Ελλάδα (11 άρθρα)

Τα νησιά κι οι παραλίες της Ελλάδας, στον καμβά διάσημων ζωγράφων

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

Τα νησιά κι οι παραλίες της Ελλάδας, όπως απεικονίστηκαν φιλτραρισμένα μέσα από τη ματιά διάσημων Ελλήνων και ξένων ζωγράφων

Τοπίο της Βόρειας Ελλάδας (ενδεχομένως Χαλκιδική) Κωνσταντίνος Μαλέας - 1914

Τοπίο της Βόρειας Ελλάδας (ενδεχομένως Χαλκιδική) – Κωνσταντίνος Μαλέας – 1914

Σαπφώ κι ο Αλκαίος στη Λέσβο - Lawrence Alma-Tadema- 1881

Σαπφώ κι ο Αλκαίος στη Λέσβο –
Lawrence Alma-Tadema- 1881

Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης, «Δυο παιδιά στην παραλία»,1919, Εθνική Πινακοθήκη

Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης, «Δυο παιδιά στην παραλία»,1919, Εθνική Πινακοθήκη

Μιχάλης Οικονόμου, «Υδρα»,1930, Εθνική Πινακοθήκη

Μιχάλης Οικονόμου, «Υδρα»,1930, Εθνική Πινακοθήκη

Ύδρα - Κωνσταντίνος Παρθένης

Ύδρα – Κωνσταντίνος Παρθένης

Ρίχνοντας τα δίχτυα - Κωνσταντίνος Βολανάκης

Ρίχνοντας τα δίχτυα – Κωνσταντίνος Βολανάκης

κορίτσια μαζεύουν βότσαλα - Frederic Leighton

κορίτσια μαζεύουν βότσαλα – Frederic Leighton

Τοπίο από την Πάρο

Τοπίο από την Πάρο – Ion Tuculescu – 1939

 

Πάτμος - Ivan Aivazovsky 1854

Πάτμος – Ivan Aivazovsky 1854

Πόρος - Marc Chagall 1980

Πόρος – Marc Chagall 1980

.

Η θαλασσογραφία - Νικόλαος Λύτρας

Η θαλασσογραφία – Νικόλαος Λύτρας

Το Ελληνικό Καλοκαίρι του Σπύρου Βασιλείου

Το Ελληνικό Καλοκαίρι του Σπύρου Βασιλείου

Νύχτα στη Ρόδο - Ivan Aivazovsky 1850

Νύχτα στη Ρόδο – Ivan Aivazovsky 1850

Στο νησί της Κρήτης - Ivan Aivazovsky 1867

Στο νησί της Κρήτης – Ivan Aivazovsky 1867

Ελληνική Ψαράς - John Craxton - 1946

Ελληνας Ψαράς – John Craxton – 1946

Ελληνική Τοπίο - André Bauchant - 1941

Ελληνικό Τοπίο – André Bauchant – 1941

Η Αριάδνη κοιμάται στο νησί της Νάξου - John Vanderlyn - 1809-1814

Η Αριάδνη κοιμάται στο νησί της Νάξου – John Vanderlyn – 1809-1814

Το νησί των Κυθήρων Αντουάν Βαττώ - 1709

Το νησί των Κυθήρων -Αντουάν Βαττώ – 1709

Νικόλαος Λύτρας, Ψάθινο καπέλο, περ. 1923-26

Νικόλαος Λύτρας, Ψάθινο καπέλο, περ. 1923-26

Μύλος και σπίτι στην ακροθαλασσιά - Μιχάλης Οικονόμου

Μύλος και σπίτι στην ακροθαλασσιά (Ύδρα;)- Μιχάλης Οικονόμου

Σαμοθράκη - Roger Eliot Fry - 1912

Σαμοθράκη -Roger Eliot Fry – 1912

Χορός των Νυμφών, Κέρκυρα Wilfred Gabriel De Glehn - 1910

Χορός των Νυμφών, Κέρκυρα – Wilfred Gabriel De Glehn – 1910

Κ. Μαλέας, Καμμένη Σαντορίνης (π. 1918).

