άγχος (3 άρθρα)

Άγχος ή στρες; Από τι υποφέρουμε τελικά;

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

Αρκετές φορές στην καθημερινότητά μας χρησιμοποιούνται οι λέξεις «άγχος» και «στρες» εσφαλμένα για να δηλώσουν ακριβώς το ίδιο συναίσθημα. Στην πραγματικότητα, όμως αυτοί οι δύο όροι δεν είναι ταυτόσημοι. Πολλοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν τη διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στο άγχος και το στρες, με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται κάθε φορά να περιγράψουν αυτό που τους συμβαίνει. Μερικά από τα συμπτώματά τους είναι κοινά, όπως για παράδειγμα η ανησυχία ή η δυσφορία. Ποιες είναι όμως οι βασικές τους διαφορές και πώς θα καταλάβουμε τι είναι τελικά αυτό που βιώνουμε, ώστε να μπορέσουμε να το αντιμετωπίσουμε;

Αρχικά, το άγχος ορίζεται ως η ανησυχία γύρω από ένα πρόβλημα που το άτομο προσδοκά ότι θα προκύψει (Kring, Davinson, Neale & Johnson, 2010). Είναι ένα δυσάρεστο συναίσθημα εσωτερικής πίεσης, το οποίο δημιουργείται λόγω μιας πραγματικής ή μελλοντικής απειλής. Συνήθως, συνοδεύεται από διέγερση, δηλαδή από αυξημένη δραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος. Υπό ορισμένες συνθήκες το άγχος μπορεί να έχει προστατευτική λειτουργία εφόσον μας προειδοποιεί ότι κινδυνεύουμε. Είναι ένα προσαρμοστικό συναίσθημα, καθώς μας βοηθά να παρατηρούμε τις μελλοντικές αλλαγές και μας κινητοποιεί, ώστε να αποφύγουμε τις δυνητικά επικίνδυνες καταστάσεις. Όταν, όμως το άγχος υπάρχει σε υπερβολικό βαθμό, τότε μπορεί να γίνει ιδιαίτερα επιβαρυντικό για την σωματική και ψυχική υγεία. Ο τρόπος που βιώνεται το άγχος διαφέρει από άτομο σε άτομο. Συνήθως παρατηρούνται τα εξής σωματικά ή ψυχολογικά συμπτώματα: ταχυπαλμία, εφίδρωση, αίσθημα δυσφορίας, πονοκέφαλοι, ναυτία, τρέμουλο, συχνοουρία, εκνευρισμός, μείωση της όρεξης, δυσκολία συγκέντρωσης και άλλα. Ωστόσο, όταν πρόκειται για μια χρόνια κατάσταση, το άγχος επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής του ατόμου, καθώς το αποτρέπει από το να απολαμβάνει την καθημερινότητά του.

Από την άλλη πλευρά το στρες είναι μια ψυχική και σωματική κατάσταση που βιώνει το άτομο, όταν καταλαβαίνει ότι οι απαιτήσεις στις οποίες καλείται να ανταποκριθεί, είναι μεγαλύτερες από τις δυνατότητες που έχει (DiMatteo & Martin, 2012). Στην ουσία πρόκειται για ένα ερέθισμα, το οποίο προκαλεί ψυχολογική ένταση. Τέτοια ερεθίσματα μπορεί να είναι τα εξής: φυσικά φαινόμενα, όπως οι πλημμύρες ή ένας σεισμός, σημαντικές αλλαγές στη ζωή του ανθρώπου, όπως ένας γάμος, η γέννηση ενός παιδιού, ο θάνατος ενός συγγενικού προσώπου, καθώς και διάφορες καταστάσεις που δημιουργούν προβλήματα στην καθημερινότητα, όπως για παράδειγμα η συμβίωση με έναν παράλογο και δύσκολο συγκάτοικο. Το στρες προκαλεί την απελευθέρωση της αδρεναλίνης στον οργανισμό, η οποία μας επιτρέπει να παίρνουμε γρήγορα αποφάσεις και να ανταποκρινόμαστε στις προκλήσεις που προκύπτουν. Τα συμπτώματα που προκαλεί είναι ανησυχία, ανυπομονησία, νευρικότητα, ευερεθιστότητα, ένταση, ταχυκαρδία. Όταν το στρες είναι χρόνιο επιβαρύνει το καρδιαγγειακό σύστημα και είναι πιθανό να οδηγήσει ακόμη και σε κατάθλιψη.

