Και κάτι άλλο... (277 άρθρα)

Μπράιαν Γκριν: Καταλαβαίνοντας τη θεωρία των χορδών

| 0 ΣΧΟΛΙΑ
 

briangreene

 

Ο φυσικός Μπράιαν Γκριν εξηγεί τη Θεωρία των Υπερχορδών, την ιδέα πως απειροελάχιστες ίνες ενέργειας δονούνται σε 11 διαστάσεις δημιουργώντας όλα τα σωματίδια και τις δυνάμεις στο σύμπαν.

Το έτος 1919, ένας σχεδόν άγνωστος Γερμανός μαθηματικός με το όνομα Θεοδόρ Καλούζα πρότεινε μια πολύ τολμηρή και, κατά κάποιο τρόπο, πολύ περίεργη ιδέα. Πρότεινε ότι το σύμπαν μας μπορεί να έχει περισσότερες από τις τρεις διαστάσεις που όλοι μας ξέρουμε. Επιπλέον των γνωστών διαστάσεων του χώρου (μήκος, πλάτος, ύψος), ο Καλούζα πρότεινε ότι ενδέχεται να υπάρχουν επιπλέον διαστάσεις στο χώρο που για κάποιο λόγο δεν τις βλέπουμε ακόμα. Τώρα, όταν κάποιος έχει μια τολμηρή και περίεργη ιδέα, μερικές φορές είναι ακριβώς αυτό – τολμηρή και περίεργη – αλλά δεν σχετίζεται με τίποτα με κόσμο γύρω μας. Παρόλα αυτά, η συγκεκριμένη ιδέα, αν και δεν ξέρουμε ακόμα αν είναι σωστή ή λάθος, και στο τέλος θα αναφέρω πειράματα που στα επόμενα χρόνια ίσως μας πουν αν είναι σωστή ή λάθος, η ιδέα αυτή είχε πολύ μεγάλη επίδραση στη Φυσική τον τελευταίο αιώνα και συνεχίζει να επηρεάζει πολλές προχωρημένες έρευνες.

1:13 Γι’ αυτό, θα ήθελα να σας μιλήσω για την ιστορία αυτών των επιπλέον διαστάσεων. Που πάμε λοιπόν; Για να ξεκινήσουμε, χρειάζεται να κάνουμε μια μικρή αναδρομή στο παρελθόν. Πάμε στο 1907. Είναι η χρονιά όπου ο Αινστάιν καταξιώνεται υπό τη λάμψη της ανακάλυψης της Ειδικής Θεωρίας της Σχετικότητας και αποφασίζει να αναλάβει μια νέα εργασία: να προσπαθήσει να καταλάβει πλήρως τη μεγάλη, διεισδυτική δύναμη της βαρύτητας. Και εκείνη τη στιγμή υπήρχαν πολλοί άνθρωποι τριγύρω που πίστευαν ότι αυτή η υπόθεση είχε ήδη επιλυθεί. Ο Νιούτον είχε δώσει στον κόσμο μία θεωρία της βαρύτητας στα τέλη του 1600 που λειτουργεί σωστά, περιγράφει την κίνηση των πλανητών, την κίνηση της Σελήνης κλπ, την κίνηση των “απόκρυφων” μήλων που πέφτουν από τα δέντρα και χτυπούν τους ανθρώπους στο κεφάλι.Όλα τα παραπάνω μπορούν να περιγραφούν χρησιμοποιώντας τη θεωρία του Νιούτον.

2:02 Αλλά ο Αινστάιν συνειδητοποίησε ότι ο Νιούτον είχε αφήσει κάτι έξω από τη θεωρία του, κάτι που και ο ίδιος ο Νιούτον είχε γράψει πως, αν και καταλάβαινε πως μπορεί να υπολογίσει το φαινόμενο της βαρύτητας, δεν μπορούσε να καταλάβει πως πραγματικά λειτουργεί. Πως γίνεται ο Ήλιος, 150 εκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά, να επηρεάζει την κίνηση της Γης; Πως μπορεί ο Ήλιος να “επεκταθεί” μέσω του, άδειου από ενέργεια, διαστήματος και να ασκήσει την επιρροή του; Αυτή είναι μια εργασία που έθεσε ο Αινστάιν στον εαυτό του: να καταλάβει πως λειτουργεί η βαρύτητα. Και θα σας πω τι βρήκε. Ο Αινστάιν ανακάλυψε ότι το μέσο που μεταδίδει τη βαρύτητα είναι ο ίδιος ο χώρος. Η ιδέα έχει ως εξής:φανταστείτε ότι ο χώρος είναι ένα υπόστρωμα όλων όσων υπάρχουν.

2:45 Ο Αινστάιν είπε ότι ο χώρος είναι ωραίος και επίπεδος, όταν δεν υπάρχει μάζα παρούσα. Εάν όμως υπάρχει παρούσα μάζα, όπως ο Ήλιος, αναγκάζει την υφή του διαστήματος να στρεβλωθεί, να καμπυλωθεί. Και αυτό μεταδίδει τη δύναμη της βαρύτητας. Ακόμα και η Γη καμπυλώνει το χώρο γύρω της. Κοιτάξτε τώρα τη Σελήνη. Η Σελήνη παραμένει σε τροχιά, σύμφωνα με αυτές τις ιδέες, επειδή περιστρέφεται γύρω από μια κοιλάδα στο κυρτό αυτό περιβάλλον όπου ο Ήλιος, η Γη και η Σελήνη δημιουργούν εξαιτίας της παρουσίας τους. Ας το δούμε όλο μαζί συγκεντρωτικά. Η ίδια η Γη παραμένει σε τροχιά λόγω του ότι περιστρέφεται σε μια κοιλάδα σε ένα καμπύλο περιβάλλον εξαιτίας της ύπαρξης του Ήλιου. Αυτή είναι η νέα ιδέα για το πως ακριβώς λειτουργεί η βαρύτητα.

3:31 Τώρα, αυτή η ιδέα δοκιμάστηκε το 1919 μέσω αστρονομικών παρατηρήσεων. Όντως δουλεύει. Περιγράφει τα δεδομένα. Και έδωσε στον Αινστάιν τη παγκόσμια διάκριση. Και αυτό έβαλε τον Καλούζα σε σκέψεις. Και αυτός, όπως και ο Αινστάιν, έψαχναν αυτό που λέγεται “Ενοποιημένη Θεωρία”. Αυτή είναι μια θεωρία που θα μπορούσε να περιγράψει όλες τις δυνάμεις τις φύσεις από μία ομάδα ιδεών, μια ομάδα αρχών, μια “κύρια” εξίσωση, αν θέλετε. Έτσι, ο Καλούζα είπε στον εαυτό του, ο Αινστάιν μπόρεσε να περιγράψει τη βαρύτητα με τους όρους των στρεβλώσεων και των καμπυλώσεων στο χώρο, για την ακρίβεια, στο χώρο και στο χρόνο. Ίσως μπορώ και εγώ να “παίξω” το ίδιο παιχνίδι με την άλλη γνωστή δύναμη, η οποία ήταν, εκείνη τη στιγμή, γνωστή ως ηλεκτρομαγνητική δύναμη. Σήμερα γνωρίζουμε και άλλες, αλλά τότε αυτή ήταν η μόνη άλλη δύναμη για την οποία μιλούσαν όλοι. Ξέρετε, τη δύναμη που είναι υπεύθυνη για τον ηλεκτρισμό και τη μαγνητική έλξη κλπ.

4:27 Έτσι, ο Καλούζα λέει ότι ίσως μπορώ να “παίξω” το ίδιο παιχνίδι και να περιγράψω την ηλεκτρομαγνητική δύναμη με όρους στρέβλωσης και καμπύλωσης. Αυτό έθεσε το ερώτημα: στρεβλώσεις και καμπυλώσεις σε τι; Ο Αινστάιν είχε ήδη χρησιμοποιήσει το χώρο και το χρόνο, στρεβλώσεις και καμπυλώσεις, για να περιγράψει τη βαρύτητα. Δε φαινόταν να υπάρχει κάτι άλλο για να στρεβλώθει ή να καμπυλωθεί. Έτσι λοιπόν, ο Καλούζα είπε ότι ίσως υπάρχουν περισσότερες διαστάσεις στο χώρο. Είπε, αν θέλω να περιγράψω μια ακόμα δύναμη, ίσως χρειάζομαι μία ακόμη διάσταση. Έτσι, φαντάστηκε ότι ο κόσμος είχε τέσσερις διαστάσεις χώρου, όχι τρεις, και υπέθεσε ότι ο ηλεκτρομαγνητισμός ήταν στρεβλώσεις και καμπύλες σε αυτή την τέταρτη διάσταση. Τώρα, υπάρχει ένα θέμα: όταν έγραψε τις εξισώσεις που περιγράφουν τις στρεβλώσεις και τις καμπυλώσεις σε ένα σύμπαν με τέσσερις διαστάσεις, όχι τρεις,ανακάλυψε τις παλιές εξισώσεις του Αινστάιν που είχαν ήδη προκύψει για τις τρεις διαστάσεις – αυτές ήταν για τη βαρύτητα – αλλά βρήκε ακόμα μια εξίσωση, λόγω της επιπλέον διάστασης. Και όταν κοίταξε αυτή τη εξίσωση δεν ήταν άλλη από την εξίσωση που οι επιστήμονες καιρό γνώριζαν ότι περιέγραφε την ηλεκτρομαγνητική δύναμη. Εντυπωσιακό – απλά εμφανίστηκε. Ήταν τόσο πολύ ενθουσιασμένος από αυτή τη διαπίστωση που άρχισε να τρέχει μέσα στο σπίτι του φωνάζοντας “Νίκη!” θεωρώντας ότι είχε ανακαλύψει την Ενοποιημένη Θεωρία.

5:39 Είναι ξεκάθαρο, ότι ο Καλούζα ήταν ένας άνθρωπος που έπαιρνε τη θεωρία πάρα πολύ στα σοβαρά. Για την ακρίβεια, σύμφωνα με μια ιστορία, όταν ήθελε να μάθει να κολυμπάει, διάβασε ένα βιβλίο διατριβή για την κολύμβηση (Γέλια) και μετά βούτηξε στον ωκεανό. Αυτός είναι ένας άνθρωπος που θα ρίσκαρε τη ζωή του βασιζόμενος στη Θεωρία. Τώρα, για όλους εμάς που είμαστε λίγο περισσότερο πρακτικοί, δύο ερωτήματα προκύπτουν άμεσα από αυτή του την παρατήρηση. Πρώτον: αν υπάρχουν περισσότερες διαστάσεις στο χώρο, που βρίσκονται; Δεν φαίνεται ότι μπορούμε να τις δούμε. Και δεύτερον: λειτουργεί άραγε αυτή η θεωρία με λεπτομέρεια όταν προσπαθήσεις να την εφαρμόσεις στον κόσμο μας; Το πρώτο ερώτημα απαντήθηκε το 1926 από τον Όσκαρ Κλάιν. Αυτός πρότεινε ότι οι διαστάσεις μπορεί να είναι δύο ειδών. Μπορεί να είναι μεγάλες, εύκολα ορατές διαστάσεις, αλλά μπορεί να είναι και μικροσκοπικές, “κουβαριασμένες” διαστάσεις, τόσο πολύ “κουβαριασμένες” που, αν και υπάρχουν παντού γύρω μας,δεν μπορούμε να τις δούμε.

6:40 Επιτρέψτε μου να σας το παρουσιάσω αυτό οπτικά. Φανταστείτε ότι κοιτάζεται κάτι, όπως ένα καλώδιο που στηρίζει ένα φανάρι κυκλοφορίας. Βρίσκεται στο Μανχάταν, στο Σέντραλ Παρκ – άσχετο – αλλά το καλώδιο φαίνεται μονοδιάστατο από μακριά, αλλά εσείς και εγώ ξέρουμε ότι έχει κάποιο πάχος. Όμως, είναι πολύ δύσκολο να το δούμε, από αυτή την απόσταση. Αλλά αν μεγενθύνουμε και το δούμε από την οπτική, ας πούμε ενός μικρού μυρμηγκιού που περπατάει πάνω του – τα μυρμήγκια είναι τόσο μικρά που μπορούν να διασχίσουν όλες τις διαστάσεις – τη μακρινή διάσταση, αλλά και αυτή τη μικρότερη δεξιόστροφη, αριστερόστροφη κατεύθυνση. Ελπίζω να το εκτιμάται αυτό. Μας πήρε πολύ καιρό να αναγκάσουμε τα μυρμήγκια να το κάνουν αυτό.

7:15 Αλλά αυτό απεικονίζει το γεγονός ότι οι διαστάσεις μπορούν να είναι δύο ειδών: Μικρές και μεγάλες. Και η ιδέα ότι ίσως οι μεγάλες διαστάσεις γύρω μας είναι αυτές που μπορούμε εύκολα να δούμε, αλλά μπορεί να υπάρχουν επιπλέον “κουβαριασμένες” διαστάσεις, περίπου όπως το κυκλικό τμήμα εκείνου του καλωδίου, τόσο μικρές που μέχρι τώρα παρέμεναν αόρατες. Επιτρέψτε μου να σας δείξω πως αυτό θα μπορούσε να είναι. Αν δούμε, για παράδειγμα, τον ίδιο το χώρο μπορώ να σας δείξω, φυσικά, δύο διαστάσεις στην οθόνη. Μερικοί από εσάς μπορεί να το διορθώσετε αυτό κάποια μέρα, αλλά οτιδήποτε δεν είναι επίπεδο σε μια οθόνη είναι μια νέα διάσταση, γίνεται μικρό, μικρότερο, ακόμα πιο μικρό, και κατεβαίνουμε στα μικροσκοπικά βάθη του ίδιου του χώρου, αυτή είναι η ιδέα: θα μπορούσαμε να έχουμε επιπλέον “κουβαριασμένες” διαστάσεις.

7:55 Αυτό είναι το σχήμα ενός μικρού κύκλου, τόσο μικρού που δεν μπορούμε να τον δούμε. Αλλά αν είσασταν ένα πάρα πολύ μικροσκοπικό περιπλανώμενο μυρμήγκι θα μπορούσατε να περπατάτε στις μεγάλες διαστάσεις που όλοι ξέρουμε – όπως στο τμήμα του πλέγματος – αλλά θα μπορούσατε επίσης να έχετε πρόσβαση στην πολύ μικρή “κουβαριασμένη” διάσταση που είναι τόσο μικρή που δεν μπορούμε να τη δούμε με γυμνό μάτι ούτε ακόμα με τον πιο εκλεπτισμένο εξοπλισμό που διαθέτουμε. Αλλά βαθιά κρυμμένη μέσα στη δομή του ίδιου του χώρου, η ιδέα είναι ότι μπορούν να υπάρχουν περισσότερες διαστάσεις, όπως τις βλέπουμε εδώ. Τώρα, αυτή είναι μια εξήγηση για το πως το σύμπαν θα μπορούσε να έχει περισσότερες διαστάσεις από αυτές που βλέπουμε. Τι γίνεται όμως με το δεύτερο ερώτημα; Αυτή η θεωρία λειτουργεί όταν προσπαθήσουμε να την εφαρμόσουμε στον πραγματικό κόσμο;

8:36 Λοιπόν, διαφαίνεται ότι οι Αινστάιν και Καλούζα, και πολλοί άλλοι, δούλεψαν προσπαθώντας να τελειοποιήσουν αυτό το πλαίσιο και να το εντάξουν στη Φυσική του σύμπαντος, όπως ήταν κατανοητό εκείνη την εποχή, και στη λεπτομέρεια δεν δούλεψε. Λεπτομερέστερα, για παράδειγμα, δεν μπόρεσαν να κάνουν τη μάζα του ηλεκτρόνιου να δουλέψει σωστά σε αυτή τη θεωρία. Τόσοι πολλοί άνθρωποι δούλεψαν πάνω σε αυτό, αλλά μέχρι τη δεκαετία του ’40, σίγουρα μέχρι του ’50, αυτή η περίεργη, αλλά πολύ ακαταμάχητη ιδέα, του πως να ενοποιήσουν τους Νόμους της Φυσικής εξαφανίστηκε. Μέχρι που κάτι υπέροχο συνέβη στις μέρες μας. Στην εποχή μας, μια νέα προσέγγιση για την ενοποίηση των Νόμων της Φυσικής επιδιώκεται από φυσικούς σαν εμένα, και πολλούς άλλους ανά τον κόσμο, ονομάζεται Θεωρία των Υπερχορδών, όπως καταδυκνύεται. Και το υπέροχο είναι ότι η Θεωρία των Υπερχορδών δεν έχει να κάνει καθόλου, με μια πρώτη ματιά, με την ιδέα των επιπλέον διαστάσεων, αλλά όταν μελετήσουμε τη Θεωρία των Υπερχορδών, διαπιστώνουμε ότι επαναφέρει στο προσκήνιο την ιδέα με μια λαμπερή νέα μορφή.