Κ. Μαλέας, Καμμένη Σαντορίνης (π. 1918).

Mykonos IV Bernard Buffet - 1992

Mykonos IV – Bernard Buffet – 1992

Αντικλείδι , https://antikleidi.com

Κατηγορίες:
Και κάτι άλλο...

Κώστας Αξελός – Οι Νεοέλληνες συλλογίζονται μεν, αλλά δεν σκέπτονται

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

Αποσπάσματα από κείμενα του Κώστα Αξελού ακτινογραφούν τις ελληνικές παθογένειες

Η νεωτερική Ελλάδα είναι κάτι παραπάνω από ένα μουσείο και κάτι παραπάνω από μια χώρα απλώς γραφική. Είναι, όμως, και κάτι λιγότερο από μια όντως νεωτερική πραγματικότητα […]

Είναι, λοιπόν, νεωτερική η Ελλάδα; Η αυτοσυνείδηση των Νεοελλήνων επιτελεί ένα πρώτο βήμα δεδομένου ότι ονομάζει τον εαυτό της, αλλά η προσπάθειά της σταματάει εκεί. Η αυτοσυνείδηση αυτή συγκροτείται βέβαια από διαταραγμένες αναπαραστάσεις σχετικά με το πεπρωμένο της αλλά, παραμένοντας μες στη διαταραχή αυτή, απιστεί απέναντι στη διάνοια της ίδιας της γλώσσας της, η οποία ονομάζει λόγον την ομιλία και τη σκέψη – αυτό που μεταμορφώθηκε σε ratio.

Η διάνοια της Ελλάδας συνίσταται στην εναρμόνιση της σκιάς και του φωτός. Αλλά ο διάλογος των Νεοελλήνων με την αυτο-συνείδηση είναι δύσκολο να επιχειρηθεί· […]

Μπορεί η σύγχρονη Ελλάδα να «τρέφεται» με τη δυτική σκέψη, αλλά προσπαθεί απεγνωσμένα να χωνέψει τις ξένες επιστημονικές επιτεύξεις. Στην πραγματικότητα, η δίδυμη αδελφή της επιστήμης, η τεχνική, λείπει παντελώς.

Οι Νεοέλληνες δεν κατασκευάζουν τον κόσμο, ούτε καν την ίδια τη χώρα τους. Δεν ξέρουν να «φτιάχνουν». Οι άνθρωποι της χώρας αυτής κοπιάζουν αλλά δεν παράγουν έργο. Μεγάλα έργα της σκέψης ή της επιστήμης, της τεχνικής ή της τέχνης δεν βλέπουν το φως της ημέρας. Ο όρος δυνατότητα, χάνοντας την πρωταρχική του σημασία (αυτού που καθιστά δυνατή την επίκαιρη πραγμάτωσή του), κατέληξε να σημαίνει τον ευσεβή πόθο.

Η ελληνοκεντρική αυταπάτη

Βρισκόμαστε μπροστά σ’ ένα παιχνίδι εισαγωγής και εξαγωγής απ’ το οποίο λείπει μια στέρεη αυτόχθων βάση. Η πολιτική δεν είναι, λοιπόν, μια ισχυρή τεχνική σκέψη που δίνει συγκεκριμένη μορφή στη μοίρα ενός συνόλου μέσω μιας ευφυούς στρατηγικής, αλλά περιπέτεια. Κι ανάμεσα στις περιπέτειες υπάρχουν μεγάλες και μικρές. Οι Ελληνες – ή οι μη Ελληνες – που σκέπτονται το παιχνίδι της ελληνικής πολιτικής εφαρμόζουν νοητικά και ρηματικά τους δυτικούς κανόνες του πολιτικού παιχνιδιού. Επιχειρούν να συλλάβουν μια πραγματικότητα ακολουθώντας ένα ακατάλληλο σχήμα. Σχήμα και πραγματικότητα δεν υπακούουν πάντοτε στον ίδιο ρυθμό. Σ’ αυτή την ακαταλληλότητα έρχονται να προστεθούν οι πολυάριθμες αυταπάτες της αυτοσυνείδησης του έθνους.

