Και κάτι άλλο... (277 άρθρα)

Εν μέσω πανδημίας, οι τεχνολογικές εταιρείες βρήκαν πρόσφορο έδαφος για επέκταση της χρήσης λογισμικών αναγνώρισης συναισθημάτων, σε διάφορους τομείς. Είναι όμως ασφαλής αυτή η εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης; Οι ειδικοί λένε πως όχι…

Οι τράπεζες δεδομένων τεχνολογικών κολοσσών είναι προ πολλού γεμάτες με στοιχεία από φωτογραφίες και βίντεο ανθρώπων. Αρκεί να λάβει κανείς υπόψη του το πλήθος των αναρτήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και σε ηλεκτρονικές πλατφόρμες.

Προχωρώντας ένα βήμα πέρα από την χρήση συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) για την αναγνώριση προσώπου, πλέον προσφέρουν σε ολοένα και περισσότερες εταιρείες, υπηρεσίες και φορείς νέες δυνατότητες, μέσω λογισμικών αναγνώρισης συναισθημάτων.

Σκανάροντας το πρόσωπο -συχνά χωρίς αυτό να είναι εν γνώσει ή με συγκατάθεση του ατόμου- η συγκεκριμένη τεχνολογία, γνωστή ως ERT, μπορεί να καταγράψει εκφράσεις λύπης ή χαράς, έκπληξης ή φόβου, απέχθειας ή θυμού. Ή τέλος πάντων όπως έτσι αυτή τα αναγνωρίζει…

Η τεχνολογία χρησιμοποιείται ήδη από πολλές εταιρείες για να καταγράψουν τις αντιδράσεις των καταναλωτών στα προϊόντα τους. Από διαφημιστικές εταιρείες. Στην πρόληψη προσωπικού. Στα φύλαξη αεροδρομίων και συνόρων. Από υπηρεσίες ασφαλείας και αστυνόμευσης. Ακόμη και για εκπαιδευτικούς ή ιατρικούς λόγους.

«Χρυσές» δουλειές, εν μέσω πανδημίας

«Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι εταιρείες τεχνολογίας προώθησαν τα λογισμικά αναγνώρισης συναισθημάτων που διαθέτουν για την εξ αποστάσεως παρακολούθηση εργαζομένων, ακόμη και παιδιών», γράφει σε άρθρο της στο Nature  η Κέιτ Κρόφορντ, κύρια αναλύτρια στη Microsoft και συγγραφέας του βιβλίου Atlas of AI (2021).

Μνημονεύει μάλιστα ως παράδειγμα το πρόγραμμα 4 Little Trees, που αναπτύχθηκε στο Χονγκ Κονγκ, για την αξιολόγηση των συναισθήματα μικρών μαθητών, κατά τη διάρκεια της τηλεκπαίδευσης, ένεκα καραντίνας.

Το πρόγραμμα «χαρτογραφεί τα χαρακτηριστικά του προσώπου για να καταχωρήσει κάθε μαθητή σε μια συναισθηματική κατηγορία, όπως ευτυχία, θλίψη, θυμό, αηδία, έκπληξη ή φόβο. Μετρά επίσης το “κίνητρο” και προβλέπει βαθμούς», αναφέρει η Κρόφορντ, η οποία -όπως και πολλοί άλλοι- ζητά να θεσπιστεί άμεσα ρυθμιστικό πλαίσιο για αυτή την ταχύτατα αναπτυσσόμενη αγορά, που μέχρι το 2024 αναμένεται να φτάσει σε αξία τα 56 δισεκατομμύρια δολάρια.

Το πρόγραμμα «χαρτογραφεί τα χαρακτηριστικά του προσώπου για να καταχωρήσει κάθε μαθητή σε μια συναισθηματική κατηγορία, όπως ευτυχία, θλίψη, θυμό, αηδία, έκπληξη ή φόβο. Μετρά επίσης το “κίνητρο” και προβλέπει βαθμούς», αναφέρει η Κρόφορντ, η οποία -όπως και πολλοί άλλοι- ζητά να θεσπιστεί άμεσα ρυθμιστικό πλαίσιο για αυτή την ταχύτατα αναπτυσσόμενη αγορά, που μέχρι το 2024 αναμένεται να φτάσει σε αξία τα 56 δισεκατομμύρια δολάρια.

Διαφωνούν οι ειδικοί

O προβληματισμός στην επιστημονική κοινότητα για το εάν και κατά πόσο η τεχνητή νοημοσύνη (AI) μπορεί πράγματι να ανιχνεύσει και να ερμηνεύσει σωστά τα ανθρώπινα συναισθήματα, περισσεύει.

Μελέτη της Αμερικανικής Ένωσης Ψυχολογίας κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία για ακριβή πρόβλεψη της συναισθηματικής κατάστασης ενός ατόμου με αυτή τη μέθοδο.

Οι εκφράσεις των συναισθημάτων διαφέρουν άλλωστε, αναλόγως πολιτισμού και κοινωνίας.

«Οι εταιρείες τεχνολογίας μπορεί κάλλιστα να θέτουν ένα ερώτημα που είναι θεμελιωδώς λάθος», τονίζουν χαρακτηριστικά οι συντάκτες της μελέτης.

Επικίνδυνες παγίδες

Υπάρχουν πολλοί τρόποι που η τεχνολογία μπορεί να βλάψει τους ανθρώπους, παρατηρεί η Ντέμπορα Ράτζι, πτυχιούχος πληροφορικής και διακεκριμένη ακτιβίστρια κατά της φυλετικής προκατάληψης της AI.

«O ένας τρόπος είναι το σύστημα να μην λειτουργεί», λέει σε συνέντευξή της στο MIT Technology Review. «Εξαιτίας των υψηλών ποσοστών λάθους σε μη λευκούς, τους θέτει σε κίνδυνο. O δεύτερος τρόπος είναι όταν λειτουργεί ως τέλειο σύστημα αναγνώρισης, που μπορεί εύκολα να εργαλειοποιηθεί κατά ομάδων».

Ήδη, υπάρχει πληθώρα λαθών και παρερμηνειών από συστήματα ΑΙ στην ανάγνωση των εκφράσεων ατόμων της μαύρης φυλής. Τα έχουν καταγράψει έρευνες και αποτυπώσει με σαφήνεια το βραβευμένο ντοκιμαντέρ Coded Bias.

Nομικό πλαίσιο στην Ε.Ε

Με στόχο την επιβολή ρυθμιστικού πλαισίου, αλλά και αξιοποίησης της ΑΙ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε προ ημερών πρόταση νόμου για την τεχνητή νοημοσύνη, απαγορεύοντας τη χρήση της για «πρακτικές χειραγώγησης», «εθισμού» και «κοινωνικού ελέγχου» και προαναγγέλλοντας αυστηρούς όρους σε όσες πρακτικές χαρακτηρίζονται «υψηλού κινδύνου».

Μεταξύ αυτών, η Επιτροπή συγκαταλέγει την εκπαίδευση, την απασχόληση, βασικές ιδιωτικές και δημόσιες υπηρεσίες (συμπεριλαμβανομένων χρηματοοικονομικών υπηρεσιών), τη διαχείριση της μετανάστευσης και την απονομή δικαιοσύνης.

Σε συνδυασμό, δε, με ένα σχέδιο συντονισμού των κρατών μελών, τον νέο νομικό πλαίσιο -αναφέρει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή- θα εγγυάται την ασφάλεια των δεδομένων και τα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών και των επιχειρήσεων, ενισχύοντας παράλληλα την αποδοχή της ΑΙ, τις επενδύσεις και την καινοτομία σε όλη την Ε.Ε.