9:37 Επιτρέψτε μου να σας δείξω πως γίνεται. Θεωρία των Υπερχορδών. Τι είναι; Είναι, λοιπόν, μια θεωρία που προσπαθεί να απαντήσει στο ερώτημα: ποια είναι τα βασικά, θεμελιώδη, αδιαίρετα, άτμητα δομικά στοιχεία από τα οποία έχουν δημιουργηθεί τα πάντα στον κόσμο γυρω μας; Η ιδέα έχει ως εξής:Φανταστείτε ότι κοιτάζουμε ένα πολύ οικείο αντικείμενο, ένα απλό κερί σε ένα κηροπήγιο, και ας υποθέσουμε ότι θέλουμε να βρούμε από τι αποτελείται αυτό. Έτσι, κάνουμε ένα ταξίδι βαθιά μέσα στο αντικείμενο και εξετάζουμε τα συστατικά του. Βαθιά μέσα στην ύλη, όλοι μας γνωρίζουμε ότι υπάρχουν τα άτομα. Επίσης, ξέρουμε ότι τα άτομα δεν είναι το τέλος της ιστορίας. Αυτά έχουν μικρά ηλεκτρόνια που περιστρέφονται γύρω από έναν κεντρικό πυρήνα νετρονίων και πρωτονίων. Ακόμα τα νετρόνια και τα πρωτόνια αποτελούνται από μικρότερα σωματίδια, γνωστά ως κουάρκ. Εδώ σταματούν οι συμβατικές ιδέες.

10:26 Εδώ έρχεται η νέα ιδέα της Θεωρίας των Χορδών. Βαθιά μέσα σε αυτά τα σωματίδια, υπάρχει κάτι άλλο.Αυτό το κάτι άλλο είναι ένα νήμα ενέργειας που χορεύει. Μοιάζει με μια παλλόμενη χορδή – από αυτό προέρχεται και η ιδέα της θεωρίας – Και όπως ακριβώς οι παλλόμενες χορδές που μόλις είδατε σε ένα τσέλο μπορούν να δονούνται με διαφορετικά μοτίβο, έτσι μπορούν και αυτές να δονούνται με διαφορετικά μοτίβο. Δεν παράγουν διαφορετικές μουσικές νότες. Αντί αυτών, παράγουν τα διαφορετικά σωματίδια που συνθέτουν τον κόσμο γύρω μας. Έτσι, αν αυτές οι ιδέες είναι σωστές, κάπως έτσι θα είναι το υπερμικροσκοπικό τοπίο του σύμπαντος. Είναι φτιαγμένο από ένα τεράστιο αριθμό από αυτά τα μικροσκοπικά νήματα από παλλόμενη ενέργεια, δονούμενα σε διαφορετικές συχνότητες. Οι διαφορετικές συχνότητες παράγουν τα διαφορετικά σωματίδια. Τα διαφορετικά σωματίδια είναι υπεύθυνα για όλο τον πλούτο του κόσμου γύρω μας.

11:16 Και εκεί βλέπετε την ενοποίηση, γιατί σωματίδια ύλης, ηλεκτρόνια και κουάρκ, σωματίδια ακτινοβολίας, φωτόνια, βαρυτόνια, έχουν όλα δημιουργηθεί από μία οντότητα. Έτσι, η ύλη και οι δυνάμεις της φύσης τοποθετούνται μαζί υπό τη σκέπη των παλλόμενων χορδών. Και αυτό εννοούμε με τον όρο Ενοποιημένη Θεωρία. Υπάρχει όμως μια παγίδα. Εάν μελετήσετε τα μαθηματικά της Θεωρίας Χορδών, θα διαπιστώσετε ότι δεν λειτουργεί σε ένα σύμπαν που έχει μόνο τρεις διαστάσεις χώρου. Δεν λειτουργεί σε ένα σύμπαν με τέσσερις διαστάσεις χώρου, ούτε πέντε, ούτε έξι. Τελικά, μπορούμε να μελετήσουμε τις εξισώσεις και να αποδείξουμε ότι λειτουργούν μόνο σε ένα σύμπαν που έχει δέκα διαστάσεις χώρου και μια διάσταση χρόνου. Μας οδήγησε πίσω στην ιδέα των Καλούζα και Κλάιν, ότι ο κόσμος μας, όταν περιγραφετε σωστά, έχει επιπλέον διαστάσεις από αυτές που βλέπουμε.

12:12 Τώρα, μπορεί να το σκεφτείτε αυτό και να πείτε, εντάξει, ξέρεις αν έχεις επιπλέον διαστάσεις, και είναι τόσο σφικτά “κουβαριασμένες”, ναι, ίσως δεν μπορούμε να τις δούμε αν είναι τόσο μικρές. Αλλά, αν υπάρχει ένας μικροσκοπικός πολιτισμός από πράσινα ανθρωπάκια που περιφέρονται εκεί κάτω και τα κάνεις τόσο μικρά που επίσης δεν θα μπορούμε να τα δούμε, αυτό είναι αλήθεια. Μια από τις άλλες προβλέψεις της Θεωρίας των Χορδών. Όχι, αυτό δεν είναι μια από τις άλλες προβλέψεις της Θεωρίας των Χορδών.

12:37 Αλλά προκύπτει το ερώτημα: προσπαθούμε απλά να κρύψουμε αυτές τις παραπάνω διαστάσεις ή μας λένε κάτι για τον κόσμο; Στο χρόνο που απομένει, θα ήθελα να σας αναφέρω δυο χαρακτηριστικά.Πρώτον, πολλοί από εμάς πιστεύουμε ότι αυτές οι παραπάνω διαστάσεις έχουν την απάντηση στο πιθανά βαθύτερο ερώτημα της Θεωρητικής Φυσικής, της Θεωρητικής Επιστήμης. Και το ερώτημα αυτό είναι: όταν κοιτάζουμε τον κόσμο, όπως έχουν κάνει οι επιστήμονες τα τελευταία εκατό χρόνια, διαφαίνεται ότι υπάρχουν περίπου είκοσι αριθμοί οι οποίοι πραγματικά περιγράφουν το σύμπαν μας. Αυτοί είναι αριθμοί, όπως η μάζα των σωματιδίων, τα ηλεκτρόνια και τα κουάρκ, η δύναμη της βαρύτητας, η δύναμη του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου. μια λίστα από περίπου είκοσι αριθμούς που έχουν μετρηθεί με απίστευτη ακρίβεια, αλλά κανείς δεν έχει μια εξήγηση γιατί αυτοί οι αριθμοί έχουν τις συγκεκριμένες αυτές τιμές.

13:27 Τώρα, μας δίνει κάποια απάντηση η Θεωρία των Χορδών; Όχι ακόμα. Αλλά πιστεύουμε πως η απάντηση στο γιατί αυτοί οι αριθμοί έχουν αυτές τις τιμές μπορεί να βασίζετε στη μορφή των επιπλέον διαστάσεων.Και το υπέροχο πράγμα είναι ότι, αν αυτοί οι αριθμοί είχαν οποιεσδήποτε άλλες τιμές από τις γνωστές, το σύμπαν, όπως το γνωρίζουμε, δε θα υπήρχε. Αυτό είναι ένα βαθύτερο ερώτημα. Γιατί όλοι αυτοί οι αριθμοί είναι τόσο καλά “ρυθμισμένοι” που επιτρέπουν στα αστέρια να λάμπουν και στους πλανήτες να σχηματίζονται, όταν αναγνωρίζουμε πως αν “πειράξουμε” αυτούς τους αριθμούς – αν είχα εδώ είκοσι αριθμούς και σας άφηνα να έρθετε πάνω και να παίξετε με αυτούς τους αριθμούς – σχεδόν κάθε αλλαγή θα έκανε το σύμπαν να εξαφανιστεί. Μπορούμε λοιπόν να εξηγήσουμε αυτούς τους είκοσι αριθμούς; Η Θεωρία Χορδών προτείνει ότι αυτοί οι είκοσι αριθμοί έχουν να κάνουν με τις επιπλέον διαστάσεις.Επιτρέψτε μου να σας δείξω πως. ‘Ετσι λοιπόν, όταν μιλάμε για τις επιπλέον διαστάσεις στη Θεωρία των Χορδών, δεν είναι μία επιπλέον διάσταση, όπως στις παλιές ιδέες των Καλούζα και Κλάιν. Αυτό λέει η Θεωρία των Χορδών για τις επιπλέον διαστάσεις. Έχουν μια πολύ πλούσια, διαπλεκόμενη γεωμετρία.

calabi_yau14:27 Αυτό είναι ένα παράδειγμα ενός σχήματος που είναι γνωστό ως πολλαπλότητα Καλάμπι-Γιάου – το όνομα δεν είναι και τόσο σημαντικό. Αλλά, όπως μπορείτε να δείτε, οι επιπλέον διαστάσεις διπλώνονται εσωτερικά και διαπλέκονται σχηματίζοντας ένα πολύ ενδιαφέρων σχήμα, μια ενδιαφέρουσα κατασκευή.Και η ιδέα είναι πως αν έτσι μοιάζουν οι επιπλέον διαστάσεις, τότε το μικροσκοπικό τοπίο του σύμπαντος γύρω μας θα έμοιαζε σαν και αυτό στη μικροσκοπική κλίμακα. Όταν κουνάτε το χέρι σας, το περνάτε γύρω και μέσα από αυτές τις επιπλέον διαστάσεις ξανά και ξανά, αλλά είναι τόσο μικρές που δεν το αντιλαμβάνεστε. Λοιπόν, ποιος είναι ο φυσικός υπαινιγμός που σχετίζεται με αυτούς τους είκοσι αριθμούς;

15:02 Αναλογιστείτε αυτό: Αν κοιτάξετε ένα μουσικό όργανο, τη γαλλική τρομπέτα, προσέξτε ότι οι δονήσεις στη ροή του αέρα επηρεάζονται από το σχήμα του οργάνου. Τώρα, στη Θεωρία Χορδών, όλοι οι αριθμοί είναι αντανακλάσεις του τρόπου με τον οποίο οι χορδές δονούνται. Έτσι όπως η ροή του αέρα επηρεάζεται από τις στροφές και μεταβολές του οργάνου, οι ίδιες οι χορδές θα επηρεαστούν από τα μοτίβο των δονήσεων στο γεωμετρικό χώρο μέσα στον οποίο κινούνται. Ας φέρω μερικές χορδές στην ιστορία μας.Και αν δείτε αυτές τις μικρές να δονούνται τριγύρω – θα εμφανιστούν σε λίγο – εκεί ακριβώς, παρατηρείστε ότι ο τρόπος που δονούνται επηρεάζεται από τη γεωμετρία των επιπλέον διαστάσεων.

15:37 Έτσι, αν γνωρίζαμε ακριβώς με τι μοιάζουν οι επιπλέον διαστάσεις – δεν γνωρίζουμε ακόμα, αλλά αν γνωρίζαμε – θα μπορούσαμε να υπολογίσουμε τις επιτρεπόμενες “νότες”, τα επιτρεπόμενα παλλόμενα μοτίβο. Και αν μπορούσαμε να υπολογίσουμε τα επιτρεπόμενα παλλόμενα μοτίβο, θα μπορούσαμε να υπολογίσουμε εκείνους τους είκοσι αριθμούς. Και αν η απάντηση που θα παίρναμε από τους υπολογισμούς συμφωνούσε με τις τιμές από αυτούς τους αριθμούς που έχουν καθορισθεί μέσα από λεπτομερή και ακριβή πειραματισμό, αυτή, με πολλούς τρόπους, θα ήταν η πρώτη θεμελιώδης εξήγηση του γιατί η δομή του σύμπαντος είναι αυτή που είναι. Τώρα, το δεύτερο θέμα με το οποίο θέλω να καταλήξω, είναι: πως θα μπορούσαμε να ερευνήσουμε αυτές τις επιπλέον διαστάσεις πιο άμεσα; Είναι απλά μια ενδιαφέρουσα μαθηματική δομή που πιθανόν να μπορεί να εξηγήσει κάποια προηγουμένως ανεξήγητα χαρακτηριστικά του κόσμου ή όντως μπορούμε να ελέγξουμε για αυτές τις επιπλέον διαστάσεις; Και νομίζουμε – και αυτό είναι πιστεύω πολύ συναρπαστικό – ότι στα επόμενα περίπου πέντε χρόνια ίσως μπορούμε να ελέγξουμε την ύπαρξη αυτών των επιπλέον διαστάσεων.

16:44 Να πως: Στο CERN, της Γενεύης στην Ελβετία, μια μηχανή είναι υπό κατασκευή που ονομάζεται Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων. Είναι μια κατασκευή που θα στέλνει σωματίδια γύρω από ένα τούνελ, σε αντίθετες κατευθύνσεις, σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός. Κάθε τόσο, αυτά τα σωματίδια θα στοχεύουν το ένα το άλλο, έτσι θα έχουμε μια μετωπική σύγκρουση. Ελπίζουμε ότι αν η σύγκρουση έχει αρκετή ενέργεια, μπορεί να εκτοξεύσει μερικά από τα συντρίμμια της σύγκρουσης εκτός των διαστάσεων μας, αναγκάζοντάς τα να εισέλθουν στις επιπλέον διαστάσεις. Πως θα το γνωρίζουμε αυτό; Θα μετρήσουμε, λοιπόν, το ποσό της ενέργειας μετά την σύγκρουση, θα το συγκρίνουμε με το ποσό της ενέργειας πριν τη σύγκρουση και αν υπάρχει λιγότερη ενέργεια μετά την σύγκρουση από ότι πριν, αυτό θα αποτελεί απόδειξη ότι η ενέργεια θα έχει μεταφερθεί. Και αν μεταφερθεί με κατάλληλο τρόπο ώστε να μπορούμε να την υπολογίσουμε, αυτό θα αποτελεί απόδειξη ότι οι επιπλέον διαστάσεις υπάρχουν.

17:34 Ας δούμε αυτή την ιδέα οπτικά. Φανταστείτε ότι έχουμε ένα συγκεκριμένο είδος σωματιδίου, το οποίο ονομάζεται βαρυτόνιο. Αυτό είναι το είδος των συντριμμιών που αναμένουμε να εκτοξευτούν εάν οι επιπλέον διαστάσεις είναι αληθινές. Δείτε πως θα είναι αυτό το πείραμα. Παίρνετε αυτά τα σωματίδια. Τα συγκρούεται μεταξύ τους. Τα συγκρούεται μεταξύ τους και, αν έχουμε δίκιο, κάποια από την ενέργεια αυτής της σύγκρουσης θα πάει στα συντρίμμια που θα μεταπηδήσουν σε αυτές τις επιπλέον διαστάσεις.Αυτό είναι λοιπόν το είδος του πειράματος που θα παρατηρούμε στα επόμενα περίπου πέντε, επτά, δέκα χρόνια. Και εάν αυτό το πείραμα αποφέρει καρπούς, εάν δούμε αυτού του είδους το σωματίδιο να εκτοξεύεται με το που δούμε ότι υπάρχει έλλειμα ενέργειας στις διαστάσεις μας από ότι όταν ξεκίνησαμε, αυτό θα αποδεικνύει ότι οι επιπλέον διαστάσεις είναι πραγματικότητα.

18:17 Και για εμένα αυτό είναι μια πάρα πολύ αξιόλογη ιστορία και μια αξιόλογη ευκαιρία. Γυρνώντας πίσω στο Νιούτον με το απόλυτο χώρο – που δεν παρείχε τίποτα άλλο από την αρένα, τη σκηνή στην οποία διαδραματίζονται τα γεγονότα του σύμπαντος. Έρχεται λοιπόν ο Αινστάιν και λέει: Λοιπόν, χώρος και χρόνος μπορούν να στρεβλωθούν και να καμπυλωθούν, αυτό είναι η βαρύτητα. Και τώρα έρχεται η Θεωρία Χορδών και λέει: Ναι, βαρύτητα, κβαντομηχανική, ηλεκτρομαγνητισμός, όλα μαζί σε ένα πακέτο,αλλά μόνο αν το σύμπαν έχει περισσότερες διαστάσεις από αυτές που μπορούμε να δούμε. Και αυτό είναι ένα πείραμα που θα μπορούσε να το ελέγξει αυτό στους δικούς μας καιρούς. Εκπληκτική πιθανότητα. Σας ευχαριστώ πολύ.

Translated by Nikolaos Benias
Reviewed by George Loukakis

Πηγή: http://antikleidi.com

Κατηγορίες:
Και κάτι άλλο...

Χόρχε Μπουκάι – Εμπόδια

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

martin-stranka-surreal6ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΟΥ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩ εδώ δεν είναι ένα πραγματικό παραμύθι αλλά, μάλλον, ένας καθοδηγούμενος στοχασμός σχεδιασμένος σε μορφή ονείρου, που στόχο έχει να εξερευνήσει τις πραγματικές αιτίες των αποτυχιών μας. Παίρνω το θάρρος να σου προτείνω να το διαβάσεις με προσοχή, προσπαθώντας να σταματάς λίγα δευτερόλεπτα σε κάθε φράση και να φαντάζεσαι την κάθε εικόνα.

 

Περπατώ σ’ ένα μονοπάτι.

Αφήνω τα πόδια μου να με οδηγήσουν.

Η ματιά μου στέκεται στα δέντρα, στα πουλιά, στις πέτρες.

Στον ορίζοντα διαγράφεται το περίγραμμα μιας πόλης.

Οξύνω τη ματιά μου για να την ξεχωρίσω καλύτερα.

Αισθάνομαι ότι η πόλη με έλκει.

Χωρίς να ξέρω πώς, συνειδητοποιώ ότι σε αυτήν την πόλη μπορώ να βρω όλα όσα επιθυμώ.

Όλους μου τους στόχους, τους σκοπούς, τα μελλοντικά μου επιτεύγματα.