 

Η μείζων αυταπάτη της νεοελληνικής αυτοσυνείδησης είναι εκείνο το οποίο η ίδια (με ελάχιστη μετριοφροσύνη) ονομάζει ελληνοκεντρισμό. Οι δύο λέξεις που συνθέτουν τον όρο είναι ελληνικές. Τι σημαίνει, όμως, ο όρος αυτός; Ελληνοκεντρική είναι η σύλληψη που θέλει την Ελλάδα να αποτελεί ένα κέντρο.

Κέντρο τίνος πράγµατος; Κανείς δεν απαντά ξεκάθαρα στο ερώτηµα, ωστόσο η αναπαράσταση του κέντρου αυτού συνεπάγεται τον κόσµο σαν να είναι η περιφέρειά του. Βεβαίως, η ελληνοκεντρική αντίληψη καθόλου δεν αποσαφηνίζει το άρρητο περιεχόµενο του ονόµατος που δίνει στον εαυτό της, επειδή, όπως ήδη έχουµε πει, δεν σκέπτεται το πεπρωµένο της έτσι ώστε να το εκφράσει µέσω της γλώσσας. Κατασκευάζει για τον εαυτό της διαταραγµένες και διαταράσσουσες αναπαραστάσεις και προφέρει ένα χείµαρρο από λόγια ή σωπαίνει.

Εντούτοις, ο ελληνοκεντρισµός είναι η µοναδική «ιδέα» την οποία µπόρεσε να προβάλει η Ελλάδα [..]

Ο ελληνοκεντρισµός δεν πραγµατώθηκε ούτε πολιτικά ούτε πολιτισµικά ούτε αισθητικά […]

Ισχυρή ή όχι, η νεοελληνική πραγµατικότητα συνιστά παρ’ όλα αυτά µια πραγµατικότητα. Κι αν ακόµη η πραγµατικότητα αυτή είναι στρωµένη µε στάχτες, υπάρχουν ακόµη εστίες φωτιάς. Και άνθρωποι που µάχονται ηρωικά υπέρ των εστιών αυτών. Βεβαίως η Ελλάδα δεν παρέχει το πρότυπο ενός νεωτερικού έθνους, εντούτοις ζει στο κέντρο του νεωτερικού κόσµου.

Μήπως κάνει µόνον ωσάν να ήταν νεωτερική; Ή µήπως ζει µιαν ύπαρξη παρόµοια µ’ εκείνη των φελάχων ή των «πρωτόγονων», οι οποίοι επίσης ζουν συγχρόνως και στο περιθώριο και στο κέντρο του υπερπολιτισµένου κόσµου; Αυτό θα µπορούσαν ή θα έκαναν λάθος να το διαβεβαιώσουν όσοι της επιτίθενται, αλλά διαβεβαιώνοντάς το θα έλεγαν την αλήθεια;

Πώς θα γίνει η Ελλάδα αληθινά νεωτερική

Στον αντίποδα της «ελληνοκεντρικής» τάσης, µια άλλη τάση εκδηλώθηκε. Συνιστώντας κι αυτή µιαν αυταπάτη της εθνικής αυτοσυνείδησης, χαρακτηρίζεται από τον ριζικό «δυτικισµό» της […]

Οι «άλλοι» (στους οποίους τόσο συχνά οι Ελληνες αποδίδουν τη σχετλιαστική ονοµασία «Φράγκοι»), δηλαδή οι Δυτικοί, είναι Ευρωπαίοι και νεωτερικοί, επειδή το είναι τους το ίδιο συνεπάγεται το γίγνεσθαί τους. Μετά το τέλος του αρχαίου κόσµου και το τέλος του µεσαιωνικού κόσµου, ρίχτηκαν στην ιστορική αρένα, εµψυχωµένοι από τον καινούριο νεωτερικό τους ζήλο· δεν µιµούνταν κανέναν, προσφέρονταν ως παράδειγµα. Το ζήτηµα δεν είναι καθόλου να γνωρίζουµε αν, επειδή οι χώρες αυτές είναι «προωθηµένες» και οι άλλες µένουν «καθυστερηµένες», πρέπει οι δεύτερες να προσπαθήσουν να φθάσουν τις πρώτες.