Όπως πάντως επεσήμαναν επικριτές της πρότασης, το κείμενο είναι επικίνδυνα ασαφές, δημιουργώντας έτσι πιθανά «παράθυρα» στον νόμο.

«Είναι απαραίτητη μια πιο αυστηρή προσέγγιση, δεδομένου ότι η βιομετρική αναγνώριση από απόσταση, μια εφαρμογή στην οποία η ΑΙ μπορεί να φέρει πρωτοφανείς εξελίξεις, εγκυμονεί εξαιρετικά υψηλούς κινδύνους βαθιάς και αντιδημοκρατικής παρείσφρησης στην ιδιωτική ζωή των πολιτών», ανέφερε χαρακτηριστικά σε σε ανακοίνωσή του ο Ευρωπαϊκός Επόπτης Προστασίας Δεδομένων (EDPS), ψέγοντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για υπερβολικά χαλαρή στάση.

Μαργαρίτα Βεργολιά – https://www.in.gr/2021/05/08/b-science/technology/mporei-texniti-noimosyni-na-ginei-kathreftis-synaisthimaton/

Ο φυσικός Τζακ Κίλμπι πρέπει να «τρελάθηκε» όταν η εταιρεία στην οποία εργαζόταν, η Texas Instruments, σχεδόν αγνόησε την εφεύρεσή του. Το καλοκαίρι του 1958, ο Αμερικανός επιστήμονας την ώρα που οι συνάδελφοί του έκαναν διακοπές, αυτοσχεδιάζοντας με βάση τις γνώσεις και τη φαντασία του, έφτιαξε το πρώτο chip στον κόσμο. Χρειάστηκε να περάσουν δέκα χρόνια μέχρι αυτή η ανακάλυψη να πάρει την οριστική μορφή της και να είναι η πρώτη φορητή αριθμομηχανή ή αλλιώς το γνωστό κομπιουτεράκι.

Το 1959 ο επίσης φυσικός Ρόμπερτ Νόις, ο οποίος εργαζόταν στην εταιρεία Fairchild, κατασκεύασε επίσης ένα μικροτσίπ. O Kίλμπι εν τω μεταξύ είχε πάρει τον αριθμό πατέντας 3.138.743. Αργότερα θα του φαινόταν πολύ χρήσιμος μια και έγιναν δικαστικές διαμάχες για την πατρότητα της φορητής αριθμομηχανής. Στο τέλος πάντως έγινε συμβιβασμός.

Το 1982 ο Τζακ Κίλμπι κατατάχθηκε για την εφεύρεσή του δίπλα στους μεγάλους Αμερικανούς συναδέλφους του εφευρέτες, όπως τον Τόμας Έντισον και τους αδελφούς Ράιτ. 
Το 2000 του απονεμήθηκε το Νόμπελ Φυσικής. Ωστόσο στη δεκαετία του 1950 τα «μεγάλα κεφάλια» της πληροφορικής δεν μπορούσαν πραγματικά να εκτιμήσουν την αξία της εφεύρεσής του.

Παχουλό και έξυπνο …

Στις 29 Μαρτίου 1967 ο Αμερικανός φυσικός παρουσίασε στον διευθυντή της Texas Instruments το περίφημο «Cal Tech». Το μικρό μαύρο κουτί από αλουμίνιο ήταν τόσο παχύ όσο ένα λεξικό, ζύγιζε 1,25 κιλά και σίγουρα δεν χωρούσε σε καμία τσέπη. Ωστόσο ήταν φορητό και μπορούσε να δουλεύει με μπαταρίες. Επίσης, ήταν σε θέση να προσθέτει εξαψήφιους αριθμούς, να αφαιρεί, να πολλαπλασιάζει και να διαιρεί. Πιο σύνθετες μαθηματικές πράξεις πάντως δεν μπορούσε να κάνει. Και πάλι πάντως ο ενθουσιασμός των προϊσταμένων του Τζακ Κίλμπι δεν ήταν μεγάλος. Έδωσαν ωστόσο την άδεια στην ιαπωνική εταιρεία Canon να το κατασκευάσει και το 1970 κυκλοφόρησε το Pocketronic. Στην αμερικανική αγορά κόστιζε 400 δολάρια. Στη Γερμανία περίπου 2.000 γερμανικά μάρκα, όσο περίπου ένα μεταχειρισμένο αυτοκίνητο.

Οι τιμές πάντως με το πέρασμα του χρόνου έπεφταν και το 1974 κόστιζαν γύρω στα 100 ευρώ. Τα επόμενα χρόνια γνώρισαν μια απίστευτη άνθιση. Οι πωλήσεις στη Γερμανία μόνο το 1999 έφθασαν τα 4,4 εκατομμύρια. Σήμερα βέβαια όλα τα έξυπνα κινητά τηλέφωνα έχουν αριθμομηχανές. Παρόλα αυτά πέρυσι στη Γερμανία πουλήθηκαν 2,6 εκατομμύρια κομμάτια.

Μια εφεύρεση που άλλαξε πολλά στην καθημερινότητά μας. Ποιος θα μπορούσε σήμερα να φανταστεί ότι θα κάνει λογαριασμούς χωρίς αριθμομηχανή;

Πηγή

Στο ερώτημα «ποιος ήταν ο πρώτος Η/Υ» δεν μπορεί να απαντήσει ούτε η Google: Στα αγγλικά εμφανίζεται ο ENIAC και στα γερμανικά ο Ζ3 του γερμανού Κόνραντ Τσούζε.

Θάρρος και τόλμη είναι δύο από τα χαρακτηριστικά που σίγουρα δεν έλειπαν από τον γερμανό μηχανικό Κόνραντ Τσούζε. Εργαζόμενος σε καθεστώς μόνιμης απασχόλησης -ένα σπάνιο φαινόμενο για τις εργασιακές συνθήκες τις εποχής- στον τομέα δομικής μηχανικής αεροσκαφών στο Βερολίνο, αποφάσισε να επαναπροσδιορίσει την καριέρα του: το 1935 έγινε αυτοαπασχολούμενος. Στο σαλόνι των γονιών του έφτιαξε μία αριθμομηχανή, με σκοπό να διευκολύνει την δουλειά του ως μηχανικό… αυτοματοποιώντας την. Η αριθμομηχανή του θεωρείται σήμερα ένα αξιόπιστο προσχέδιο των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Ο πρώτος απολύτως λειτουργικός υπολογιστής ωστόσο του γερμανού μηχανικού ακολούθησε μερικά χρόνια αργότερα: Στις 12 Μαΐου ο Ζ3 συμπληρώνει 80 χρόνια από τότε που τέθηκε για πρώτη φορά σε λειτουργία.

Από τον Ζ1 στον Ζ3

Μετά την πρώτη απόπειρα, ο Τσούζε αποφάσισε πως δεν ήθελε απλά μία αριθμομηχανή, αλλά να δημιουργήσει έναν «εγκέφαλο-μηχανή». Η λειτουργία της θα γινόταν βάσει του δυαδικού συστήματος, δηλαδή 0 και 1, τα οποία αντιστοιχούσαν σε «σωστό» και «λάθος»  – κάτι στο οποίο βασίστηκε αργότερα ολόκληρη η τεχνολογική εξέλιξη των ηλεκτρονικών υπολογιστών.

Το πρώτο προσχέδιο για τον υπολογιστή του Τσούζε, τον Z1 με έτος κατασκευής το 1938, αποτελείται από λαμαρίνες που βρίσκονται τοποθετημένες η μία επάνω στην άλλη. «Ο Z1 κολλούσε διαρκώς», γράφει ο επιστήμονας ΙΤ και ιστορικός Ραλφ Μπίλοφ από το Βερολίνο σε μία καταχώρηση στη σελίδα του μεγαλύτερου μουσείου ηλεκτρονικών υπολογιστών παγκοσμίως, το Χάιντς Νίξντορφ Φόρουμ.