Οι φιλοδοξίες και τα όνειρά μου βρίσκονται σε αυτήν την πόλη.

martin-stranka-surreal3Αυτό που θέλω να καταφέρω, αυτό που χρειάζομαι, αυτό που θα ήθελα να γίνω πιο πολύ, αυτό που επιδιώκω, αυτό που προσπαθώ, αυτό για το οποίο δουλεύω, αυτό που πάντα φιλοδοξούσα, αυτό που θα ήταν η μεγαλύτερη από τις επιτυχίες μου.

Φαντάζομαι ότι όλα αυτά βρίσκονται σε αυτήν την πόλη.

Χωρίς δισταγμό, αρχίζω να πηγαίνω προς τα κει.

Λίγο μετά, αφού έχω ήδη αρχίσει να βαδίζω, το μονοπάτι γίνεται ανηφορικό.

Κουράζομαι λίγο, αλλά δεν πειράζει.

Συνεχίζω.

Διακρίνω μια μαύρη σκιά παρακάτω, στο δρόμο.

Πλησιάζω και βλέπω ότι μια τεράστια τάφρος εμποδίζει το πέρασμά μου.

Φοβάμαι… Διστάζω.

Μ’ ενοχλεί που ο στόχος μου δεν μπορεί να επιτευχθεί εύκολα.

Όπως και να χει, αποφασίζω να πηδήξω την τάφρο.

Κάνω πίσω, παίρνω φόρα και πηδώ…

Καταφέρνω να την περάσω.

martin-stranka-surreal4Ξαναρχίζω το δρόμο μου και συνεχίζω να περπατώ.

Αίγα μέτρα πιο κάτω εμφανίζεται άλλη τάφρος.

Ξαναπαίρνω φόρα και την περνάω κι αυτήν.

Τρέχω προς την πόλη: ο δρόμος φαίνεται καθαρός.

Με ξαφνιάζει μια άβυσσος που ανοίγεται στο δρόμο μου.

Σταματώ.

Είναι αδύνατον να πηδήξω από πάνω.

Βλέπω πως δίπλα υπάρχουν ξύλα, καρφιά και εργαλεία.

Συνειδητοποιώ ότι βρίσκονται εκεί για την κατασκευή μιας γέφυρας.

Ποτέ δεν ήμουν επιδέξιος στα χέρια…

… σκέφτομαι να παραιτηθώ.

Κοιτώ το στόχο που επιθυμώ… και αντιστέκομαι.

Αρχίζω την κατασκευή της γέφυρας.

Περνούν ώρες, μέρες, μήνες.

Η γέφυρα είναι έτοιμη.

Συγκινημένος, τη διασχίζω

Και φτάνοντας στην άλλη μεριά… ανακαλύπτω το τείχος.

Ένα γιγαντιαίο τείχος, κρύο και υγρό, περικυκλώνει την πόλη των ονείρων μου…

Αισθάνομαι απελπισμένος…

Ψάχνω τρόπο να το αποφύγω.

Δεν υπάρχει.

Πρέπει να σκαρφαλώσω.

Η πόλη είναι τόσο κοντά…

Δε θα αφήσω το τείχος να μου φράξει το πέρασμα.

Σκέφτομαι να αναρριχηθώ.

Ξεκουράζομαι μερικά λεπτά και παίρνω αέρα…

pollyrobinsonΞαφνικά βλέπω,

σε μια άκρη του δρόμου,

ένα παιδί να με κοιτά σαν να με γνώριζε.

Μου χαμογελά με συνενοχή.

Μου θυμίζει τον εαυτό μου… όταν ήμουν παιδί.

Ίσως γι’ αυτό τολμώ να εκφράσω φωναχτά το παράπονό μου.

«Γιατί τόσα εμπόδια ανάμεσα σ εμένα και στο σκοπό μου;»

Το παιδί σηκώνει τους ώμους και μου απαντά.

«Και γιατί ρωτάς εμένα;

Τα εμπόδια δεν υπήρχαν μέχρι να έρθεις…

Τα εμπόδια τα έφερες εσύ.»

*************************

Από το βιβλίο Ιστορίες να σκεφτείς του Χόρχε Μπουκάι

Πηγή: http://antikleidi.com

Κατηγορίες:
Και κάτι άλλο...

Τι γεννάει την κατάθλιψη στον σύγχρονο κόσμο

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

modern

 

Κοινωνική απελευθέρωση και ψυχική ευθραυστότητα. 

Πρόσφατα με αναζήτησε, μετά από μακροχρόνια διακοπή της θεραπείας της, μια πρώην ασθενής μου. Βρισκόταν σε απόγνωση και γεμάτη ενοχές λόγω της κατάστασης της τριαντατετράχρονης κόρης της, η οποία ζούσε ξανά μαζί της ύστερα από μια κατάρρευση που βίωσε στον εργασιακό της χώρο. Η κοπέλα αυτή βρήκε μετά τις σπουδές της εργασία σε μια άλλη πόλη και μετακόμισε εκεί. Εργαζόταν πολύ αλλά δεν είχε κοινωνικές επαφές και προσωπική ζωή.

Σε κάποια στιγμή μετά από μια αντιπαράθεση που είχε με τον εργοδότη της γύρω από ένα επαγγελματικό προσχέδιο ασθένησε, εμφανίζοντας ψυχαναγκαστικά και καταθλιπτικά συμπτώματα. Η ασθενής μου, η μητέρα της, πίστευε πως το κορίτσι της δεν πήρε στην παιδική ηλικία την σταθερότητα και εμπιστοσύνη που χρειαζόταν. Η ίδια θεώρησε πως από την πλευρά της είχε συνεισφέρει με τον τρόπο της ως μητέρα στην έλλειψη σταθερότητας και στην περιορισμένη ικανότητα του παιδιού της να ανταπεξέρχεται στις συγκρούσεις.

moderneΗ ασθενής μου είχε ακολουθήσει τις επαγγελματικές της φιλοδοξίες χτίζοντας την σταδιοδρομία της σε πολιτικές θέσεις στην διοίκηση σε διαφορετικά ομοσπονδιακά κρατίδια της Γερμανίας. Αναρριχήθηκε επαγγελματικά αλλάζοντας συχνά εργασιακούς τόπους. Χώρισε νωρίς με τον σύζυγο της και δημιούργησε με τα δύο της παιδιά μια σύγχρονη μονογονεϊκή οικογένεια. Μετακόμιζε συχνά από τόπο σε τόπο παίρνοντας μαζί τα παιδιά. Δεν ήταν μόνο οι επαγγελματικές της υποχρεώσεις και η αλλαγή περιβάλλοντος που προκαλούσε ανησυχία, πρόωρες προσαρμοστικές αναγκαιότητες και διαδικασίες αυτονόμησης στα παιδιά. Ήταν και η προσωπικότητα της (της μητέρας) που έφερε τα παιδιά αντιμέτωπα με την παρορμητικότητα, την αμφιθυμία και την υπερένταση της. Η ζωή όλων τους ήταν γεμάτη εναλλαγές, εντάσεις και μεταπτώσεις.

Εντός αυτού του πλαισίου η κόρη της δεν μπόρεσε να διαμορφώσει μια επαρκή εσωτερική σταθερότητα ώστε να αντέχει τις εντάσεις της ζωής. Ταυτόχρονα δεν υπήρξε για αυτήν ένα δίκτυο κοινωνικών δεσμών το οποίο θα μπορούσε να κάνει πιο ήπια την εξάρτηση από την μητέρα, προσφέροντας της με αυτόν τον τρόπο το αίσθημα του να ανήκει σε μια μεγαλύτερη ομάδα αναφοράς. Αν αυτό είχε συμβεί θα αποτελούσε μια θετική βάση για την δημιουργία μέσα της μιας εσωτερικής παράστασης για την ομάδα.

Αυτά τα χαρακτηριστικά ανασφάλειας και διαρκών εναλλαγών διέτρεχε αυτήν την οικογένεια για πάνω από δυο γενιές: Η μητέρα μεγάλωσε κάτω από σκληρές συνθήκες αυστηρότητας σε ένα σπίτι όπου κυριαρχούσαν οι γυναικείες παρουσίες. Το περιβάλλον ήταν περιοριστικό, σφραγισμένο από τις ανασφάλειες και τους φόβους που χαρακτήριζαν την μεταπολεμική κοινωνία. Ωστόσο βίωσε μια σχετική σταθερότητα μέχρι το τέλος των γυμνασιακών της χρόνων. Άρχισε από τα νεανικά της χρόνια να ενδιαφέρεται για τις πολιτικές πρακτικές και αντιτάχθηκε στους παραδοσιακούς κανόνες και μορφές ζωής.

Μετά το τέλος των σπουδών της αναζήτησε την αυτοπραγμάτωση της σε επαγγελματικές δραστηριότητες επιλέγοντας να ζει χωρίς τις δεσμεύσεις που απορρέουν από κληρονομημένα πρότυπα. Απέφευγε τους παραδοσιακούς θεσμούς. Τα παιδιά της βίωναν μια μητέρα με άστατη μάλλον προσωπικότητα, έντονα απασχολημένη με την εργασία της. Ο κοινωνικός τους περίγυρος ήταν διαρκώς μεταβαλλόμενος. Οι κοινωνικές σχέσεις της οικογένειας χαρακτηρίζονταν από διαρκείς απώλειες και επαναλαμβανόμενες επανεκκινήσεις. Μια οικογένεια αποδεσμευμένη από συμβατικές κοινωνικές δεσμεύσεις (γειτονιά, συνδικάτα, τοπικούς αθλητικούς συλλόγους, συλλόγους κλπ). Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε αυτήν την μορφή ζωής ως αποδεσμευμένη κοινωνικά, κατά κάποιον τρόπο απελευθερωμένη.

moderne-brass-reliefΗ ίδια η μητέρα είχε βιώσει κάτι από αυτήν την συνθήκη ήδη στα παιδικά της χρόνια. Στο σχολείο ως έφηβη παρουσιαζόταν κατά κάποιο τρόπο ως αντισυμβατική, πράγμα που μάλλον είχε να κάνει με την αποσιώπηση ενός οικογενειακού μυστικού που αφορούσε τον απόντα πατέρα της. Η μητέρα, η θεία και η γιαγιά που την μεγάλωσαν, δεν της το αποκάλυψαν ποτέ. Αργότερα, ως ενήλικη, απολάμβανε την ελευθερία να ζει με τον τρόπο που ήθελε – σε αντιδιαστολή με την στενότητα και αυστηρότητα της παιδικής της ηλικίας. Αλλά και τα παιδιά της βίωσαν την ελευθερία από δεσμευτικές και συγκρατούσες δομές. Τους ήταν δύσκολο να συνταχθούν με οικογενειακές δομές αλλά και με την λογική μεγαλύτερων κοινωνικών ομάδων. Έμαθαν να στηρίζονται στις δικές τους δυνάμεις ή αναγκαστικά στην μάλλον ευμετάβλητη, ασταθή γονική μορφή της μητέρας τους. Πράγμα που οδήγησε σε μια έντονη συμπύκνωση των αναγκών τους, των προσδοκιών τους και των συναισθημάτων τους, στα πλαίσια μιας επισφαλούς σχέσης με την με την μητέρα τους. Αυτό τα οδήγησε ξεκάθαρα σε μια χαρακτηριστική ψυχική ευερεθιστότητα και ανησυχία.

Νεωτερικότητα κι εκσυγχρονισμός

Θα αναφέρω κάποιες σκέψεις που αφορούν την κλινική πρακτική, συζητώντας τις στο πλαίσιο εννοιών που επεξεργάστηκε ο Max Weber, ένας από τους πρώτους κοινωνιολόγους της σύγχρονης εποχής. Η Νεωτερικότητα, ως μια εποχή που ολοκληρώθηκε τα τελευταία διακόσια χρόνια, συνδέεται με μερικές σημαντικές εξελίξεις που σχηματικά μπορούν να περιγραφούν με το ακόλουθο λεξιλόγιο: εκβιομηχάνιση, καπιταλιστικό οικονομικό σύστημα, φυσικό δίκαιο και ανθρώπινα δικαιώματα, ρύθμιση των συνθηκών της ζωής μέσα από την διεύρυνση του συστήματος δικαιοσύνης, αναίρεση των μεταφυσικών τάξεων ως δεσμευτικές πηγές νοήματος, επέκταση των επιστημονικών πεδίων στην βάση της εμπειρικής διερευνητικής μεθοδολογίας στον αντίποδα της θρησκευτικής δογματικής θέασης του κόσμου, εξέλιξη των δημοκρατικών μορφών διακυβέρνησης, απελευθέρωση των αισθητικών μορφών από παραδοσιακές κανονιστικές ρυθμίσεις και γέννηση της ιδέας γύρω από ένα αυτόνομο υποκείμενο.

Ο Max Weber θεωρεί ως κεντρικό μηχανισμό του εκσυγχρονισμού μια γενικευμένη ορθολογικοποίηση. Αυτό σημαίνει την εισαγωγή του αξιώματος της τυπικής ορθολογικότητας σε όλα τα πεδία της ζωής. Η τυπική ορθολογικότητα ορίζεται από τέσσερα χαρακτηριστικά στοιχεία/σκοπούς: Αποτελεσματικότητα, προβλεψιμότητα, ποσοτική σύλληψη κι έλεγχος των διαδικασιών – στο βαθμό που η εργασιακή δύναμη των ανθρώπων αντικαθίσταται από μηχανές. Στην βάση αυτών των αξιωμάτων η οικονομία, οι γραφειοκρατίες και οι επιστήμες προχώρησαν σε μια ιστορικά άνευ προηγουμένου αποτελεσματικότητα.

Ο Weber δεν παρέλειψε ωστόσο να αναφέρει τον ανορθολογικό χαρακτήρα και τις δυναμικές αποανθρωποποίησης των ορθολογικοποιημένων συστημάτων. Τα ορθολογικοποιημένα συστήματα χαρακτηρίζονται από την τάση τους να αυτονομούνται και να αναπτύσσουν μια δική τους δυναμική. Αποτέλεσμα αυτής της αυτονόμησης των τυποποιημένων συστημάτων, είναι να ακινητοποιούν και να παγώνουν τους ανθρώπους που δραστηριοποιούνται μέσα σε αυτά, μετατρέποντας τους σε ρομποτικούς φορείς λειτουργιών. Η θέαση του κόσμου μέσα από την οπτική των διαδικασιών ορθολογικοποίησης αποκτά στον Weber μια πεσιμιστική διάσταση.

Μιλάει για ‘’απομαγικοποίηση του κόσμου’’ καθώς και για μεταλλικά περιβλήματα και αναπόφευκτους ψυχαναγκασμούς. Φοβάται μια εξέλιξη του πολιτισμού η οποία θα μπορούσε να καταλήξει σε ‘’εξειδικευμένους ανθρώπους χωρίς πνεύμα, ανθρώπους που αναζητούν την απόλαυση χωρίς συναισθήματα’’. ‘’Αυτό το Τίποτα φαντασιώνεται μέσα στην έπαρση του πως έχει ανέβει στα ψηλότερα σκαλιά της ανθρωπότητας’’

Η καταλυτική, εξαιρετική σημασία που θα μπορούσαν – και μπορούν – να αποκτήσουν οι διαδικασίες ορθολογικοποίησης, βρίσκεται στην δυνατότητα τους να είναι συμβατά όχι μόνο με την υλική διάσταση των ανθρώπινων πραγμάτων αλλά να εξαπλώνονται και στα πεδία του ψυχικού/νοητικού στοιχείου της ύπαρξης. Το ηθικό και ιδεολογικό ισοδύναμο των διαδικασιών ορθολογικοποίησης ανακαλύφθηκε από τον Weber εντός της προτεσταντικής ηθικής.

max-weberΩς λογική συνέπεια της ορθολογιστικής οργάνωσης της ζωής και της οικονομίας, προκύπτει η εγκατάσταση και προέλαση υποσυστημάτων, τα οποία κυριαρχούν διεισδύοντας στην ζωή του σύγχρονου ανθρώπου. Τα πιο σημαντικά από αυτά τα υποσυστήματα είναι τα οικονομικά καθώς κι αυτά που συνδέονται με την εκβιομηχάνηση (τεχνολογική επέκταση, αυτοματισμός, καταμερισμός και συγκέντρωση των παραγωγικών διαδικασιών και η επιστημονικοποίηση όλο και περισσοτέρων πεδίων της ζωής).

Μιλώντας για επέκταση της οικονομικής σφαίρας εννούμε την οργάνωση του ‘’πράττειν’’ στην βάση οικονομικών κριτιρίων με γνώμονα την οικονομική επιτυχία. Ένας τέτοιος προσανατολισμός δεν είναι αυτονόητος σε καμία περίπτωση. Τα φεουδαρχικά συστήματα ήταν προσανατολισμένα στην διατήρηση μιας ισορροπίας και όχι στην επιδίωξη μιας ανάπτυξης. Ακόμα και στις πρώτες αστικές/καπιταλιστικές κοινωνίες υπήρξαν παραδοσιακά σφαίρες που δεν ακολουθούσαν το πρόσταγμα της μεγιστοποίησης του κέρδους αλλά άλλες αξίες και ιδεώδη όπως: την αξία του ιδιωτικού χώρου, το ανθρωπιστικό πνεύμα και την καλλιέργεια, την παιδεία και την μόρφωση, την ξεκούραση και τον ελεύθερο χρόνο.