Ο καλπασµός των ιστορικών εποχών κατά κανέναν τρόπο δεν συγκρίνεται µε ιπποδροµία. Οι χώρες που δεν δηµιούργησαν τον νεωτερικό κόσµο οφείλουν να πραγµατοποιήσουν ξανά, και για δικό τους λογαριασµό, τούτες τις κατακτήσεις αν δεν θέλουν να ζουν διαρκώς σαν φτωχοί συγγενείς τους οποίους από καιρό σε καιρό (ή έστω συχνά) έρχονται να επισκεφθούν οι πλούσιοι συγγενείς τους για να γευθούν τη χάρη της γραφικής τους ζωής. Οι σπόροι που µεταφέρθηκαν πρέπει να φυτρώσουν σε γόνιµο έδαφος και µάλιστα να ριζώσουν. Για να γίνει η Ελλάδα αληθινά νεωτερική θα πρέπει να υπάρξει ένα κίνηµα προερχόµενο από τη δική της ουσία, το οποίο να τη σπρώξει όχι προς τον «µοντερνισµό» αλλά προς τη νεωτερικότητα. Είναι έτοιµο το κίνηµα αυτό προκειµένου να ολοκληρωθεί;

Αν η ελληνοκεντρική αυταπάτη αναγνωριζόταν κι αν η δυτικόστροφη τοποθέτηση απέβαλλε τη µιµητική της τάση, θα µπορούσε µήπως να γίνει αυθεντικά νεωτερική αυτή η χώρα των ερειπίων πάνω στα οποία τόσο δύσκολα ξεφυτρώνουν τα εργοστάσια; Για να συµβεί κάτι τέτοιο, θα χρειαζόταν πρώτα να ξεπεράσει η χώρα µιαν άλλη από τις τάσεις της: εκείνη τη µισο-εθνική, µισο-ψυχολογική τάση της που την εξωθεί ν’ αναπτύσσει διαλεκτικές ψευδο-συνθέσεις.

Μία κοινή άποψη, πολύ κοινή – και πολύ διαδεδοµένη – θέλει την Ελλάδα να είναι ένα περίεργο σύνολο αντιφατικών ιδιαιτεροτήτων […]

Μπορεί µήπως αυτός ο ναρκισσισµός της νωθρής ιδιαιτερότητας να πραγµατώσει (να πραγµατώσει κι όχι να ονειρευθεί την πραγµάτωσή του) οτιδήποτε αξιόλογο, ακόµη και εντός των δικών του ορίων; Μπορεί να σπρώξει ως την άκρη την ίδια τη λογική του; Οπωσδήποτε όχι, επειδή δεν διαθέτει λογική, ούτε τυπική ούτε διαλεκτική. Δεν τον κινητοποιούν παρά ψυχολογικές αναπαραστάσεις που εξαντλούνται στη «γεύση» της καθηµερινής ζωής και δονούν κυρίως τις αισθήσεις των φιλήδονων. Ολα τούτα δεν µπορούν να εγερθούν σε βλέψεις αντάξιες ενός συνόλου το οποίο εντάσσεται απαραιτήτως στην ολότητα όλων όσα είναι. Το τοπικό εξαντλείται γρήγορα, όταν δεν είναι ο – έστω και περιορισµένος – τόπος όπου τοποθετείται µια οικουµενικότητα.