Σε μια δεύτερη προσπάθεια, ο Τσούζε επιχείρησε να αποφύγει απλά μία βελτίωση του μηχανισμού – ο Ζ2 λειτουργούσε μεν καλύτερα από τον πρώτο, αλλά δεν ήταν ακόμη αρκετά αξιόπιστος ώστε να προωθηθεί εμπορικά. Ωστόσο προκάλεσε το ενδιαφέρον του Άλφρεντ Τάιχμαν, ο οποίος ήταν τότε επικεφαλής ενός τμήματος στο Γερμανικό Ινστιτούτο Έρευνας της Αεροπορίας (DVL).

Ζ3: Ο πρώτος προγραμματιζόμενος ηλεκτρομηχανικός υπολογιστής

Οι μηχανικοί του ινστιτούτου μελετούσαν τότε να σταθεροποιήσουν τα φτερά των αεροπλάνων – βλέποντας ο Τάιχμαν τον Ζ2 του Τσούζε συνειδητοποίησε πως μέσω ενός τέτοιου υπολογιστή θα μπορούσε να διευκολύνει τους πολύπλοκους υπολογισμούς που απαιτούνταν για την έρευνα του ινστιτούτου. Μετά την ανάθεση έργου, ο Τσούζε χρειάστηκε περίπου ένα χρόνο για να φτιάξει τον υπολογιστή Ζ3: Mε 2.000 ρελέ, πρόκειται για τον πρώτο προγραμματιζόμενο ηλεκτρομηχανικό υπολογιστή στην ιστορία της πληροφορικής. Η πρώτη του δοκιμαστική λειτουργία έγινε πριν από ακριβώς 80 χρόνια, στις 12 Μαΐου 1941 στο Κρόιτσμπεργκ του Βερολίνου.

«Αν λάβει κανείς υπόψη την χρήση ηλεκτρομαγνητικής τεχνολογίας, τότε ο Ζ3 ήταν ο πρώτος αξιόπιστος ηλεκτρονικός υπολογιστής», επισημαίνει ο Μπίλοφ. Βέβαια ο Ζ3 δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ, παρά το ότι τέθηκε αρκετές φορές σε λειτουργία: Μόλις δύο χρόνια μετά την πρώτη λειτουργία του, το 1943, καταστράφηκε σε έναν βομβαρδισμό. Ένα ακριβές αντίγραφό του Ζ3 βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο Τεχνολογίας του Μονάχου.

Πηγή

Ένας μύθος για τον εγκέφαλο ισχυρίζεται ότι οι άνθρωποι χρησιμοποιούν γενικά μόνο το 10% (ή κάποιο άλλο μικρό ποσοστό ) του εγκεφάλου τους . Έχει αποδοθεί λανθασμένα σε πολλούς διάσημους ανθρώπους, ακόμα και στον Άλμπερτ Αϊνστάιν. Θέλει να μας πει ότι ένα άτομο μπορεί να αξιοποιήσει αυτό το αχρησιμοποίητο δυναμικό και να αυξήσει την ευφυΐα του.

Αυτή η δημοφιλής αντίληψη ότι μεγάλα μέρη του εγκεφάλου παραμένουν αχρησιμοποίητα, και στη συνέχεια θα μπορούσαν να “ενεργοποιηθούν”, στηρίζεται σε ψευδή δημοσιεύματα που συναρπάζουν τον κόσμο και όχι στην επιστήμη. Αν και πρέπει να περιγραφούν πλήρως συγκεκριμένοι μηχανισμοί σχετικά με τη λειτουργία του εγκεφάλου – π.χ. μνήμη, συνείδηση ​​- η φυσιολογία της χαρτογράφησης του εγκεφάλου υποδηλώνει ότι όλες οι περιοχές του εγκεφάλου λειτουργούν και ότι χρησιμοποιούνται σχεδόν όλη την ώρα.

Η πιθανή προέλευση για τον μύθο του «δέκα τοις εκατό» είναι οι θεωρητικές ενεργειακές θεωρίες των ψυχολόγων του Χάρβαρντ  William James & Boris Sidis που, στη δεκαετία του 1890, δοκίμασαν τη θεωρία στην ταχεία ανάπτυξη του παιδιού θαύματος William Sidis.. Στη συνέχεια, ο William James είπε στο ακροατήριο της διάλεξης ότι οι άνθρωποι γνωρίζουν μόνο ένα κλάσμα του πλήρους ψυχικού τους δυναμικού, το οποίο θεωρείται εύλογο αίτημα.

Η προέλευση του μύθου αποδόθηκε επίσης στον Wilder Penfield , τον γεννημένο στις ΗΠΑ νευροχειρουργό που ήταν ο πρώτος διευθυντής του Νευρολογικού Ινστιτούτου του Μόντρεαλ του Πανεπιστημίου McGill .

Η ιδέα κέρδισε υποστήριξη στο κίνημα αυτοβοήθειας της δεκαετίας του 1920, με το βιβλίο Mind Myths: Exploring Popular Assumptions About the Mind and Brain που περιλαμβάνει ένα κεφάλαιο για το 10% με το μότο  “Δεν υπάρχει όριο σε ό, τι μπορεί να επιτύχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Οι επιστήμονες και οι ψυχολόγοι μας λένε ότι χρησιμοποιούμε κλάσμα μόνο της εγκεφαλικής μας δύναμης.”

Αυτό συνεχίστηκε με τον συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας και John Campbell , ο οποίος έγραψε σε ένα διήγημα του 1932 ότι “κανένας άνθρωπος σε όλη την ιστορία δεν χρησιμοποίησε ποτέ ούτε το μισό μέρος της δύναμης του εγκεφάλου του ” και ακολούθησαν πολλοί άλλοι μέχρι σήμερα.

Ο μύθος πιθανότατα προήλθε από μια παρανόηση (ή λανθασμένη παρουσίαση) της νευρολογικής έρευνας στα τέλη του 19ου αιώνα ή στις αρχές του 20ου αιώνα. Για παράδειγμα, οι λειτουργίες πολλών περιοχών του εγκεφάλου (ειδικά στον εγκεφαλικό φλοιό ) είναι αρκετά περίπλοκες ώστε οι επιπτώσεις της βλάβης να είναι λεπτές, προκαλώντας τους τότε νευρολόγους να αναρωτηθούν τι έκαναν αυτές οι περιοχές. Ο εγκέφαλος ανακαλύφθηκε επίσης ότι αποτελείται κυρίως από γλοιακά κύτταρα , τα οποία φάνηκαν να έχουν πολύ μικρές λειτουργίες. Οι νευροεπιστήμονες τη δεκαετία του 1930 γνώριζαν για τον μεγάλο αριθμό «τοπικών» νευρώνων στον εγκέφαλο. Και η παρεξήγηση της λειτουργίας των τοπικών νευρώνων μπορεί να έχει οδηγήσει στο μύθο του 10%.

Ο μύθος θα μπορούσε να είχε πολλαπλασιαστεί απλώς λόιγω της ιδέας ότι ορισμένοι χρησιμοποιούν ένα μικρό ποσοστό του εγκεφάλου τους ανά πάσα στιγμή.

