κλιματική αλλαγή (7 άρθρα)

Προσφατη μελέτη υποδεικνύει ότι η ηλιακή γεωμηχανική μπορεί να μετριάσει τις επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής στη γεωργία, σε αντίθεση με ό,τι έδειχναν προηγούμενες έρευνες. Η γεωργία είναι ένας ακόμη τομέας που επηρεάζεται από την κλιματική αλλαγή, και οι επιστήμονες προσπαθούν να βρουν τρόπο να σώσουν ό,τι σώζεται. Πρόσφατη μελέτη δείχνει ότι τεχνικές της ηλιακής γεωμηχανικής μπορούν να συμβάλλουν στη μείωση των επιπτώσεων στις καλλιέργειες.

Αύξηση αντανάκλασης, μείωση θερμοκρασίας

Η ηλιακή γεωμηχανική είναι ένα σύνολο τεχνικών που θα μπορούσαν θεωρητικά να αυξήσουν την αντανάκλαση των ηλιακών ακτίνων από την ατμόσφαιρα προς το Διάστημα, κάτι που ενδέχεται να συμβάλλει στη μείωση της θερμοκρασίας στην επιφάνεια του πλανήτη.

Η λίστα των τεχνικών αυτών περιλαμβάνει την «ένεση» αερολυμάτων στη στρατόσφαιρα για αύξηση της αντανάκλασης, την επέμβαση στους θυσάνους (σύννεφα που απορροφούν θερμότητα και συμβάλλουν στην αύξηση της θερμοκρασίας) και την λεγόμενη λεύκανση των νεφών, η οποία βασίζεται, μεταξύ άλλων, στην ενίσχυση της ανακλαστικότητας με ψεκασμό θαλασσινού νερού.

Θετική συμβολή στη γεωργία

Παλαιότερες μελέτες είχαν δείξει ότι αυτού του είδους οι τεχνικές δεν έχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα στη γεωργία, αφού η μείωση της ηλιακής ακτινοβολίας που φτάνει στο έδαφος ενδέχεται να μειώνει την παραγωγικότητας των καλλιεργειών.

Πρόσφατη έρευνα ωστόσο υποδεικνύει ότι η ηλιακή γεωμηχανική θα μπορούσε να έχει ευεργετικά αποτελέσματα στις σοδειές. Οι ερευνητές στηρίχθηκαν σε μαθηματικά μοντέλα για να εκτιμήσουν τις πιθανές επιπτώσεις της ηλιακής γεωμηχανικής σε καλλιέργειες καλαμποκιού, ζαχαροκάλαμου, σιταριού, ρυζιού, σόγιας και βαμβακιού.

Τα μοντέλα έδειξαν ότι οι εν λόγω τεχνικές μπορούν να ρίξουν τη θερμοκρασία χωρίς να διαταράσσουν την απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα, της πρώτης ύλης που χρησιμοποιούν τα φυτά για την ανάπτυξή τους.

Χρειάζεται συνδυασμός στρατηγικών

Όπως σημείωσαν οι ερευνητές, η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής απαιτεί έναν συνδυασμό  διαφορετικών προσεγγίσεων και όχι μία μονοδιάστατη στρατηγική. «Το ρίσκο λόγω της κλιματικής αλλαγής δεν μπορεί να εξαλειφθεί χρησιμοποιώντας ένα μόνο εργαλείο» υποστήριξε ο Δρ. Ντέιβιντ Κέιθ, επικεφαλής της δημοσίευσης και καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Τμήμα Μηχανικής και Εφαρμοσμένων Επιστημών του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, συμπληρώνοντας ότι «ακόμη κι εάν οι εκπομπές εξαφανίζονταν αύριο, οι πιο ευάλωτες περιοχές της Γης θα εξακολουθήσουν να υποφέρουν από την κλιματική αλλαγή».

Όπως σημείωσε ο ίδιος, οι ιθύνοντες θα πρέπει να σκεφτούν με ποιον τρόπο η μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου θα συνδυαστεί με τεχνικές οι οποίες θα μετριάσουν τις επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής σε τοπική κλίμακα.

