Και κάτι άλλο... (275 άρθρα)

Ταυτόχρονα με την πρωτόγνωρη πανδημία του κορωνοϊού, ολόκληρη η ανθρωπότητα βιώνει μια πρωτοφανή παγκόσμια ψυχολογική πίεση.

Είναι βέβαιο πως η σύγχρονη περίοδος θα απασχολήσει ιδιαίτερα τους ιστορικούς και πολλές ειδικότητες επιστημόνων και ιατρών στο μέλλον. Αλλωστε, ήδη καθημερινά γίνονται συζητήσεις για τη νόσο COVID-19 από ειδικούς και από μέλη του γενικού πληθυσμού, ακόμη και από τους αρνητές των επιστημονικών παρατηρήσεων, δηλαδή από εκείνους που αντιπροσωπεύουν την «ανοησία της αγέλης». Σύμφωνα με τον φιλόσοφο Χάρι Φράνκφουρτ, «η φιλοσοφική έννοια της σαχλαμάρας είναι η αδιαφορία για την πραγματικότητα, όχι το ψεύδος».

Η πραγματικότητα που αντιλαμβάνεται εμπειρικά ολόκληρη η ανθρωπότητα αυτή την περίοδο είναι ότι συνυπάρχουν δύο πανδημίες, μία συνειδητά γνωστή και μία εν πολλοίς άγνωστη. Ταυτόχρονα με την πρωτόγνωρη πανδημία του κορωνοϊού, ολόκληρη η ανθρωπότητα βιώνει μια πρωτοφανή παγκόσμια ψυχολογική πίεση. Η συνεχιζόμενη πολύμηνη απειλή υγείας έχει διαταράξει τη γνώριμη ροή της ζωής μας και προκαλεί ανασφάλεια, φοβίες και απόγνωση, ενεργοποιώντας τους βιολογικούς μηχανισμούς απόκρισης των ανθρώπων σε καταστάσεις στρες: πάλη, πάγωμα και φυγή, που αντιστοιχούν σε ακραίες συμπεριφορές οργής, κατάθλιψης και άγχους.

Στις ΗΠΑ οι ψυχολόγοι και οι ψυχίατροι έχουν καταγράψει ιδιαίτερα αυξημένα ποσοστά επιθετικότητας, κατάθλιψης και άγχους, ενώ οι οδοντίατροι έχουν παρατηρήσει εκτεταμένα προβλήματα της κροταφογναθικής διάρθρωσης, τα οποία σχετίζονται με το αυξημένο σφίξιμο των δοντιών λόγω στρες. Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η παρατηρούμενη τεράστια ψυχολογική πίεση στους επαγγελματίες υγείας της πρώτης γραμμής στις χώρες με μεγάλη έξαρση των κρουσμάτων της πανδημίας του κορωνοϊού.

Μελέτες στις ΗΠΑ έχουν δείξει ότι έως και 70% των μάχιμων νοσοκομειακών ιατρών, νοσηλευτών και εργαστηριακών επιστημόνων εμφανίζουν ψυχολογικά προβλήματα, καθώς καθημερινά και συνεχώς αντιμετωπίζουν τον φόβο θανάτου, τον δικό τους και των ασθενών τους, σε τραγικά δύσκολες συνθήκες, λαμβάνοντας υπό πίεση αποφάσεις ζωής και θανάτου. Περίπου το 30% αυτών των επαγγελματιών υγείας καταρρέουν, εκδηλώνοντας βαριές ψυχικές καταστάσεις, που περιλαμβάνουν ακόμη και περιστατικά αυτοκτονιών.

Ηταν ήδη γνωστό στους ψυχολόγους, εδώ και μία δεκαετία, ότι τη μεγαλύτερη ψυχολογική πίεση βιώνουν λόγω επαγγέλματος οι πυροσβέστες, οι χειρουργοί και οι διευθυντές μεγάλων εταιρειών (CEO), που εκδηλώνουν και τα μεγαλύτερα ποσοστά ψυχικής κόπωσης και ψυχολογικών προβλημάτων. Ομως, σε αντίθεση με αυτούς τους επαγγελματίες που συνήθως έχουν διαλείμματα ξεκούρασης και ευχαρίστησης, οι επαγγελματίες υγείας της πρώτης γραμμής της μάχης με τον κορωνοϊό βίωσαν και βιώνουν ένα διαρκές, ισχυρό, χρόνιο στρες.

Αυτό το χρόνιο στρες, αυτή την πανδημία ψυχολογικής πίεσης, βιώνει εδώ και έξι μήνες η ανθρωπότητα σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Αρχικά, το ψυχολογικό σοκ της εμφάνισης της επιδημίας του κορωνοϊού ήταν μεγάλο πλήγμα για τους κάθε λογής εξωπραγματικούς ιδεαλιστές, που προσπάθησαν να το υποβαθμίσουν με ρητορικά επιχειρήματα. Εσφαλμένες απόψεις, όπως αποδείχθηκε από την εμπειρία, εξέφρασαν οι ηγέτες των ΗΠΑ, Βρετανίας και Βραζιλίας (του τύπου «είναι μια απλή γρίπη»), ο ηγέτης της Τουρκίας (του τύπου «το δικό μας DNA είναι ανθεκτικό»), καθώς και πολλοί θρησκευτικοί ηγέτες (του τύπου «ο δικός μας Θεός θα μας προστατέψει»). Ολες αυτές οι απόψεις κατέρρευσαν με πάταγο, με καταστροφικές συνέπειες και με οδυνηρό κόστος σε ανθρώπινες ζωές και ψυχολογική επιβάρυνση σε πολλές κοινωνίες, όπου ο πραγματικός κίνδυνος δεν αντιμετωπίστηκε από την αρχή ρεαλιστικά.

Ακόμη και σε χώρες όπως η δική μας, όπου η απειλή του κορωνοϊού αντιμετωπίστηκε επιτυχημένα με επιστημονικό πραγματισμό και ανθρωπισμό, και αναδείχθηκε η σημασία του κοινωνικού κράτους, της λαϊκής συναίνεσης, της προσωπικής ευθύνης και της αλληλεγγύης, είναι πλέον εμφανείς η ψυχολογική κόπωση και η διαδεδομένη ανασφάλεια. Αυξάνονται τα περιστατικά κατάθλιψης και βίαιης επιθετικότητας από τους εφήβους έως τους μεσηλίκους, ενώ ο υποκείμενος φόβος θανάτου εκδηλώνεται με απαισιόδοξες φοβίες για το μέλλον είτε για το πολυπόθητο εμβόλιο είτε για την οικονομική ανάκαμψη. Οι αρνητικές συνέπειες της χρόνιας ψυχολογικής πίεσης εξαπλώνονται στην κοινωνία, αφού είναι μεταδοτικές οι καταστάσεις δυστυχίας ή ευτυχίας, όπως έχει παρατηρήσει ο κοινωνιολόγος ιατρός Νίκολας Χρηστάκης.

Ειδικά στην ελληνική κοινωνία, αυτή η πρωτόγνωρη περίοδος της παρούσας πανδημίας ψυχολογικής πίεσης αναμένεται ότι θα έχει ιδιαίτερη μεγάλη ένταση τους επόμενους μήνες. Ο ελληνικός λαός είναι ιδιαίτερα ευάλωτος στο στρες, καθώς σύμφωνα με περσινή έρευνα του ΟΗΕ (Απρίλιος 2019) καταδείχθηκε ως ο πιο στρεσαρισμένος λαός του πλανήτη ανάμεσα σε 140 χώρες, μεταξύ των οποίων και περιοχές με εμφύλια σύρραξη (π.χ., Σομαλία, Συρία και Λιβύη).