Μια ατµόσφαιρα γεµάτη µεν απελπισία αλλά φτωχή σε ένταση

Η σκέψη είναι ένα άνοιγµα, κι ένα παράθυρό της είναι η λογική σκέψη. Οι αρχαίοι Ελληνες κατεύθυναν την πρωταρχική (και αναγκαστικά ποιητική) σκέψη προς την ολότητα όλων όσα είναι, οι Βυζαντινοί την εναρµόνισαν µε το χριστιανισµό και οι Νεοέλληνες την αγνοούν. Διαθέτουν οπωσδήποτε ζωηρή (πολύ ζωηρή) ευφυΐα. Εχοντας ακόρεστη περιέργεια λατρεύουν την πληροφόρηση και καταβροχθίζουν κάθε νεωτερισµό, ενώ κι ένας αρκετά αξιόλογος αριθµός οιονεί ιδιοφυών εκδηλώνεται στη δηµοκρατία του δρόµου. Ωστόσο, λείπει ο λόγος.

Οι Νεοέλληνες, καθώς αφοµοιώνουν λίγο πολύ την ευρωπαϊκή σκέψη, συλλογίζονται µεν, αλλά δεν σκέπτονται. Η απουσία σκέψης συνιστά απουσία διαµόρφωσης και µορφής, κι έτσι ούτε το ψυχολογικό ούτε το κοινωνικό µπορούν να ξεπεραστούν. Οι σύγχρονοι Ελληνες µοιάζουν ανίκανοι να κατευθύνουν το δικό τους πεπερασµένο προς το άπειρο. Κι ούτε κατορθώνουν να µεταµορφώσουν τη θλίψη των τραγουδιών τους σε λόγια της αγωνίας. Η γλυκύτητα της ζωής, οι χαρές της γιορτής δεν ορθώνονται σε µορφές της Χαράς, επειδή λείπει ο στοχασµός. Ακόµη και µια παράξενη χαρά της ζωής µπερδεύεται κατά περίεργο τρόπο µε µιαν ορισµένη µελαγχολία, κι όλα αυτά φτιάχνουν µιαν ατµόσφαιρα γεµάτη µεν απελπισία αλλά φτωχή σε ένταση, χωρίς εµβέλεια οικουµενική.

Γιατί η σκέψη δεν εκδηλώνεται στη σύγχρονη Ελλάδα; Είναι δύσκολη η απάντηση σε κάθε ερώτηση που αρχίζει µε ένα απότοµο «γιατί;».

Τούτη τη στιγµή προσπαθούµε να σκεφθούµε αυτή την απουσία σκέψης […]

Οι Νεοέλληνες, αντιθέτως, συλλογίζονται και δεν σκέπτονται, µιλούν πολύ και δεν έχουν συντεταγµένη γλώσσα, ρωτούν και απαντούν, αλλά χωρίς καµιά συνέχεια· βαδίζουν πάνω σ’ ένα δρόµο αλλά δεν πορεύονται. Θα ακολουθήσουν ποτέ τη σχολή της σκέψης και, ξεπερνώντας τη σκέψη της σχολής, θα αποκτήσουν επίσης και µνήµη;

Τα ερωτήµατα που εγείραµε αφορούν εξίσου τόσο τη «δεξιά» όσο και την «αριστερά» που µάχονται η µία την άλλη, αλλά και το «κέντρο» επίσης, όπως εξυπακούεται. Επειδή τα κόµµατα, έστω κι όταν στοχεύουν στο όλον, δεν είναι παρά µόνο «κοµµάτια». Ας πάψουµε να συντηρούµε τη σύγχυση των όρων, όταν το ζήτηµα είναι να θέσουµε τον δάκτυλον εις τον τύπον των ήλων.

Η µοίρα της σύγχρονης Ελλάδας είναι µία µοίρα: θετική ή αρνητική, µπορεί ν’ αντιµετωπισθεί είτε ως µοίρα προνοιακή είτε ως η µοίρα ενός καθυστερηµένου λαού τον οποίο εκµεταλλεύονται οι ιµπεριαλιστικές δυνάµεις.

