσσα.

Πηγή: amagi.gr (Κατερίνα Χρυσανθοπούλου)

Κατηγορίες:
Λεξιλογικά

Πειράματα με τον εγκέφαλο: το πείραμα του Έρικ Κάντελ με το θαλάσσιο σαλιγκάρι

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

OΕρικ Κάντελ, ο οποίος πραγματοποίησε μια σειρά πειραμάτων που έδωσαν νέα ώθηση στις από καιρό ξεπερασμένες έννοιες τον Φρόιντ. Αρχικά, ο Κάντελ φιλοδοξούσε να γίνει ψυχαναλυτής’ ακόμα θυμάται τη χρυσή εποχή των πνευματικών ζυμώσεων, αλλά τελικά ερωτεύτηκε τη βιολογία του εγκεφάλου. Ο Κάντελ ξεκίνησε ένα ταξίδι ανακάλυψης σχετική με την πραγματική λειτουργία της μνήμης και των περίπλοκων μηχανισμών των κυττάρων της.

Ο εβδομηντατριάχρονος Κάντελ διακρίνεται για τη νεανικότητα τον τρόπου με τον οποίο λειτουργεί. Οι τεχνικές του και τα πεδία των αναζητήσεών του είναι καθοριστικά για το μέλλον του γνωστικού του αντικειμένου, ενώ προσανατολίζονται αναμφίβολα προς μια ριζικά απλουστευμένη προσέγγιση του ανθρώπινου νου.

Μέρος Πρώτο

Ήταν 1953. Τη μέρα της εγχείρησης, έκανε ζέστη, επικρατούσε γαλήνη κι ο γαλανός ουρανός έλαμπε πάνω από το Χάρτφορντ. Ο νεαρός Χένρι έπασχε από επιληψία βαριάς μορφής, και οι κρίσεις ήταν τόσο συχνές που η ζωή του είχε σχεδόν καταστραφεί. Προτού εμφανιστεί η επιληψία, ο Χένρι περνούσε τον καιρό του απολαμβάνοντας τη ζωή του και κάνοντας όνειρα, τότε που το χέρι του ήταν αρκετά σταθερό και μπορούσε να ρίχνει με την καραμπίνα του στα δάση. Ο πατέρας του είχε συγκλονιστεί από την ασθένεια του γιού του. Κάθε φορά που ο Χένρι άφριζε μανιασμένα, η μητέρα του προσπαθούσε να τον συγκροτήσει. Τα φάρμακα δεν είχαν αποτέλεσμα. Η άσκηση δεν βοηθούσε. Η προσευχή δεν έκανε τίποτα. Και τότε, ο Δρ. Σκόβιλ απ’ το νοσοκομείο του Χάρτφορντ, έδωσε στους γονείς του Χένρι τη δυνατότητα μιας πειραματικής θεραπείας. Κι εκείνοι δέχτηκαν.

Ο Χένρι και η οικογένειά του δεν γνώριζαν τον Δρ. Σκόβιλ. Δεν ήξεραν λόγου χάρη ότι ο Δρ. Σκόβιλ είχε αδυναμία στις λοβοτομές– πως είχε ήδη πραγματοποιήσει πάνω από 300 λοβοτομές κι ότι περιφερόταν με το χειροκίνητο τρυπάνι του σε νοσοκομεία ψυχικών νοσημάτων από ασθενή σε ασθενή, μέχρι που άνοιγε τα κεφάλια όλων. Ο Σκόβιλ ήταν ασυνήθιστα γοητευτικός -όλοι το έβλεπαν-, και η οικογένεια του Χένρι ίσως διαισθάνθηκε ότι ο γιατρός προερχόταν από την ανώτερη κοινωνική τάξη. Σίγουρα όμως οι γονείς του παιδιού δεν γνώριζαν ότι ορισμένοι θεωρούσαν πως αυτός που θα χειρουργούσε το γιο τους ήταν παράτολμος.