Φαίνεται ότι οι Ελληνες αφενός αισθάνονται ψυχολογικό στρες, που οφείλεται περισσότερο σε υποκειμενικές αντιλήψεις και όχι τόσο σε αντικειμενικές δυσκολίες, και αφετέρου δεν γνωρίζουν πώς να το διαχειρίζονται. Κατά συνέπεια, εκτός της αντικειμενικά επιτυχημένης έως τώρα αντιμετώπισης της πανδημίας του κορωνοϊού από την Πολιτεία και τους ειδικούς με κοινωνική συναίνεση, φαίνεται ότι είναι αναγκαία στη χώρα μας μια άμεση και αποτελεσματική στρατηγική διαχείρισης του στρες, που να στηρίζεται στην εμπειρική γνώση για την ανθρώπινη φύση.

Αυτή η περίοδος κρίσης διδάσκει στην ανθρωπότητα τη σημασία του ρεαλισμού, της επιστήμης και του ανθρωπισμού. Η εμπειρία έχει δείξει ότι όλα τα προβλήματα των ανθρώπων μπορούν να αντιμετωπιστούν δραστικά μόνο με τον συνδυασμό επιστημονικού πραγματισμού, ανθρωπισμού και αλληλεγγύης, δηλαδή με την επιτυχημένη συνταγή που ακολούθησε η χώρα μας για την αντιμετώπιση της πρώτης φάσης της πανδημίας του κορωνοϊού.

Χρήστος Γιαπιτζάκης

***

Ο κ. Χρήστος Γιαπιτζάκης είναι αναπληρωτής καθηγητής Γενετικής στην Ιατρική Σχολή στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Φιλοσοφίας στη Φιλοσοφική Σχολή στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και διδάσκει  Φιλοσοφική Διαχείριση του Στρες στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Επιστήμη του Στρες και Προαγωγή Υγείας».

Πηγή: tovima.gr

Συνέντευξη του Κορνήλιου Καστοριάδη στους φοιτητές της Ecole des Sciences Politiques που δημοσιεύθηκε στην ετήσια έκδοση του περιοδικού τους La Planete Verte (Παρίσι 1993).

Ερώτηση: Τι είναι για σας οικολογία;

Κορνήλιος Καστοριάδης: Η κατανόηση του εξής βασικού γεγονότος, ότι δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνική ζωή που να μη λαμβάνει υπόψη, κατά τρόπο κεντρικό, το περιβάλλον μέσα στο οποίο εκτυλίσσεται.

Κατά περίεργο τρόπο, η κατανόηση αυτή φαίνεται να υπήρξε πολύ περισσότερο παλαιότερα, στις άγριες ή παραδοσιακές κοινωνίες. Ακόμη και πριν από μια γενιά, υπήρχαν στην Ελλάδα χωριά που ανακύκλωναν σχεδόν τα πάντα. Στη Γαλλία, η συντήρηση των ρεόντων υδάτων, των δασών κ.τ.λ. αποτελεί μέριμνα που διαρκεί εδώ και αιώνες.

Οι άνθρωποι μπορεί να μην είχαν “επιστημονική γνώση”, είχαν όμως μια “αφελή” αλλά στέρεη συνείδηση της ζωτικής τους εξάρτησης από το περιβάλλον (δείτε και το φιλμ “Ντέρσου Ουζάλα”). Αυτό άλλαξε ριζικά με τον καπιταλισμό και τη μοντέρνα τεχνολογία, που βασίζονται σε μια συνεχή και ταχεία αύξηση της παραγωγής και της κατανάλωσης, πράγμα που επισύρει καταστροφικά και ήδη ορατά αποτελέσματα στη γήινη ατμόσφαιρα. Αν βαριέστε τις επιστημονικές συζητήσεις, δεν έχετε παρά να δείτε τις ακτές ή τον αέρα των μεγαλουπόλεων. Γι’ αυτό είναι πλέον αδύνατο να συλλάβουμε μια πολιτική, άξια του ονόματός της, χωρίς μια μείζονα οικολογική μέριμνα.

Ερώτηση: Μπορεί η οικολογία να είναι επιστημονική;

Κορνήλιος Καστοριάδης: Η οικολογία είναι στην ουσία της πολιτική, δεν είναι “επιστημονική”. Η επιστήμη είναι ανίκανη, ως επιστήμη, να ορίσει τα όρια ή τους σκοπούς της. Αν της ζητήσουμε τα πιο αποτελεσματικά και οικονομικά μέσα για να εξολοθρεύσουμε το γήινο πληθυσμό, μπορεί (και μάλιστα οφείλει!) να μας παράσχει μία απάντηση επιστημονική. Ως επιστήμη, δεν έχει απολύτως τίποτα να πει ως προς τον “καλό” ή “κακό” χαρακτήρα ενός τέτοιου σχεδίου. Μπορούμε, και ασφαλώς οφείλουμε, να κινητοποιήσουμε την επιστημονική έρευνα για να διερευνήσουμε τις επιπτώσεις της α ή της β παραγωγικής ενέργειας στο περιβάλλον, ή, καμιά φορά, τα μέσα για να αποτρέψουμε κάποιες ανεπιθύμητες παρενέργειες. Ωστόσο η απάντηση, σε έσχατη ανάλυση, δεν μπορεί παρά να είναι πολιτική.

Το να λέγει κανείς, όπως λέγουν οι υπογράφοντες την “Έκκληση της Χαϊδελβέργης” (που εγώ θα προτιμούσα να ονομάσω Έκκληση της Νυρεμβέργης), ότι η επιστήμη και μόνη η επιστήμη μπορεί να επιλύσει όλα τα προβλήματα, είναι απογοητευτικό. Προερχόμενο από τόσα βραβεία Νόμπελ, τούτο εκφράζει ένα στοιχειώδη αναλφαβητισμό, μια έλλειψη στοχασμού πάνω στην ίδια τους τη δραστηριότητα και μια τέλεια ιστορική αμνησία.

Κι αυτά λέγονται την ώρα που, εδώ και μόλις λίγα χρόνια πριν, οι κυριότεροι εφευρέτες και κατασκευαστές πυρηνικών βομβών έκαναν δημόσιες εκδηλώσεις συντριβής, έτυπταν το στήθος τους, ομολογούσαν την ευθύνη τους και κ.τ.λ. – για να θυμίσουμε μονάχα τον Οπενχάιμερ και τον Ζαχάροφ.

Η τεχνο-επιστημονική ανάπτυξη και το γεγονός ότι οι επιστήμονες δεν έχουν και δεν θα έχουν ποτέ τίποτα να πουν σχετικά με τη χρησιμοποίηση που της γίνεται, κι ακόμη με τον καπιταλιστικό της προσανατολισμό, είναι ακριβώς η αιτία που δημιούργησε το πρόβλημα του περιβάλλοντος και τη σημερινή του σοβαρότητα.

Αυτό δε που διαπιστώνουμε σήμερα, είναι τα τεράστια περιθώρια αβεβαιότητας ως προς τα δεδομένα και τις προοπτικές εξέλιξης του γήινου περιβάλλοντος. Περιθώρια προφανώς αμφίπλευρα. Η προσωπική μου γνώμη είναι ότι οι πιο σκοτεινές προοπτικές είναι και οι πλέον πιθανές.