Οι μαγνητικές τομογραφίες του εγκεφάλου έχουν δείξει ότι ανεξάρτητα από το τι κάνει, όλες οι περιοχές του εγκεφάλου είναι πάντα ενεργές. Ορισμένες περιοχές είναι πιο ενεργές ταυτόχρονα από άλλες, αλλά χωρίς να προκαλεί εγκεφαλική βλάβη, δεν υπάρχει κανένα μέρος του εγκεφάλου που δεν λειτουργεί απολύτως. Αποκαλύπτουν οι εξετάσεις ότι ακόμη και κατά τη διάρκεια του ύπνου , όλα τα μέρη του εγκεφάλου παρουσιάζουν κάποιο επίπεδο δραστηριότητας. Μόνο σε περίπτωση σοβαρής βλάβης ο εγκέφαλος έχει «σιωπηλές» περιοχές.

Εάν το 90% ήταν περιττό, θα υπήρχε ένα μεγάλο πλεονέκτημα επιβίωσης για τους ανθρώπους με μικρότερους, πιο αποτελεσματικούς εγκεφάλους. Εάν αυτό ήταν αλήθεια, η διαδικασία της φυσικής επιλογής θα είχε εξαλείψει τα αναποτελεσματικά τμήματα του εγκεφάλου. Είναι επίσης πολύ απίθανο ένας εγκέφαλος με τόση περιττή ύλη να είχε εξελιχθεί αρχικά. Δεδομένου του ιστορικού κινδύνου θανάτου κατά τον τοκετό που σχετίζεται με το μεγάλο μέγεθος του εγκεφάλου (και συνεπώς το μέγεθος του κρανίου) των ανθρώπων, θα υπήρχε μια ισχυρή πίεση επιλογής ενάντια σε ένα τόσο μεγάλο μέγεθος εγκεφάλου εάν μόνο το 10 τοις εκατό ήταν πράγματι σε χρήση.

Συγχρόνως, τα κύτταρα του εγκεφάλου που δεν χρησιμοποιούνται έχουν την τάση να εκφυλίζονται. Ως εκ τούτου, εάν το 90 τοις εκατό του εγκεφάλου ήταν ανενεργό, η αυτοψία φυσιολογικών εγκεφάλων ενηλίκων θα αποκάλυπτε εκφυλισμό μεγάλης κλίμακας.

Κατά την αποδόμηση του μύθου του 10% η νευρολόγος Gabrielle-Ann Torre γράφει ότι ούτε η χρήση 100% του εγκεφάλου κάποιου θα ήταν επιθυμητή. Μια τέτοια απεριόριστη δραστηριότητα σχεδόν σίγουρα θα προκαλούσε επιληπτική κρίση. Η Torre γράφει ότι, ακόμη και σε κατάσταση ηρεμίας, ένα άτομο χρησιμοποιεί κατά πάσα πιθανότητα όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος του εγκεφάλου του μέσω του δικτύου προεπιλεγμένης λειτουργίας, ενός ευρέως διαδεδομένου δικτύου εγκεφάλου που είναι ενεργό και συγχρονισμένο ακόμη και όταν δεν υπάρχει γνωστική εργασία. Έτσι, “μεγάλα τμήματα του εγκεφάλου δεν είναι ποτέ πραγματικά αδρανή, όπως θα έλεγε ο μύθος του 10%.”

Στη λαϊκή κουλτούρα

Μερικοί υποστηρικτές της πεποίθησης “δέκα τοις εκατό του εγκεφάλου” έχουν από καιρό ισχυριστεί ότι το “αχρησιμοποίητο” ενενήντα τοις εκατό είναι ικανό να επιδείξει ψυχικές δυνάμεις και μπορεί να εκπαιδευτεί για να εκτελεί ψυχοκινησία και εξωσυντηρητική αντίληψη . Αυτή η ιδέα συνδέεται ιδιαίτερα με το προτεινόμενο πεδίο ” psionics ” (psychic + electronics), ένα αγαπημένο έργο του επιδραστικού συντάκτη επιστημονικής φαντασίας John Campbell Jr, στη δεκαετία του 1950 και του ’60. Δεν υπάρχει επιστημονικά ελεγμένο σύνολο αποδεικτικών στοιχείων που να υποστηρίζουν την ύπαρξη τέτοιων δυνάμεων. Τέτοιες πεποιθήσεις παραμένουν διαδεδομένες μεταξύ των υποστηρικτών της New Age μέχρι σήμερα.

Τελικά, δεν είναι ότι χρησιμοποιούμε το 10 τοις εκατό του εγκεφάλου μας, απλώς ότι καταλαβαίνουμε μόνο το 10 τοις εκατό του πώς λειτουργεί.

Πηγή

Δύο βάρκες ξεκινούν ταυτόχρονα από τα σημεία Α και Β που βρίσκονται στις απέναντι όχθες μιας λίμνης και πηγαινοέρχονται με σταθερή ταχύτητα στην ευθύγραμμη διαδρομή ΑΒ=L. Συναντώνται για πρώτη φορά όταν απέχουν 500 μέτρα από το σημείο Α (αριστερή ακτή). Στη συνέχεια, συναντώνται για δεύτερη φορά όταν απέχουν 300 μέτρα από το σημείο Β (δεξιά ακτή). Να υπολογίσετε την απόσταση L και τον λόγο των σταθερών ταχυτήτων των βαρκών, κάνοντας όσο το δυνατόν απλούστερους υπολογισμούς. (Υποθέτουμε ότι οι βάρκες αλλάζουν ακαριαία την φορά των ταχυτήτων τους μόλις φτάνουν στις όχθες). Πηγή: «The Moscow Puzzles» 

Φταίει το χιόνι.

Όλοι οι ζωγράφοι τον φτιάνουνε γέρο, με κάτασπρα γένια, φορτωμένο με καμπούρες και ρίγη. Όλοι οι ζωγράφοι παρασυρθήκανε από το χιόνι. Αν υπήρχε φαντασία, θα ζωγραφίζανε τον χειμώνα σαν ένα νέο παιδί που κουβαλάει πάγο κολώνες ή θα τον ζωγραφίζανε σαν Εσκιμώο που κυνηγάει ταράνδους.

Ο θυρωρός του φθινοπώρου υποκλίνεται:

–              Περάστε, αφεντικό.

Μερικοί περίεργοι ρωτάνε:

–              Τί μας φέρατε;

Ο Χειμώνας χαμογελάει.

-Έφερε γρίπη, τουρτούρα, μαζούτ για το καλοριφέρ, γιορτές, υγρασία και γκρίνια.

–              Γκρίνια;

Ο παγοπώλης έχει δίκιο. Αυτή η γκρίνια μας πια δεν τρώγεται με τίποτα. Έτσι και φτάσουμε τους μηδέν βαθμούς, πιάνουμε το παράπονο.

–              Τί ψόφος είν’ αυτός!

–              Καλέ παγωνιά…

Το καλοκαίρι τα λέμε ανάποδα.

–              Αχ, Θε μου, τί ζέστη!

–              Κόλαση.

Και κατά βάθος είναι μέσα στο φυσικό κανόνα να κάνει ζέστη το καλοκαίρι και κρύο τον χειμώνα. Το ανάποδο θα ήτανε παράξενο, αλλά το ανάποδο είμαστ’ εμείς.

Τα παράπονα αρχίζουνε από τους ηλικιωμένους. Ας πούμε την πεθερά του σπιτιού.

–              Βέβαια! Εσείς τί ανάγκη έχετε; Είσαστε νέοι…

Συκοφαντία. Κανείς δεν είναι νεότερος από την πεθερά. Κάθεται, διατάζει, πίνει καφέδες, ελέγχει τις πράξεις των άλλων, βρίζει, ανάβει λιβάνια, πηγαίνει όπου της αρέσει και ό,τι ώρα της αρέσει, πάντα πονάει κάπου αλλά σε άλλο μέρος κάθε φορά, βάζει κρέμες τη νύχτα, τραβάει καμιά καραμπογιά στο μαλλί της, νηστεύει φανερά και αρταίνεται κρυφά, διηγείται την καλή παλιά εποχή, το μόνο που δεν βγαίνει συχνά τα βράδια, όχι τίποτ’ άλλο, αλλά φοβάται τη ζωούλα της και το δερματάκι της…

Βρέχει. Κι όταν βρέχει θυμώνει.