Πηγή

Ο αριθμός των ανθρώπων που θα χρειάζονται ανθρωπιστική βοήθεια μπορεί να αυξηθεί κατά 50% έως το 2030, σύμφωνα με τη μετεωρολογική υπηρεσία του ΟΗΕ, εξαιτίας των κυμάτων καύσωνα, των δασικών πυρκαγιών, της ξηρασίας, αλλά και του αυξανόμενου αριθμού τυφώνων. Όλα αυτά τα φαινόμενα έχουν επιδεινωθεί εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής και της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Σε έκθεση της Παγκόσμιας Μετεωρολογικής Υπηρεσίας (WMO) αναφέρεται ότι όλο και περισσότερες φυσικές καταστροφές που συνδέονται με τον καιρό καταγράφονται κάθε χρόνο, ενώ τα τελευταία 50 χρόνια έχουν καταγραφεί συνολικά 11.000 καταστροφές που σχετίζονται με το νερό όπως τσουνάμι, προκαλώντας τον θάνατο 2 εκατ. ανθρώπων αλλά και οικονομικές απώλειες της τάξης των 3,6 τρισ. δολαρίων.

Το μόνο θετικό που έχει καταγραφεί στη διάρκεια αυτών των χρόνων είναι ότι έχει μειωθεί ο μέσος αριθμός θανάτων κατ' έτος στο ένα τρίτο. Αντίθετα, έχει εκτιναχθεί το οικονομικό κόστος των καταστροφών.

Η Έκθεση του 2020 για την Κατάσταση του Κλίματος, στην οποία έχουν συμβάλει 16 διεθνείς οργανισμοί και οικονομικές υπηρεσίες, καλεί τις κυβερνήσεις να αυξήσουν τη χρηματοδότηση των συστημάτων προειδοποίησης, ανταπόκρισης και αντιμετώπισης των φυσικών καταστροφών.

Ο γενικός γραμματέας της WMO, Πέτερι Ταάλας, τόνισε ότι «ενώ ο κορονοϊός προκάλεσε μια τεράστια υγειονομική και οικονομική κρίση από την οποία θα περάσουν πολλά χρόνια πριν κατορθώσουμε να αντιμετωπίσουμε τις συνέπειές της, η κλιματική αλλαγή θα συνεχίσει να δημιουργεί κινδύνους και να απειλεί ανθρώπινες ζωές, οικοσυστήματα και κοινωνίες τους επόμενους αιώνες».

Και πρόσθεσε ότι «η ανάκαμψη από την Covid-19 είναι μια ευκαιρία να κάνουμε βήματα μπροστά προς την υιοθέτηση μέτρων και πολιτικών για να αντιμετωπίσουμε την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή».

Πηγή

Πώς θα μπορούσε να αποτραπεί το λιώσιμο των πάγων στη Δυτική Ανταρκτική και η άνοδος της στάθμης των ωκεανών; Μια νέα μελέτη που δημοσιεύεται στο Science Advances προτείνει μια απρόσμενη λύση: να αντλείται το νερό που προκύπτει από το λιώσιμο και να ρίχνεται και πάλι, με τη μορφή τεχνητού χιονιού, στο παγοκάλυμμα.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη έχει ήδη προκαλέσει τόσο μεγάλο πρόβλημα στον νότιο πόλο που το τεράστιο στρώμα του πάγου αρχίζει να αποσαθρώνεται. Κάτι τέτοιο θα οδηγούσε στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας κατά τουλάχιστον τρία μέτρα τους επόμενους αιώνες.

Οι συγγραφείς της νέας μελέτης προτείνουν να χρησιμοποιηθεί η ενέργεια από 12.000 ανεμογγενήτριες για να αντληθεί το θαλασσινό νερό σε ύψος 1.500 μέτρων μέχρι την επιφάνεια και στη συνέχεια να ριφθεί από εκατοντάδες χιονοβόλα κανόνια σε μια έκταση ίση με την Κόστα Ρίκα.