Το πραγματικό όμως πρόβλημα δεν είναι αυτό. Είναι η ολοκληρωτική εξαφάνιση της φρονήσεως. Δεδομένου ότι κανείς δεν μπορεί μετά βεβαιότητος να πει εάν το φαινόμενο θερμοκηπίου θα προκαλέσει ή όχι την άνοδο της στάθμης του ωκεανού, ούτε σε πόσα χρόνια η τρύπα του όζοντος θα επεκταθεί σε όλη την ατμόσφαιρα, η μόνη στάση που θα μπορούσε να υιοθετήσει κανείς είναι αυτή του diligens pater familias (του συνετού οικογενειάρχη) που σκέφτεται: “Αφού τα αντικείμενα που διακυβεύονται είναι τεράστιας σημασίας, ακόμα κι αν οι πιθανότητες είναι εξαιρετικά αβέβαιες, ενεργώ με τη μεγαλύτερη δυνατή φρόνηση, και όχι σαν να μη συνέβαινε τίποτα”.

Και όμως αυτό που βλέπουμε σήμερα, επί παραδείγματι στο καρναβάλι (που το ονομάζουν Διάσκεψη Κορυφής) του Ρίο, είναι μια τέλεια ανευθυνότητα. Είναι η λυσσώδης επιμονή των φιλελευθέρων που ακριβώς επικαλούνται, από την ανάποδη, το επιχείρημα της αβεβαιότητας (αφού δεν “αποδεικνύεται”, ας συνεχίσουμε σαν πριν…). Είναι η τερατώδης συμμαχία μεταξύ Προτεσταντών και αμερικανικής Δεξιάς και της Καθολικής Εκκλησίας εναντίον κάθε βοήθειας για τον έλεγχο των γεννήσεων στις χώρες του Τρίτου Κόσμου, τη στιγμή που η σχέση δημογραφικής εκρήξεως και των προβλημάτων του περιβάλλοντος είναι έκδηλη. Και συγχρόνως, το άκρον άωτον της υποκρισίας, ισχυρίζονται ότι νοιάζονται για το επίπεδο της ζωής αυτών των ανθρώπων. Μα για να βελτιωθεί αυτό το επίπεδο ζωής, θα έπρεπε ακόμη περισσότερο να επιταχυνθούν η παραγωγή και η κατανάλωση, δηλαδή οι καταστροφείς των μη αναλώσιμων πόρων.

Ερώτηση: Πάντως, κατά τη Διάσκεψη του Ρίο υιοθετήθηκαν δύο συμφωνίες που ορισμένοι τις θεωρούν ιστορικές: η συμφωνία για τις κλιματικές αλλαγές και η συμφωνία για τη βιοποικιλότητα. Είναι κι αυτές “καρναβάλι”;

Κορνήλιος Καστοριάδης: Ναι, διότι δεν προτείνουν συγκεκριμένο μέτρο και δεν συνοδεύονται από καμιά κύρωση. Είναι οι τιμές που αποδίδει το Κακό στην Αρετή.

Μια λέξη για τη βιοποικιλότητα. Θα έπρεπε έτσι κι αλλιώς να υπενθυμίσουμε σ’ αυτούς που υπέγραψαν την Έκκληση της Νυρεμβέργης ότι κανείς σήμερα δεν ξέρει πόσα ζώντα είδη βρίσκονται στη Γη. Οι εκτιμήσεις βαίνουν από 10 έως 30 εκατομμύρια, ακούστηκε δε και ο αριθμός των 100 εκατομμυρίων. Και από τα είδη αυτά δεν γνωρίζουμε παρά ένα μικρό τους μέρος.

Αυτό όμως που γνωρίζουμε σχεδόν με βεβαιότητα είναι ο αριθμός των ζώντων ειδών που εξαφανίζουμε κάθε χρόνο, ιδίως με την καταστροφή των τροπικών δασών. Ο δε E.O. Wilson  εκτιμά πως σε τριάντα χρόνια θα έχουμε εξαφανίσει περίπου το 20% των ζώντων ειδών, με άλλα λόγια, και λαμβάνοντας ως βάση τη χαμηλότερη εκτίμηση για το συνολικό τους πληθυσμό, κατά μέσον όρο καταστρέφουμε 70.000 είδη κατ’ έτος, 200 είδη ημερησίως! Ανεξάρτητα από οποιαδήποτε άλλη σκέψη που μπορούμε να κάνουμε, η καταστροφή ενός και μόνου είδους είναι ικανή να επιφέρει την κατάρρευση της ισορροπίας, συνεπώς την καταστροφή ενός ολόκληρου οικοτόπου…

Ερώτηση: Διαβάζοντας ορισμένα άρθρα σας, έχει κανείς την εντύπωση ότι η οικολογία δεν είναι παρά το κρυμμένο μέρος ενός παγόβουνου που καλύπτει μια αμφισβήτηση όχι μόνο της επιστήμης αλλά και του πολιτικού συστήματος και του οικονομικού συστήματος. Είστε επαναστάτης;

Κορνήλιος Καστοριάδης: Επανάσταση δεν σημαίνει χειμάρρους αίματος, την κατάληψη των χειμερινών ανακτόρων κ.τ.λ. Επανάσταση σημαίνει τον εκ βάθρων μετασχηματισμό των δεσμών της κοινωνίας. Μ’ αυτήν την έννοια, είμαι ασφαλώς επαναστάτης. Για να υπάρξει όμως μια επανάσταση προς αυτήν την κατεύθυνση, χρειάζονται βαθιές αλλαγές στην ψυχοκοινωνική οργάνωση του δυτικού ανθρώπου, στη στάση που έχει για τη ζωή, με μια λέξη στο φαντασιακό του. Πρέπει να εγκαταλειφθεί η ιδέα ότι ο μόνος σκοπός στη ζωή είναι να παράγουμε και να καταναλώνουμε περισσότερο –  ιδέα και παράλογη και εξευτελιστική. Πρέπει να εγκαταλειφθεί το καπιταλιστικό φαντασιακό μιας ψευδο-ορθολογικής ψευδο-κυριαρχίας, μιας απεριόριστης επέκτασης. Κι αυτό, μόνον οι άνθρωποι, άντρες και γυναίκες, μπορούν να το κάνουν. Ένα μοναχικό άτομο, μια οργάνωση, το πολύ που θα μπορούσε να κάνει θα ήταν να προετοιμάσει, να κρίνει, να διεγείρει, να σκιαγραφήσει τις δυνατές κατευθύνσεις.

Ερώτηση: Είναι λοιπόν η οικολογία η ιδεολογία του τέλους του αιώνα μας;

Κορνήλιος Καστοριάδης: Όχι, δεν θα το έλεγα αυτό και εν πάση περιπτώσει δεν πρέπει να κάνουμε την οικολογία, ιδεολογία με την παραδοσιακή έννοια του όρου.

Η ανάληψη όμως των ευθυνών μας σχετικά με το περιβάλλον, την ισορροπία μεταξύ της ανθρωπότητας και των πόρων του πλανήτη, είναι κάτι το προφανές και κεντρικό για κάθε αληθινή και σοβαρή πολιτική. Και επιβάλλεται από τη φρενιτιώδη πορεία της αυτονομημένης τεχνο-επιστήμης και από την τεράστια δημογραφική έκρηξη που θα συνεχίσουμε να τη βλέπουμε για άλλα πενήντα χρόνια τουλάχιστον.