Επί του παρόντος γινόμαστε θεατές της επικράτησης οικονομικών προτεραιότήτων σε όλους αυτούς τους χώρους. Η αλλαγή αυτή μπορεί σήμερα εύκολα να γίνει αντιληπτή στα πεδία της εκπαίδευσης και στους θεσμούς κοινωνικοποίησης συνολικά. Αν στο παρελθόν η εκπαίδευση θεωρείτο μια από τις σημαντικότερες πηγές για την εκτύλιξη της προσωπικότητας – σήμερα μεταλλάχθηκε σταδιακά από ένα ιδιωτικό ιδεώδες σε παράγοντα διεθνούς οικονομικού ανταγωνισμού.
…………………
Συνοψίζοντας κάποιες επεξεργασίες της Κοινωνιολογίας και λαμβάνοντας υπόψη τους κυρίαρχους μηχανισμούς, δυνάμεις και πρωταγωνιστές των κοινωνικών εξελίξεων διαπιστώνουμε τα ακόλουθα:
Ανάδυση μιας κοινωνίας της διακινδύνευσης η οποία συμβαδίζει (κατασκευάζοντας/κατασκευαζόμενη Σ.τ.μ) με τις διαδικασίες εξατομίκευσης των μελών της, την ευλυγισία ως χαρακτηριστικό του νέου καπιταλισμού, την επιστημονικοποίηση, την παγκοσμιοποίηση, την επιτάχυνση και την συμπύκνωση των εργασιακών σταδιοδρομιών αλλά και των βιογραφικών περιόδων. Καλούμαστε πιεστικά να προσαρμοζόμαστε σε όλους αυτούς τους μετασχηματισμούς, με γνώμονα τα οικονομικά συμφέροντα όπως αυτά διαμορφώνονται από το σημερινό επίπεδο των τεχνολογικών και διανοητικών προδιαγραφών.

Το Υποκείμενο

Τι συμβαίνει λοιπόν στο υποκείμενο (που και αυτό αποτελεί μια εννοιoλογική κατασκευή της νεωτερικότητας) κάτω από αυτές τις συνθήκες; Η φιλοσοφική έννοια ‘’Υπο-κείμενο’’ εμφανίστηκε πριν από διακόσια χρόνια πέρίπου. Με την έννοια αυτή χαρακτηρίζεται μια εξελικτική βαθμίδα μέσα από την σύλληψη μιας κοινωνικής-πνευματικής-ιστορικής στάθμισης του ανθρώπου. Στην φιλοσοφία ήταν πάνω από όλα ο άνθρωπος που είναι σε θέση να συλλογίζεται τον εαυτό του. Στον Καρτέσιο, Στον Έγελο και στον Καντ (Descartes, Hegel, Kant) αυτός ο ανθρωπολογικός τύπος χαρακτηρίζεται υποκείμενο (Subject).

Σύμφωνα με τις θεωρητικοποιήσεις που προέρχονται από την Κοινωνιολογία, ο άνθρωπος που πράττει και διαμορφώνει μπαίνει στο φως της Ιστορίας ως γενική καθοδηγητική εικόνα με το ξεκίνημα των Νέων χρόνων. Η αναγκαιότητα που προκύπτει την συγκεκριμμένη χρονική στιγμή είναι να πράττουμε αυτόνομα σύμφωνα με τις εσωτερικές μας πεποιθήσεις. Αυτό το πρόταγμα βρίσκει την έκφραση του σε ένα καινούριο ήθος, αυτό της προτεσταντικής ηθικής. Η έννοια του υποκειμένου αποκτά τις σημαντικότερες κοινωνικές αναφορές της και τα περιγράμματα της μέσα από την μαρξιστική φιλοσοφία. Σε αυτήν ο άνθρωπος εμφανίζεται ως ‘’υποκείμενο της ιστορίας’’, δηλαδή ως το ον που την διαμορφώνει και όχι ως έρμαιο της.

Το αποφασιστικό όμως άνοιγμα για τις ψυχολογικές εκδοχές των παραστάσεων γύρω από το υποκείμενο μας το προσέφερε η ψυχανάλυση. Από όλες τις επιστήμες του ανθρώπου και με τον πιο ριζοσπαστικό τρόπο, εκπροσωπεί την σκέψη της ατομικότητας, τον μέγιστο διαφωτισμό, συναρτημένο συμφυώς με την ατομική βιογραφία. Επανασημασιοδοτεί την αξία της συνειδητότητας της ύπαρξης και των πράξεων καθώς και του δικαιώματος του μεμονωμένου ανθρώπου για αναγνώριση της εντελώς προσωπικής και μοναδικής του συγκρότησης.

Μια εκδοχή αυτής της ιστορικής διαδικασίας υποκειμενοποίησης είναι η μετάβαση από μια ετερόνομη σε μια αυτόνομη καθοδήγηση της συμμετοχής στην κοινωνική ζωή. Με τον τρόπο που το περιέγραψε ο Norbert Elias στο έργο του ‘’Σχετικά με την διαδικασία του πολιτισμού’’, ως μια διαδικασία αυξανόμενης εσωτερίκευσης του κοινωνικού ελέγχου (On Internalisation). Το να είμαι υποκείμενο σημαίνει συνείδηση του εαυτού και της ιστορίας μου. Από την μια πλευρά το υποκείμενο αποφασίζει αυτόνομα και με την πράξη του κατασκευάζει τις συνδέσεις με το περιβάλλον του. Από την άλλη αναλαμβάνει τις ανάγκες και τις παροτρύνσεις αυτού του περιβάλλοντος. Σκέφτεται αυτούς τους δεσμούς, την ατομική του ιστορία και την ιστορία του είδους του. Είναι μέσα σε όλα αυτά σε θέση να υπερβεί την επίκαιρη κατάσταση του. Η πιο πρόσφατη έννοια της ταυτότητας τονίζει ακριβώς αυτήν την αυτοστοχαστική δυναμική του υποκειμένου.

Βέβαια αυτός ο ορισμός της υποκειμενικότητας αμφισβητείται εκ νέου στην ύστερη νεωτερικότητα. Στην λογοτεχνία ανθεί αυτή η αμφισβήτηση στους Kafka, Joys, Musil, Camus. Σε αυτούς τους συγγραφείς το υποκείμενο το υποκείμενο δεν είναι πλέον αυτό που πράττει, αλλά παρουσιάζεται υποταγμένο, αβοήθητο, άγεται και φέρεται. Είναι τυφλό.
…………………..

Σχετικά με την συχνότητα των ψυχικών διαταραχών

Ο γάλλος κοινωνιολόγος Alain Ehrenberg στο βιβλίο του ‘’Ο εξουθενωμένος εαυτός – Κατάθλιψη και κοινωνία’’ θεωρεί πως οι δυτικές χώρες καλούνται να αντιμετωπίσουν μια αύξηση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων στον ευρύτερο πληθυσμό. Ως κεντρική αιτία για αυτό θεωρεί την επιβάρυνση που προκύπτει από την ανάληψη της ευθύνης για τον εαυτό τους από τους ανθρώπους. Μια ευθύνη που στις δημοκρατικές κοινωνίες καλείται ο καθένας να αναλάβει. Επιτυχίες, αποτυχίες και αστοχίες καταλογίζονται στον μεμονωμένο άνθρωπο ενώ αντίθετα σε πιο παραδοσιακές αυταρχικές κοινωνίες θα αποδίδονταν στις αυθεντίες τους.

Η κατάθλιψη – με βάση αυτόν τον τρόπο κατανόησης – είναι μια ασθένεια του πολιτισμού μιας κοινωνίας της οποίας οι κανόνες συμπεριφοράς δεν στηρίζονται στην ενοχή και στην πειθαρχία αλλά στην πρωτοβουλία και στην υπευθυνότητα. Κάθε αποτυχία αποδεικνύει ως ένοχο το υποκείμενο. Το να την αποφύγουμε με κάθε μέσο που διαθέτουμε οδηγεί στο να πιέζουμε τον εαυτό μας όπως δεν το είχαμε κάνει ποτέ στο παρελθόν.

Πρωτοφανές. Στην βάση αυτής της κατανόησης, η κατάθλιψη είναι μια πολιτισμική ασθένεια. Υπάρχει μια υπόσχεση ως προς την ισότητα των ευκαιριών και μια προσδοκία αυτοπραγμάτωσης. Πολλοί άνθρωποι αποτυγχάνουν να ανταποκριθούν στις προδιαγραφές που θέτουν οι άρρητες νόρμες της αυτοπραγμάτωσης, της ευθύνης και της πρωτοβουλίας.

Σημαίνει αυτή η διάγνωση για την εποχή μας, πως οι ψυχικές ασθένειες έχουν αυξηθεί; Πως είναι πιο συχνές από ό,τι στο παρελθόν; Τον Σεπτέμβριο του 2011 δημοσιεύτηκαν τα αποτελέσματα μιας επιδημιολογικής έρευνας. Αναζητήθηκαν απαντήσεις για την κατάσταση του πληθυσμού σε 27 χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης καθώς και για την Ισλανδία, την Νορβηγία και την Ελβετία. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, το 38,2% του πληθυσμού αυτών των χωρών υποφέρει από κάποια σημαντική ψυχική διαταραχή. Για την Γερμανία ειδικότερα, οι σχεδιασμοί του υπουργείου υγείας προβλέπουν πως το 2020 οι διάφορες μορφές με τις οποίες εμφανίζεται σε κλινικό επίπεδο η κατάθλιψη θα έρθουν στην δεύτερη θέση στους επιδημιολογικούς δείκτες, πίσω από τα καρδιολογικά νοσήματα και τις διαταραχές του κυκλοφορικού συστήματος.

Οι αριθμοί δείχνουν πως οι ψυχικές διαταραχές εμφανίζονται με υψηλή συχνότητα. Ωστόσο αξίζει να υπογραμμίσουμε πως οι έγκυρες στον σχεδιασμό τους έρευνες σχετικά με αυτά τα ζητήματα είναι σχετικά πρόσφατες και πραγματοποιούνται μόλις τα τελευταία είκοσι χρόνια. Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις πως οι γιατροί στο παρελθόν δεν ήταν σε θέση να διαγνώσουν την ύπαρξη ψυχικών διαταραχών γιατί δεν μπορούσαν να τις ταυτοποιήσουν/αναγνωρίσουν και ταυτόχρονα οι ασθενείς αποσιωπούσαν τις ψυχικές επιβαρύνσεις που βίωναν.

Αυτό που μπορούμε επομένως να πούμε σε μια πρώτη ανάγνωση είναι πως οι ψυχικές ασθένειες αναδύονται μέσα από την προγενέστερη κοινωνική συνθήκη, η οποία τις βύθιζε σε μια λανθάνουσα κατάσταση. Το ερώτημα εάν υπάρχει μια αληθινή αύξηση των ψυχικών νοσημάτων, το πως κυριαρχούν στο κλινικό τοπίο και στην κοινωνική ζωή με τις επιπτώσεις τους – δεν μπορεί να απαντηθεί με βεβαιότητα στην βάση των στοιχείων που διαθέτουμε.

Σχετικά με την συχνότητα των ψυχικών διαταραχών

Ο γάλλος κοινωνιολόγος Alain Ehrenberg στο βιβλίο του ‘’Ο εξουθενωμένος εαυτός – Κατάθλιψη και κοινωνία’’ θεωρεί πως οι δυτικές χώρες καλούνται να αντιμετωπίσουν μια αύξηση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων στον ευρύτερο πληθυσμό. Ως κεντρική αιτία για αυτό θεωρεί την επιβάρυνση που προκύπτει από την ανάληψη της ευθύνης για τον εαυτό τους από τους ανθρώπους. Μια ευθύνη που στις δημοκρατικές κοινωνίες καλείται ο καθένας να αναλάβει. Επιτυχίες, αποτυχίες και αστοχίες καταλογίζονται στον μεμονωμένο άνθρωπο ενώ αντίθετα σε πιο παραδοσιακές αυταρχικές κοινωνίες θα αποδίδονταν στις αυθεντίες τους.

depression-ehrenbergΗ κατάθλιψη – με βάση αυτόν τον τρόπο κατανόησης – είναι μια ασθένεια του πολιτισμού μιας κοινωνίας της οποίας οι κανόνες συμπεριφοράς δεν στηρίζονται στην ενοχή και στην πειθαρχία αλλά στην πρωτοβουλία και στην υπευθυνότητα. Κάθε αποτυχία αποδεικνύει ως ένοχο το υποκείμενο. Το να την αποφύγουμε με κάθε μέσο που διαθέτουμε οδηγεί στο να πιέζουμε τον εαυτό μας όπως δεν το είχαμε κάνει ποτέ στο παρελθόν.

Πρωτοφανές. Στην βάση αυτής της κατανόησης, η κατάθλιψη είναι μια πολιτισμική ασθένεια. Υπάρχει μια υπόσχεση ως προς την ισότητα των ευκαιριών και μια προσδοκία αυτοπραγμάτωσης. Πολλοί άνθρωποι αποτυγχάνουν να ανταποκριθούν στις προδιαγραφές που θέτουν οι άρρητες νόρμες της αυτοπραγμάτωσης, της ευθύνης και της πρωτοβουλίας.

Σημαίνει αυτή η διάγνωση για την εποχή μας, πως οι ψυχικές ασθένειες έχουν αυξηθεί; Πως είναι πιο συχνές από ό,τι στο παρελθόν; Τον Σεπτέμβριο του 2011 δημοσιεύτηκαν τα αποτελέσματα μιας επιδημιολογικής έρευνας. Αναζητήθηκαν απαντήσεις για την κατάσταση του πληθυσμού σε 27 χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης καθώς και για την Ισλανδία, την Νορβηγία και την Ελβετία. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, το 38,2% του πληθυσμού αυτών των χωρών υποφέρει από κάποια σημαντική ψυχική διαταραχή. Για την Γερμανία ειδικότερα, οι σχεδιασμοί του υπουργείου υγείας προβλέπουν πως το 2020 οι διάφορες μορφές με τις οποίες εμφανίζεται σε κλινικό επίπεδο η κατάθλιψη θα έρθουν στην δεύτερη θέση στους επιδημιολογικούς δείκτες, πίσω από τα καρδιολογικά νοσήματα και τις διαταραχές του κυκλοφορικού συστήματος.

Οι αριθμοί δείχνουν πως οι ψυχικές διαταραχές εμφανίζονται με υψηλή συχνότητα. Ωστόσο αξίζει να υπογραμμίσουμε πως οι έγκυρες στον σχεδιασμό τους έρευνες σχετικά με αυτά τα ζητήματα είναι σχετικά πρόσφατες και πραγματοποιούνται μόλις τα τελευταία είκοσι χρόνια. Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις πως οι γιατροί στο παρελθόν δεν ήταν σε θέση να διαγνώσουν την ύπαρξη ψυχικών διαταραχών γιατί δεν μπορούσαν να τις ταυτοποιήσουν/αναγνωρίσουν και ταυτόχρονα οι ασθενείς αποσιωπούσαν τις ψυχικές επιβαρύνσεις που βίωναν.

Αυτό που μπορούμε επομένως να πούμε σε μια πρώτη ανάγνωση είναι πως οι ψυχικές ασθένειες αναδύονται μέσα από την προγενέστερη κοινωνική συνθήκη, η οποία τις βύθιζε σε μια λανθάνουσα κατάσταση. Το ερώτημα εάν υπάρχει μια αληθινή αύξηση των ψυχικών νοσημάτων, το πως κυριαρχούν στο κλινικό τοπίο και στην κοινωνική ζωή με τις επιπτώσεις τους – δεν μπορεί να απαντηθεί με βεβαιότητα στην βάση των στοιχείων που διαθέτουμε.

Σκέψεις πάνω στην κλινική εμπειρία

Όλοι οι ασθενείς που σας παρουσίασα (το κομμάτι της παρουσίασης μερικών ιστορικών από ψυχαναλυτικές ψυχοθεραπείες που προηγείται δεν εμπεριέχεται στην σημερινή δημοσίευση για λόγους οικονομίας Σ.τ.μ) έχουν το κοινό χαρακτηριστικό πως ήταν άνθρωποι ιδιαίτερα ευαίσθητοι εξ αιτίας των επιβαρυντικών συνθηκών εντός των οποίων βίωσαν στην παιδική τους ηλικία τις σχέσεις με τα σημαντικά πρόσωπα της οικογένειας τους. Τα προβλήματα τους πηγάζουν από την έλλειψη, από την περιορισμένη φυσική και ψυχική παρουσία ή ακόμα και από την εξαφάνιση των πρωταρχικών τους αντικειμένων.