«Έχουμε ήδη ξυπνήσει τον γίγαντα στον νότιο πόλο», δήλωσε ο Άντερς Λέβερμαν, καθηγητής στο Ινστιτούτο Πότσδαμ για την Έρευνα των Κλιματικών Επιπτώσεων (PIK), αναφερόμενος στο λιώσιμο του παγοκαλύμματος. «Βρισκόμαστε ήδη στο σημείο χωρίς επιστροφή, αν δεν κάνουμε κάτι», πρόσθεσε μιλώντας στο πρακτορείο Reuters.

«Μπορούμε να το επαναφέρουμε σε σταθερό σημείο με μια μικρή παρέμβαση τώρα ή με μια ολοένα και μεγαλύτερη αργότερα», πρόσθεσε.

Με τις ξηρασίες, τις πλημμύρες, τις καταιγίδες και τις πυρκαγιές που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή να εντείνονται σε παγκόσμιο επίπεδο, κάποιοι επιστήμονες αρχίζουν να εξετάζουν στα σοβαρά λύσεις που θα είχαν απορριφθεί χωρίς δεύτερη σκέψη ακόμη και πριν από λίγα χρόνια. Απηχώντας τις απόψεις πολλών άλλων επιστημόνων, ο Λέβερμαν είπε ότι η κατεπείγουσα προτεραιότητα είναι να μειωθούν τάχιστα οι εκπομπές καυσαερίων ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι που είχαν τεθεί με τη Συμφωνία του Παρισιού του 2015.

Αν και ο Λέβερμαν παραδέχεται ότι η άνοδος της στάθμης των ωκεανών που προβλέπεται ότι θα ακολουθήσει την κατάρρευση του Στρώματος Πάγου της Δυτικής Ανταρκτικής μπορεί να χρειαστεί εκατοντάδες χρόνια για να συμβεί, είπε ότι δημοσίευσε αυτή τη μελέτη επειδή ανησυχεί για την τύχη όσων ζουν σε περιοχές με χαμηλό υψόμετρο.

«Με την άνοδο της στάθμης θα βυθιστούν τελικά στο νερό το Αμβούργο, η Σαγκάη, η Νέα Υόρκη, το Χονγκ Κονγκ. Δεν μπορείς να διαπραγματευτείς με τη φυσική: αυτό είναι το δίλημμα», είπε ο φυσικός και ωκεανογράφος, που συνεργάζεται και με το Πανεπιστήμιο Κολούμπια στις ΗΠΑ.

Ο Λέβερμαν και οι συνεργάτες του χρησιμοποιήσαν υπολογιστικά μοντέλα και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το στρώμα πάγου της Δυτικής Ανταρκτικής θα μπορούσε να σταθεροποιηθεί με την εναπόθεση τουλάχιστον 7.400 γιγατόνων τεχνητού χιονιού σε διάστημα 10 ετών γύρω από τους Παγετώνες Πάιν Άιλαντ και Τουέιτς.

Πηγή: cnn.gr

Χιλιάδες νέοι άρχισαν στις 15/3 τις κινητοποιήσεις τους σε πολλές χώρες στον κόσμο για να ευαισθητοποιήσουν τους πολιτικούς υπευθύνους να αναλάβουν δράση κατά των κλιματικών αλλαγών, ανταποκρινόμενοι στο αίτημα της Σουηδής Γκρέτα Τούνμπεργκ και οικολογικών οργανώσεων.

"Ο χρόνος τελειώνει" και "ή θα δράσουμε ή θα κολυμπήσουμε", αναφέρεται σε μερικά πανό που κρατούσαν σήμερα το πρωί οι πρώτοι που άρχισαν τις κινητοποιήσεις στο Ουέλινγκτον, την πρωτεύουσα της Νέας Ζηλανδίας, όπου εκατοντάδες μαθητές και σπουδαστές μετείχαν στη διαδήλωση για το κλίμα.

Οι κινητοποιήσεις στη χώρα αυτή επισκιάσθηκαν ωστόσο γρήγορα από την φονική επίθεση σε δύο τεμένη στην πόλη Κράιστσερτς. Η αστυνομία της Νέας Ζηλανδίας ζήτησε από τους γονείς των μαθητών να μην κατέβουν στο κέντρο της πόλης μετά τα μέτρα ασφαλείας που έλαβε για να τους προστατεύσει στον απόηχο της τρομοκρατικής επίθεσης στα τεμένη με τους 49 νεκρούς.