–              Κατρουλόκαιρος.

Φυσάει.

–              Λύσσαξε.

Αλλά δεν το κουνάει από τη ζέστη της. Σαν, να πούμε, τον γιο και κανακάρη της οικογενείας που δεν μαζεύεται.

–              Μά πού διάβολο γυρίζεις μ’ αυτό το χιονιά;

–              Ε, τί;

–              Θα πουντιάσεις, βρε. Θα πέσεις με πλευρίτη να σε πάρει ο διάβολος.

Τον μόνο που δεν παίρνει ο διάβολος, είναι ο γιος της οικογένειας… Έχουν ανάγκη αυτά από το κρύο; Αυτά είναι σκαθάρια…

Εκείνη που κρυώνει, κατά κανόνα και χωρίς αντιρρήσεις, είναι η μαμά. Κρυώνει παντού. Και πάντα. Με καλοριφέρ. Με μαγκάλι. Με κλίβανο…

–              Τα χεράκια μου…

Τα χεράκια της γίνονται λουκάνικα αντιαισθητικότατα. Η μυτούλα της κοκκινίζει εκεί στο μύτιον ακρωτήριον… Όλα τής πάνε ανάποδα. Και τα πόδια της…

–              Αμάν, ξύλα…

Τ ο λέει ο σύζυγος που τα αισθάνεται παγωμένα στο συζυγικό κρεβάτι…

–              Πάρ’ τα πιο κει…

–              Μα Κώστα μου…

–              Τί Κώστα; Με τρέλανες.

–              Να ζεσταθούνε.

–              Μπα; Να ζεσταθούνε τα δικά σου και να παγώσουνε τα δικά μου; Αμάν. Πώς είναι έτσι…

–              Δε θά ’χω καλή κυκλοφορία, Κώστα μου. Δε σού ’πα. Δεν αισθάνομαι καλά. Κάτι έχω εγώ

Πάντοτε η μαμά κάτι έχει. Κι είναι και κανόνας. Άμα η μαμά παραπονιέται δεν έχει τίποτα. Αλλά της χρειάζεται σα θετικό πλεονέκτημα να «έχει κάτι»…

Φταίει το χιόνι που ανεβαίνουνε λιγάκι κι οι τιμές.

–              Γιατί τόσο τα φασόλια;

–              Διότι…

Προσπαθεί να εξηγήσει, ότι λόγω παγετού και δυσκολίας συγκοινωνιών… τέλος πάντων… καταλαμβάνετε; Και όλοι καταλαμβάνουν ότι τα φασόλια τά ’χει από τον Σεπτέμβρη που δεν ήτανε μήτε παγετοί μήτε δυσκολίες συγκοινωνιών… Άλλα…

Άλλα…

Κλαίνε τα κοσμικά κέντρα.

–              Ζήτω που καήκαμε.

–              Ποιος να ξεμυτίσει με τέτοιον παλιόκαιρο;

–              Κοίτα ρε τί πάθαμε;

Και τραγουδάνε τ’ αηδόνια της Αθήνας και οι υποκόμισσες του τραγουδιού και οι αυτοκράτειρες της νύχτας προ κενών καθισμάτων… Και ζεσταίνουν οι μότγειροι τα ρέστα των ψυγείων. Γεμίζουνε καλά το Σάββατο και ξαναγεμίζουνε τ’ άλλο Σάββατο… Στην υγρή άσφαλτο τρέχουνε τ’ αυτοκίνητα, ντεραπάρουνε, κάνουνε καραμπόλες και αν φασκελωθούν οι οδηγοί, φασκελώνονται, τουλάχιστο, με το γάντι… Κι είναι τις νύχτες λιγοστά και σπάνια. Πού να πας; Τί να κάνεις; Ποιον να δεις;

Όλες οι χαρές κάτω από τη λάμπα της οικογένειας.

–              Παίζουμε μια ξερή;

Ο μπαμπάς.

–              Δεν έχω κέφια.

Η μαμά.

Παίζουνε ξερή. Κι η μαμά που δεν έχει κέφια, κερδίζει τον μπαμπά που είναι άσσος στο παιχνίδι. Και θυμώνει ο μπαμπάς και βλαστημάει:

–              Στο διάλο παλιόχαρτο.

–              Πώς καταφέρνεις κι έχεις όλους τους βαλέδες;

–              Άει να χαθεί από κει, εκνευρίστηκα, δεν παίζω άλλο…

Κι ο μπαμπάς αυτή τη στιγμή μισεί πολύ τη μαμά.

Είναι κι οι βεγγερίτσες.

–              Ερχόσαστε;

–              Ερχόμαστε.

Από το κάτω πάτωμα στο πάνω ή κι ανάποδα. Από το κοντινό σπίτι, απέναντι…

–              Καλέ δω μέσα παγωνιά έχετε.

–              Ναι, ο άτιμος, το σβήνει το καλοριφέρ από τις δέκα.

–              Α, πα, πα, πα, α… Εμάς τουλάχιστο είναι ζέστη.

Κονιακάκι, ξηροί καρποί, κάνα χαμομήλι και φυσικά τράπουλα… Τίποτα δεν γίνεται χωρίς τράπουλα…

Ανία. Χειμώνας. Κρύα καλαμπούρια. Και να τραβάμε σεντόνια κουτσομπολιού στους φίλους και γνωστούς.

–              Πήρανε κι αυτοκίνητο.

–              Μα πού τα βρίσκουνε μωρέ;

–              Ξέρω κι εγώ;

–              Εδώ δουλεύουμε σαν τα μουλάρια που λέει ο λόγος και δεν μπορούμε…

–              Ψέματα;

Φταίει το χιόνι;

Άμπα… Τί φταίει το άσπρο, το λευκό, το αγνό χιονάκι, η νύμφη του βορρά που τη λένε χαϊδευτικά; Η δεσποινίς φοράει μποτίνια και, μάλιστα, άσπρα. Με φερμουάρ. Η μαμά καμαρώνει:

–              Έκτακτα σου πάνε, πουλάκι μου…

Σάλτσες χοντρές, όσπρια ηχητικά…

–              Σήμερα, μην πεις. Τραβάει φασολάδα…

Η δεσποινίς σε μικρή γκριμάτσα.

–              Μμμμ… φασολάδα.

Παρατηρήσεις:

–              Εμείς τότε δεν ξέραμε ιδιαίτερα. Τρώγαμε ό,τι νά ’ναι. Αλλά όπως γίνατε σήμερα…

Κι η γιαγιά δεν τρώει φασόλια. Την φουσκώνουνε. Επισήμως,

δηλαδή. Γιατί ανεπισήμως, πάει κρυφά στην κουζίνα, σηκώνει το καπάκι της κατσαρόλας και τους αλλάζει τα φώτα.

Πέφτει και κάνα κατεψυγμένο από κείνα τα μεγάλα βουβάλια της Αυστραλίας. Ωραίο και υγιεινό, είπε ο γιατρός. Όλα είναι ωραία κι η όρεξη, όρεξη. Ο νεαρός μάλιστα…

–              Ζωή νά ’χει τί τρώει αυτό το παιδί…

Φυσικά κι αξιώσεις.