Η Ελλάδα είναι ελληνική: είτε συνθέτει εθνική ενότητα, µια ράτσα, είτε το µελλοντικό µέλος µιας µελλοντικής Συνοµοσπονδίας. Η µοίρα της είναι νεωτερική: είτε βρίσκεται κάτω απ’ το σηµάδι της αναζήτησης του θεµελίου είτε κάτω απ’ το σηµάδι της πάλης των τάξεων ή των κρατών. Η σύγχρονη Ελλάδα, όπως κι αν αντιµετωπίζεται, εθνικά ή κοινωνικά, φυλετικά ή πολιτισµικά, δεν µπορεί να είναι δίχως µοίρα στους κόλπους του σύγχρονου κόσµου. Παραµένει εντούτοις πρόβληµα: από το α ως το ω.

Το ερώτηµα το οποίο µας θέτει είναι καίριο: ο κατακερµατισµός εποµένως των απαντήσεων θα σήµαινε ότι δεν εισακούεται η ερώτηση. Οι επιµέρους λύσεις που επιβάλλονται είναι, φυσικά, πολυάριθµες και αφορούν την οικονοµία και την πολιτική, το δίκαιο και την παιδεία, τη συνείδηση και την τεχνική. Ολες αυτές οι επιµέρους λύσεις έχουν θεµελιωδώς ανάγκη θεµελίου. Το είναι της Ελλάδας συµπίπτει µε το θεµέλιο αυτό.

Η Ελλάδα οφείλει επίσης ν’ αναπτύξει τις έρευνες που αφορούν τα ιδιαίτερά της προβλήµατα: ν’ αποκτήσει συνείδηση της παράδοσης και της ιστορίας της, της καταγωγής και της δοµής της, της λογοτεχνίας και των προσωπικοτήτων της· οφείλει ν’ αποκτήσει µια γνώση και ν’ αναπτύξει τις επιστήµες. Αφήνοντας κατά µέρος την αυταρέσκειά της, θα περάσει µήπως στο στάδιο της προσπάθειας και της συνέπειας; Θα εκτιναχθεί – σαν µεταλλικό ελατήριο πιεσµένο από καιρό – προς την κατάκτηση της δικής της κίνησης; Θα γνωρίσει τη χαρά της αποτελεσµατικής έντασης και την αληθινή θλίψη της κακιάς ώρας; Στους κόλπους του νεωτερικού Κόσµου που κυριαρχείται από τις µεγάλες δυνάµεις, µε ποιον τρόπο θα εδραιώσει η Ελλάδα την αρµονία ανάµεσα στη δύναµη και την αδυναµία της; Και για να ιδιοποιηθεί το είναι της, µήπως πουλήσει την ψυχή της στον διάβολο; Θα µπορέσει να εξασφαλίσει τη θέση της στον κόσµο χωρίς να εγκαταλείψει τη φύση της και θα ξέρει µε ποιον τρόπο να διατηρήσει την ισορροπία ανάµεσα στην φύσιν και την τέχνην;

***

Κώστας Αξελός Η μοίρα της σύγχρονης Ελλάδας, μτφ. Κατερίνα Δασκαλάκη, Αθήνα, 2010, εκδόσεις Νεφέλη. 

Πηγή: antikleidi.com

Κατηγορίες:
Και κάτι άλλο...

Η Ιστορία των διακοπών: Πώς ξεκίνησαν όλα;

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

Οι πρώτοι καλοκαιρινοί παραθεριστές της Ιστορίας, τα μπαιν-μιξτ της Αττικής, τα rooms to let και ο παραθεριστικός τουρισμός, όπως εξελίχθηκε ανά τους αιώνες.

Ποιοι ήταν οι πρώτοι άνθρωποι στην Ιστορία που καθιέρωσαν τις καλοκαιρινές διακοπές; Πότε προσφέρθηκε το πρώτο τουριστικό πακέτο και γιατί στην Ελλάδα θεωρούνται τόσο «ιερά» τα μπάνια του λαού; Επιχειρούμε μια βουτιά στην ιστορία των καλοκαιρινών διακοπών και των ταξιδιών αναψυχής, μιας ανάγκης τόσο παλιάς όσο και η ανθρωπότητα.