Για κάποιους από αυτούς τους ανθρώπους υπήρξε μια εξαιρετική ένδεια στις σημαντικότερες σχέσεις τους ως παιδιά. Οι σχέσεις που είχαν ήταν τόσο περιορισμένης εμβέλειας για τις ανάγκες ενός παιδιού, με αποτέλεσμα αυτό το λίγο που υπήρχε να συμπυκνωθεί για να χωρέσει προσδοκίες, επιθυμίες και ανάγκες. Αποτέλεσμα αυτών των αντίξοων συνθηκών είναι μια μεγάλη εξάρτηση και μια σαφώς έντονη αμφιθυμία (Ambivalenz). Συχνά οι ασθενείς αυτοί δεν έχουν στην πραγματική τους ζωή μακροχρόνιες σχέσεις. Αντίθετα παραμένουν προσκολλημένοι σε ενδοοικογενειακές σχέσεις και πολύ συχνότερα αυτές οι οικογένειες είναι μονογονεϊκές. Αυτή η δομή καθιστά δύσκολη την διαμόρφωση μιας εσωτερικής παράστασης για την ομάδα. Με αναπαράσταση της ομάδας (Gruppenrepraesentanz) εννοούμε μια ψυχική αρχή η οποία συμβολίζει στον εσωτερικό ψυχικό κόσμο του ανθρώπου το ‘’συνανήκειν’’ σε μια ομάδα. Αυτή η σχεσιακή εικόνα εμπεριέχει τις εμπειρίες (και την επεξεργασία τους) με την οικογένεια, τους γείτονες ή τους φίλους. Το να αισθανόμαστε πως ανήκουμε ή ανήκαμε στο παρελθόν σε αυτές τις ομάδες ανθρώπων εκπληρώνοντας ζωτικές για την ύπαρξη μας λειτουργίες.

Η παράσταση που έχουμε για τον εαυτό μας ως μέλος μιας ομάδας (εκτεταμένα ασυνείδητη αναμφίβολα Σ.τ.μ) έχει την ίδια βαρύτητα για την συγκρότηση μας, με τις παραστάσεις που έχουμε για τον εαυτό και τα αντικείμενα του.

Μέχρι πρόσφατα αυτές οι αναπαραστάσεις σχετικά με την ομάδα δεν είχαν εκτιμηθεί δεόντως από την ψυχανάλυση. Μοιάζει να προσφέρουν στον άνθρωπο ένα ασυνείδητο συναίσθημα του συνανήκειν και μια ασυνείδητη αίσθηση σιγουριάς. Την βεβαιότητα πως διαθέτουμε ένα πολλαπλό δίκτυο πραγματικών αλλά και δυνητικών σχέσεων. Αυτό το αίσθημα σιγουριάς προσφέρει ένα δίκτυο, έναν προστατευτικό ανασταλτήρα, ένα ψυχικό απόθεμα αν θέλετε, για την περίπτωση που οι κεντρικές πρωταρχικές εμπειρίες ενός ανθρώπου (με τα πρώτα αντικείμενα του) υπήρξαν επιζήμιες, αφερέγγυες ή εξαιρετικά αμφιθυμικές. Με αποτέλεσμα να προκαλέσουν στο μικρό παιδί τις ανάλογες προβληματικές εικόνες για τα αντικείμενα του. Στην περίπτωση που οι αναπαραστάσεις αυτές φέρουν μέσα τους την προβληματική της ακύρωσης – η απώλεια ενός αντικειμένου οδηγεί συχνά σε αποδόμηση τις ψυχικές αντισταθμίσεις και στην εμφάνιση μιας ψυχικής διαταραχής. Μια ευνοϊκή εσωτερική αναπαράσταση της ομάδας είναι σε θέση να μετριάσει αυτή την αρνητική έκβαση ή να την παρεμποδίσει.

Μπορούμε να βρούμε στην οικογενειακή προϊστορία αυτών των ασθενών στοιχεία, τα οποία θα μπορούσαν να ειδωθούν ως συνέπειες του μετασχηματισμού των τρόπων ζωής στην σύγχρονη εποχή:
Εξατομικευμένοι και ευέλικτοι τρόποι ζωής. Επιταχύνσεις και συμπυκνώσεις στον εργασιακό βίο. Ακολουθούν ως αποτέλεσμα ριζικές αλλαγές στις σχέσεις γονέων-παιδιών. Σχέσεις που ενέχουν διακυβεύματα ως προς τη σταθερότητα και τη δυνατότητα στάθμισης και υπολογισμού – πράγματα που θα ήταν επιθυμητά αλλά η διαθεσιμότητα τους είναι περιορισμένη για του λόγους που αναφέραμε.
Το αποτέλεσμα αυτών των κοινωνικών εξελίξεων είναι να αυξάνονται οι πιο ασταθείς ψυχικές δομές. Αντίθετα σταθερές, προβλέψιμες και φιλικές αναπαραστάσεις του αντικειμένου αποτελούν, όπως και οι θετικές αναπαραστάσεις για την ομάδα, παράγοντες ανθεκτικότητας ενώπιον του κινδύνου των ψυχικών διαταραχών.

Επομένως είναι θεμιτό να ισχυριστούμε πως η σύγχρονη ζωή αυξάνει την προδιάθεση για ψυχικές διαταραχές. Ωστόσο είναι πολύ απλουστευτικό να δεχτούμε αβασάνιστα την διατύπωση πως η συμπύκνωση της εργασίας μας αρρωσταίνει ψυχικά. Οι σύγχρονες μορφές ζωής επιδρούν περισσότερο σε μια συνέχεια δύο γενεών. Οι γονείς προσαρμόζουν τον τρόπο ζωής τους στις απαιτήσεις της νεωτερικότητας – τα παιδιά αναπτύσσουν μέσα τους διαφοροποιημένες, εύκολα διαταράξιμες ψυχικές αρχές. Αυτές είναι τότε που προλειαίνουν το έδαφος για ψυχικές ασθένειες.

Η θέση του γάλλου κοινωνιολόγου Alain Ehrenberg πως η κατάθλιψη αποτελεί πολιτισμική ασθένεια μιας κοινωνίας στην οποία πολλοί άνθρωποι αποτυγχάνουν στους άρρητους κανόνες που προτάσσουν αυτοπραγμάτωση, υπευθυνότητα και πρωτοβουλία – αναδεικνύεται στο φως των διαγενεακών (transgenerational) μεταβιβάσεων που περιγράψαμε ως απλουστευτική και ιστορικά ξεπερασμένη. Προδιαγράφει υπαινικτικά πως υπάρχει ένα διευρυμένο πεδίο αυτονομίας κι ευκαιρίες αυτοπραγμάτωσης, πράγμα που ίσχυε για τις περιόδους του πρώιμου καπιταλισμού – και όχι σε αυτή την έκταση για την σημερινή εποχή.

Η θέση του Max Weber ως προς την ορθολογικοποίηση και την απομαγικοποίηση του κόσμου (Entzauberung der Welt) αλλά και οι απόψεις άλλων συγγραφέων σχετικά με το υποκείμενο της νεωτερικότητας, την κατασκευή του διαμέσου των διαδικασιών εξατομίκευσης και προσταγματικής ευελιξίας καθώς και η χειραγώγηση όλων μας από την μαζική κουλτούρα (Max Horkheimer, Theodor Adorno) – μας προτρέπουν να σκεφτούμε το ζήτημα μιας λεπτής χειραγώγησης.

Πρόκειται για μια απαρατήρητη, δυσδιάκριτη υπονόμευση, ένα ‘’άδειασμα’’ της ανθρώπινης αυτονομίας μέσα από δομικούς καταναγκασμούς, διαφήμιση, αγορά και παραπληροφόρηση – ως ένα από τα μεγάλα προβλήματα των σύγχρονων κοινωνιών.

Πέρα όμως από αυτό βλέπουμε πως υπάρχει μια γενικευμένη καθήλωση σε επιφανειακές αξίες κι εξωτερικά γνωρίσματα. Ένας πολιτισμός, ο οποίος είναι προσανατολισμένος στην κατανάλωση, στις εναλλασσόμενες μόδες και στα σκάνδαλα. Με αποτέλεσμα να περιορίζεται η αντίληψη μας ως προς τα δραματικά και σημαντικά γεγονότα. Όλα αυτά καθιστούν για όλους μας αδύνατη την βαθύτερη κατανόηση των προβλημάτων και τις βιώσιμες λύσεις τους. Έτσι η συναισθηματική συνθήκη που προκύπτει μέσω αυτών των μηχανισμών για τον απλό, συνηθισμένο άνθρωπο δεν είναι άλλη από αυτή της αποξένωσης, της αδυναμίας και της απώλειας νοήματος.

Οι οικονομικές και κοινωνικές διαδικασίες σε έναν περίπλοκα δικτυωμένο κόσμο λειτουργούν με έναν αυτοματισμό – αυτό κατέδειξε η οικονομική κρίση των τελευταίων χρόνων. Και από ό,τι φαίνεται δεν είναι ούτε οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές της (από τον χώρο της οικονομίας και της πολιτικής) κύριοι στο ίδιο τους το σπίτι. Και γι αυτούς προφανώς δεν πρόκειται πια για τον έλεγχο της κατάστασης αλλά για το πώς θα σώσουν το τομάρι τους.

ehrenberg-3

H ορθολογικότητα της εξουσίας στο σύγχρονο κόσμο υφίσταται στο ‘’ότι κανείς δεν την έχει προσχεδιάσει και κανείς δεν τη διατυπώνει Η: άρρητος χαρακτήρας των μεγάλων ανώνυμων στρατηγικών’’, ακριβώς όπως το έθεσε ο πολιτικός φιλόσοφος και ιστορικός Michel Foucault.

faucu

Απόσπασμα από το βιβλίο “Λησμονημένα παιδιά της νεωτερικότητας” του Georg Bruns

Απόδοση από την γερμανική γλώσσα: Σκαρπίδης Κώστας

Πηγή: http://antikleidi.com

Κατηγορίες:
Και κάτι άλλο...

Ο πατέρας που θέλω να γίνω

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

mpampas-kori-kouzina

 

-Πότε είσαι έτοιμος να γίνεις πατέρας;

Την αλήθεια; Ποτέ. Ποτέ δεν είναι η κατάλληλη στιγμή, όσα χρόνια κι αν περάσουν, ό,τι κι αν έχεις επιτύχει. Πάντα κάτι θα λείπει από το παζλ της επιτυχίας. Λίγο η επαγγελματική αποκατάσταση, λίγο το κυνήγι της πιο άνετης ζωής κι έτσι μπορείς να το αναβάλεις για πάντα. Η πατρότητα είναι κάτι που απλά έρχεται και σε βρίσκει. Μέχρι και την τελευταία στιγμή, όμως, ακόμα κι αν το αποζητάς, αισθάνεσαι απροετοίμαστος.

Αυτά ήταν τα λόγια του κυρ Σταμάτη, ενός μεσήλικα που ερχόταν καθημερινά στο μαγαζί που δούλευα και έπινε τον πρωινό καφέ του.

Τα κράτησα και τα σκεφτόμουν λίγο πριν την ανακοίνωση του θετικού τεστ εγκυμοσύνης. Τα πόδια έτρεμαν και στο μυαλό επικρατούσε χάος. Κάπως έτσι γεννήθηκαν δύο επιλογές: Ή να το βάλω στα πόδια ή να αναλάβω τις ευθύνες μου και να σηκώσω το βαρύ τίτλο που φέρει η έννοια της λέξης «πατέρας».

Η πρώτη επιλογή απορρίφθηκε αμέσως. Δε γίνεται να λες πως θέλεις τον άνθρωπό σου κι όταν έρθει η στιγμή που πρέπει να το αποδείξεις εσύ να λακίζεις.

Έτσι, μετά το πρώτο σοκ των ευθυνών, ξεκίνησα να σκέφτομαι θετικά και να αναρωτιέμαι όλα αυτά που σε κάθε νέο γονιό περνούν από το μυαλό. Τι όνομα θα του δώσουμε, αν θα είμαστε σωστοί γονείς και φυσικά το φύλο του παιδιού.

Οι περισσότεροι άντρες θέλουν αγόρι. Να του πάρουν πατίνι, να το πάνε γήπεδο, να του δώσουν συμβουλές για γκόμενες, κι αργότερα να τον καμαρώσουν φαντάρο.

Πιστεύουν πως μπορούν να χειριστούν την κατάσταση καλύτερα και να είναι πιο κοντά στο παιδί, εφόσον, θα είναι του ιδίου φύλου. Πάνω κάτω θα ξέρουν τι ζητάει και όσο μεγαλώνει δε θα ανησυχούν για τη σεξουαλική του ζωή πιο μετά.

171048-dad-daughter

Όπως και να έχει, εγώ κορίτσι θέλω. Πάντα ήθελα, ακόμα κι όταν με ρωτούσαν για πλάκα. Τώρα όμως φταίει και η αδυναμία που έχω στη μάνα της. Δε γίνεται ο άντρας να αγαπήσει το παιδί του, αν δεν αγαπάει πρώτα τη γυναίκα που το έφερε στον κόσμο.

Είναι λεπτό το δέσιμο μεταξύ πατέρα και κόρης. Αν δε βάλεις τα θεμέλια από την αρχή, θα καταλήξεις απλώς μια φιγούρα της ζωής της, που δε θα ξέρεις τι πραγματικά σκέφτεται και στο μέλλον θα σου κρύβει πράγματα για να μη σε απογοητεύσει ή γιατί φοβάται. Λες κι εμείς δεν κάναμε λάθη και θα μπορούμε να κατακρίνουμε το ίδιο το παιδί μας.

Μα εγώ θέλω να μπαίνω στο σπίτι μετά τη δουλειά και να τρέχει να με αγκαλιάσει, όχι γιατί το λέει η μαμά, αλλά επειδή της έλειψαν οι αστείες γκριμάτσες μου και περιμένει πώς και πώς να φάμε για να συνεχίσω μετά να της διαβάζω το αγαπημένο της βιβλίο.

Να μου κάνει μούτρα όλο πείσμα –ίδια η μάνα της– επειδή δεν την αφήνω να κάτσει στο μπροστινό κάθισμα του αυτοκινήτου και να της το εξηγώ όση ώρα κι αν χρειαστεί μέχρι να το καταλάβει. Όχι μόνο επειδή το λέω εγώ και της το επιβάλλω.

Αργότερα, στην εφηβεία, όταν γνωρίσει τον πρώτο της έρωτα να μη μου το κρύψει, αλλά να έρθει από μόνη της να το πει γιατί θα ξέρει πως θα πάρει μια καλή συμβουλή και φυσικά θα μπορεί να μοιραστεί τη χαρά. Να μη φοβάται πως δε θα εγκρίνω και θα απορρίψω τη σχέση της. Εμείς δεν ερωτευτήκαμε; Πώς κάνουν έτσι κάποιοι γονείς όταν μαθαίνουν ότι η κόρη τους έχει σχέση;

Μα πάνω απ’ όλα, θέλω να τη δω να στέκεται μόνη στα πόδια της και να γίνει ανεξάρτητη. Να της έχω μάθει να στηρίζεται στις δικές της πλάτες και να πιστεύει στον εαυτό της. Από τα παιδικά χρόνια, ακόμα, να επιμένει πως μπορεί να δέσει μόνη της τα κορδόνια, μέχρι την ενηλικίωση που μπορεί να μείνει από δουλειά, αλλά δε θα το βάλει ποτέ κάτω.

Δε θέλω να είμαι η πρώτη της λύση στα προβλήματα, σίγουρα όμως θέλω να γνωρίζει πως στα πολύ δύσκολα θα είμαι η τελευταία της. Αν χρειαστεί να ζητήσει βοήθεια, θα ξέρει πως ο μπαμπάς όλα μπορεί να τα καταφέρει.

Κι όταν αύριο γεράσω να έρχεται να πίνει έναν καφέ μαζί μου. Να με φορτώνει αυτή πια στο αυτοκίνητο και να κερνάει το τραπέζι. Όχι όμως από απλή υποχρέωση απέναντι στον πατέρα που τη ντάντευε όταν ήταν μικρή. Αλλά γιατί θέλει να μου πει τα νέα της, με τη σειρά μου να της πω για το ανεβασμένο μου σάκχαρο και να μου εξηγεί αυτή τώρα, γελώντας, πως δεν επιτρέπεται να τρώω σοκολατίνες με το κιλό όπως παλιά.

Ποτέ δεν τις κατάλαβα τις τυπικότητες που έχω συναντήσει μεταξύ πατέρα και κόρης. Ο πολιτισμός προχωράει και κάποια στερεότυπα δυστυχώς μένουν ακόμη ίδια. Κατάλοιπα ομοφοβίας, ρατσισμού, αποστειρωμένες ενδοοικογενειακές σχέσεις μιας αρτηριοσκληρωτικής πατριαρχίας.

Όλα από το σπίτι ξεκινάνε κι εκεί καταλήγουν. Στο τέλος, ό,τι έβαλες στο παιδί σου θα το λουστείς εσύ ο ίδιος. Από το να μη σε παίρνει ένα τηλέφωνο όταν φύγει από το σπίτι τραβώντας τη γραμμή της δικής του πια ζωής, μέχρι το να σε παρατήσει σ’ ένα γηροκομείο.

Όχι όμως η δικιά μου κόρη. Αυτή θα είναι η πραγματική γυναίκα της ζωής μου, γιατί θα έχει πάρει κάτι από μένα. Κι αν από τα δέκα που θα προσπαθήσω να της μάθω κρατήσει τα δύο, εγώ πάλι ευτυχισμένος θα είμαι.

    Πηγή: http://antikleidi.com

Κατηγορίες:
Και κάτι άλλο...

O Τολστόι και η πηγή του νερού

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

1reh6b

Τρεις πεζοπόροι βρέθηκαν μπροστά σε μια πηγή που ανέβλυζε μέσα από το βράχο. Πάνω του υπήρχε επιγραφή που έγραφε: «Η πηγή είναι το πρότυπό μας». Αυτό έγινε αφορμή ν’ αρχίζουν μια συζήτηση μεταξύ τους, δίνοντας ο καθένας τη δική του ερμηνεία.