Η βασική, λοιπόν διαφορά μεταξύ του άγχους και του στρες είναι ότι το άγχος συνήθως αφορά μια μελλοντική απειλή και το φόβο που νιώθουμε για τις συνέπειες που μπορεί να έχει αυτή η απειλή στη ζωή μας, ενώ το στρες αφορά την αντίδραση σε ποικίλους ψυχοπιεστικούς παράγοντες.

Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι τόσο το άγχος όσο και το στρες είναι δύο παθήσεις που αντιμετωπίζονται, αρκεί φυσικά να κατανοήσουμε τι από τα δύο τελικά βιώνουμε. Στην περίπτωση του στρες συνήθως προτείνονται αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η ενασχόληση με κάποιο χόμπι, η εκμάθηση τεχνικών χαλάρωσης και ο διαλογισμός. Όσον αφορά το άγχος, εφόσον αυτό είναι έντονο, έχει μεγάλη διάρκεια και είναι δύσκολο να το διαχειριστούμε, καλό θα ήταν να ζητήσουμε βοήθεια, ώστε να ανακουφιστούμε και να βελτιώσουμε την ποιότητα της ζωής μας. Ωστόσο, σύμφωνα με τους ειδικούς οι τρεις πιο φυσικές και αγχολυτικές σωματικές δραστηριότητες είναι ο ύπνος, η άθληση και το σεξ.

_______________________

Βιβλιογραφία:

  • DiMatteo, M. R. & Martin, L. R. (2012). Εισαγωγή στην Ψυχολογία της Υγείας. Εκδόσεις Πεδίο.
  • Kring, A. M., Davinson, G. C., Neale, J. M., & Johnson, S. L. (2010). Ψυχοπαθολογία. Εκδόσεις Gutenberg.

  ~ Χριστίνα Τζαλαβάρα,  , Ψυχολόγος

Πηγή:  maxmag.gr

Κατηγορίες:
Και κάτι άλλο...

Η χαμένη τέχνη της χαλάρωσης

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

Η Ολίβια Κίσπερ είναι 29 ετών. Γεννήθηκε στην Τσεχία και εδώ και μία δεκαετία ζει στη Βρετανία. Έχει περίπου 300.000 subscribers στο κανάλι της στο YouTube και τα βίντεό της έχουν σχεδόν 100 εκατ. views. Σε αυτά μιλάει αργά και χαμηλόφωνα στην κάμερα, τσαλακώνει χαρτιά περιτυλίγματος, χτυπά με τα νύχια της μεταλλικά ή γυάλινα αντικείμενα, γρατζουνά τα «δόντια» μιας βούρτσας μαλλιών, ψεκάζει τον αέρα γύρω της με αρωματικά σπρέι. Πρόκειται για τα διάσημα βίντεο ASMR (automonous sensory meridian response – αυθόρμητη αισθητήρια απόκριση του μεσημβρινού), αυτά που προκαλούν δηλαδή μια ανατριχίλα στο τριχωτό της κεφαλής και στη σπονδυλική στήλη και οδηγούν σε μια αίσθηση ευχαρίστησης και χαλάρωσης.

 Υπάρχουν σχεδόν 13 εκατ. τέτοια βίντεο στο YouTube. Αν πληκτρολογήσετε relaxation στο Google, θα εμφανιστούν 1 δισεκατομμύριο 60 εκατομμύρια αποτελέσματα, στη συντριπτική τους πλειονότητα links με συμβουλές και τεχνικές για το πώς μπορεί κανείς να χαλαρώσει. Έχουμε λοιπόν ξεχάσει να χαλαρώνουμε; Στο τέλος μιας κουραστικής ημέρας, το Σαββατοκύριακο, στην ετήσια άδειά μας, αναζητούμε μάταια το κουμπί του off, αδυνατώντας να αφήσουμε πίσω μας ή να βγάλουμε από το μυαλό μας τις εργασιακές και οικογενειακές υποχρεώσεις, τα άγχη και τις δυσκολίες της καθημερινότητας;