–              Θέλω…

–              Τα παπούτσια μου…

-Ένα κασκόλ…

–              Είδα ένα χειμωνιάτικο μούρλια…

Οι περισσότεροι μένουνε με τους πόθους. Περιμένουνε τη λιακάδα. Ένας ήλιος με δόντια. Δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από κρύο με ήλιο. Είναι πράματα που δεν συμβιβάζονται…

Ακόυσα κι έναν διάλογο πολύ χαριτωμένο. Έλεγε εκείνη, σύζυγος φουκαρά:

–              Θέλω παλτό, Στέφανε…

Κι έλεγε ο Στέφανος με πολύ πειστικότητα:

–              Τί να το κάνεις, Ζωίτσα μου; Νά, Νοέμβρης, Δεκέμβρης, Γενάρης, Φλεβάρης, Μάρτης, πάει ο χειμώνας…

Κι είχε δίκιο ο Στέφανος… Τί; Όλα είναι ζητήματα χρόνου… Πάει ο χειμώνας… Μπορεί να μπήκε σήμερα, τελευταίες φθινοπωριάτικες μέρες. Με λίγο χιονάκι… Τόσο δα… Αλλά δεν είναι. Μας ξεγελάει…

Φταίει το χιόνι…

***

Νίκος Τσιφόρος – Όσα φέρνουν οι άνεμοι.

Τα πειράματα δεν γίνονται μόνο μέσα στα εργαστήρια, ούτε καν στον φυσικό κόσμο που μας περιβάλλει, προκαλώντας μας συνεχώς να λύσουμε τα μυστήριά του. Τα πειράματα γίνονται μέσα στο νου των ανθρώπων πρώτα από όλα κι από κει ξεκινούν το ταξίδι τους, για να δοκιμαστούν και να εφαρμοστούν οπουδήποτε αλλού. Κάποια δε από αυτά παραμένουν εκεί που γεννήθηκαν: στη χώρα του νου. Εκεί λοιπόν θα περιηγηθούμε διαβάζοντας τα πιο διάσημα τέτοια πειράματα σκέψης, που άλλαξαν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο μας.

Οι μπάλες του Γαλιλαίου

Σε αντίθεση με τα όσα έχουμε διδαχτεί στο σχολείο, το πιθανότερο είναι ότι ο Γαλιλαίος δεν πετούσε μπάλες από τον πύργο της Πίζας. Εφάρμοσε το πείραμα της βαρύτητας στο εργαστήριο του νου του. Οι σύγχρονοί του τον 16ο αιώνα πίστευαν ότι τα πιο βαριά αντικείμενα πέφτουν γρηγορότερα απ’ ό,τι τα πιο ελαφριά. Έτσι ο Γαλιλαίος φαντάστηκε μία βαριά μπάλα που ήταν δεμένη μέσω ενός σκοινιού με μία ελαφριά μπάλα. Θα μπορούσε η ελαφριά μπάλα να δημιουργήσει μία έλξη στη βαριά και να καθυστερήσει την πτώση της; Όχι, συμπέρανε. Θα χτυπούσαν το έδαφος ταυτόχρονα.

Η γάτα του Schrodinger

Μία γάτα είναι κλεισμένη σε ένα καλά σφραγισμένο και μονωμένο κουτί που περιέχει ραδιενεργό υλικό, έναν μετρητή Geiger και ένα μηχανισμό που είναι ρυθμισμένος να απελευθερώνει δηλητήριο εάν χτυπήσει ένα φωτόνιο στο σύστημα. Σύμφωνα με τον Schrodinger, η γάτα μέσα στο κουτί δεν είναι ούτε ζωντανή ούτε νεκρή, αλλά υπάρχει συγχρόνως και στις δύο αυτές πιθανές καταστάσεις. Οι δύο αυτές πιθανές καταστάσεις καταλήγουν σε μία (η γάτα είναι είτε νεκρή είτε ζωντανή) μόλις παρατηρηθεί το φαινόμενο από κάποιον παρατηρητή. Μέχρι να γίνει όμως αυτό, η κατάσταση του συστήματος εμπεριέχει συγχρόνως και τις δύο πιθανότητες. Το νοητικό αυτό πείραμα προτάθηκε το 1935 από τον Erwin Schrodinger με στόχο να εξετάσει την κβαντική απροσδιοριστία σε ένα μακροσκοπικό φαινόμενο.

Το κινέζικο δωμάτιο του Searle

Ένας άνθρωπος βρίσκεται μόνος του μέσα σε ένα δωμάτιο. Κάποιος που βρίσκεται έξω από το δωμάτιο, του σπρώχνει κάτω από την πόρτα χαρτιά στα οποία είναι γραμμένο κείμενο στα κινέζικα. Ο άνθρωπος του δωματίου δε γνωρίζει κινέζικα, αλλά έχει ένα βιβλίο το οποίο αντιστοιχίζει τις κατάλληλες αποκρίσεις στα κινέζικα, που ταιριάζουν με τα κείμενα που εισέρχονται στο δωμάτιο. Έτσι, για κάθε κείμενο που λαμβάνει στέλνει έξω την κατάλληλη απάντηση. Για έναν εξωτερικό παρατηρητή, φαίνεται ότι ο άνθρωπος του πειράματος γνωρίζει κινέζικα. Το νοητικό αυτό πείραμα προτάθηκε το 1980 από τον φιλόσοφο John Searle, με σκοπό να καταρρίψει τις θεωρίες που υποστήριζαν την τεχνητή νοημοσύνη. Ο επεξεργαστής ενός υπολογιστή, όπως και ο άνθρωπος του πειράματος, στερείται κατανόησης του τι κάνει και γι’ αυτόν το λόγο δεν έχει πραγματική νοημοσύνη.

Οι χελώνες του Hawking

Το διάσημο βιβλίο του Stephen Hawking ‘Το χρονικό του Χρόνου’ ξεκινάει με την ιστορία ενός επιστήμονα ο οποίος δίνει μια διάλεξη για την αστρονομία.Τελειώνοντας την ομιλία του, μία ηλικιωμένη γυναίκα σηκώνεται και επιμένει ότι η θεωρία που πρότεινε ο επιστήμονας είναι λανθασμένη: η γη δεν είναι στρογγυλή, ούτε γυρίζει γύρω από τον ήλιο. Αντίθετα, είναι μία επίπεδη επιφάνεια που στηρίζεται στην πλάτη μιας γιγάντιας χελώνας. Ο επιστήμονας τη ρώτησε πού στηρίζεται η χελώνα αυτή και η γυναίκα δήλωσε ότι στηρίζεται σε μία άλλη χελώνα κι εκείνη σε μία ακόμα και ούτω καθ’ εξής. Ο Stephen Hawking χρησιμοποίησε την ιστορία αυτή για να συστήσει στους κοσμολόγους να προσέχουν, ώστε να μην χρησιμοποιούν ατεκμηρίωτες θεωρίες ως αποδείξεις για άλλες θεωρίες που δε μπορούν να αποδειχθούν.

Ο Einstein και η ακτίνα του φωτός

Όταν ο Einstein ήταν 16 ετών, φανταζόταν ότι κυνηγάει μία ακτίνα φωτός μέχρι να την πιάσει. Μόλις θα γινόταν αυτό, το κύμα του φωτός θα ‘πάγωνε’. Αυτό όμως ήταν απίθανο σύμφωνα με τη φυσική της εποχής του. Η επιμονή του αυτή να λύσει το συγκεκριμένο πρόβλημα με το κυνήγι της ακτίνας του φωτός, ήταν η αιτία που τον οδήγησε στην Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας. Ίσως αυτή η ιστορία να φαίνεται αρκετά περίεργη, για να μπορεί να δικαιολογήσει πώς έγινε η σύλληψη της Θεωρίας από αυτό το νοητικό πείραμα. Οι φυσικοί εξακολουθούν να διαφωνούν σχετικά με αυτό το ζήτημα.