Οι εκδρομές των αρχαίων

Πολλούς αιώνες πριν ακουστεί για πρώτη φορά η λέξη «τουρίστας» στην ανθρωπότητα, οι αρχαίοι πολιτισμοί είχαν αγκαλιάσει την αξία του ταξιδιού, από την στιγμή που ανακαλύφθηκε ο τροχός και το χρήμα. Από τα εμπορικά ταξίδια της Μεσοποταμίας ξεκινά μια παράδοση χιλιετηρίδων, που φυσικά δεν άφησε ασυγκίνητα τα ιδιαζόντως ανήσυχα πνεύματα των αρχαίων Ελλήνων.

Μπορεί να μην είχαν «θεσμοθετηθεί» οι καλοκαιρινές διακοπές, αλλά οι αρχαίοι ημών έβρισκαν πάντα αφορμές να εκδράμουν προς υπαίθρια θέατρα, θρησκευτικές τελετές, μαντεία και ιερατεία, φημισμένα ιατρικά κέντρα όπως το ασκληπιείο της Κω, θερινούς αγώνες και τελετές, με αποκορύφωμα φυσικά τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Από τότε ωστόσο τίθεται και ο ταξικός χαρακτήρας των ταξιδιών, αφού μόνο τα μέλη των υψηλότερων κοινωνικών τάξεων είχαν την δυνατότητα να ταξιδέψουν.

istoria-diakopwn_675-4_345629_DCD139

Οι ρωμαϊκές εξοχικές κατοικίες

Αυτοί στους οποίους χρωστάμε την καθιέρωση της έννοιας των καλοκαιρινών διακοπών είναι οι αρχαίοι Ρωμαίοι. Από τον 2ο π.Χ. αιώνα, οι εξοχικές κατοικίες των ρωμαίων αριστοκρατών αποτελούσαν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής της «υψηλής κοινωνίας». Μάλιστα, υπήρχαν οι παραθαλάσσιες εξοχικές κατοικίες, που προτιμούνταν την άνοιξη, και οι ορεινές εξοχικές κατοικίες, που προτιμούνταν τα καλοκαίρια, κυρίως για να αποφεύγονται οι ορδές λαϊκών στρωμάτων στις ακτές. Η περιοχή της Νάπολης υπήρξε αγαπημένο θέρετρο των Ρωμαίων.

Όπως αναφέρει σε σχετική του ανάλυση στο “Βήμα” ο καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας κ. Μιχάλης Τιβέριος, «η εξοχική κατοικία αντιπροσώπευε την έννοια του otium (= σχόλη, ζωή στο ύπαιθρο) σε αντιδιαστολή προς την έννοια του negotium (= καθήκον, πολιτική δραστηριότητα)». Διηγείται μάλιστα μια ιστορία από την Ρώμη της αρχαιότητας: «Όταν κάποτε ο Πομπήιος επισκέφθηκε την έπαυλη του Λούκουλλου, είπε στον Λούκουλλο ότι έχει μια έπαυλη καταπληκτική για το καλοκαίρι αλλά εντελώς ακατάλληλη για το χειμώνα. Τότε εκείνος του απάντησε ότι δεν διαθέτει λιγότερο μυαλό από τους γερανούς και τους πελαργούς για να μην αλλάζει τόπο διαμονής ανάλογα με την εποχή». Σύμφωνα με τον ίδιο καθηγητή, δεν ήταν λίγοι εκείνοι που έχτιζαν τις παραθαλάσσιες βίλες τους κυριολεκτικά στην άκρη της θάλασσας, έτσι ώστε να μπορούν να ψαρεύουν από την κρεβατοκάμαρά τους. Οι δε παραλίες της Ιταλίας μετατρέπονταν σε σκηνικά ρωμαϊκών… «οργίων», όπου οι άνδρες περνούσαν τις «διακοπές» τους με γυναίκες ελαφρών ηθών.