Η Άννα Στεργίου είναι 37 ετών, μητέρα δύο παιδιών, και εργάζεται σε διευθυντική θέση στον ιδιωτικό τομέα. Εδώ και λίγους μήνες συνειδητοποίησε ότι: «Όταν επιστρέφω αργά το απόγευμα στο σπίτι, αφού ασχοληθώ με τις ανάγκες των παιδιών και περάσω λίγο χρόνο μαζί τους, όσο εξαντλημένη και να είμαι, πάντα θα υπάρχει ένα ακόμα μέιλ να απαντήσω, ένα ραντεβού να προγραμματίσω, κάποια δουλειά στο σπίτι. Και μετά θα αφεθώ στην παρηγοριά της τηλεόρασης ή του τάμπλετ, όπου θα τσεκάρω Facebook και Instagram. Ποτέ όμως δεν νιώθω ότι έχω πραγματικά χαλαρώσει».

«Χαλάρωση είναι να μπορείς να μένεις μόνος με τον εαυτό σου, χωρίς αυτό να σε τρομάζει, και να του δίνεις χώρο και χρόνο να επεξεργαστεί αυτά που του συμβαίνουν», εξηγεί η Κατερίνα Μαγγανά, ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια-συγγραφέας. Το κατά πόσο κανείς μπορεί να επιτύχει μια κατάσταση χαλάρωσης «έχει να κάνει με το πώς έχει βιωθεί από μικρή ηλικία το αίσθημα του να μπορεί να μένει μόνος με τον εαυτό του, χωρίς να αισθάνεται ότι κινδυνεύει από κάτι.

Όταν μένουμε μόνοι με τον εαυτό μας, μένουμε μόνοι με τις σκέψεις μας, τις επιθυμίες μας, τα όνειρά μας. Όλο αυτό είναι μια διαπραγμάτευση με τον εαυτό μας και συνδέεται με την ικανότητα να ονειροπολεί ένας άνθρωπος γύρω από τον ίδιο και τις επιθυμίες και όχι εναντίον του εαυτού, σκεπτόμενος για παράδειγμα τα προβλήματα και τις αποτυχίες», σημειώνει. Ουσιαστικά, αυτό που συμβαίνει είναι ότι δισεκατομμύρια άνθρωποι γεμίζουν κάθε λεπτό της ημέρας τους με δραστηριότητες που θα τους εμποδίσουν από το να βρεθούν σε ένα τετ-α-τετ με τον εαυτό τους. Επιστρατεύουν εργασιακές και κοινωνικές υποχρεώσεις, την «επιβεβλημένη» παρουσία στα social media ή την «υποχρέωση» να γνωρίζουν τι συμβαίνει σε φίλους, γνωστούς και την παγκόσμια κοινότητα. Περισσότεροι από 5 δισ. άνθρωποι κατέχουν κινητά τηλέφωνα παγκοσμίως και τα μισά από αυτά υπολογίζεται ότι είναι smartphones – το ένα τρίτο του πληθυσμού της Γης έχει «έξυπνο» κινητό, ενώ, σύμφωνα με βρετανική έρευνα, στις ηλικίες 16 έως 24 ετών εκτιμάται ότι περίπου το 95% είναι χρήστες smartphones, τα οποία τσεκάρουν σχεδόν ανά δέκα λεπτά.