Όμως, αυτή η ανάληψη ευθύνης πρέπει να ενσωματωθεί σ’ ένα πολιτικό πρόταγμα που κατ’ ανάγκην θα υπερβεί την “οικολογία”, σαν τέτοια. Και αν δεν υπάρξει ένα νέο κίνημα, μια αφύπνιση του δημοκρατικού προτάγματος, η “οικολογία” μπορεί κάλλιστα να ενταχθεί σε μια ιδεολογία νεο-φασιστική. Απέναντι σε μια παγκόσμια οικολογική καταστροφή, επί παραδείγματι, μπορούμε κάλλιστα να δούμε αυταρχικά καθεστώτα που επιβάλλουν  δρακόντειους περιορισμούς σ’ ένα πληθυσμό ευρισκόμενο σε απόγνωση και απαθή.

Η ένταξη της οικολογικής συνιστώσας σ’ ένα ριζοσπαστικό πολιτικό πρόταγμα είναι απαραίτητη. Και είναι ακόμη περισσότερο επιτακτική, από τη θέση υπό αμφισβήτηση των αξιών και των προσανατολισμών της σημερινής κοινωνίας, που ένα τέτοιο πρόταγμα συνεπάγεται και προϋποθέτει – είναι αναπόσπαστη από την κριτική του φαντασιακού της “ανάπτυξης” με το οποίο ζούμε.

Ερώτηση: Αυτή η καθαρά πολιτική συνιστώσα ενός προτάγματος ριζικής αλλαγής συμπεριλαμβάνει και τις σχέσεις Βορρά-Νότου;

Κορνήλιος Καστοριάδης: Ασφαλώς. Είναι πραγματικός εφιάλτης το να βλέπεις καλοχορτασμένους ανθρώπους να βλέπουν στην τηλεόραση τους Σομαλούς να πεθαίνουν της πείνας και μετά να ξαναγυρίζουν στο ποδόσφαιρό τους. Και είναι επίσης, από την άποψη την πιο ωμά ρεαλιστική, μια φοβερά κοντόφθαλμη στάση.

Κλείνουν τα μάτια και τους αφήνουν να ψοφήσουν. Η παράνομη μετανάστευση αυξάνει κατά το μέτρο που η δημογραφική πίεση μεγαλώνει, και είναι βέβαιο ότι τίποτα δεν είδαμε ακόμη.

Οι Τσικάνος διαβαίνουν σχεδόν άνευ εμποδίων τα μεξικανο-αμερικανικά σύνορα, και σε λίγο καιρό δεν θα είναι μόνο Μεξικανοί αυτοί που θα το κάνουν. Σήμερα, για την Ευρώπη είναι, μεταξύ άλλων, ο πορθμός του Γιβραλτάρ. Και δεν είναι μόνο Μαροκινοί. Είναι άνθρωποι που έφυγαν από όλες τις γωνιές της Αφρικής, ακόμη κι από την Αιθιοπία και την Ακτή του Ελεφαντοστού, που υπομένουν τα πάνδεινα για να βρεθούν στην Ταγγέρη και να μπορέσουν να πληρώσουν τους επιτήδειους πορθμείς. Αύριο, όμως, δεν θα είναι μόνο το Γιβραλτάρ. Υπάρχουν ίσως 40.000 χλμ. μεσογειακών ακτών σ’ αυτό που ο Τσόρτσιλ αποκαλούσε “το μαλακό υπογάστριο της Ευρώπης”. Ήδη οι Ιρακινοί φυγάδες διασχίζουν την Τουρκία και  μπαίνουν λαθραία στην Ελλάδα. Μετά, υπάρχουν όλα τα ανατολικά σύνορα των Δώδεκα. Θα φτιάξουν πάλι ένα Τείχος του Βερολίνου, αυτή τη φορά 3 ή 4.000 χλμ. για να εμποδίσουν τους πεινασμένους Ανατολικούς να μπουν στην πλούσια Ευρώπη;

Ξέρουμε ότι υφίσταται μια φοβερή οικονομική και κοινωνική ανισορροπία μεταξύ πλούσιας Δύσης και του υπόλοιπου κόσμου. Αυτό το χάσμα δεν ελαττώνεται, αυξάνει. Το μόνο πράγμα που η “πολιτισμένη” Δύση εξάγει ως πολιτισμό σ’ αυτές τις χώρες, είναι οι τεχνικές των πραξικοπημάτων, τα όπλα και η τηλεόραση με την επίδειξη καταναλωτικών προτύπων που είναι αδύνατο να τα φτάσουν οι φτωχοί αυτοί πληθυσμοί. Αυτή η ανισορροπία δεν μπορεί να εξακολουθήσει, εκτός κι αν η Ευρώπη γίνει ένα φρούριο αστυνομοκρατούμενο.

Ερώτηση: Υπάρχει φιλόσοφος, ιδρυτής της οικολογίας;

Κορνήλιος Καστοριάδης: Δεν βλέπω κανένα φιλόσοφο που θα μπορούσαμε να κατονομάσουμε ως ιδρυτή της οικολογίας. Υπάρχει βέβαια στους Άγγλους, Γερμανούς και Γάλλους ρομαντικούς ένας “έρως της φύσεως”. Ωστόσο  η οικολογία δεν είναι “έρως της φύσεως”: είναι η αναγκαιότητα αυτοπεριορισμού (δηλαδή η αληθινή ελευθερία) του ανθρώπινου όντος σχετικά με τον πλανήτη, πάνω στον οποίο όλως τυχαίως υπάρχει, και τον οποίο έχει βαλθεί να καταστρέψει. Αντίθετα, μπορούμε να βρούμε σε πολλούς φιλοσόφους αυτήν την αλαζονεία, αυτήν την ύβριν, όπως έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες, την υπερβολική οίηση ή την προπετή υπερβολή που ενθρονίζει τον άνθρωπο ως “κύριο και νομέα της φύσεως” – μια απόφανση στην κυριολεξία γελοία. Εδώ δεν είμαστε κύριοι του τι θα κάνουμε ατομικά, αύριο, ή σε μερικές εβδομάδες. Η ύβρις όμως καλεί πάντοτε την νέμεσιν, την τιμωρία, πράγμα που υπάρχει κίνδυνος να μας συμβεί.

Ερώτηση: Μια εκ νέου ανακάλυψη της αρχαίας φιλοσοφίας στη διάστασή της, της αρμονίας και της ισορροπίας θα ήταν σωτήρια;

Κορνήλιος Καστοριάδης: Σωτήρια θα ήταν μια εκ νέου ανακάλυψη της φιλοσοφίας, διότι διανύουμε μια από τις ολιγότερο φιλοσοφικές, για να μην πούμε αντι-φιλοσοφικές περιόδους της ιστορίας της ανθρωπότητας. Όμως η αρχαία ελληνική στάση δεν είναι μια στάση ισορροπίας και αρμονίας. Ξεκινά από την αναγνώριση των αοράτων ορίων της δράσης μας, από την ουσιαστική θνητότητά μας και από την ανάγκη του αυτοπεριορισμού.