Οι μαϊμούδες του Borel

Παραλλαγές του νοητικού αυτού πειράματος είναι πολύ παλιές, φτάνοντας μέχρι την αρχαία Ελλάδα. Η σύγχρονη εκδοχή του θεωρήματος που αφορά το άπειρο προτάθηκε το 1913 από τον γάλλο μαθηματικό Emile Borel. Η υπόθεση έχει ως εξής: ένας άπειρος αριθμός από μαϊμούδες που θα χτυπούν συνεχώς τα δάχτυλά τους σε γραφομηχανές για άπειρο χρόνο, είναι σχεδόν σίγουρο ότι κάποτε θα καταφέρουν να γράψουν όλα τα έργα του Shakespeare. Φαίνεται απίθανο, γιατί ο νους μας πολύ δύσκολα μπορεί να συλλάβει την έννοια του απείρου. Αλλά από μαθηματικής απόψεως ισχύει.

Ο δαίμων του Maxwell

Το 1867 ο James Clerk Maxwell φαντάστηκε δύο θαλάμους, τον Α και τον Β, κάθε ένας από τους οποίους θα ήταν γεμάτος με αέριο στην ίδια θερμοκρασία και μεταξύ τους θα υπήρχε μία πόρτα. Ως θυρωρό στην πόρτα αυτή φαντάστηκε ένα δαίμονα, που χωρίς να παράγει ούτε καν το απειροελάχιστο έργο, θα επέτρεπε στα γρηγορότερα κινούμενα σωματίδια να περάσουν από τον Α στον Β θάλαμο και στα πιο αργά να περάσουν από τον Β στον Α. Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, η ταχύτητα των σωματιδίων (και επομένως η θερμοκρασία) θα έχει αυξηθεί στο θάλαμο Β. Το απίθανο αυτό πείραμα σκέψης χρησιμοποιήθηκε για να στηρίξει τον δεύτερο θερμοδυναμικό νόμο.

Πηγή

Ολοι έχουμε διαπιστώσει ότι η αίσθησή μας για τον χρόνο εξαρτάται και επηρεάζεται από την ψυχολογική μας διάθεση ή από τη νοητική μας κατάσταση. Για παράδειγμα, ενώ ο χρόνος διάρκειας ενός ονείρου είναι μόλις λίγα λεπτά, έχουμε την εντύπωση ότι διήρκεσε πολλές ώρες. Επίσης, το αλκοόλ, το όπιο και ο έρωτας μπορούν να μας δημιουργούν μια ανάλογη ψευδαίσθηση διαστολής ή συστολής του βιωμένου χρόνου.

Το ότι η αντίληψη του χρόνου από τους ανθρώπους έχει πάντα υποκειμενικό χαρακτήρα επιβεβαιώνεται από πρόσφατη νευροεπιστημονική έρευνα που δείχνει ότι οι εσφαλμένες εκτιμήσεις μας για τη διάρκεια του χρόνου σχετίζονται με την ενεργοποίηση μιας ορισμένης περιοχής του εγκεφάλου.

Δύο Αμερικανοί ερευνητές των λειτουργιών του εγκεφάλου που σχετίζονται με την αντίληψη του χρόνου, οι Masamichi Hayashi και Richard Ivry, πριν από επτά ημέρες δημοσίευσαν στο περίφημο περιοδικό της Νευροεπιστήμης Journal of Neuroscience τα συμπεράσματα των ερευνών τους, που πραγματοποίησαν στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ, όπου εργάζονται.

Στις έρευνές τους υπέβαλαν 18 εθελοντές σε ένα οπτικό ερέθισμα, έναν γκρίζο κύκλο που προβαλλόταν στο κέντρο της οθόνης ενός υπολογιστή για ένα χρονικό διάστημα. Το κάθε οπτικό ερέθισμα διαρκούσε ένα ορισμένο χρονικό διάστημα και η προβολή του επαναλαμβανόταν επί 30 φορές στη σειρά.

Οταν ολοκληρωνόταν ο κύκλος των 30 επαναλαμβανόμενων οπτικών ερεθισμάτων, που ήταν ένας κύκλος προσαρμογής, ζητούσαν από τους εθελοντές που συμμετείχαν να εστιάσουν την προσοχή τους σε ένα δεύτερο ακουστικό ερέθισμα ελέγχου και να εκτιμήσουν πόσο χρόνο θεωρούσαν ότι αυτό το δεύτερο ερέθισμα διαρκούσε.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι αυτή η πειραματική διαδικασία επηρέαζε σημαντικά την αντίληψη του χρόνου, αφού, όπως διαπίστωσαν, όταν η διάρκεια των πρώτων οπτικών ερεθισμάτων ήταν μεγάλη οι εθελοντές υποτιμούσαν τη χρονική διάρκεια του ακουστικού ερεθίσματος ελέγχου, ενώ όταν ήταν μικρή υπερεκτιμούσαν τη διάρκεια του ερεθίσματος ελέγχου.

Τα αίτια της στρεβλής αίσθησης του χρόνου

Κάτι ανάλογο είχε παρατηρηθεί και από άλλους ερευνητές στο παρελθόν, χωρίς όμως να διερευνήσουν από ποια νευρωνικά υποστρώματα εξαρτάται αυτή η υποκειμενική μας «αίσθηση» του χρόνου. Η καινοτομία αυτής της έρευνας είναι ότι κατάφερε να ρίξει κάποιο φως στο εγκεφαλικό υπόστρωμα της εσφαλμένης χρονικής αντίληψης των εθελοντών, δηλαδή των σοβαρών αποκλίσεων στην ακριβή εκτίμηση του χρόνου.

Πράγματι, παρακολουθώντας μέσω λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας τη λειτουργία των δομών που εμπλέκονται στον εγκεφαλικό φλοιό των εθελοντών κατά τη διάρκεια του πειράματος, διαπίστωσαν ότι οι νευρώνες που ενεργοποιούνται ως απάντηση σε αυτά τα ερεθίσματα εντοπίζονται στην υπερχείλιο έλικα του βρεγματικού λοβού στο δεξιό εγκεφαλικό ημισφαίριο.

Ορισμένοι νευρώνες σε αυτή την περιοχή του βρεγματικού λοβού όταν υποβάλλονται στα πρώτα επαναλαμβανόμενα οπτικά ερεθίσματα «κουράζονται», δηλαδή μειώνεται η συχνότητα που ενεργοποιούνται, με αποτέλεσμα να μειώνεται η αποδοτικότητά τους στην ακριβή μέτρηση του χρόνου. Το γεγονός, όμως, ότι οι υπόλοιποι γειτονικοί νευρώνες λειτουργούν κανονικά οδηγεί τον εγκέφαλο των εθελοντών σε μια στρεβλή αντίληψη της διάρκειας του χρόνου που περνά συνολικά.

Η εντύπωσή μας ότι ο ανθρώπινος χρόνος «ρέει», «φεύγει» και «κυλά» με διαφορετικούς ρυθμούς είναι στην πραγματικότητα μια αληθοφανής ψευδαίσθηση. Και το γεγονός ότι αυτή η μεταφορά μάς φαίνεται τόσο ρεαλιστική οφείλεται στο ότι η «πραγματικότητά» της διαμορφώνεται και εξαρτάται από ενδογενείς εγκεφαλικούς μηχανισμούς, οι οποίοι προφανώς παραμένουν αδιαφανείς στην καθημερινή εμπειρία μας.

Χάρη στις νέες απεικονιστικές τεχνικές μελέτης των μικροδομών και των λειτουργιών του εγκεφάλου πρόσφατα αρχίσαμε να ανακαλύπτουμε τους αδιαφανείς εγκεφαλικούς μηχανισμούς και να κατανοούμε τις μη συνειδητές ψυχοβιολογικές διεργασίες που ρυθμίζουν ή απορρυθμίζουν τα εγκεφαλικά μας χρονόμετρα.