Στον Σκόβιλ άρεσε να περνάει τον ελεύθερο χρόνο του τρέχοντας με κόκκινες Τζάγκουαρ στις ανοιχτές εθνικές οδούς του Κονέκτικατ και να τον καταδιώκει η αστυνομία. Του άρεσε να ξοδεύει χρήματα, ενώ η γυναίκα του λέει πως, στην προσπάθειά του να την κερδίσει, πήδησε στο μαρσπιέ μιας εν κινήσει Σεβρολέτ. «Είναι καινοτόμος και δεν είναι ποτέ πρόθυμος ν’ αποδεχτεί το κατεστημένο. Πίσω απ’ την επίφαση μιας άοκνης δραστηριότητας που ωθείται από ένα ανικανοποίητο εγώ, αναζητάει τον καλύτερο τρόπο για να κάνει αυτό που θέλει», έγραψε για τον Σκόβιλ ένας συνάδελφός του στην επιστημονική επιθεώρηση Journal of  Surgical Neurology.

Σ’ αυτό τον άνδρα λοιπόν εμπιστευόταν το κεφάλι του ο Χένρι. Δεν είχε ιδέα βέβαια. Ο Δρ. Σκόβιλ όμως είχε κάποια ιδέα’ υποψιαζόταν πως οι κρίσεις του Χένρι ίσως ξεκινούσαν δειλά δειλά από την υγρή περιοχή των κροταφικών λοβών, όταν μια μικρή σπίθα φουντώνει γρήγορα και γίνεται φωτιά μέσα σ’ ένα παραγκωνισμένο υποτίθεται τμήμα του εγκεφάλου: τον ιππόκαμπο.

 

Ο Σκόβιλ σκόπευε να κάνει εκτομή στον ιππόκαμπο του Χένρι. Είχε πραγματοποιήσει την ίδια επέμβαση κι άλλες φορές στο παρελθόν σε αρκετούς επιληπτικούς ασθενείς και φαινόταν πως είχαν θεραπευτεί. Ενημέρωσε σχετικά το Χένρι. Αυτό που δεν του είπε ήταν πως όλοι οι προηγούμενοι ασθενείς πριν από την εγχείρηση έπασχαν από βαριάς μορφής ψυχώσεις κι ότι συνεπώς δεν υπήρχε τρόπος να υπολογιστεί πόση βλάβη μπορεί να τους προκάλεσε η συγκεκριμένη χειρουργική διαδικασία.

Εκείνο τον καιρό δεν γνωρίζαμε πολλά πράγματα για τη βιολογία του εγκεφάλου. Κάποιος ψυχίατρος παρατήρησε πως ένας ψυχωσικός ασθενής του έμοιαζε να ηρεμεί όταν βρισκόταν πάνω σε σιδηροδρομικό συρμό που έτρεχε’ από ’κεί κι έπειτα, η θεραπεία γι’ αυτόν το δύστυχο άνθρωπο ήταν να τον ταρακουνούν για όλο και μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα. Άλλοι γιατροί πίστευαν πως η ελονοσία μπορούσε να θεραπεύσει τη σχιζοφρένεια. Επιστήμονες που είχαν βασιστεί σε πειράματα του Καρλ Λάσλεϊ * πίστευαν πως δεν υπήρχαν συγκεκριμένα σημεία που συνδέονταν με τη μνήμη του εγκεφάλου.

Το 1929, ο Λάσλεϊ αφαίρεσε διαφορετικά τμήματα του εγκεφάλου ζωντανών αρουραίων και είδε ότι κανένα απ’ τα τμήματα που είχαν αφαιρεθεί δεν είχε κάποια επίδραση στη μνήμη. Ο Λάσλεϊ συμπέρανε -όπως άλλωστε πίστευε κι ο Σκόβιλ- ότι η μνήμη ήταν διάσπαρτη, ότι δεν βρισκόταν σε κάποιο συγκεκριμένο σημείο, ότι ήταν σκορπισμένη σε όλο το φλοιό του εγκεφάλου, όπως ακριβώς σκορπίζονται παντού οι σπόροι της σποράς.