Την ίδια ώρα στο Παρίσι πολλές δεκάδες νέοι απέκλεισαν το πρωί την είσοδο στην έδρα της Société générale στην περιοχή Λα Ντεφάνς καταγγέλλοντας χρηματοδοτήσεις επιβλαβείς για το κλίμα, σύμφωνα με δημοσιογράφο του AFP.

Οι διαδηλωτές που ανταποκρίθηκαν στο αίτημα της ένωσης Youth for Climate απέκλεισαν την είσοδο του προσωπικού και των επισκεπτών στην τράπεζα την ώρα αιχμής. Στα πανό που κρατούσαν αναγραφόντουσαν συνθήματα όπως "οι τράπεζες αμαυρώνουν το μέλλον μας, να τις αποκλείσουμε".

Κάποιοι όρθιοι, άλλοι καθισμένοι στο έδαφος φώναζαν συνθήματα όπως: "μην μας κοιτάτε, ελάτε μαζί μας", ενώ άλλοι εξηγούσαν στον κόσμο που ήθελε να μπει στην τράπεζα τους λόγους της δράσης τους.

Στις σημερινές κινητοποιήσεις αναμένεται να μετάσχουν μαθητές και νέοι "σε 1.769 περιοχές και 112 χώρες", ανέφερε η Γκρέτα Τούνμπεργκ σε μήνυμά της στο Twitter χθες το βράδυ. Οι περιοχές ξεπέρασαν αργότερα τις 2.000, με την Ιταλία, τη Γαλλία και τη Γερμανία να βρίσκονται στις πρώτες θέσεις του καταλόγου που δημοσιοποιήθηκε στον ιστότοπο του κινήματος της Σουηδής ακτιβίστριας FridaysforFuture.

Χιλιάδες νέοι κινητοποιήθηκαν σήμερα στο Σίδνεϊ, την Μπανγκόγκ και το Χονγκ Κονγκ, με σύνθημα "Δεν υπάρχει πλανήτης Β'", "Καταστρέφετε το μέλλον μας" και "Αν δεν ενεργήσετε εσείς ως ενήλικες θα το κάνουμε εμείς".

Την ίδια ώρα εκατοντάδες μαθητές σχεδιάζουν και στην Ουάσινγκτον να μην πάνε σήμερα σχολείο για να μετάσχουν στην κινητοποίηση στην πρωτεύουσα των ΗΠΑ.

Οι διοργανωτές περιμένουν ότι περίπου 2.500 νέοι θα μετάσχουν στη συγκέντρωση αυτή μπροστά από το Καπιτώλιο, όπου βρίσκεται το Κογκρέσο, ενώ παρόμοιες διαδηλώσεις προβλέπεται να γίνουν σήμερα σε 46 πολιτείες των ΗΠΑ.

Το αίτημα των νέων στις ΗΠΑ προς τους πολιτικούς είναι να στηριχθούν πολιτικές δράσης κατά της υπερθέρμανσης του πλανήτη και να ληφθούν μέτρα όπως αυτά που προβλέπονται από την Green New Deal, μια φιλόδοξη περιβαλλοντική πρόταση των Δημοκρατικών που έχει δεχθεί τις επικρίσεις των Ρεπουμπλικάνων.

"Τόσο πολλά παιδιά θα βρίσκονται στους δρόμους, τόσο πολλά παιδιά θα επηρεάσουν ανθρώπους, τόσο πολλά παιδιά θα καταφέρουν επιτέλους να ακουστεί η φωνή τους, τόσο πολλοί ενήλικες θα ξυπνήσουν επιτέλους", δήλωσε τηλεφωνικώς στο Reuters η 12χρονη Χέιβεν Κόλμαν από το Ντένβερ, το ένα από τα τρία κορίτσια που διοργανώνουν τις διαμαρτυρίες στις ΗΠΑ. Τα άλλα δύο είναι η 13χρονη Αλεξάντρια Βιλασενόρ από τη Νέα Υόρκη και από την Μινεάπολη η 16χρονη Ίσρα Χίρσι, η οποία είναι κόρη της Δημοκρατικής βουλευτού Ιλχάν Όμαρ, μίας από τις δύο πρώτες μουσουλμάνες γυναίκες στο Κογκρέσο των ΗΠΑ, η οποία μάλιστα αναμένεται να παραστεί στις κινητοποιήσεις στην Ουάσινγκτον.