Ποιες διακοπές;

Ο παράγων «εργασία» είναι αλήθεια ότι συχνά παίζει καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία άγχους και στη συρρίκνωση του ελεύθερου χρόνου, αυτού που δυνητικά θα αξιοποιούνταν για χαλάρωση. Σε έρευνα που έγινε σε 3.000 Βρετανούς εργαζομένους, διαπιστώθηκε ότι το 69% των ερωτηθέντων συνήθως χρειάζεται να εργάζονται πέραν του ωραρίου τους – η εργασιακή πραγματικότητα δεν είναι πολύ διαφορετική στη χώρα μας ή και αλλού, κυρίως λόγω της ανασφάλειας που νιώθουν και του φόβου ότι μπορεί να χάσουν τη δουλειά τους. Επίσης, τα τεχνολογικά εργαλεία που διατίθενται διευκολύνουν την εξ αποστάσεως εργασία, αλλά έχουν επιμηκύνει τις εργάσιμες ώρες, που πλέον καλύπτουν σχεδόν όλο το 24ωρο. Κατά κανόνα, ένας εργαζόμενος απαντά σε μέιλ ή μηνύματα, προετοιμάζεται για συναντήσεις ή παρουσιάσεις και πρακτικά δουλεύει από νωρίς το πρωί έως αργά το βράδυ και το Σαββατοκύριακο. Έρευνα της διαδικτυακής ταξιδιωτικής εταιρείας Expedia κατέδειξε ότι το 53% των εργαζομένων επιστρέφουν από τις διακοπές τους χωρίς να έχουν ξεκουραστεί, επειδή χρειάστηκε να ασχοληθούν με τη δουλειά τους.

 

Τα social media, από την άλλη, επιστρατεύονται, εξηγεί η Κατερίνα Μαγγανά, επειδή «το να είσαι μόνος διαψεύδεται με το σκρολάρισμα και το ζάπινγκ. Αυτά τα μέσα τεχνολογίας προσφέρουν την ψευδαίσθηση ότι κανείς δεν μένει ποτέ μόνος». Γι’ αυτόν τον λόγο, ο χρόνος παραμονής μπροστά σε οθόνες δεν συνυπολογίζεται στον χρόνο χαλάρωσης, ενώ έχει παρατηρηθεί ότι κατά κανόνα δεν καταγράφεται ως δραστηριότητα ή ως πληροφορία στον εγκέφαλο, δηλαδή ένας χρήστης που έχει περάσει δύο ώρες μπροστά σε μια οθόνη, όταν την κλείνει, δεν θυμάται τι είδε ή άκουσε. Η κυρία Μαγγανά τονίζει, δε, ότι «η χαλάρωση συνδέεται στενά με τη δημιουργικότητα. Δηλαδή, το να μπορέσεις να μείνεις μόνος με το βιβλίο και να διαβάσεις σημαίνει ότι έχεις αποκλείσει την εικόνα, ότι μπορείς να εσωτερικεύσεις πράγματα, να φαντασιωθείς, να ονειροπολήσεις, να κάνεις εσύ τις εικόνες επί αυτού που διαβάζεις, άρα κάνεις μια δημιουργική πράξη διαβάζοντας». Αντίστοιχα δημιουργικές, απολαυστικές, χαλαρωτικές δραστηριότητες είναι η μαγειρική, η κηπουρική, οι καλές τέχνες.

Χαλαρώστε, κάνει καλό

Στο βιβλίο του «The Off-Switch» o καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σάρεϊ Μαρκ Κρόπλεϊ υποστηρίζει, μιλώντας στην Guardian, ότι «ψυχολογικά, οι άνθρωποι που δεν μπορούν να “κατεβάσουν τον διακόπτη” είναι στρεσαρισμένοι και ευερέθιστοι, έχουν υψηλή πίεση και καρδιακούς παλμούς, και αυτό επιβαρύνει το καρδιαγγειακό σύστημα. Έχουμε επίσης αποδείξει ότι έχουν υψηλά επίπεδα κορτιζόνης, η οποία θεωρείται η ορμόνη του στρες». Και συνεχίζει: «Από άποψη συμπεριφοράς, οι μελέτες μας καταδεικνύουν ότι οι άνθρωποι που δεν μπορούν να χαλαρώσουν το βραδάκι τείνουν να καταναλώνουν περισσότερα φαγητά με ζάχαρη και λίπη, όπως πατατάκια, μπισκότα και κέικ. Μάλλον χρησιμοποιούν το φαγητό για να χορταίνουν τα συναισθήματά τους... Μακροπρόθεσμα, αυτό προσθέτει κορεσμένα λίπη στον οργανισμό, που προκαλεί αύξηση της χοληστερόλης». Στον αντίποδα, έρευνες έχουν αποδείξει ότι οι επιπλέον ώρες χαλάρωσης και ξεκούρασης είναι ευεργετικές σε ό,τι αφορά την παραγωγικότητα ενός εργαζομένου – έρευνα της Ernst & Young στους υπαλλήλους της κατέδειξε ότι οι δέκα επιπλέον ώρες εκτός εργασίας αύξησαν την παραγωγικότητά τους κατά 8%. Αντιθέτως, σύμφωνα με μελέτη του Αμερικανικού Ινστιτούτου Στρες, το άγχος που σχετίζεται με την εργασία κοστίζει 300 δισ. δολάρια ετησίως σε χαμένη παραγωγικότητα στις ΗΠΑ.