Ο πρώτος είπε:

«Η πηγή στην πορεία  της συγκεντρώνει όλα τα νερά για να μετατραπεί σ’ ένα μεγάλο ποτάμι. Έτσι κι ο άνθρωπος πρέπει στη διάρκεια της ζωής του να συγκεντρώνει το χρήμα για να γίνεται όλο και πιο πλούσιος».

Ο δεύτερος είπε:

«Για μένα η λέξη σημαίνει ότι ο άνθρωπος στον λόγο του πρέπει να είναι καθαρός σαν το νερό αυτής της πηγής».

Ο τρίτος που ήταν σοφός άνθρωπος είπε:

«Η πηγή πρέπει να είναι το πρότυπο του ανθρώπου. Δίνει το νερό της σε όλους για να το πιούν, χωρίς  να απαιτεί τίποτα. Κάνει σε όλους το καλό, χωρίς να περιμένει οποιαδήποτε ανταμοιβή».

__________________

   Σημείωση: Η αναφορά που γίνεται στον τολστόι είναι μ’ επιφύλαξη γιατί δεν έχουμε εντοπίσει το παραπάνω απόσπασμα σε κάποιο κειμενό του.

Πηγή: http://antikleidi.com

Κατηγορίες:
Και κάτι άλλο...

Η ζωή και το έργο του Claude Monet

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

monetΓεννήθηκε σαν σήμερα, στο Παρίσι, στις 14 Νοεμβρίου του 1840. Η φράση του Σεζάν «ο Κλοντ Μονέ δεν είναι παρά ένα μάτι, αλλά τι μάτι!» φανερώνει αφενός την επιδοκιμασία του για τον τρόπο με τον οποίο ζωγράφιζε ο Μονέ, και αφετέρου την επίγνωση του γεγονότος ότι η οπτική αντίληψη, θαυμαστή ικανότητα την οποία διαθέτουν όλοι οι άνθρωποι, αποτελεί το κύριο εργαλείο για κάθε καλλιτέχνη.

Στον μη εξοικειωμένο με την ιστορία της τέχνης αναγνώστη, η παρατήρηση αυτή ενδέχεται να φανεί κάπως κοινότοπη. Ωστόσο, η ιστορία της Δυτικής τέχνης, αν και βρίθει παραδειγμάτων στα οποία η φύση χρησιμοποιείται ως αφετηρία για την καλλιτεχνική δημιουργία, ποτέ δεν συνδέθηκε τόσο στενά με την αίσθηση της όρασης, όσο στην περίπτωση του Ιμπρεσιονισμού. Ειδικότερα ο Μονέ, περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον, μετέτρεψε αυτή την κοινή σε όλους τους ανθρώπους ικανότητα σε δραστηριότητα πρωτεύουσας σημασίας, στην οποία αφιέρωσε, ακαταπόνητα, ολόκληρη τη ζωή του. Στις πολυάριθμες γραπτές μαρτυρίες που μας άφησε παρουσιάζεται, σχεδόν πάντα, αφοσιωμένος στις έρευνές του.

Η άνοιξη 1872

Η άνοιξη 1872

Ωστόσο, ο Μονέ δεν αναζητούσε μόνο τόπους που να τον εμπνέουν, όπως συχνά συμβαίνει με τους ζωγράφους’ εκείνο που επιδίωκε πάνω απ’ όλα ήταν να εμβαθύνει, μέσω της εικαστικής τους «μεταγραφής», σε όσα τού υποδείκνυε η όραση, να επιτύχει, με άλλα λόγια, ένα είδος αποκωδικοποίησης της πραγματικότητας. Ενθουσιασμένος αρχικά με τη δουλειά του ζωγράφου, έφτασε να απορροφηθεί πλήρως από αυτή και να της αφιερώσει ολόκληρη τη ζωή του, δίχως να αμφιβάλλει ποτέ -ούτε καν στις πιο δύσκολες στιγμές- για τη σημασία που είχαν οι στόχοι του. Απεναντίας, αμφέβαλλε έντονα για τα έργα του, από τα οποία δεν έμενε σχεδόν ποτέ ικανοποιημένος, ενώ παράλληλα δεν θεωρούσε ποτέ ότι είχε εξαντλήσει τις δυνατότητες της παλέτας του.

Ζωγράφιζε σχεδόν πάντα τοπία, συχνά χρησιμοποιώντας τα σαν επαναλαμβανόμενα μοτίβα, τα οποία παρουσίαζε σε τόσες παραλλαγές, όσες και οι δυνατότητες που του πρόσφερε το θέμα, όπως αυτό γινόταν αντιληπτό μέσω της όρασης. Ελάχιστες φορές καταπιάστηκε με την ανθρώπινη μορφή, αλλά, ακόμη και όταν αποφάσιζε να αναμετρηθεί μαζί της, την παρουσίαζε σαν στιγμή της πραγματικότητας, σαν μια από τις πολλαπλές όψεις του φυσικού κόσμου. Τα περισσότερα πρόσωπα που τον περιτριγύριζαν προέρχονταν από το χώρο της τέχνης” παρ’ όλα αυτά, η βιογραφία του δεν αναφέρει εχθρότητα με κανέναν, ούτε καν αντιπαλότητα. Αυτή του η ανάγκη για ομαλότητα στο πεδίο των ανθρώπινων σχέσεων τον οδήγησε να δημιουργήσει ισχυρές και μακροχρόνιες φιλίες.

Ο Μονέ έβρισκε πάντα συμπαράσταση στους φίλους του όποτε είχε ανάγκη τη βοήθειά τους. Ποτέ δεν ξεχνούσε, όμως, τη στήριξη που του παρείχαν, αποδεικνύοντας —ακόμη και όταν η δόξα τον είχε πλέον ανταμείψει και με το παραπάνω για τις δυσκολίες περασμένων εποχών— πως η σύμπνοια και η ομόνοια που είχε κάποτε ενώσει τους ιμπρεσιονιστές εξακολουθούσε να του είναι απαραίτητη για τις αναζητήσεις του, αλλά και για να συντηρεί τη δημιουργικότητα της σκέψης του.

Ιτιά - Claude Monet

Ιτιά

Ο Κλοντ Μονέ (Claude Monet, 1840-1926) γεννήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 1840 στο Παρίσι. Ήταν γιος του Adolphe Monet, παντοπώλη, και της Louise Justine Aubry. Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε στη Χάβρη, όπου η οικογένειά του εγκαταστάθηκε όταν εκείνος ήταν 5 ετών. Το πατρικό του βρισκόταν κοντά στη θάλασσα, στο προάστιο Sainte-Adresse” εκεί γεννήθηκε και το ενδιαφέρον του Μονέ για το τοπίο, αγροτικό ή θαλασσινό, το οποίο έμελλε να παραμείνει αμείωτο καθ’ όλη τη διάρκεια της μακράς καλλιτεχνικής του διαδρομής. Τα πρώτα του έργα, ωστόσο, ήταν καρικατούρες συμπολιτών του, τις οποίες φιλοτέχνησε με κάρβουνο και μολύβι στα 15 του χρόνια.

Πρώτος «πνευματικός πατέρας» του νεαρού Κλωντ υπήρξε ο ζωγράφος Εζέν Μπουντέν, ο οποίος και τον μύησε στη ζωγραφική τοπίων στο ύπαιθρο, το 1856. Εκτός από δάσκαλός του όμως, ο Μπουντέν ήταν και εκείνος με τον οποίο αντάλλασσε απόψεις για τα καλλιτεχνικά δρώμενα. Στη γαλλική πρωτεύουσα, ο Μονέ επισκέφθηκε το Σαλόνι (Salon), την επίσημη ετήσια έκθεση, που αποτελούσε τον καθρέφτη των καλλιτεχνικών τάσεων και αντιλήψεων και την εποπτεία της οποίας είχε η Σχολή Καλών Τεχνών. Σε επιστολή του προς τον Μπουντέν, γραμμένη στο Παρίσι στις 20 Φεβρουάριου 1856, ο νεαρός καλλιτέχνης ανέφερε με ενθουσιασμό τους ζωγράφους που προτιμούσε, ανάμεσα στους πολλούς που παρουσίαζαν τη δουλειά τους:

«Δεν φαντάζεστε πόσα ενδιαφέροντα πράγματα θα ανακαλύπτατε αν ερχόσασταν αυτή τη στιγμή στο Παρίσι. Υπάρχει μια έκθεση σύγχρονης ζωγραφικής, που περιλαμβάνει έργα της σχολής [γενιάς] του 1830 και που αποδεικνύει ότι δεν βρισκόμαστε σε τόσο μεγάλη παρακμή όσο λένε. Υπάρχουν 18 έξοχοι πίνακες του Ντελακρουά. […] Άλλοι τόσοι του Ντεκάν, μια ντουζίνα του Ρουσώ και του Ντυπρέ, καθώς και 7 ή 8 του Μαριλά. […] Ο μόνος αξιόλογος θαλασσογράφος που έχουμε, ο Γιόνγκιντ, είναι καλλιτεχνικά νεκρός: έχει αποτρελαθεί για τα καλά. […] Και ξέχασα να σας πω πως την έκθεση λαμπρύνουν επίσης οι Κουρμπέ και Κορό, καθώς και ο Μιλέ».

Στις λιγοστές αυτές αράδες, ο Μονέ αποκαλύπτει τις πλατιές του γνώσεις και την ενημέρωσή του σε ό,τι αφορά τη ζωγραφική της εποχής. Οι ζωγράφοι που αναφέρει σαν «σχολή του 1830» είναι εκείνοι που, από κοινού με τον μεγαλύτερο σε ηλικία Κορό, ζωγράφιζαν στο ύπαιθρο —και συγκεκριμένα στο δάσος του Φοντενεμπλώ, νότια από το Παρίσι- και οι οποίοι ανανέωσαν εις βάθος τη γαλλική τοπιογραφία. Στα μάτια του Μονέ, οι τοπογράφοι αυτοί θα πρέπει να φάνταζαν σαν προφήτες, καθώς ήδη διατράνωναν μέσω της ζωγραφικής τους όσα και ο ίδιος μάθαινε πλάι στον Μπουντέν. Οι ζωγράφοι της Σχολής της Μπαρμπιζόν (Τεοντόρ Ρουσώ, Σαρλ Φρανσουά Ντωμπινύ, Ζαν Φρανσουά Μιλέ, Κονστάν Τρουαγιόν, Ζυλ Ντυ-πρέ, Ντιάζ ντε λα Πενία) ερμήνευαν το τοπίο προσδίδοντας μυθικές διαστάσεις στην παρθένα, ανέγγιχτη από τον άνθρωπο φΰση. Παράλληλα, μέσω της άμεσης αναμέτρησής τους με τη φύση, απέφευγαν τη συμβατική ρητορεία που χαρακτήριζε τους παλιούς τοπιογράφους. Με άλλα λόγια, δεν ζωγράφιζαν ακολουθώντας καθιερωμένα πρότυπα όσον αφορά τη σύνθεση και τη θεματολογία, αλλά «βυθίζονταν» στη φΰση, με το καβαλέτο, τα χρώματα και τους μουσαμάδες τους. Αντικαθιστούσαν την ακαδημαϊκή θεματολογία με απλά συναισθήματα, ικανά να κερδίσουν την παρισινή κοινωνία, στα μάτια της οποίας τα δάση, τα αλσύλλια και οι αγροί με τις καλλιέργειες φάνταζαν ευτυχή κατάλοιπα ενός λησμονημένου επίγειου παράδεισου, στον οποίο μπορούσε να καταφύγει κανείς δραπετεύοντας από τη ζωή στην πόλη.

Κλοντ Μονέ - Τρένο στο χιόνι

Τρένο στο χιόνι

Τα νεανικά χρόνια έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη μετέπειτα ζωή του Μονέ, καθώς κατά τη διάρκειά τους δημιούργησε μια σειρά από σχέσεις που επρόκειτο να εξελιχθούν σε μακροχρόνιες φιλίες. Αυτές δεν θα αποτελούσαν μόνο τροφή για το έργο του, χάρη σ’ ένα δίκτυο έντονων και καρποφόρων πάντα ανταλλαγών, αλλά και στηρίγματα στην προσωπική του ζωή. Ακόμη και σε προχωρημένη ηλικία, ο Μονέ εξακολουθούσε να δείχνει την ίδια αφοσίωση προς τους συντρόφους του της ομάδας των ιμπρεσιονιστών, οι οποίοι, με τη σειρά τους, αναγνώριζαν στο πρόσωπό του ένα σταθερό σημείο αναφοράς.

Εκτός, όμως, από τη συναισθηματική τους διάσταση, οι προτιμήσεις του Μονέ αναφορικά με τη ζωγραφική της εποχής του είχαν και ιδεολογικό υπόβαθρο- αυτό ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο όταν, επιστρέφοντας στο Παρίσι, ο καλλιτέχνης αποφάσισε να μη σπουδάσει στη Σχολή Καλών Τεχνών, αλλά σε μια ιδιωτική σχολή, όπου θα είχε την ευκαιρία να εξασκηθεί μαζί με νεαρούς συναδέλφους του, με τους οποίους θα μοιραζόταν τις ίδιες απόψεις. Την ίδια περίοδο, βάλθηκε να επισκέπτεται ατελιέ καλλιτεχνών, αλλά και την «ελεύθερη ακαδημία» Suisse, όπου συνάντησε ήδη καταξιωμένους καλλιτέχνες, όπως ο Ντελακρουά, ο Κουρμπέ και ο νεαρός Πισαρό, ενώ παράλληλα σύχναζε και στην «Brasserie des Martyrs», τόπο συνάθροισης των ρεαλιστών, με επικεφαλής τον Κουρμπέ, όπου γνώρισε επίσης τον Μπωντλέρ και τον Edmond Dyranty· ο τελευταίος θα γινόταν ο μεγάλος υπέρμαχος του Ιμπρεσιονισμού μέσα από τις σελίδες της Gazette des Beaux-Arts.

Την περίοδο εκείνη, ο Μονέ επέστρεφε συχνά στη Χάβρη για να ζωγραφίσει στην ακροθαλασσιά, παρέα με τον Μπουντέν. Μια μέρα, εκεί που προσπαθούσε να αποδώσει τα εφέ του νερού, γνώρισε τυχαία τον Γιόχαν Μπάρτολντ Γιόνγκιντ, θαλασσογράφο ολλανδικής καταγωγής, ο οποίος ήταν εκείνος που τον μύησε, δίχως άλλο, στα μυστικά των μεγάλων ολλανδών τοπιογράφων του 17ου αιώνα. Την ίδια χρονιά, ορισμένοι πίνακές του έγιναν δεκτοί στο Σαλόνι, όπου δυο θαλασσογραφίες του τράβηξαν την προσοχή του τεχνοκρίτη Mantz. Ο κριτικός εγκωμίαζε την ικανότητά του να προσελκύει το ενδιαφέρον του θεατή, παρά το νεαρό της ηλικίας του, χάρη στην τολμηρή του ματιά στα πράγματα. Παράλληλα, τον συμβούλευε να καλλιεργήσει το ταλέντο του σπουδάζοντας, γιατί μόνο έτσι θα κατάφερνε να τελειοποιηθεί.

Μονέ - Η οδός Saint Denis στο Argenteuil το χειμώνα

Μονέ – Η οδός Saint Denis στο Argenteuil το χειμώνα

Στο Παρίσι, ο Μονέ φοίτησε για σύντομο διάστημα στο εργαστήριο του Σαρλ Γκλερ (Gleyre), όπου γνώρισε τους νεαρούς καλλιτέχνες Ωγκύστ Ρενουάρ, Φρεντερίκ Μπαζίγ και Αλφρέ Σισλέ. Οι τέσσερις τους πήγαιναν συχνά στο δάσος του Φοντενεμπλώ για να ζωγραφίσουν. Παρά τις συχνές αποδράσεις του από την πρωτεύουσα, ο Μονέ συνέχιζε να παρακολουθεί τις εξελίξεις στο χώρο της τέχνης. Παρακινημένος, πιθανότατα, από τον περιώνυμο πίνακα του Εντουάρ Μανέ Γεύμα στη χλόη, τον οποίο είχε δει στο Σαλόνι των Απορριφθέντων το 1863, αποφάσισε να ζωγραφίσει ένα έργο με το ίδιο θέμα. Η εκδοχή του Μανέ είχε γίνει αρχικά αντικείμενο χλευασμού, καθώς σκανδάλισε με την εικόνα της ολόγυμνης γυναίκας που συζητά με δυο κομψά ντυμένους αστούς. Ο Μονέ χρησιμοποιεί τον πίνακα του Μανέ ως σημείο εκκίνησης, διορθώνοντας όμως, κατά κάποιον τρόπο, τη στόχευση και υποβάλλοντας σε κάποια κριτική τον έντονο διανοουμενισμό του.