Αίτημά τους μια "κατάσταση έκτακτης ανάγκης" σε πανεθνικό επίπεδο για την κλιματική αλλαγή και οι ΗΠΑ να σταματήσουν όλες τις εκπομπές των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου ως το 2050.

Η επιστημονική κοινότητα σε όλον τον κόσμο συμφωνεί ότι οι εκπομπές των αερίων αυτών πρέπει να μηδενιστούν ως το 2050 ώστε να σταματήσουν οι καταστροφικές συνέπειες των κλιματικών αλλαγών.

Στο ίδιο πνεύμα στο Σίδνεϊ, ένας 18χρονος, ο Έντουαρντ Γκέι εξέφρασε την ευχή για ενέργεια που να προέρχεται 100% από ανανεώσιμες πηγές, σημειώνοντας ότι "είναι ο μόνος τρόπος να σωθούν ζωές στη χώρα αυτή και σε όλον τον κόσμο".

Η 16χρονη Γκρέτα Τούνμπεργκ, η οποία έγινε γνωστή απέχοντας κάθε Παρασκευή από το σχολείο για να διαδηλώσει μπροστά από το κοινοβούλιο της Στοκχόλμης για το κλίμα, ανέβασε στο Twitter φωτογραφίες από τις διαδηλώσεις στην Αυστραλία, την Ιαπωνία ή ακόμη τις Φιλιππίνες ή το Βανουάτου.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Τι θα συμβεί εάν η υπερθέρμανση του πλανήτη υπερβεί τους 1,5°C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα (1850-1900); Η Έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) είναι ενδεικτική για τις επιπτώσεις. Κατά γενική ομολογία των επιστημόνων που συνέταξαν την Έκθεση, υφίστανται σοβαροί λόγοι ανησυχίας, ενώ υπάρχει πλέον ο ελάχιστος ικανός χρόνος για να αποφευχθούν επιζήμια γεγονότα ή τουλάχιστον να μετριαστούν ουσιαστικά σχετικοί κίνδυνοι.

Αναγκαία προϋπόθεση είναι η αμεσότατη δράση σε επίπεδο πολιτικό, επιχειρηματικό και ατομικό. Με αφορμή την Έκθεση αυτή, αξίζει να εξετάσουμε το βασικό της μήνυμα, πώς προέκυψε και τι σημαίνει σε γενικές γραμμές η σταθεροποίηση της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 1,5°C.