Ο Σκόβιλ στηρίχτηκε σ’ αυτήν την τελευταία εικασία και δεν δίστασε ν’ αφαιρέσει τον ιππόκαμπο του Χένρι. Στην αίθουσα του χειρουργείου είχε δροσιά. Ο Χένρι ήταν ξύπνιος και ξαπλωμένος πάνω στο σιδερένιο χειρουργικό κρεβάτι. Επειδή ο εγκέφαλος δεν έχει νεύρα, αυτές οι εγχειρήσεις πραγματοποιούνται ενώ ο ασθενής διατηρεί τις αισθήσεις του και ναρκώνεται τοπικά μόνο το δέρμα του κρανίου. Μια ένεση δοκαίνης και λίγο αργότερα ο Χένρι πρέπει να είδε τον Σκόβιλ να τον πλησιάζει το χειροκίνητο τρυπάνι του και ν’ ανοίγει μια τρύπα πάνω απ’ τ’ ανοιχτά του μάτια. Μέσα σ’ αυτές τις τρύπες, ο Σκόβιλ έβαλε μια μικρή σπάτουλα κι ανασήκωσε τους πρόσθιους λοβούς του εγκεφάλου του Χένρι.

Στο χειρουργείο επικρατούσε ησυχία. Αδελφή, δώσε μου το ετούτο. Αδελφή, δώσε μου εκείνο. Κατά τα άλλα, ούτε κιχ. Ο Σκόβιλ κοιτούσε μέσα στο κεφάλι του Χένρι. Κοιτούσε κάτω από το καπάκι του εγκεφάλου του Χένρι και πόσο όμορφα ήταν κάτω απ’ το φλοιό που έμοιαζε με κοραλλιογενή ύφαλο, μέσα στις εσωτερικές κάψες του εγκεφάλου- εκεί που τα πυραμιδοειδή κύτταρα έχουν το σχήμα του υάκινθου και μοιάζουν με περίπλοκους κώνους- εκεί που οι νευρώνες είναι μικροσκοπικοί αλλά πυκνοί.

Σ’ αυτή τη σκοτεινή περιοχή, ο Σκόβιλ εισάγει τώρα ένα ασημένιο καλαμάκι. Το πέρασε βαθιά μέσα απ’ το ζωντανό εγκέφαλο του Χένρι κι ύστερα, εκεί, απορρόφησε κι απ’ τις δύο πλευρές όλο τον ροδόγκριζο ιππόκαμπο του με το χαρακτηριστικό του σχήμα. Μέσα στο κεφάλι του Χένρι δημιουργήθηκε ένα μεγάλο κενό, μια ακανόνιστη τρύπα όπου κάποτε υπήρχε κάτι ζωντανό.

Τι να αισθάνθηκε ο Χένρι όταν ο Σκόβιλ «ρούφηξε» το ιππόκαμπο του. Εξάλλου, ήταν ξύπνιος, σε απόλυτη εγρήγορση κι ο ιππόκαμπος, μολονότι κανείς δεν το γνώριζε τότε, είναι η έδρα πολλών αναμνήσεών μας. Μήπως ένα και μόνο ρούφηγμα έκανε τον Χένρι να αισθανθεί ότι τον εγκατέλειπε το παρελθόν του; Να αισθάνθηκε άραγε την είσοδο της λήθης σαν το ζύγωμα μιας ψυχρής αίσθησης ή μήπως αυτό που αισθάνθηκε έμοιαζε περισσότερο με την αίσθηση ότι γλιστράει κάπου; Ότι δηλαδή τα πάντα, ο ερωτικός σου σύντροφος, οι δισταγμοί σου, οι γάτες που τα καλοκαίρια φωνάζουν κάτω απ’ τη βεράντα περιέρχονται στην ανυπαρξία;