Ξεκίνησε το δικό του Γεύμα στη χλόη, χρησιμοποιώντας ως μοντέλα τη σύντροφό του Καμίγ, τον ζωγράφο και φίλο του Μπαζίγ και, ίσως, τον Κουρμπέ. Το εγχείρημα ήταν ιδιαίτερα φιλόδοξο, αφού πρόκειται για μια σύνθεση με διαστάσεις 3×6 περίπου μέτρα. Από άποψη ύφους, το έργο παρουσιάζει αξιοσημείωτες αναλογίες με τη ζωγραφική του Κουρμπέ, καθώς αποδίδει με άψογο τρόπο το αντικείμενο της απεικόνισης, προσδίδοντας παράλληλα στα πρόσωπα ένα στοιχείο καρικατούρας και θυμίζοντας, έτσι, την πολεμική του Κουρμπέ ενάντια στους αργόσχολους αστούς, όπως αυτή εκφράζεται στον πίνακα Δεσποινίδες στις όχθες τον Σηκουάνα. Μαρτυρία της εμβάθυνσης του Μονέ στους κανόνες της ζωγραφικής μεταγραφής αποτελεί και ο επίσης μεγάλων διαστάσεων πίνακας “Γυναίκες στον κήπο” του 1867, στη δημιουργία του οποίου αξίζει να αναφερθούμε. Ο Μονέ βρισκόταν στη Ville d’ Avray όταν αποφάσισε να φιλοτεχνήσει το έργο, έχοντας την Καμίγ ως μοναδικό μοντέλο. Προκειμένου να ζωγραφίσει στο ύπαιθρο έναν πίνακα τόσο μεγάλων διαστάσεων, είχε την ιδέα να σκάψει ένα λάκκο στο χώμα, όπου και τοποθέτησε το τελάρο.

Ανάμεσα στο πλήθος των επιρροών που επέδρασαν στη ζωγραφική του Μονέ κατά τη διάρκεια της γόνιμης αυτής περιόδου, αξίζει να επισημάνουμε την εικαστική παράδοση της Άπω Ανατολής, η οποία επηρέασε και πολλούς άλλους ζωγράφους που εργάζονταν στο Παρίσι κατά τη δεκαετία του 1860. Το 1866, ο Μονέ ζωγράφισε τη Βεράντα στο Sainte-Adresse, που σήμερα βρίσκεται στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης. Το έργο, που ο ίδιος το χαρακτήρισε «κινέζικο πίνακα με σημαίες», παρουσιάζει ομοιότητες με μια γιαπωνέζικη στάμπα του Χοκουσάι, αντίγραφο της οποίας είχε ο Μονέ. Ο Μονέ έμαθε από τους Ιάπωνες να υιοθετεί ασυνήθιστες οπτικές γωνίες και να απεικονίζει το θέμα του από ψηλά, χρησιμοποιώντας παράλληλα την ατμοσφαιρική προοπτική προκειμένου να τονίσει τον συναισθηματικό αντίκτυπο που μπορεί να προκαλέσει μια εικόνα της φύσης. Ο Theodore Duret θα έλεγε αργότερα: «Έπρεπε να φτάσουν στα χέρια μας τα γιαπωνέζικα άλμπουμ για να αποτολμήσουμε […] να βάλουμε πλάι πλάι, στον ίδιο πίνακα, μια σκεπή με ζωηρό κόκκινο χρώμα, έναν λευκό τοίχο, μια πράσινη λεύκα, έναν κίτρινο δρόμο, ένα γαλάζιο ρυάκι’ μέχρι τότε, ήταν αδιανόητο. Ο ζωγράφος έλεγε πάντοτε ψέματα. Η φύση τον τύφλωνε με τα έντονα χρώματά της έτσι, στους πίνακες ζωγραφικής δεν έβλεπες παρά μόνο απαλούς, ξεθωριασμένους τόνους».

claude_Monet_1899_NadarΚλωντ Μονέ (Claude Oscar Monet, 14 Νοεμβρίου 1840 – 5 Δεκεμβρίου 1926)

πηγή: http://www.antikleidi.com/

Κατηγορίες:
Και κάτι άλλο...

Τι αφήνει πίσω της η οκταετία Ομπάμα;

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

obama-smiling

Είναι ταυτόχρονα κατανοητό και σκληρό: η θέση του Μπαράκ Ομπάμα στα βιβλία Ιστορίας θα μετρηθεί ανάλογα με τον πήχη των –υπερβολικών– προσδοκιών τις οποίες δημιούργησε η εκλογή του, μία νύχτα του Νοέμβρη του 2008, στις Ηνωμένες Πολιτείες και πέρα από αυτές.

Το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης, με το οποίο τιμήθηκε λίγο μετά την άφιξή του στον Λευκό Οίκο, εικονογραφεί το παράδοξο. Ο πρώτος μαύρος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών αποζημιώθηκε a priori, εκεί όπου πολλοί “γίγαντες της Ιστορίας”, σύμφωνα με τα λόγια του, είχαν αποζημιωθεί για τα “έργα” τους.

Πάντα με το ίδιο χαμόγελο αλλά με ασπρισμένους κροτάφους και το πρόσωπο αδυνατισμένο έπειτα από οκτώ χρόνια στην εξουσία, θα εγκαταλείψει στις 20 Ιανουαρίου το οβάλ γραφείο με μια δημοτικότητα που φθάνει στο ζενίθ, παρόμοια με εκείνη που απολάμβαναν την ίδια περίοδο ο Ρόναλντ Ρίγκαν και ο Μπιλ Κλίντον.

 Τι θα μείνει, με την αποχώρησή του, ύστερα από δύο θητείες διακυβέρνησης της μεγαλύτερης παγκόσμιας δύναμης από αυτό τον πρόεδρο με τη μοναδική διαδρομή, του οποίου ο πατέρας ήταν Κενυάτης;
obama-static2-politico-com

Την ώρα του απολογισμού, μπορεί να πει ότι ξεπέρασε μια οικονομική κρίση πρωτοφανούς σφοδρότητας, ότι σφράγισε μια ρήξη με τις πολεμικές περιπέτειες των χρόνων του Μπους και ότι κατήγαγε πραγματικές διπλωματικές νίκες, με κορυφαίο τον φάκελο του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν.

Όμως η σύνεσή του –η παθητικότητά του όπως του καταμαρτυρούν οι επικριτές του– απέναντι στο συριακό χάος, με τους εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους και τα εκατομμύρια των προσφύγων, ρίχνει μια σκιά στα χρόνια του στον “αριθμό 1600 της λεωφόρου Πενσιλβάνια”.

Άσπλαχνη ειρωνεία για εκείνον που εκθείαζε, με το αναμφισβήτητο χάρισμά του, μια ενωμένη Αμερική: άφησε πίσω του, παρά τη θέλησή του, μια χώρα με βαθιές διαχωριστικές γραμμές.

Πολιτικές διαιρέσεις βεβαίως, με δύο μπλοκ, τους Ρεπουμπλικανούς και τους Δημοκρατικούς, που δεν ξέρουν πια να διαλέγονται, καταλήγοντας σε αδιέξοδα-καρικατούρες στο Κογκρέσο, που παρακωλύουν τη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών.

Ρατσιστικές διαιρέσεις επίσης, που αναδύονται στην επιφάνεια με ανυποψίαστη σφοδρότητα. Προσεκτικός να μην εμφανιστεί σε καμία περίπτωση ως πρόεδρος των μαύρων ο Μπαράκ Ομπάμα δεν ήταν ίσως, παραδόξως και παρά τις ελπίδες που είχε εναποθέσει σε αυτόν η αφροαμερικανική κοινότητα, ο καλύτερος για να ταράξει τα νερά στο θέμα αυτό.

obama-static2Καθηγητής Νομικής

Για αυτόν τον σχετικά αρχάριο στην πολιτική που υποσχόταν σε μια προεκλογική εκστρατεία με κεντρικό σύνθημα “Yes we can” (“Ναι μπορούμε”) να “μεταμορφώσει εκ βάθρων τις Ηνωμένες Πολιτείες”, η μαθητεία στην εξουσία ήταν σκληρή.

Φθάνοντας στα πράγματα σε ηλικία 47 ετών (ένα χρόνο μεγαλύτερος από τον Μπιλ Κλίντον, τέσσερα χρόνια μικρότερος από τον Τζον Φ. Κένεντι), παραδέχεται ότι είχε υποτιμήσει το βάρος της Ουάσινγκτον. Και το μόνο που κατάφερε ήταν να εκφράσει τη λύπη του για το συστηματικό καταιγιστικό πυρ που οι Ρεπουμπλικανοί του Κογκρέσου του επιφύλαξαν σχεδόν για το σύνολο των νομοθετικών πρωτοβουλιών του.

Καταφέρνει να περάσει, έπειτα από επίπονες προσπάθειες, ένα σχέδιο τόνωσης της οικονομίας 800 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Στη συνέχεια πετυχαίνει να ψηφιστεί, έπειτα από μια ομηρική κοινοβουλευτική μάχη, η ιστορική μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας, το επονομαζόμενο “Obamacare”, για την οποία οι προκάτοχοί του είχαν σπάσει τα μούτρα τους.

Ο θάνατος του ηγέτη της Αλ Κάιντα, Οσάμα μπιν Λάντεν, που έπεσε νεκρός στις 2 Μαΐου 2011 σε αμερικανική επιδρομή στο Πακιστάν, θα παραμείνει μια ισχυρή στιγμή της προεδρίας του.

Προετοιμασμένη επιμελώς μέσα σε άκρα μυστικότητα, η προσέγγιση με την Κούβα έπειτα από μισό αιώνα στείρων εντάσεων κληρονομημένων από τον Ψυχρό Πόλεμο, θα περιληφθεί επίσης στο ενεργητικό του 44ου προέδρου των ΗΠΑ.

Σε ορισμένα θέματα, όπως για το κλίμα, αυτός ο ειδικός στο συνταγματικό δίκαιο κατάλαβε, προσαρμόστηκε και επέδειξε ευελιξία.

Από τη μεγάλη διάψευση της συνόδου κορυφής της Κοπεγχάγης τον Δεκέμβριο του 2009 κρατάει ένα στοιχείο: τίποτα δεν θα γίνει χωρίς έναν κοινό άξονα Ουάσινγκτον-Πεκίνου. Πάνω σε αυτό θα οικοδομηθεί σε μεγάλο βαθμό η επιτυχία της συνόδου κορυφής του Παρισιού στα τέλη του 2015.

Μια μορφή κομψότητας

Σε άλλα, από την ισραηλινοπαλαιστινιακή σύγκρουση έως τη φυλακή του Γκουαντάναμο, η αποτυχία του είναι σαφής.

Δύο ημέρες μετά την άφιξή του στην εξουσία, υπογράφει ένα διάταγμα με σκοπό να κλείσει τη φυλακή που δημιουργήθηκε στην Κούβα μέσα σε ένα χρόνο.

Οκτώ χρόνια αργότερα, το διαβόητο στρατόπεδο, σύμβολο της παράκαμψης του διεθνούς δικαίου επί των ετών του Μπους, αριθμεί λιγότερους κρατούμενους αλλά εξακολουθεί να βρίσκεται στη θέση του.

Μερικές φορές, επίσης, ο πρόεδρος της πρώτης δύναμης στον κόσμο περιορίστηκε να διαπιστώσει την αδυναμία του όπως στο θέμα της οπλοκατοχής.

Νιούταουν, Τσάρλεστον, Ορλάντο, Ντάλας: σφαγή τη σφαγή, το μόνο που μπόρεσε να κάνει ήταν να εκφράσει την αμηχανία του. “Δεν έχει κανένα νόημα!” είπε, εκφράζοντας λύπη που η αλληλουχία πυροβολισμοί-οργή-νομοθετικό στάτους κβο έχει γίνει “ρουτίνα” στην αμερικανική κοινωνία.

Αν η πλευρά του καθηγητή του δικαίου εκνευρίζει μερικές φορές, η ηρεμία του μέσα την καταιγίδα επιβάλλει τον σεβασμό. Από το Βερολίνο μέχρι τη Σέλμα (Αλμπάμπα) οι προσεκτικά δουλεμένες ομιλίες του, στις οποίες αφιερώνει ιδιαίτερη φροντίδα, έμειναν στο μυαλό πολλών.

Μένει επίσης ένα στιλ, μια μορφή κομψότητας στην άσκηση της εξουσίας που ακόμη και οι αντίπαλοί του τού αναγνωρίζουν και που συνέβαλε να εξελιχθεί η εικόνα των Ηνωμένων Πολιτειών σε όλο τον κόσμο.

Την ώρα που οι Αμερικανοί καλούνται να διαλέξουν ανάμεσα στην μυστικοπάθεια και τις γκρίζες ζώνες της Χίλαρι Κλίντον, και στις υπερβολές ή τις προκλήσεις του Ντόναλντ Τραμπ, η προεδρία Ομπάμα μοιάζει, από αυτή την άποψη, σε μια έντονη αντίθεση, ένα σημείο αναφοράς.

obama8f2ddcb8193faf082777163c9a79bd3f

   ~ Πηγή: http://antikleidi.com

Κατηγορίες:
Και κάτι άλλο...

Το δικό σου αποτύπωμα, δε θες να γράψει Ιστορία;

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

to-diko-soy-apotypvma-den-ues-na-gracei-istoria

2016 χρόνια, μετά Χριστού ζωής. Ζωές δισεκατομμύριες. Χρωματοσώματα ατελείωτα. Ιστορίες που μετρούν το αμέτρητο. Ίχνη που αποτυπώνονται, άλλοτε βαθιά κι ανεξίτηλα κι άλλοτε επιφανειακά κι εξίτηλα. Το ίδιο κι οι ψυχές, που βρίσκουν καταφύγιο σε κάθε καινούργιο σώμα και βάζουν πλώρη για ένα ταξίδι στ’ ανοιχτά, που μέλλει να διαγράψει τη δική του αποκλειστικότητα.

Όσο για τις προ Χριστού ζωές, το μέτρημα αυξάνεται, οι ιστορίες πληθύνονται, κι αναπαραγωγή παραμένει σταθερή διαχρονική αξία.

Όπως όλα δείχνουν, τα χρόνια θα συνεχίσουν ανενόχλητα να πολλαπλασιάζονται, το ίδιο κι οι ζωές, το ίδιο κι οι ιστορίες.

Το ζητούμενο είναι, τι θέλει ο καθείς από εμάς να αφήσει πίσω του, όταν θα παραδώσει τη σκυτάλη στους επόμενους, εκείνους που θα συνεχίσουν την ιστορία. Το ζητούμενο είναι, πόσο σέβεται τελικά ο καθείς από εμάς, αυτήν την αποκλειστικότητά του.

ilios1201

Άλλοι το λεν «παρακαταθήκη». Άλλοι «ίχνη». Εγώ «αποτύπωμα». Κάθε ψυχή που σέβεται την ύπαρξη της και κάθε σώμα που κατάλαβε το εφήμερο του χαρακτήρος του, νοιάζονται και πασχίζουν γι’ αυτό τους το αποτύπωμα. Πολλοί λεν, ότι παρακαταθήκη είναι το DNA μας, η αναπαραγωγή που είπα και παραπάνω. Σύμφωνοι. Η πρεσβυτέρα της παρακαταθήκης είναι αδιαμφισβήτητα αυτή η μηχανή παραγωγής δακτυλικών αποτυπωμάτων και αυστηρώς μοναδικών χρωματοσωμάτων.

Έλα όμως που αποτύπωμα δεν είναι μόνο το δεσοξυριβοζονουκλεϊνικό μας οξύ. Πόσο σπουδαίο είναι όταν ακούμε για μερικούς από τους συνταξιδιώτες μας, που δήλωσαν κάποτε παρόντες στο επί γης ραντεβού τους με τη ζωή, πως έγραψαν ιστορία;

Αριστοτέλης, Πλάτωνας, Γκάντι, Κολοκοτρώνης, Πικάσο, Αϊνστάιν, Ρούζβελτ, Ντιντερό, Μελίνα, Μαλβίνα, Ελύτης, Νίτσε, Ρίτσος, ο αγαπημένος Μητροπάνος, κι άλλοι πολλοί άσημοι, που πέρασαν, έζησαν κι άφησαν τη ψυχή και το αποτύπωμά τους να μεγαλουργήσουν! Το θέμα, μου φαίνεται, δεν είναι αν τελικά καταλήξουμε άσημοι ή διάσημοι.

Το θέμα είναι να καταφέρουμε να καταλήξουμε άσημοι, σημαντικοί. Να καταφέρουμε να κάνουμε τη διαφορά. Να αφήσουμε πίσω μας κάτι ίχνη, που κανείς και τίποτα να μη μπορεί ούτε να τα σβήσει, ούτε να τα προσπεράσει. Οι επιλογές ξεκάθαρες: είτε θα είσαι μια επανάληψη στον κόσμο αυτό που γεννήθηκες, με τη δική σου ιστορία ζωής να’ ναι απλά «μια απ’ τα ίδια», είτε θα αφήσεις κάτι αξιόλογο πίσω σου, να’ χει να θυμάται η ανθρωπότητα όταν εσύ θα δηλώνεις απών.

aetos1101-612x321

Σε σένα που διαβάζεις ακόμη τα γραφόμενά μου, σε σένα και σε μένα μιλάω.

Ταξίδεψες αρκετά; Μεγάλωσαν τα φτερά σου; Πελώριασαν τα ρίσκα σου; Χαράχτηκε γερά το αποτύπωμά σου;

Μην αφήσεις τη ζωή σου να περάσει απαρατήρητη. Μη γίνεις μια ρέπλικα. Έχε το νου και την καρδιά ανοικτά. Μη σταματάς ποτέ να ταξιδεύεις. Τι κι αν η κλεψύδρα γυρίζει, τι κι αν ο χρόνος τρέχει. Μη σταματάς ποτέ να ανακαλύπτεις.