Η τιμή της χαλάρωσης

Ο Άλεξ Του κέρδισε το πρώτο του εκατομμύριο δολάρια στα 21 του, με μια ιστοσελίδα που πωλούσε διαφημιστικό χώρο στο ίντερνετ. Σήμερα, ο 34χρονος Άγγλος ζει στις ΗΠΑ και είναι επίσης ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της start-up Calm, που, μέσω μιας εφαρμογής, προσφέρει χαλαρωτικές αφηγήσεις και προγράμματα διαλογισμού σχεδιασμένα να ηρεμούν το μυαλό του χρήστη. Η εφαρμογή έχει 8 εκατ. χρήστες. Πριν από μερικούς μήνες, ο 45χρονος βουδιστής πρώην μοναχός Άντι Πάντικομπ αποφάσισε να μοιραστεί με τους συνανθρώπους του όσα έμαθε σε ένα βουδιστικό μοναστήρι στα Ιμαλάια και λάνσαρε την εφαρμογή Headspace, με συμβουλές για διαλογισμό, η οποία έχει ήδη 31 εκατ. χρήστες σε περισσότερες από 190 χώρες. Η αξία των Calm και Headspace μαζί εκτιμάται στα 250 εκατ. δολάρια. Έχει υπολογιστεί ότι το 2017 η αγορά προϊόντων διαλογισμού και mindfulness είχε κύκλο εργασιών σχεδόν 1,1 δισ. δολάρια και οι πωλήσεις βιβλίων που δίνουν πνευματική καθοδήγηση για να επιβιώσει κανείς στον «τρελό» σύγχρονο κόσμο είδαν αύξηση της τάξεως του 13,3% την περσινή χρονιά. Μεγάλη κερδισμένη στον αγώνα της χαλάρωσης αναδεικνύεται και η αγορά της γιόγκα, που εκτιμάται στα 80 δισ. παγκοσμίως, ενώ σε φάση ανάπτυξης (σχεδόν 16% την τελευταία πενταετία) βρίσκεται η αγορά χαλαρωτικών ποτών, με κύκλο εργασιών περίπου 300 εκατ. δολαρίων το 2018, όπως και αυτή του τσαγιού.

Πηγή: kathimerini.gr

Κατηγορίες:
Και κάτι άλλο...

Το Άγχος στην ζωή μας και η εξαιρετική καμπύλη Yerkes-Dodson

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

Ένα πολύ ενημερωτικό και διαφωτιστικό άρθρο!

love-dark-money-baby-children-life-worry-pace-pressure-1280x1047-wallpaper_www.wallpaperfo.com_76

Κάθε τύπος αντίδρασης για το άγχος έχει κατ’ επέκταση και τα σχετικά συμπτώματα: μια αντίδραση φυγής οδηγεί σε αυξημένους καρδιακούς παλμούς, μια αντίδραση παγώματος οδηγεί σε κρύο ιδρώτα, κλπ. Μερικά συμπτώματα μπορούν να συνδεθούν με περισσότερες από μία αντιδράσεις – η διαστολή των κορών του οφθαλμού συνδέεται τόσο με την πάλη όσο και με τη φυγή.