Στις μέρες που ακολούθησαν μετά την εγχείρηση έγινε φανερό πως ο Χένρι είχε λιγότερες κρίσεις. Ήταν επίσης ολοφάνερο ότι είχε χάσει την ικανότητα να διαμορφώνει αναμνήσεις. Κάποια νοσοκόμα τού συστήθηκε, μετά έφυγε και πέντε λεπτά αργότερα ο Χένρι δεν είχε την παραμικρή ιδέα ποια ήταν. Αναγνώρισε τη μητέρα του, αλλά δεν μπορούσε να συγκροτήσει ποιους συναντούσε ή οτιδήποτε μάθαινε απ’ τη μέρα που έκανε την εγχείρηση κι έπειτα. Πέρασαν πενήντα χρόνια κι ο Χένρι είναι ακόμα σ’ αυτήν την κατάσταση. Τώρα, πολύ ηλικιωμένος πια, ζει σε μια ιδιωτική κλινική κοντά στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ). Η μητέρα του πέθανε τη δεκαετία του 1960 και, κάθε φορά που το ακούει, ο Χένρι βάζει τα κλάματα αφού νομίζει πως το ακούει για πρώτη φορά. Πιστεύει πως Πρόεδρος των είναι ακόμα ο Τρούμαν. Στην κλινική όπου βρίσκεται δεν μπορεί να δημιουργήσει νέες σχέσεις, αφού δεν μπορεί να συγκροτήσει πρόσωπα ή φωνές: φωνή και πρόσωπο, δηλαδή τα βασικά στοιχεία ανακούφισης της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο Χένρι, γνωστός πλέον στην ιατρική βιβλιογραφία με τα αρχικά «Χ.Μ.», δεν βρίσκει ανακούφιση.

Μερικές εβδομάδες μετά την εγχείρηση του Χένρι, όταν η νοητική του σύγχυση δεν έλεγε να ξεκαθαρίσει, ο Δρ. Σκόβιλ συνειδητοποίησε ότι, άθελά του, είχε ακρωτηριάσει το μηχανισμό της μνήμης του Χένρι, καθώς και το γενεσιουργό αίτιο των κρίσεών του. Ο γιατρός μπορεί να φοβήθηκε τότε. Μπορεί να αισθάνθηκε άσχημα. Αυτό όμως που, κατά πάσα πιθανότητα, τον εντυπώσιασε περισσότερο ήταν η επιστημονική σημασία της ιδιότυπης εγχείρησής του, επειδή απέδειξε ότι ο Καρλ Λάσλεϊ είχε κάνει λάθος.

Λάθος! Η μνήμη δεν ήταν διάσπαρτη, δεν ήταν αδύνατο να εντοπιστεί, όπως είχε γράψει ο Λάσλεϊ και έκτοτε τον είχαν πιστέψει όλοι οι επιστήμονες εκείνης της εποχής.Ήταν προφανές ότι ο ιππόκαμπος ήταν ο βασιλικός θώκος της ενθύμησης’ χωρίς αυτόν, ο Χένρι ήταν παραδομένος στην περιοχή του πλέον ισχνού παρόντος. Ο Σκόβιλ δημοσίευσε τα ευρήματά του απ’ αυτό το μεγαλειώδες αλλά αδέξιο πείραμα. Είχε αγγίξει τον ιστό της μνήμης, και δεν υπήρχε τίποτα το υπερφυσικό ή μυθικό στην ιδιοσυστασία της.

Η μνήμη ήταν σάρκα. Μπορούσες να τη δείξεις, όπως δείχνεις μια χώρα πάνω στο χάρτη. Εκεί. Εκεί ζει το παρελθόν σου. Εκεί ζει το μέλλον σου. Στον ιππόκαμπο, στο αλογάκι της θάλασσας. Κάτω απ’ τον κοραλλιογενή ύφαλο του φλοιού. Μέσα σ’ ένα ασημένιο καλαμάκι κάποιου γιατρού.

***

* Καρλ Σπένσερ Λάσλεϊ (1890-1950): Αμερικανός συμπεριφοριστής τον οποίον το όνομα συνδέθηκε περισσότερο με τις έρευνες τον για τη μάθηση και τη μνήμη. Έχοντας αποτύχει να εντοπίσει, σε βιολογικό επίπεδο, τη μνήμη σε κάποιο σημείο του εγκεφάλου, οδηγήθηκε στην υπόθεση ότι αυτή δεν βρίσκεται σε κάποιο συγκεκριμένο τμήμα τον εγκεφάλου αλλά ότι απλώνεται σε ολόκληρο του φλοιό τον.

 Lauren Slater – Το κουτί της ψυχής. Εκδόσεις Οξύ.

Πηγή: antikleidi.com

Κατηγορίες:
Και κάτι άλλο...
web design by