Ερώτηση: Θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε την άνοδο της μέριμνας για το περιβάλλον ως ένα χαρακτηριστικό της επιστροφής του θρησκευτικού, υπό τη μορφή μιας πιστής στη φύση;

Κορνήλιος Καστοριάδης: Κατ’ αρχάς δεν πιστεύω πως υπάρχει, παρ’ όλα όσα λένε, μια επιστροφή του θρησκευτικού στις δυτικές χώρες. Έπειτα, η οικολογία, ορθά θεωρούμενη (και από αυτήν την άποψη, αυτή είναι η γενική περίπτωση), δεν κάνει τη φύση θεότητα ούτε άλλωστε και τον άνθρωπο. Η μόνη σχέση που θα μπορούσα να δω είναι πολύ έμμεση. Έχει σχέση μ’ αυτό που κάνει ώστε η θρησκεία να ασκεί μια τέτοια κυριαρχική επιρροή σε όλες σχεδόν τις κοινωνίες. Ζούμε στην πρώτη κοινωνία, από καταβολής ιστορίας της ανθρωπότητας, όπου η θρησκεία δεν κατέχει πλέον το κέντρο της κοινωνικής ζωής. Γιατί αυτή η τεράστια θέση της θρησκείας; Διότι υπενθύμιζε στον άνθρωπο ότι δεν είναι κύριος του κόσμου, ότι υπήρχε και κάτι άλλο εκτός από τον ίδιο, που το “προσωποποιούσε” κατά τον ένα ή τον άλλο τρόπο: το ονόμαζε “ταμπού”, “τοτέμ”, “ θεούς του Ολύμπου” – ή Μοίρα -,  Ιεχωβά… Η θρησκεία παρουσίαζε την Άβυσσο και, συγχρόνως, την κάλυπτε δίδοντάς της ένα πρόσωπο: είναι ο Θεός και ο Θεός είναι αγάπη κ.τ.λ. Και έδινε έτσι νόημα στη ζωή και στο θάνατο του ανθρώπου. Βέβαια, προέβαλλε στις θεϊκές δυνάμεις, ή στο μόνο Θεό, χαρακτηριστικά κατ’ ουσίαν ανθρωπομορφικά ή ανθρωποκεντρικά, και έτσι ακριβώς “έδινε νόημα” στο παν. Η Άβυσσος γινόταν κατά κάποιον τρόπο οικεία, ομοιογενής προς ημάς. Αλλά συγχρόνως υπενθύμιζε στον άνθρωπο τα όριά του, του υπενθύμιζε ότι το Ον είναι ανεξερεύνητο και αδάμαστο.

Τώρα, μια οικολογία, ενσωματωμένη σ’ ένα πολιτικό πρόταγμα αυτονομίας, πρέπει, συγχρόνως, να υποδεικνύει αυτόν τον περιορισμό του ανθρώπου και να του υπενθυμίζει ότι το Ον δεν έχει νόημα, ότι εμείς δημιουργούμε το νόημα ιδίω κινδύνω (και υπό τη μορφή των θρησκειών…). Υπάρχει, συνεπώς, με μία έννοια εγγύτης, αλλά με μία άλλη έννοια, απαραμείωτη αντίθεση.

Ερώτηση: Συνεπώς, περισσότερο από την υπεράσπιση της φύσης, επιθυμείτε την υπεράσπιση του ανθρώπου;

Κορνήλιος Καστοριάδης: Την υπεράσπιση του ανθρώπου εναντίον του εαυτού του, ιδού το πρόβλημα. Ο κύριος κίνδυνος για τον άνθρωπο είναι ο ίδιος ο άνθρωπος. Καμιά φυσική καταστροφή δεν ισοφαρίζει τις καταστροφές, τις σφαγές, τα ολοκαυτώματα που δημιούργησε ο άνθρωπος εναντίον του ανθρώπου.

Σήμερα ο άνθρωπος είναι πάντοτε, ή και περισσότερο από ποτέ άλλοτε στο παρελθόν, ο εχθρός του ανθρώπου. Όχι μόνον διότι εξακολουθεί, όσο ποτέ άλλοτε, να επιδίδεται στη σφαγή των ομοίων του, αλλά και διότι πριονίζει το κλαρί πάνω στο οποίο κάθεται: το περιβάλλον. Τη συνείδηση αυτού του γεγονότος θα έπρεπε να επιχειρήσουμε να αφυπνίσουμε, σε μια εποχή όπου η θρησκεία, για πολλούς και ευνόητους λόγους, δεν μπορεί πλέον να παίξει αυτό το ρόλο. Πρέπει να υπενθυμίσουμε στους ανθρώπους τα όριά τους, όχι μόνο τα ατομικά αλλά και τα κοινωνικά. Δεν είναι μόνο ότι ο καθένας μας υπόκειται στο νόμο, και κάποια μέρα θα πεθάνει. Είναι ότι όλοι μαζί δεν μπορούμε να κάνουμε οτιδήποτε, πρέπει να αυτοπεριοριζόμαστε. Η αυτονομία – η αληθινή ελευθερία – είναι ο αυτοπεριορισμός, αναγκαίος όχι μόνον στους κανόνες ενδοκοινωνικής συμπεριφοράς, αλλά και στους κανόνες που υιοθετούμε στη συμπεριφορά μας απέναντι στο περιβάλλον.

***

Ελευθεροτυπία, 14 Δεκεμβρίου 1993

Πηγή

Ομάδα μικροβιολόγων από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας (Caltech) ανακάλυψε ένα τύπο βακτηρίων που τρώει και λαμβάνει τις θερμίδες του από μέταλλο. Το βακτήριο το ανακάλυψαν τυχαία οι επιστήμονες κάνοντας άσχετα πειράματα και χρησιμοποιώντας έναν τύπο μαγγανίου που μοιάζει με κιμωλία. Σε νέα έρευνα που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Nature», οι επιστήμονες αναφέρουν ότι αυτά είναι τα πρώτα βακτήρια που χρησιμοποιούν το μαγγάνιο ως πηγή ενέργειας.

Ο Jared Leadbetter, καθηγητής περιβαλλοντικής μικροβιολογίας στο Caltech, άφησε ένα γυάλινο βάζο καλυμμένο με την ουσία για να μουλιάσει μέσα σε νερό της βρύσης για αρκετούς μήνες. Όταν επέστρεψε, βρήκε το βάζο επικαλυμμένο με σκούρο υλικό.

«Αναρωτήθηκα τι είναι αυτή η ουσία και αν τα περιζήτητα μικρόβια μπορεί να είναι υπεύθυνα για αυτή, οπότε πραγματοποιήσαμε συστηματικά δοκιμές για να κατανοήσουμε τι συμβαίνει», εξηγεί ο καθηγητής. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι η μαύρη επικάλυψη που βρέθηκε στο βάζο ήταν οξειδωμένο μαγγάνιο που είχε δημιουργηθεί από τα νέο-ανακαλυφθέντα βακτήρια που πιθανότατα βρίσκονταν στο νερό της βρύσης.

«Υπάρχουν ενδείξεις ότι συγγενείς αυτών των βακτηρίων κατοικούν στα υπόγεια ύδατα και ένα μέρος του πόσιμου νερού της Πασαντένα προέρχεται από τοπικούς υδροφορείς», λέει ο Jared Leadbetter.

«Αυτά είναι τα πρώτα βακτήρια που βρέθηκαν να χρησιμοποιούν μαγγάνιο ως πηγή καυσίμου τους», δήλωσε ο καθηγητής. «Μια υπέροχη πτυχή των μικροβίων στη φύση είναι ότι μπορούν να μεταβολίσουν φαινομενικά απίθανα υλικά, όπως μέταλλα, αποδίδοντας ενέργεια χρήσιμη στο κύτταρο».

Η νέα έρευνα αποκαλύπτει επίσης ότι τα βακτήρια μπορούν να χρησιμοποιήσουν μαγγάνιο για μια διαδικασία που ονομάζεται χημειοσύνθεση, η οποία μετατρέπει το διοξείδιο του άνθρακα σε βιομάζα.