Εδώ βλέπουμε τον τρίτο τρόπο με τον οποίο το άγχος αποτελεί επιλογή: αν αποφασίσουμε ότι η κατάσταση είναι όντως στρεσογόνα (πρώτη επιλογή), και ότι θέλουμε να αντιδράσουμε με έναν συγκεκριμένο τρόπο (δεύτερη επιλογή), μπορούμε να ασκηθούμε και να βάλουμε τον εαυτό μας σε όποια συμπτώματα θέλουμε. Αυτό το τελευταίο μπορούμε να το πετύχουμε μέσω συγκεκριμένης εξάσκησης, για παράδειγμα η συμμετοχή σε έναν όμιλο συζητήσεων ή σε έναν σύλλογο πολεμικών τεχνών, μπορεί να βοηθήσει κάποιους να εξασκήσουν τη συγκεκριμένη αντίδραση της ‘πάλης’ που επιθυμούν να έχουν.

Έτσι, αν όντως η κατάσταση είναι τέτοια που απαιτείται επιπλέον προσπάθεια εκ μέρους μας, το άγχος είναι ένας εξελικτικός μηχανισμός που μας βοηθά να αποδώσουμε καλύτερα από το μέσο όρο: μπορούμε να τρέξουμε πιο γρήγορα και μεγαλύτερη απόσταση, να είμαστε πιο ενεργητικοί ή ακόμη και να παγώσουμε εντελώς. Με αυτό τον τρόπο, το άγχος είναι ένας φυσικός ‘επιταχυντής’ για τα σώματά μας. Αλλά πόσο άγχος μας χρειάζεται;

Μεγάλο μέρος της έρευνας βασίζεται στον Νόμο Yerkes-Dodson ή στην Υπόθεση του Αντεστραμμένου U (Inverted U Hypothesis). Με απλά λόγια, αυτός ο νόμος λέει ότι το γράφημα άγχος εναντίον απόδοσης έχει το σχήμα της καμπύλης του Gauss:

yerkes-dodson-human-performance-curve

Όταν το άγχος είναι ελάχιστο δεν έχουμε καμιά διάθεση να κάνουμε τίποτε

Καθώς όμως αυξάνεται το άγχος, η φυσική μας διέγερση μας επιτρέπει να αποδώσουμε, μέχρι κάποιοι άλλοι παράγοντες να επιβάλουν περιορισμούς. Όταν το άγχος φθάσει στο μέγιστο σημείο, οποιοδήποτε επιπλέον άγχος είναι όντως αντιπαραγωγικό, είμαστε δηλαδή σε υπερδιέγερση και δεν είμαστε σε θέση να αποδώσουμε πλέον. Αυτή η κατάσταση συμπεριλαμβάνει όλες τις πιθανές αντιδράσεις.

Είναι ενδιαφέρον να τονίσουμε ότι, δεν πρέπει να στοχεύουμε το ανώτατο σημείο αλλά το σημείο που βρίσκεται αμέσως προηγουμένως: δηλαδή το άριστα επίπεδα άγχους δεν είναι αυτά που μας προσδίδουν τη μέγιστη δυνατή απόδοση, αλλά αυτά που βρίσκονται αμέσως πριν. Έτσι, εξακολουθούμε να έχουμε κάποια ελευθερία κινήσεων ως προς το άγχος εναντίον απόδοσης, πριν βρεθούμε σε υπερδιέγερση, για να αντιμετωπίσουμε πιθανές κρίσεις. Αλλιώς, μόλις απαιτείται επιπλέον προσπάθεια, θα αποδίδουμε χειρότερα από πριν!

Αυτό μπορεί επίσης να γίνει κατανοητό με τους όρους Καλό Άγχος ή Ευάγχος (‘Eustress’), πράγμα που μας βοηθά να αποδώσουμε, και Κακό Άγχος ή Δυσάγχος (‘Distress’), που αναστέλλει την επιτυχία μας.