Πηγή ( ΕΦΣΥΝ -Σπύρος Μανουσέλης)

Ο κορωνοϊός έχει προκαλέσει μια πρωτοφανή αναστάτωση στους ανθρώπους ανά τον κόσμο, μετά τις αλλαγές που επήλθαν στην καθημερινότητα. Υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα σχετικά με το τι πρόκειται να συμβεί τις επόμενες εβδομάδες κι αυτό έχει προκαλέσει άγχος τόσο στους ανθρώπους που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες όσο και σε εκείνους που δεν διατρέχουν άμεσο κίνδυνο.

Δεδομένης της κατάστασης που επικρατεί και της αγχώδους διαταραχής που έχει «χτυπήσει» την πόρτα σε μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού,  η κλινική ψυχολόγος Andrea Bonior έδωσε στο Psychology Today μερικά tips για το πως να ξεπεράσουμε τα αρνητικά συναισθήματα που μας επισκέπτονται αυτή την περίοδο.

1. Σωστός ύπνος και καλή άσκηση

Ένα από τα πρώτα πράγματα που επηρεάζονται τις περιόδους που βιώνουμε έντονο στρες είναι η καθημερινή φροντίδα του εαυτού μας. Μπορεί να ξεκινήσετε ξαφνικά να κοιμάστε αργότερα από το συνηθισμένο καθώς χαζεύετε με τις ώρες ειδήσεις στο κινητό σας τηλέφωνο ενώ σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να αναγκαστείτε να σταματήσετε το καθημερινό περπάτημα. Η διακοπή όμως αυτών των συνηθειών σε βάθος χρόνου θα προκαλέσει προβλήματα. Προτεραιότητά σας λοιπόν πρέπει να είναι η επαρκής ανάπαυση και η ελαφριά άσκηση ακόμη και μέσα στο σπίτι. Αξίζει να σημειωθεί ότι τόσο ο ύπνος όσο και η άσκηση μας διατηρούν σε μια ισορροπία ενώ βοηθούν το ανοσοποιητικό μας σύστημα.

2. Βοηθήστε το σώμα σας να χαλαρώσει

Όταν νιώθουμε την απειλή, το περιφερικό νευρικό σύστημα βρίσκεται σε υπερδιέγερση και ως εκ τούτου σε ετοιμότητα να αντεπεξέλθει στον κίνδυνο. Όταν όμως οι σωματικές αντιδράσεις βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση για μεγάλο χρονικό διάστημα, το αποτέλεσμα δεν είναι καλό. Συγκεκριμένα σε περιόδους που βιώνουμε υπερευαισθησία το σώμα σας είναι ανήσυχο και ο εγκέφαλος το ακολουθεί. Επικεντρωθείτε λοιπόν στο σημείο του σώματός σας που αντιδράει έντονα και αναζητήστε online ασκήσεις για να χαλαρώσετε. Μερικές διαφραγματικές ασκήσεις αναπνοής ή ασκήσεις διαλογισμού μπορεί να έχουν άριστα αποτελέσματα.

3. Ορίστε προσεκτικά τα Μέσα από τα οποία ενημερώνεστε, επιλέγοντας μόνο αξιόπιστες πηγές.

Είναι δύσκολο να βρείτε τη χρυσή τομή προκειμένου να ενημερώνεστε για όλες τις εξελίξεις αλλά να μην πανικοβάλλεστε. Πώς μπορείτε να προστατευτείτε από το να πέσετε στην άβυσσο της υπερφόρτωσης πληροφοριών; Ένας τρόπος είναι να διαβάζετε τα νέα για μόλις δέκα λεπτά ανά δύο ώρες ή να αποφύγετε να χαζέψετε στο κινητό τηλέφωνο πριν κοιμηθείτε. Ένας άλλος τρόπος είναι να αποκρύψετε τα πρόσωπα που ανεβάζουν αλόγιστα όποιο δημοσίευμα σχετικό με τον ιό βρουν στο διαδίκτυο.

4. Κοινωνικοποιηθείτε ακόμα και στις περιόδους της κοινωνικής αποστασιοποίησης

Η απομόνωση που απαιτείται προκειμένου να τεθεί η κατάσταση υπό έλεγχο μπορεί σε πολλές περιπτώσεις να επηρεάσει τη συναισθηματική υποστήριξη που έχει ανάγκη να νιώθει ένας άνθρωπος. Η συναισθηματική εγγύτητα και υποστήριξη μας βοηθάει να ανακάμπτουμε σύντομα από ένα τραύμα ενώ έχει αποδειχθεί ότι μειώνει την αρτηριακή πίεση. Βρείτε τρόπους να επικοινωνήσετε με αυτούς που αγαπάτε ακόμα κι αν δεν μπορείτε να τους δείτε από κοντά.

5. Μην επιτρέψετε στις καταστροφικές σας σκέψεις να αλλοιώσουν την αλήθεια

Σε καιρούς που χαρακτηρίζονται από αβεβαιότητα ο εγκέφαλος τείνει να γεμίζει κενά και να συνδέει τα ασύνδετα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να προχωράμε συχνά σε απλουστεύσεις που μπορεί να διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα. Προσπαθήστε να γίνετε παρατηρητές των σκέψεών σας. Πολλές φορές συνηθίζουμε να δεχόμαστε τις πιο αρνητικές πληροφορίες ως αξιόπιστες, ακόμα και όταν δεν είναι. Μην επικεντρώνεστε, λοιπόν, στις σκέψεις που επιβεβαιώνουν τις μεγαλύτερες φοβίες σας και προσπαθήστε να υιοθετήσετε τα αισιόδοξα σενάρια που θα σας ηρεμήσουν.

6. Δημιουργήστε νέες συνήθειες ή προσπαθήστε να διατηρήσετε κάποιες από τις παλιές

Μπορεί αυτές τις μέρες να μην έχετε τη δυνατότητα να πηγαίνετε στη δουλειά σας και να βρίσκεστε όλη μέρα σπίτι με τα παιδιά. Φροντίστε να κάνετε κάποια συγκεκριμένα πράγματα καθημερινά. Για παράδειγμα μπορείτε να ορίσετε μια συγκεκριμένη μέρα την εβδομάδα για ταινία ή να τρώτε συχνά το ίδιο πρωινό. Έχει αποδειχθεί ότι η διατήρηση μικρών πτυχών της ρουτίνας μας μπορεί να μας βοηθήσει να νιώσουμε πιο ήρεμοι.

7. Ανακαλύψτε την ομορφιά στα μικρά πράγματα και νιώστε ευγνωμοσύνη

Μπορεί κάτι τέτοιο να μοιάζει αρκετά δύσκολο σε μια περίοδο που οι περισσότεροι νιώθουν τον φόβο για το άγνωστο μέλλον, ωστόσο δεν είναι ακατόρθωτο. Εκτιμήστε τις στιγμές που περνάτε μαζί με την οικογένειά σας, εμπιστευτείτε τους γιατρούς και το νοσηλευτικό προσωπικό που εργάζεται όλη μέρα με σκοπό την ίαση των νοσούντων, ακούστε το αγαπημένο σας τραγούδι που σας γεμίζει αισιοδοξία και σκεφτείτε ότι όλο αυτό θα περάσει. Όσο περισσότερο θρέφετε τον εσωτερικό σας κόσμο με θετικά συναισθήματα, τόσο πιο γρήγορα θα δείτε το άγχος και τον φόβο να αντικαθίστανται από το αίσθημα της ελπίδας.

_______________________

Πηγή