Οι ερευνητές είχαν υποθέσει ότι τα άγνωστα βακτήρια θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην διαδικασία της ανάπτυξης, αλλά γνώριζαν μόνο βακτήρια και μύκητες που μπορούσαν να το κάνουν αυτό.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι τα ευρήματα θα τους βοηθήσουν να κατανοήσουν καλύτερα τα υπόγεια ύδατα και τα συστήματα νερού που μπορούν να φράξουν από τα οξείδια του μαγγανίου.

«Υπάρχει μια ολόκληρη βιβλιογραφία περιβαλλοντικής μηχανικής για τα συστήματα διανομής πόσιμου νερού που φράσσονται από οξείδια του μαγγανίου», εξηγεί ο Λέντμπέττερ. «Αλλά πώς και για ποιο λόγο δημιουργείται αυτό το υλικό, παραμένει άγνωστο. Προφανώς, πολλοί επιστήμονες είχαν σκεφτεί ότι ίσως να ήταν υπεύθυνα τα βακτήρια που χρησιμοποιούν μαγγάνιο ως πηγή ενέργειας, αλλά έως τώρα δεν υπήρχαν οι αποδείξεις».

Οι ερευνητές πιστεύουν επίσης ότι η ανακάλυψη θα μπορούσε να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα τα οξείδια μαγγανίου, τις μεγάλες μεταλλικές σφαίρες που μπορεί να έχουν το μέγεθος ενός γκρέιπφρουτ και που βρίσκονται συχνά στο βυθό της θάλασσας. Οι μπάλες αυτές, που συχνά εμπεριέχουν σπάνια μέταλλα, συλλέγονται από τον πυθμένα του ωκεανού, αλλά ξέρουμε ελάχιστα πράγματα γι’ αυτές.

«Αυτή η ανακάλυψη έρχεται να συμπληρώσει ένα μεγάλο κενό στις γνώσεις μας για τους στοιχειώδεις κύκλους της Γης και παρέχει πληροφορίες για τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους το μαγγάνιο, ένα δυσνόητο αλλά κοινό μέταλλο μετάβασης, διαμόρφωσε την εξέλιξη της ζωής στον πλανήτη μας», δήλωσε ο Woodward Fischer, καθηγητής γεωβιολογίας στο Caltech, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη.

Πηγή

Ο μύθος λέει ότι η εφεύρεση του σκακιού έγινε στην αρχαία Ινδία από έναν σοφό, τον Sessa, o oποίος καθόρισε τους κανόνες του παχνιδιού και δώρισε το νέο παιχνίδι στο βασιλιά Sheram. Γοητευμένος ο βασιλιάς από το νέο παιχνίδι ζήτησε από τον Sessa να επιλέξει όποια αμοιβή επιθυμούσε. Ο σοφός του ζήτησε να πληρωθεί σε ρύζι με τον εξής τρόπο: δύο κόκκους ρύζι για το πρώτο τετράγωνο της σκακιέρας, τέσσερις για το δεύτερο, οχτώ για το τρίτο, και ούτω καθεξής, βάζοντας σε κάθε τετράγωνο της σκακιέρας δύο φορές τον αριθμό από κόκκους του γειτονικού τετραγώνου.

Ο βασιλιάς ζήτησε να φέρουν ένα σακί με ρύζι για να πληρώσει τον Sessa. Και άρχισε να βάζει τους κόκκους στη σκακιέρα. Όμως σύντομα κατάλαβε ότι ακόμα και η αμύθητη περιουσία του δεν αρκούσε για να τον πληρώσει. Συνειδητοποίησε ότι όταν έφτανε στο εικοστό τετράγωνο θα χρειαζόταν περίπου 1 εκατομμύριο κόκκους ρυζιού, στο τριακοστό 1 δισεκατομμύριο κόκκους, στο τεσσαρακοστό 1 τρισεκατομμύριο, και πάει λέγοντας. Για να πληρώσει τον σοφό θα χρειαζόταν περίπου 1 τρισεκατομμύριο τόνους ρυζιού,  δηλαδή περισσότερους τόνους από όσο ρύζι παράγει η Κίνα σε 7000 χρόνια, με βάση την περσινή της παραγωγή!

Ποιο είναι το ηθικό δίδαγμα της ιστορίας; Ότι η εκθετική αύξηση είναι ύπουλο πράγμα. Το σκέφτεσαι λίγο και τα νούμερα φαίνονται μικρά. Αλλά τελικά θα σου τη φέρει. Όσο μεγάλος και να είσαι θα σου τη φέρει. Μετά από λίγα μόλις βήματα έχει γίνει τόσο μεγάλη που δεν το χωράει ο νους σου. Ο αριθμός γίνεται τόσο εξωφρενικά μεγάλος που είναι μεγαλύτερος από τα μόρια του σύμπαντος…

Την παραπάνω ιστορία χρησιμοποίησε πριν από λίγο καιρό ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, Καθηγητής του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Επιστήμης Υπολογιστών του ΜΙΤ, για να εξηγήσει πόσο επικίνδυνος είναι ο ιός του κορωνοϊού.

Πηγή

Η αλλαγή ώρας για το 2020 πραγματοποιείται τα ξημερώματα της τελευταίας Κυριακής του Οκτωβρίου και συγκεκριμένα στις 25 Οκτωβρίου.

Εκείνη την ημέρα περνάμε στη χειμερινή ώρα 2020, γυρνώντας τους δείκτες των ρολογιών μας μία ώρα πίσω.

Το ζήτημα της αλλαγής της ώρας έχει αποτελέσει αντικείμενο συζήτησης το τελευταίο διάστημα, μετά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το οποίο ψήφισε για τον τερματισμό από το 2021 της πρακτικής της προσαρμογής των ρολογιών κατά μία ώρα την άνοιξη και το φθινόπωρο.

Η ψήφος αυτή, εξηγούσε το Reuters, δεν είναι η τελευταία λέξη στο ζήτημα αυτό αλλά θα αποτελέσει τη βάση των συνομιλιών με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να προκύψει η τελική νομοθεσία.

Στις 26 Μαρτίου 2019, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε τη θέση σχετικά με την πρόταση της Επιτροπής, υποστηρίζοντας το τέλος των αλλαγών στην ώρα μέχρι το 2021, οπότε και η κάθε χώρα καλείται να επιλέξει εάν οι δείκτες των ρολογιών θα παραμείνουν στη θερινή ή τη χειμερινή. Ωστόσο, το “πράσινο φως” δίνεται οριστικά από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Το μέτρο της αλλαγής της ώρας έχει ως βασικό πλεονέκτημα την εξοικονόμηση ενέργειας καθώς κατά τους μήνες της θερινής ώρας εξοικονομούμε 210 ώρες ηλεκτρικής ενέργειας εκμεταλλευόμενοι τον Ήλιο.

Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα, οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα αποφασίσουν να διατηρήσουν την θερινή τους ώρα θα πρέπει να πραγματοποιήσουν την τελική τους αλλαγή την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου του 2021.

Αυτές οι οποίες προτιμούν να διατηρήσουν την χειμερινή τους ώρα μπορούν να προσαρμόσουν οριστικά τα ρολόγια τους την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου του 2021, σύμφωνα με το σχέδιο νόμου που εγκρίθηκε από τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με 410 ψήφους υπέρ, έναντι 192 κατά και 51 αποχών.

Η ολομέλεια υποστήριξε την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον τερματισμό της εποχιακής αλλαγής ώρας, αλλά ψήφισε την αναβολή της ημερομηνίας ισχύος του τερματισμού από το 2019 στο 2021.

Τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επιθυμούν επίσης οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συντονίσουν τις αποφάσεις τους έτσι ώστε να εξασφαλίσουν ότι η μόνιμη υιοθέτηση της θερινής ώρας από κάποιες χώρες και της χειμερινής από άλλες δεν θα διαταράξει την εσωτερική αγορά.

Εάν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαπιστώσει ότι οι προβλεπόμενες αλλαγές στο ζήτημα της ώρας θα μπορούσαν να παρεμποδίσουν σημαντικά και μόνιμα την εύρυθμη λειτουργία της ενιαίας αγοράς, μπορεί να υποβάλει πρόταση αναβολής της ημερομηνίας εφαρμογής της οδηγίας κατά 12 μήνες κατ' ανώτατο όριο, αναφέρει το εγκριθέν κείμενο.

Το κείμενο που υιοθετήθηκε αποτελεί τη θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβούλιου για τις διαπραγματεύσεις με τους υπουργούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την τελική διατύπωση των κανόνων».

Πηγή

Τα ίχνη μιας ακόμη, άγνωστης έως τώρα, μαζικής εξαφάνισης των ειδών, η οποία συνέβη στη Γη πριν 233 εκατομμύρια χρόνια, ανακάλυψε μια διεθνής επιστημονική ομάδα. Το συμβάν (με την επιστημονική ονομασία Carnian Pluvial Episode ή CPE) κατά την Ύστερη Τριασική περίοδο, μεταξύ άλλων, διευκόλυνε την κυριαρχία των δεινοσαύρων στον πλανήτη μας.

Το επεισόδιο Carnian, στην ύστερη Τριαδική Περίοδο σηματοδοτεί μια εποχή βαθιών αλλαγών στη ζωή, στον ωκεανό και στην ξηρά. Κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου, σημειώθηκε μια σημαντική αλλαγή του κλίματος, Το συμβάν  CPE συνέβη πριν από περίπου 234 έως 232 εκατομμύρια χρόνια. Το πιο χαρακτηριστικό χαρακτηριστικό του ήταν μια αξιοσημείωτη ενίσχυση του υδρολογικού κύκλου που χαρακτηρίστηκε από τέσσερα επεισόδια αυξημένης βροχόπτωσης, όπως υποδεικνύεται από διαφορετικά ιζηματογενή και παλαιοντολογικά δεδομένα). Επαναλαμβανόμενες διαταραχές του κύκλου C, που αποδεικνύονται από τα ισότοπα του  C, συνέπεσαν με τις παγκόσμιες περιβαλλοντικές αλλαγές και την υπερθέρμανση του κλίματος, υποδηλώνοντας μια σχέση αιτίας-αποτελέσματος.

Οι 17 ερευνητές, με επικεφαλής τον παλαιοντολόγο Μάικ Μπέντον της Σχολής Γεωεπιστημών του βρετανικού Πανεπιστημίου του Μπρίστολ, οι οποίοι αξιολόγησαν μια σειρά από γεωλογικά και παλαιοντολογικά δεδομένα, θεωρούν ως πιθανότερη αιτία για την καταστροφή τις μαζικές εκρήξεις ηφαιστείων στον δυτικό Καναδά και στην Αλάσκα, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα τεράστιοι όγκοι ηφαιστειακού βασάλτη να ξεχυθούν και να καλύψουν μεγάλες εκτάσεις. Παράλληλα, η ατμόσφαιρα κατακλύσθηκε από εξίσου τεράστιες ποσότητες «αερίων του θερμοκηπίου», με συνέπεια να ανέβει απότομα η θερμοκρασία.

Η κλιματική αλλαγή που ακολούθησε, προκάλεσε μεγάλη απώλεια της βιοποικιλότητας τόσο στην ξηρά όσο και στη θάλασσα (απώλεια του ενός τρίτου των ειδών), ενώ μετά την εξαφάνιση των παλαιών ειδών, νέα είδη αναδύθηκαν, δημιουργώντας διαφορετικά οικοσυστήματα, π.χ. ευνοώντας ιδιαίτερα την επέκταση των κωνοφόρων δένδρων.

Οι δεινόσαυροι είχαν ήδη εμφανιστεί περίπου 20 εκατομμύρια χρόνια πριν από αυτή τη μαζική καταστροφή ειδών, αλλά έως τότε είχαν παραμείνει σχετικά σπάνιοι και μάλλον ασήμαντοι. Όμως στη συνέχεια, για ασαφείς λόγους, βρήκαν ευκαιρία να εγκαθιδρύσουν την κυριαρχική παρουσία τους. Το ίδιο έκαναν και άλλα νέα είδη, όπως οι χελώνες, οι κροκόδειλοι, οι σαύρες, νέα ερπετά και τα πρώτα θηλαστικά. Επίσης μετά τη νέα μαζική εξαφάνιση, εμφανίστηκαν οι πρώτοι σύγχρονοι κοραλλιογενείς ύφαλοι.

Έως τώρα οι παλαιοντολόγοι είχαν εντοπίσει πέντε μεγάλες μαζικές εξαφανίσεις ειδών κατά τα προηγούμενα 500 εκατομμύρια χρόνια, κάθε μία από τις οποίες είχε θεμελιώδεις επιπτώσεις για την εξέλιξη της ζωής στη Γη. Κάτι ανάλογο φαίνεται πως συνέβη και με την έκτη.

Πηγή

Ο φυσικός Dmitri Krioukov του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας, πραγματοποίησε προσομοιώσεις που δείχνουν ότι οι δομές του σύμπαντος είναι πολύ πιθανό να αναπτύσσεται με τρόπο ανάλογο με εκείνον του εγκεφάλου. Οι προσομοιώσεις δείχνουν ότι η ανάπτυξη του σύμπαντος έχει επίσης κοινά χαρακτηριστικά με την ανάπτυξη του Internet αλλά και των κοινωνικών δικτύων.

Απλή χαρτογράφηση μεταξύ  δύο επιφανειών που αντιπροσωπεύουν τις γεωμετρίες του σύμπαντος και σύνθετων δικτύων, αποδεικνύει ότι η δυναμική της ανάπτυξης μεγάλων δομών και οι δομές τους είναι παρόμοιες.

Παγκόσμιος νόμος

Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι ορισμένοι βασικοί φυσικοί νόμοι ελέγχουν την ανάπτυξη μικρότερων αλλά και μεγαλύτερων συστημάτων τα οποία ξεκινούν από την ηλεκτρική δραστηριότητα στον ανθρώπινο εγκέφαλο,  επεκτείνονται στη λειτουργία και ανάπτυξη του Internet και των κοινωνικών δικτύων και φτάνουν μέχρι την επέκταση των γαλαξιών.

«Οι δυναμικές των μηχανισμών φυσικής ανάπτυξης είναι ίδιες για διαφορετικά δίκτυα είτε είναι ψηφιακά όπως το Internet και τα κοινωνικά δίκτυα είτε είναι δίκτυα που αφορούν τον εγκέφαλο» αναφέρει ο φυσικός Dmitri Krioukov  επικεφαλής της έρευνας. «Όπως φαίνεται, υπάρχει ένας και μόνο θεμελιώδης νόμος της φύσης που κυβερνά όλα αυτά τα δίκτυα» σχολιάζει ένας άλλος φυσικός του Πανεπιστημίου του Χιούστον που δεν μετείχε στην έρευνα.