Αλλά τί συμβαίνει στην περίπτωση του χρόνιου άγχους;

Το άγχος είναι μια κατάσταση υψηλής απόδοσης, πράγμα που σημαίνει ότι όλες οι δυνάμεις χρησιμοποιούνται για να αποδώσουν άμεσα

Το γεγονός αυτό έχει διάφορες λογικές επιπτώσεις: αν κάποιος χρησιμοποιεί ότι έχει για να αποδώσει στο παρόν, ο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός ανατρέπεται.

andras-agxos-stressΣτην πράξη αυτό σημαίνει ότι η σωστή συντήρηση του σώματος αναστέλλεται: όλες οι σωματικές λειτουργίες βρίσκονται στο καλύτερο σημείο τους βραχυπρόθεσμα και όχι μακροπρόθεσμα. Καθώς το σώμα μας διαρκώς αναπλάθεται, π.χ. τα νεκρά κύτταρα και οι μύες καθαρίζονται και άλλα καινούργια παίρνουν τη θέση τους, το να κάνει κανείς διαρκώς ‘μπαλώματα’ και να εστιάζει σε βραχυπρόθεσμες επισκευές σημαίνει ότι (όπως και με ένα σπίτι) τα προβλήματα είναι πιο πιθανό να εμφανιστούν αργότερα. Σε ένα σπίτι αυτό θα μπορούσε να είναι ρωγμές στη στέγη και υγρασία που συσσωρεύεται σταδιακά μέσα στα χρόνια. Σε ένα σώμα είναι τα άσπρα μαλλιά, οι ρυτίδες, οι πόνοι και δυνάμει κάποιες σοβαρές ασθένειες, όπως ο καρκίνος.

Μια πολύ ενδιαφέρουσα επίπτωση του άγχους βλέπουμε στη μνήμη: Όταν ένα λιοντάρι κυνηγά έναν άνθρωπο (μια όντως στρεσογόνα κατάσταση), δεν είναι κατάλληλη η στιγμή για αυτόν να αναλογιστεί το νόημα της ζωής, ή ακόμη να αρχίσει να αναρωτιέται για τα φρέσκα λουλούδια που εμφανίστηκαν στο κοντινό δέντρο. Πράγματι, είναι καλύτερα να ασχοληθεί με αυτό που ξέρει, να κάνει τα βασικά και να τραπεί σε φυγή για να επιβιώσει.

Αυτή ακριβώς η ίδια λογική εξηγεί όχι μόνο γιατί οι άνθρωποι ξεχνούν πιο εύκολα όταν βρίσκονται σε κατάσταση άγχους, αλλά και γιατί είναι πιο δύσκολο για αυτούς να αφομοιώσουν νέες γνώσεις. Σε περιπτώσεις χρόνιου άγχους μπορούμε να οδηγηθούμε σε προβλήματα μνήμης.

Επιπροσθέτως, στην περίπτωση του χρόνιου άγχους, συχνά καταλήγουμε σε έναν φαύλο κύκλο: για παράδειγμα, κάποιος νιώθει ότι απειλείται στη δουλειά του και αγχώνεται για αυτό. Το γεγονός αυτό δημιουργεί μια αντίδραση που τον κρατάει σε υπερδιέγερση και δεν κοιμάται αρκετά. Έτσι, αισθάνεται αδύναμος και ευάλωτος στη δουλειά του, πράγμα που τον κάνει να νιώθει ακόμη περισσότερο αγχωμένος. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το άτομο χρειάζεται να σπάσει τον κύκλο και να νιώσει ότι έχει τον έλεγχο της κατάστασης.

anxious-rae-chichilnitsky

Εφόσον το άγχος είναι μια σωματική αντίδραση, η συνείδησή μας το παρατηρεί σχεδόν εξωτερικά, ενώ αισθάνεται την εσωτερική αλλαγή στάσης. Αυτό μπορούμε να το εξηγήσουμε με όρους συνειδητών/ υποσυνείδητων επιλογών και συμπτωμάτων που είτε τα αντιλαμβανόμαστε συνειδητά είτε όχι:

Από τη στιγμή που θα βρεθούμε σε μια κατάσταση, κάνουμε συνήθως τη υποσυνείδητη επιλογή να αγχωθούμε και να αντιδράσουμε με έναν από τους τέσσερις τρόπους που προαναφέρθηκαν.