Να παίρνεις το ρίσκο.

Να χαμογελάς, μέχρι τελικής πτώσεως. Κι ακόμη παραπέρα.

Να δίνεις και να δίνεσαι, με πάθος.

Να εμπνέεις και να εμπνέεσαι, με πάθος.

Να ζεις και να δημιουργείς, κρατώντας το τέμπο σε επίπεδα καρδιακού.

Να φροντίσεις κι εσύ, να κάνεις τη διαφορά.

Γιατί, αγάπη μου, η ζωή, ποτέ δεν περιφρόνησε κανέναν εραστή της. Γιατί, αγάπη μου, η ζωή, ποτέ δεν υποτίμησε κανένα αποτύπωμά της.

____________________

  ~ Άννα Ιωαννίδου

 Πηγή: http://antikleidi.com

Κατηγορίες:
Και κάτι άλλο...

Πόσο διαφέρουν οι σημερινοί 30άρηδες από τους παππούδες τους πριν 50 χρόνια;

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

Diverse People Friendship Digital Device Copy Space ConceptΔεν είναι κάποια σπουδαία ανακάλυψη το γεγονός πως οι ζωές των σημερινών 30άρηδων διαφέρουν αρκετά από αυτές των παππούδων τους. Απλά σκεφτείτε πώς ήταν η Ελλάδα -και ο κόσμος, γενικότερα- κατά τη δεκαετία του ’50 και του 60, όταν οι παππούδες μας ήταν 30-35 χρονών, και πώς είναι σήμερα -από κάθε άποψη.

Οι Millennials -όλοι όσοι γεννήθηκαν από τις αρχές του 1980 και περίπου μέχρι τα μέσα των ’90s, δηλαδή- δεν επηρεάζονται πλέον σε τόσο μεγάλο βαθμό από τα πολιτικά κόμματα, τη θρησκεία, το στρατό και το θεσμό του γάμου. Επίσης, οι γυναίκες σήμερα καταλαμβάνουν σημαντικά μεγαλύτερο ποσοστό στον εργασιακό τομέα και μάλιστα σε θέσεις επιρροής και ισχύος και βάσει στατιστικών λαμβάνουν συνήθως ανώτερη εκπαίδευση από τους άντρες.

Αυτό υποστηρίζει και μια νέα έρευνα του Pew Research Center, η οποία συνέκρινε τους Millennials της Αμερικής με τη λεγόμενη Silent Generation που ήταν στην ηλικία τους πριν από 50 χρόνια, ώστε να αποκαλύψει όλες τις αλλαγές που έχουν προκύψει στις ζωές των νεαρών ανθρώπων από τότε μέχρι σήμερα.

Η έρευνα υπογραμμίζει έξι συγκεκριμένους τρόπους βάσει των οποίων οι Millennials διαφέρουν σημαντικά από τους Silents, πολλοί εκ των οποίων είναι σήμερα παππούδες τους.

st_140711_ft_millennials1. Οι Millennials είναι περισσότερο μορφωμένοι

Μόνο το 7% των γυναικών της Silent Generation από 18 έως 33 ετών διαθέτουν τουλάχιστον ένα πτυχίο Bachelor. Σήμερα, οι γυναίκες Millennials έχουν τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες (27%) να φτάσουν σε αυτό το επίπεδο εκπαίδευσης.

Οι άντρες Millennials είναι επίσης περισσότερο μορφωμένοι από όσο ήταν στην εποχή τους οι Silents. Περίπου το 21% εξ αυτών έχουν πτυχίο Bachelor, σε σύγκριση με το 12% των νεαρών αντρών πριν από 50 χρόνια.

ft_millennials-education_031715
2. Οι γυναίκες Millennials έχουν καλύτερη μόρφωση από τους άντρες Millennials

Οι γυναίκες Millennials έχουν περισσότερες πιθανότητες (6%) να αποκτήσουν τουλάχιστον ένα πτυχίο Bachelor σε σχέση με τους άντρες της ίδιας ηλικίας (27% γυναίκες -21% άντρες).

Συγκριτικά, όταν οι Silents ήταν από 18 έως 33 ετών, οι γυναίκες είχαν 5% λιγότερες πιθανότητες να ολοκληρώσουν έστω και τέσσερα χρόνια πανεπιστημιακής φοίτησης.

3. Οι γυναίκες Millennials έχουν περισσότερες πιθανότητες να βρουν δουλειά

Το 1963, η πλειονότητα των νεαρών γυναικών (59%) δεν ήταν στο εργατικό δυναμικό και μόνο το 38% εργαζόταν. Τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν γύρω στο 1980. Τώρα, μόνο το 31% των γυναικών Millennials βρίσκονται εκτός εργατικού δυναμικού, με το 63% να εργάζονται.

ft_millennials-workforce_031715_v3
4. Οι Millennials βρίσκονται αντιμέτωποι με μια σκληρότερη αγορά εργασίας

Οι περισσότεροι Millennials άρχισαν να εργάζονται εν μέσω της χειρότερης ύφεσης που έχει βιώσει η ανθρωπότητα εδώ και πολλές δεκαετίες, αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης του 2008, ένα γεγονός που επιβεβαιώνεται από τα μεγέθη της απασχόλησης εργατικού δυναμικού παγκοσμίως.

Το 78% των αντρών της Generation X, της γενιάς των Baby Boomers και των Silents, ξεκίνησαν να εργάζονται ανάμεσα στις ηλικίες 18-33. Σήμερα αυτό το ποσοστό στους αντίστοιχους άντρες Millennials έχει πέσει στο 68%.

5. Οι Millennials έχουν πολύ λιγότερες πιθανότητες να παντρευτούν

Περίπου 7 στους 10 Millennials (68%) δεν έχουν παντρευτεί ποτέ, ενώ όσοι παντρεύονται τείνουν να περιμένουν μέχρι να μεγαλώσουν λίγο περισσότερο -συνήθως στα 27 οι γυναίκες και στα 29 οι άντρες.

Το 1963, η μέση Αμερικανίδα παντρευόταν στα 21 και ο μέσος Αμερικάνος στα 23. Όταν οι Silents ήταν στην ίδια ηλικία με τους σημερινούς Millennials, μόλις το 32% εξ αυτών δεν είχε παντρευτεί.

6. Οι Millennials είναι πιο πιθανό να κατάγονται από μετανάστες και μειονότητες

Η μετανάστευση, οι γάμοι ανάμεσα σε ανθρώπους από διαφορετικές εθνικότητες και τα ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά γονιμότητας σε κάποιες συγκεκριμένες εθνικές ομάδες, οδήγησαν στην αλλαγή της εθνοτικής σύνθεσης της Αμερικής.

Έτσι, οι Millennials προέρχονται από ένα αρκετά πιο διαφοροποιημένο φυλετικό και εθνοτικό περιβάλλον σε σχέση με τους προκατόχους τους.

***************

Πηγή: http://antikleidi.com

Κατηγορίες:
Και κάτι άλλο...

Το ψυχολογικό υπόβαθρο των διατροφικών διαταραχών

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

brain_food_conceptual_image

Οι διατροφικές διαταραχές αποτελούν πλέον μάστιγα στις μέρες μας. Είναι ένα θέμα που έχει απασχολήσει γιατρούς, επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων και προβάλλεται μέσα από πολλά μέσα μαζικής ενημέρωσης. Tο θέμα αυτό εξετάζεται και αναλύεται πολύπλευρα και ανάλογα έχουν προσδιοριστεί αιτίες και αποτελέσματα.

Η διάσταση που έχουν δώσει τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και ο τρόπος με τον οποίο πολλές φορές έχει προβληθεί το πρόβλημα, ενημερώνει αλλά και παραπλανεί. Είναι σημαντικό η ενημέρωση να έχει ένα επιστημονικό υπόβαθρο, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα με τον κατάλληλο τρόπο για την κάθε περίπτωση ξεχωριστά.

Αρχικά, μιλώντας για διατροφικές διαταραχές, εννοούμε κατά κύριο λόγο τη νευρική ανορεξία και τη βουλιμία.

Η νευρική ανορεξία ορίζεται ως η κατάσταση κατά την οποία το άτομο αρνείται την πρόσληψη οποιασδήποτε τροφής με οποιονδήποτε τρόπο. Αυτό σημαίνει ότι ακόμα και αν το άτομο προβεί σε πρόσληψη τροφής, στη συνέχεια θα βρει τον τρόπο να την αποβάλλει, τις περισσότερες φορές με προκλητό εμετό. Συνήθως, τα άτομα που έχουν επιλέξει να μην τρέφονται, χρησιμοποιούν υποκατάστατα τροφών ή χάπια τα οποία κόβουν την όρεξη (ανορεξιογόνα).

Στην αντίθετη περίπτωση, η βουλιμία χαρακτηρίζεται από τη συνεχή και αδιάκοπη πρόσληψη τροφής με πρόκληση εμετού στη συνέχεια. Η πρόσληψη τροφής συνεχίζεται και αφού το άτομο έχει αισθανθεί κορεσμό.

Είναι δύσκολο να ανακαλύψει κανείς τα πραγματικά αίτια για κάθε περίπτωση. Η δυσκολία έγκειται στη διαφορετικότητα των ατόμων και στην ποικιλία των εξωτερικών παραγόντων στους οποίους οφείλεται ένα μέρος του προβλήματος. Κάποιοι από τους παράγοντες που θέτουν την προδιάθεση μιας διατροφικής διαταραχής στους ανθρώπους είναι το φύλο -οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς στην εικόνα του σώματος-, η ηλικία -μεταξύ 15 και 35-κάποια υποβόσκουσα συναισθηματική διαταραχή, η παχυσαρκία -η προσπάθεια απώλειας βάρους με αυστηρή δίαιτα- και η σεξουαλική κακοποίηση κατά την παιδική ή εφηβική ηλικία.

Αυστηρή δίαιτα

Παρουσιάζοντας κάποιους από τους κύριους λόγους ανάπτυξης των διαταραχών σίτισης, καλό θα ήταν να ξεκινήσει κανείς από την παιδική ηλικία. Η ανάπτυξη λοιπόν της ικανότητας του παιδιού να διαχωρίζει τα συναισθήματά του, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση το αίσθημα της πείνας και της ευχαρίστησης, είναι ένας από αυτούς.

Όταν αυτό δε συμβαίνει, επιδρά αρνητικά στη μετέπειτα ζωή του ατόμου και μπορεί να εμφανιστεί με τη μορφή κάποιας διαταραχής, όπως η διατροφική στη συγκεκριμένη περίπτωση.

Τον πρώτο ρόλο σε αυτό το διαχωρισμό παίζει η οικογένεια.

Γνωρίζοντας ότι η οικογένεια είναι το πρώτο και πιο σημαντικό σύστημα μέσα στο οποίο αρχίζει η ανάπτυξη ενός παιδιού, συμπεραίνουμε τον σπουδαίο ρόλο της στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Οι δυσκολίες επικοινωνίας μεταξύ των μελών, οι υπερβολικές απαιτήσεις από την οικογένεια προς το παιδί, οι συνθήκες ανασφαλούς διαβίωσης, ένα υπερβολικό ενδιαφέρον στην εικόνα του σώματος στη συγκεκριμένη περίπτωση, η διαρκής υποτίμηση του παιδιού και η μη αναγνώριση της ταυτότητας και του διαχωρισμού των ορίων του ‘εγώ’ από τον υπόλοιπο κόσμο, είναι μόνο κάποια από τα στοιχεία που συντελούν σε μια μελλοντική διαταραγμένη εικόνα του ατόμου.

Σύμφωνα με έρευνες, η υπερφαγία και η στέρηση φαγητού διεγείρουν το ‘σύστημα επιβράβευσης’ του εγκεφάλου, όπως ακριβώς συμβαίνει σε περιπτώσεις εξαρτήσεων ουσιών και αλκοολισμού. Ουσίες, απαγορευμένες ή μη, οι οποίες προκαλούν χημική διέγερση, έχουν ως αποτέλεσμα την εξάρτηση.

Αυτή η διέγερση σταματάει κάθε δυσάρεστο συναίσθημα. Με τον ίδιο τρόπο και οι διαταραχές σίτισης αναπτύσσονται με στόχο να μπλοκάρουν κάθε ανεξέλεγκτο αρνητικό συναίσθημα και να κάνουν το άτομο να αισθανθεί κατά ένα τρόπο ισορροπία.

Στους ανθρώπους με συναισθηματική και ψυχική ισορροπία το ‘σύστημα επιβράβευσης’ του εγκεφάλου τους διεγείρεται όταν για παράδειγμα τρέφονται σωστά, ασκούνται, περνάνε με ευχάριστο τρόπο την ελεύθερη ώρα τους κλπ. Όταν το ‘σύστημα επιβράβευσης’ μάθει να διεγείρεται με τεχνητά μέσα, όπως οι εξαρτησιογόνες ουσίες, παύει να λειτουργεί κατά τον κοινώς αποδεκτό, φυσιολογικό τρόπο που προαναφέρθηκε.

Το ίδιο ισχύει και κατά τη διαταραχή σίτισης. Τα στοιχεία εκείνα της προσωπικότητας που αυξάνουν το ρίσκο των εξαρτήσεων συμβάλλουν και στις διατροφικές διαταραχές. Έχει βρεθεί ότι αυτά τα στοιχεία της προσωπικότητας οφείλονται εν μέρει στην κληρονομικότητα.

Κάποια από αυτά τα στοιχεία είναι η τάση να ευχαριστείς τους άλλους και η χαμηλή ικανότητα να διεκδικείς τα δικαιώματά σου, η ανάγκη να μειώσεις δυσάρεστα συναισθήματα όπως το άγχος, την κατάθλιψη και τη χαμηλή αυτοπεποίθηση, η τελειομανία και χαρακτηριστικά ψυχαναγκαστικής συμπεριφοράς.

Καταλαβαίνει κανείς ότι οι εξαρτήσεις και οι διαταραχές σίτισης μπορούν να έχουν κοινούς τρόπους θεραπείας. Ο ασθενής έχει ως στόχο να αποκτήσει αυτοπεποίθηση και να δυναμώσει το εγώ του προκειμένου να μην καταφεύγει σε αυτοκαταστροφικά μέσα για την επίλυση των προβλημάτων του.

yperfagia

Είναι αρκετά σημαντικό να μην εθελοτυφλούμε όταν τα σημάδια των διαταραχών σίτισης είναι πλέον εμφανή στα δικά μας άτομα. Ίσως μια πρώτη συζήτηση με το ίδιο το άτομο να του δώσει το έναυσμα να καταλάβει εν μέρει ότι κάτι του συμβαίνει και να θορυβηθεί με αυτόν τον τρόπο.

Ιδιαίτερα προσεκτικοί θα πρέπει να είμαστε με τα νεαρότερα άτομα, παιδιά στην εφηβεία και στη μετεφηβική ηλικία. Καλό θα είναι, αν το άτομο είναι ανήλικο, οι γονείς να μιλήσουν σε κάποιον ειδικό-ψυχολόγο προκειμένου να σιγουρευτούν αν πρόκειται για κάποια διαταραχή σίτισης.

Ο ειδικός, ανάλογα με την περίπτωση, θα παραπέμψει σε ψυχιατρική παρακολούθηση αν το άτομο είναι σε προχωρημένο στάδιο ασιτίας ή χρειάζεται κάποια φαρμακευτική αγωγή.

Συνήθως, η ψυχιατρική εξέταση είναι απαραίτητη προκειμένου να ολοκληρωθεί η διάγνωση. Αν η διαταραχή βρίσκεται σε ένα αρχικό στάδιο, τότε η ψυχολογική υποστήριξη σε ένα πρώτο συμβουλευτικό στάδιο, στους γονείς ή και στο ίδιο το άτομο ίσως είναι απαραίτητη για την αποφυγή της ανάπτυξης της διαταραχής.

Στη συνέχεια, ανάλογα και πάλι με την περίπτωση, το άτομο ίσως μπει σε ένα πρόγραμμα συστηματικής ψυχοθεραπείας, έτσι ώστε να αντιμετωπίσει τα βαθύτερα αίτια του προβλήματος.

Τα άτομα που δυσκολεύονται να εκφράσουν τα συναισθήματά τους χρησιμοποιούν το φαγητό σα μια οδό διαφυγής. Επίσης, οι άνθρωποι που αδυνατούν να ακολουθήσουν τις δικές τους ανάγκες και τα δικά τους συναισθήματα χρησιμοποιούν το σώμα τους ως μέσω έκφρασης των όποιων αδυναμιών και προβλημάτων τους. Η εικόνα του πολύ λεπτού σώματος λοιπόν, που υπάρχει ως πρότυπο σε κάποιες κοινωνίες γίνεται για κάποια άτομα, κυρίως γυναίκες, το άλλοθι άρνησης πρόληψης τροφής με ουτοπικό στόχο την απόκτησή του. Είναι προφανές ότι πίσω από αυτό το στόχο ‘κρύβεται’ μια βεβαρημένη συναισθηματικά ψυχή που μας ζητά ‘βοήθεια’ με το δικό της τρόπο.

________________

    ~ Αντωνία Μανούσου, Ψυχολόγος Υγείας

Πηγή: http://antikleidi.com

Κατηγορίες:
Και κάτι άλλο...
web design by