Η μελέτη

Οι ερευνητές σχεδίασαν μια προσομοίωση στην οποία το νεαρό Σύμπαν διασπάστηκε στις μικρότερες δυνατές μονάδες, τα κβάντα. Στη Φυσική, ο όρος κβάντο ή κβάντουμ αναφέρεται σε μια αδιάστατη μονάδα ποσότητας, ένα “ποσό από κάτι”. Για παράδειγμα ένα κβάντο φωτός είναι μία μονάδα φωτός, ένα φωτόνιο. Στην προσομοίωση τα κβάντα συνδέονταν σε ένα γιγάντιο κοσμικό δίκτυο και καθώς η προσομοίωση εξελισσόταν αυξανόταν συνεχώς ο συμπαντικός χωροχρόνος με αποτέλεσμα να αυξάνονται και οι διασυνδέσεις ανάμεσα στην ύλη και τους γαλαξίες και να αποκαλύπτεται σε βάθος χρόνου η ανάπτυξη του Σύμπαντος.

Όταν οι ερευνητές συνέκριναν την ανάπτυξη του Σύμπαντος με εκείνη των κυκλωμάτων του εγκεφάλου αλλά και εκείνη των κοινωνικών δικτύων διαπίστωσαν ότι όλα επεκτείνονται με παρόμοιους τρόπους.

«Είναι πιθανό ότι κάποιοι ακόμη άγνωστοι σε εμάς νόμοι της φύσης καθορίζουν τον τρόπο που τα δίκτυα αναπτύσσονται και μεταβάλλονται, από τα μικρότερα κύτταρα του εγκεφάλου μέχρι και τους μεγάλους γαλαξίες» αναφέρει ο Dmitri Krioukov .

Η έρευνα δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature Scientific Reports».

Πηγή: ΑΠΕ

Πώς διαμέσου των μαθηματικών κόβουμε ένα καρπούζι σε φέτες ίσων όγκων!

Το σχήμα ενός καρπουζιού είναι ελλειψοειδές, η πιο ακριβέστερα, ένα σφαιροειδές με δυο ίσους ημιάξονες. Ο συνολικός όγκος ενός σφαιροειδούς καρπουζιού είναι  V_tot = 4πb²α/3, όπου α το μήκος του κύριου ημιάξονα (α>b). Το να κόψει κανείς ένα καρπούζι σε 2 ή 4 μέρη είναι πολύ εύκολο λόγω συμμετρίας.

Ένα καρπούζι σχήματος (σφαιροειδούς) ελλειψοειδούς

Πώς συνεχίζουμε όταν θέλουμε περισσότερα κομμάτια; Σίγουρα δεν είναι εύκολο να κόψουμε ίσες φέτες όπως βλέπουμε στο σχήμα 2(α).

Μια εύλογη εναλλακτική είναι αυτή που φαίνεται στο σχήμα 2(b). Αλλά αν τα κομμάτια έχουν το ίδιο πλάτος, τότε δεν θα έχουν τον ίδιο όγκο. Αν θέλουμε να έχουν τον ίδιο όγκο, τα εν λόγω πλάτη πρέπει να είναι διαφορετικά.  Κι αυτό είναι το μαθηματικό πρόβλημα που θέτουν οι Timoteo Carletti, Duccio Fanelli και Alessio Guarino:
Θέλουμε να κόψουμε n φέτες με ίσους όγκους (V₁=V₂=V₃=V₄=…) , όπως βλέπουμε στο σχήμα 2(c). Να προσδιοριστούν οι συντελεστές λ_i  όπου λ₁∙α+λ₂∙α+λ₃∙α+λ₄∙α+…=α.

Οι  Carletti et al, υποστηρίζουν ότι μια καλή προσέγγιση είναι «ο κανόνας 2/3», σύμφωνα με τον οποία οι συντελεστές λ_i προσεγγίζονται από την σχέση:

α∙λ_προσ.=α∙2/3∙i/n, όπου n o αριθμός των κομματιών και i=1,2, 3, …, (n-1)

Έτσι, αν θέλουμε δυο ίσα κομμάτια τότε α∙λ_πρ=α∙2/3∙1/2=α/3. Tότε προκύπτουν δυο σχεδόν ίσοι όγκοι με ακρίβεια, περίπου 4%.

Αν θέλουμε τρία ίσα κομμάτια τότε για το πλάτος της πρώτης φέτας πρέπει α∙λ⁽¹⁾_πρ=α∙2/3∙1/3=2α/9, όπου η διαφορά από το ακριβές ένα τρίτο του κομματιού είναι μόνο 1,6%. Για το πλάτος του δεύτερου ισχύει  α∙λ⁽²⁾_πρ=α∙2/3∙2/3=4α/9, αλλά οι όγκοι των δύο κομματιών που προκύπτουν διαφέρουν μεταξύ τους κατά 14%.

Συνεχίζοντας την ίδια προσέγγιση για μεγαλύτερο κομματιών μπορεί το σφάλμα να αυξάνεται, αλλά συνήθως δεν γίνεται αντιληπτό από τους καρπουζοφάγους.

Αν ενδιαφέρεστε για όλες τις λεπτομέρειες σχετικά με το τίμιο μοίρασμα ενός καρπουζιού μπορείτε να τις βρείτε ΕΔΩ: «How to fairly share a watermelon».

Πηγή

Τα νησιά κι οι παραλίες της Ελλάδας, όπως απεικονίστηκαν φιλτραρισμένα μέσα από τη ματιά διάσημων Ελλήνων και ξένων ζωγράφων

Τοπίο της Βόρειας Ελλάδας (ενδεχομένως Χαλκιδική) – Κωνσταντίνος Μαλέας – 1914

Σαπφώ κι ο Αλκαίος στη Λέσβο –
Lawrence Alma-Tadema- 1881

Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης, «Δυο παιδιά στην παραλία»,1919, Εθνική Πινακοθήκη

Μιχάλης Οικονόμου, «Υδρα»,1930, Εθνική Πινακοθήκη

Ύδρα – Κωνσταντίνος Παρθένης

Ρίχνοντας τα δίχτυα – Κωνσταντίνος Βολανάκης

κορίτσια μαζεύουν βότσαλα – Frederic Leighton

Τοπίο από την Πάρο – Ion Tuculescu – 1939

Πάτμος – Ivan Aivazovsky 1854

Πόρος – Marc Chagall 1980

.

Η θαλασσογραφία – Νικόλαος Λύτρας

Το Ελληνικό Καλοκαίρι του Σπύρου Βασιλείου

Νύχτα στη Ρόδο – Ivan Aivazovsky 1850

Στο νησί της Κρήτης – Ivan Aivazovsky 1867

Ελληνας Ψαράς – John Craxton – 1946

Ελληνικό Τοπίο – André Bauchant – 1941

Η Αριάδνη κοιμάται στο νησί της Νάξου – John Vanderlyn – 1809-1814

Το νησί των Κυθήρων -Αντουάν Βαττώ – 1709

Νικόλαος Λύτρας, Ψάθινο καπέλο, περ. 1923-26

Μύλος και σπίτι στην ακροθαλασσιά (Ύδρα;)- Μιχάλης Οικονόμου

Σαμοθράκη -Roger Eliot Fry – 1912

Χορός των Νυμφών, Κέρκυρα – Wilfred Gabriel De Glehn – 1910

Κ. Μαλέας, Καμμένη Σαντορίνης (π. 1918).

Mykonos IV – Bernard Buffet – 1992

Αντικλείδι , https://antikleidi.com