Το γεγονός αυτό πυροδοτεί βιολογικούς μηχανισμούς των οποίων δεν έχουμε συνείδηση (π.χ. την παραγωγή αδρεναλίνης), πράγμα που οδηγεί σε συμπτώματα, τα οποία μπορούμε ή όχι να συνειδητοποιήσουμε –όπως τους γρήγορους καρδιακούς παλμούς ή τις ιδρωμένες παλάμες. Από τη στιγμή που τα συνειδητοποιούμε αυτά, μπορούμε να κάνουμε μια συνειδητή επιλογή είτε να αλλάξουμε την κατάστασή μας, δηλαδή να απαλλαγούμε από το άγχος ή να το χρησιμοποιήσουμε προς όφελός μας. Κάθε συνειδητή επιλογή που κάνουμε οδηγεί σε μια υποσυνείδητη αντίδραση μέσω του κύκλου που μόλις περιγράψαμε. Η συνειδητοποίηση των συμπτωμάτων άγχους που μπορεί να έχουμε είναι κάτι που μπορεί να διδαχθεί και κάτι στο οποίο μπορούμε να ασκηθούμε.

Η συνειδητή επιλογή που αναφέρθηκε προηγουμένως μπορεί να είναι μια ενέργεια νοητική ή σωματική. Μια σωματική ενέργεια για να αλλάξει κανείς την κατάσταση μπορεί απλώς να αποτελεί η μετάβαση σε ένα μη αγχωτικό περιβάλλον, π.χ. σε έναν κήπο· ενώ μια σωματική ενέργεια για να χρησιμοποιήσει κανείς για το άγχος θα μπορούσε να είναι η διοχέτευση ενέργειας σε κάποιο άθλημα.Με τον ίδιο τρόπο, μια νοητική ενέργεια να χρησιμοποιήσει κανείς το άγχος επ’ ωφελεία του θα ήταν να αρχίσει να οργανώνει την καταστολή της κατάστασης, ενώ μια νοητική ενέργεια για να αλλάξει την κατάσταση θα ήταν ο διαλογισμός.

Ενώ διάφορα φάρμακα μπορούν να βελτιώσουν τα συμπτώματα που δεν συνειδητοποιούμε (εμποδίζοντας για παράδειγμα κάποιους νευρομεταφορείς), είναι σαφές ότι μπορούμε επίσης να κάνουμε διάφορες επιλογές για να ελέγξουμε το άγχος μας. Επιπλέον, μέσω νοητικής (π.χ. ύπνωσης, διαλογισμού) και σωματικής άσκησης μπορούμε να βελτιώσουμε το μέρος που συνδέει τη συνειδητή επιλογή που κάνουμε (π.χ. να θέλουμε να χαλαρώσουμε/ να αλλάξουμε κατάσταση) με τις υποσυνείδητες επιπτώσεις που έχει αυτή η επιλογή (πηγαίνετε αμέσως σε ένα ρυθμισμένο, προκαθορισμένο ‘ασφαλές μέρος’ στο νου σας μέσω μιας τεχνικής αναπνοής).

Συνοψίζοντας, το άγχος αποτελεί ισχυρό εργαλείο και, αν επιλέξουμε να το χρησιμοποιήσουμε κατάλληλα, μπορούμε να οδηγηθούμε σε μακρύτερη και καλύτερη απόδοση από ότι συνήθως. Ωστόσο, για να μπορέσουμε να κάνουμε αυτή την επιλογή, πρέπει να θέσουμε τις βάσεις μέσω της άσκησης του νου και ίσως και του σώματος. Γνωρίζοντας και αναλαμβάνοντας την ευθύνη του πότε και πώς να χρησιμοποιούμε το άγχος μας μπορεί να μεταμορφώσει την καθημερινή μας εμπειρία: από το να είμαστε εγκλωβισμένοι σε έναν αγώνα δρόμου χωρίς διάλειμμα στην οδήγηση ενός αγωνιστικού αυτοκινήτου με μεγάλη επιτάχυνση!

  George Economedes

   Πηγή: humanadvanced.com

Κατηγορίες:
Νέα
web design by