Η Συμφωνία για το Κλίμα: Παρίσι 2015

Τον Δεκέμβριο του 2015 στο Παρίσι, επιτεύχθηκε η Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή, η οποία έθεσε ως στόχο τη συγκράτηση της αύξησης της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας αρκετά κάτω από 2°C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα και ει δυνατόν κάτω από 1,5°C. Η Συμφωνία υπογράφηκε από 195 κράτη και αποτελεί τη μαζικότερη συλλογική συμφωνία κρατών στην ανθρώπινη ιστορία. Το γεγονός αυτό της προσδίδει ιστορική σημασία και ενόσω δεν είναι εξ ολοκλήρου νομικά δεσμευτική, προσφέρει μια νότα αισιοδοξίας σχετικά με τη διάθεση για ανάληψη πολιτικής πρωτοβουλίας σε υψηλό επίπεδο. Η πρόσφατη Έκθεση λοιπόν, προέκυψε μετά τη Συμφωνία του Παρισιού, όταν οι εθνικές κυβερνήσεις ανέθεσαν στο IPCC τη σύνταξη αυτής.
Στην Έκθεση (Special Report on Global Warming of 1,5°C) συνέβαλαν 91 επιστήμονες από 40 διαφορετικές χώρες. Μέχρι το 2015 οι επιστημονικές μελέτες αφορούσαν, ως επί το πλείστον, τις πιθανές επιπτώσεις από την αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2°C ή και περισσότερο, σε πιο μακροχρόνιους ορίζοντες (2050, 2080 και 2100). Ωστόσο, μετά το Παρίσι η επιστημονική κοινότητα επικεντρώθηκε στη λεπτομερή μελέτη και ανάλυση των επιπτώσεων μιας αύξησης κατά 1,5°C. Σήμερα βρισκόμαστε οριακά πάνω από το +1°C και με δεδομένες τις (μη νομικές) δεσμεύσεις των κρατών από τη Συμφωνία του Παρισιού οδηγούμαστε σε +3°C. Ένα βασικό μήνυμα της Έκθεσης είναι ότι υπάρχει ένα χρονικό περιθώριο περίπου 12 ετών προκειμένου να “μπούμε στην τροχιά” του 1,5°C. Σημειωτέον δε, ότι μόνο μεταξύ 2006-2015 η παγκόσμια μέση θερμοκρασία αυξήθηκε κατά 0,87°C. Η Έκθεση επισημαίνει ακόμη ότι η επίδραση του +1°C γίνεται ήδη έντονα αισθητή σε πολλά μέρη ανά τον κόσμο, είτε μέσω της εκδήλωσης ακραίων καιρικών φαινομένων, είτε μέσω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας, είτε μέσω της ραγδαίας απώλειας πάγου στην Αρκτική, είτε μέσω άλλων ενδείξεων.

Η μνήμη από τον περιβόητο Medicane που έπληξε την Πελοπόννησο και ορισμένα νησιά του Αιγαίου είναι άλλωστε νωπή. Όπως και από τον κυκλώνα Leslie στην Πορτογαλία – τον ισχυρότερο από το 1842 – και τον τυφώνα Michael στη Φλόριντα των Ηνωμένων Πολιτειών, ο οποίος θεωρείται ένας από τους ισχυρότερους στην αμερικανική ιστορία με απολογισμό τουλάχιστον 12 νεκρούς και εκατοντάδες ισοπεδωμένα κτίρια. Εξάλλου, μόνο το περασμένο καλοκαίρι σημειώθηκαν μεταξύ άλλων τα εξής: η πυρκαγιά στο Μάτι με ανέμους πρωτοφανούς έντασης, εκτενείς πυρκαγιές στη Σουηδία (!), θερμοκρασίες ρεκόρ πάνω από 30°C σε πόλεις της Σκανδιναβίας, 41°C στην Ιαπωνία με 133 νεκρούς, 49,8°C στο Ομάν κατά τη διάρκεια μιας ημέρας και 42.6°C τη νύχτα, 220+ νεκροί από τις πρωτοφανείς πλημμύρες στην Ιαπωνία, 480+ στην Κεράλα της Ινδίας στη μεγαλύτερη πλημμύρα των τελευταίων 100 ετών, και η λίστα είναι μακρά…

Τι σημαίνει μια αύξηση κατά 1,5°C σε σχέση με μια αύξηση κατά 2°C;

Οποιαδήποτε αύξηση της θερμοκρασίας πάνω από το +1°C, που ήδη έχει επιτευχθεί, θα μεγεθύνει τον κίνδυνο εκδήλωσης ακραίων φαινομένων σε παγκόσμιο επίπεδο. Μια ενδεχόμενη αύξηση κατά 2°C σε σχέση με +1,5°C θα προκαλούσε μια σειρά επιπτώσεων. Περισσότερες μέρες με πολύ υψηλή θερμοκρασία, ακραίες βροχοπτώσεις ειδικότερα σε περιοχές του βόρειου ημισφαιρίου και ως εκ τούτου μεγαλύτερος κίνδυνος πλημμυρών, εντονότερη ξηρασία σε περιοχές της Μεσογείου (και την Ελλάδα) και άρα μεγαλύτερος κίνδυνος πυρκαγιών, περαιτέρω λιώσιμο στρωμάτων πάγου στην Αρκτική και παγετώνων (glaciers) και διαστολή (thermal expansion) των ωκεανών, τα οποία θα διατηρήσουν την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Συγκεκριμένα, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας μπορεί να είναι 10 εκατοστά χαμηλότερη με τον περιορισμό στους 1,5°C αντί των 2°C. Παράλληλα, η υπερβολική συγκέντρωση και διάλυση διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στους ωκεανούς που προκαλεί την οξίνισή τους (ocean acidification), θα αυξήσει την πιθανότητα απώλειας κοραλλιογενών υφάλων στο 99% (!) έναντι 70-90% σε σχέση με το +1,5°C.

Αυτές οι μεταβολές και οι επιπτώσεις που συνεπάγονται, θα επιφέρουν πολλαπλασιαστικές επιδράσεις τόσο στα φυσικά οικοσυστήματα του πλανήτη όσο και τις ανθρώπινες κοινωνίες, πολλές από τις οποίες θα είναι μη αναστρέψιμες. Όπως αναφέρει η Έκθεση, η κλιματική αλλαγή αναμένεται να δράσει ως “πολλαπλασιαστής της φτώχειας”, το οποίο πρακτικά σημαίνει ότι οι επιπτώσεις της θα εντείνουν την ένδεια των ήδη φτωχών και ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων και θα αυξήσουν τον αριθμό των ατόμων που ζει σε συνθήκες φτώχειας. Πολλές από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής που μελέτησε η Έκθεση εμπεριέχουν σημαντικά μικρότερους κινδύνους στο σενάριο +1,5°C σε σχέση με το σενάριο +2°C. Εν ολίγοις, όσο χαμηλότερη είναι η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, τόσο χαμηλότεροι είναι οι κίνδυνοι για το φυσικό περιβάλλον και τον άνθρωπο. 

Επομένως, η σημασία του περιορισμού της αύξησης της θερμοκρασίας στο +1,5°C αντικατοπτρίζεται στην αποφυγή δραματικών επιπτώσεων σε σύγκριση με μια μεγαλύτερη αύξηση. Ή, με άλλα λόγια, ο περιορισμός της υπερθέρμανσης του πλανήτη κατά 1,5°C έναντι 2°C, μπορεί – τουλάχιστον – να μειώσει κατά χιλιάδες τον αριθμό των ανθρώπων που είναι εκτεθειμένοι και ευάλωτοι στους κινδύνους που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή. Ωστόσο, ακόμη και στο σενάριο του 1,5°C πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι θα αντιμετωπίζουμε ακραία καιρικά φαινόμενα τα οποία θα εκδηλώνονται με μεγαλύτερη ένταση και συχνότητα.

Μια νέα πραγματικότητα για την ανθρωπότητα

Επί δεκαετίες ο “ανεπτυγμένος” κόσμος θεωρεί λανθασμένα τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής αποκλειστικό σχεδόν πρόβλημα των “αναπτυσσόμενων” κρατών, το οποίο δεν μπορεί να τον πλήξει. Ως εκ τούτου, σε πολλές δυτικές χώρες μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, το να ανησυχεί κάποιος λίγο παραπάνω ή να αντιμετωπίζει το ζήτημα σοβαρά, υιοθετώντας καθημερινές συνήθειες φιλικές προς το περιβάλλον, θεωρείται δυστυχώς από υπερβολικό ως και γραφικό. Παράλληλα με τις άμεσες επιπτώσεις που γίνονται εύκολα αντιληπτές (πλημμύρες, καύσωνες, πυρκαγιές κλπ.) λόγω της φύσης των ζημιών που προκαλούν αλλά και της ταχύτητας με την οποία εκδηλώνονται, η κλιματική αλλαγή λειτουργεί ως “πολλαπλασιαστής κινδύνων” (‘threat multiplier’). Καιρικά φαινόμενα που εξελίσσονται αργά (πχ. μια παρατεταμένη περίοδο ξηρασίας) σε συνδυασμό με συγκεκριμένες ανθρώπινες δραστηριότητες (ραγδαία αστικοποίηση, υπεραλίευση), επιδεινώνουν ήδη ευάλωτα ή επιβαρυμένα οικοσυστήματα, δημιουργώντας αλυσιδωτές, πολυεπίπεδες επιδράσεις. Κατά συνέπεια, προκαλούνται σοβαροί κίνδυνοι που απειλούν την ανθρώπινη υγεία (βλέπε ρύπανση αέρα στα αστικά κέντρα), τη βιωσιμότητα οικονομικών κλάδων (βλέπε τουρισμό και αγροτικό τομέα), την επισιτιστική ασφάλεια ή τη διαθεσιμότητα πόσιμου νερού. Συχνά μάλιστα αποτελούν και αιτία μετακίνησης πληθυσμών. Και οι κίνδυνοι δεν εντοπίζονται μόνο στην υποσαχάρια Αφρική ή σε κάποιο απομονωμένο νησιωτικό κρατίδιο του Ειρηνικού. Το εύρος, το είδος και το μέγεθος των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής ποικίλουν μεν ανάλογα με γεωγραφικά, εισοδηματικά και κοινωνικο-οικονομικά κριτήρια, όμως επηρεάζουν ήδη ολόκληρο τον πλανήτη με οφθαλμοφανή και δραματικό συχνά τρόπο.

Τελευταία ευκαιρία
Η “καθολικότητα” της επιρροής της κλιματικής αλλαγής είναι έκδηλη. Ο Bill Gates ανέφερε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Οκτώβριο ότι μόνο μέσω της κινητοποίησης και δράσης σε παγκόσμια κλίμακα μπορεί να αντιμετωπιστεί η κλιματική αλλαγή. Μια μέρα μετά σε ομιλία της στις Βρυξέλλες, η Daniela Jacob, μέλος της συντακτικής ομάδας της πρόσφατης Έκθεσης, υπογράμμισε τη σημασία που έχει κάθε επιλογή και απόφαση ακόμα και σε ατομικό επίπεδο. Συνεπώς, η συνέχιση και εντατικοποίηση της συντονισμένης και συνεργατικής δράσης σε παγκόσμιο, εθνικό και τοπικό επίπεδο είναι επείγουσα και αναγκαία: από διεθνείς οργανισμούς, εθνικές κυβερνήσεις, τοπική αυτοδιοίκηση, επιχειρήσεις, φορείς τεχνολογικής καινοτομίας, επιστημονική κοινότητα και κοινωνία των πολιτών. Σε ατομικό επίπεδο, οφείλουμε να σκεφτούμε και την ηθική διάσταση του ζητήματος: η σημερινή γενιά είναι η τελευταία που έχει τη δυνατότητα να βελτιώσει το περιβάλλον στο οποίο θα ζήσουν τα παιδιά μας, τα εγγόνια μας και οι επόμενες γενιές – αυτή είναι η ουσιαστικότερη ερμηνεία της πρόσφατης Έκθεσης. Ιδιαίτερα για την Ελλάδα δε, είναι ειδικά η δική μου γενιά, η γενιά των σημερινών 30ρηδων, που θεωρώ ότι έχει ένα λόγο παραπάνω να συνειδητοποιήσει αυτή την ευθύνη, να ενημερωθεί και να ενεργοποιηθεί, αφού είναι αυτή που βιώνει τις επιπτώσεις “λανθασμένων αντιλήψεων και νοοτροπιών” της προηγούμενης γενιάς.

Η προσαρμογή στη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνει η κλιματική αλλαγή εν έτει 2018, ξεκινά από την κοινωνική συνειδητοποίηση πως η αντιμετώπισή της δεν αποτελεί μια “οικολογική” τάση της εποχής. Είναι ένα σύνολο αναγκαίων, απλών, μικρών πράξεων που οφείλουμε να υιοθετήσουμε τώρα στην καθημερινότητά μας. Είναι η επανεκτίμηση της αξίας και της ομορφιάς του φυσικού μας περιβάλλοντος. Ο σεβασμός προς το δικαίωμα των παιδιών μας να το χαρούν όπως εμείς. Αλλά και ο σεβασμός στην ασφάλεια κάθε παιδιού – από το Μαλάουι και το Μπαγκλαντές, μέχρι τις Φιλιππίνες και την Καμπότζη.

Πηγή: physics4u.gr