 

Ετοιμάζοντας ταξίδι… στον Μεσαίωνα

Από το τέλος των ρωμαϊκών χρόνων, μέχρι την Αναγέννηση και τις απαρχές του 19ου αιώνα, το ταξίδι συνέχιζε να παραμένει προνόμιο των υψηλών τάξεων. Τα θρησκευτικά ταξίδια και οι επισκέψεις σε ιαματικές πηγές ήταν οι δημοφιλέστερες καλοκαιρινές «διακοπές», αλλά καθιερώθηκε και ο θεσμός του «Grand Tour», των ταξιδιών που επιχειρούσαν οι γόνοι αριστοκρατών γυρίζοντας ολόκληρο τον τότε γνωστό κόσμο (της Ελλάδας φυσικά περιλαμβανομένης, εξαιτίας της κλασικής της παράδοσης). Το «Μεγάλο Ταξίδι» δεν ήταν υπόθεση αμιγώς καλοκαιρινή, καθώς συχνά διαρκούσε περί τα τρία χρόνια και είχε ως στόχο όχι την αναψυχή αλλά την διεύρυνση των οριζόντων.

Οι πρώτοι τουρίστες

Τα πάντα αλλάζουν όταν στην ζωή της ανθρωπότητας μπαίνει η ατμομηχανή. Από τις αρχές του 19ου αιώνα, τα τρένα και τα ατμόπλοια κάνουν τα ταξίδια ασφαλέστερα και τα αστικά στρώματα μπαίνουν στο παιχνίδι των διακοπών. Σημαντικός «σταθμός» της Ιστορίας του τουρισμού είναι η ίδρυση από τον Thomas Cook του πρώτου ταξιδιωτικού πρακτορείου, που αναλάμβανε να πουλήσει πακέτα διακοπών, περιλαμβανομένων μετακινήσεων αλλά και κουπονιών διαμονής. Το ημερολόγιο έδειχνε 5 Ιουλίου του 1841, ημερομηνία γέννησης της λέξης «τουρίστας» (από την αγγλική λέξη «tour»).

istoria-diakopwn_675-3_345630_AJJ446

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, οι σιδηρόδρομοι φέρνουν και την αμερικανική αστική τάξη στις παραλίες, για λόγους υγείας και ξεκούρασης. Ωστόσο, το θρησκευτικό στοιχείο επικρατεί, καθώς οι σημαντικότερες παραθεριστικές δομές είναι εκκλησιαστικές και αναλαμβάνουν να προστατεύσουν τον αθώο και ιερό χαρακτήρα των καλοκαιρινών διακοπών, μακριά από καταχρήσεις και σεξουαλικά θέλγητρα, ώστε ο παραθερισμός να μην συνοδεύεται με… ένοχες συνειδήσεις, όπως αναφέρει η αμερικανίδα ιστορικός Cindy Aron, που συνέγραψε μεταξύ άλλων την «Ιστορία των Διακοπών».

Όπως αναφέρει σε συνέντευξή της πάντως, υπάρχει ο εξής στερεοτυπικός διαχωρισμός μεταξύ ευρωπαϊκής και αμερικανικής θεώρησης της θερινής ανάπαυλας: «Οι Ευρωπαίοι δουλεύουν ώστε να μπορέσουν να πάνε διακοπές. Οι Αμερικάνοι πάνε διακοπές ώστε να μπορέσουν να επιστρέψουν στη δουλειά».

Όταν κλείνουν τα σχολεία

istoria-diakopwn_675-2_345631_A59606

Η θρησκευτική σφραγίδα φιγουράρει και στον θεσμό της παιδικής κατασκήνωσης. Η πρώτη επίσημη θερινή κατασκήνωση για παιδιά ιδρύθηκε στην Ζυρίχη στα μέσα του 19ου αιώνα από έναν επίσκοπο, ενώ στην συνέχεια υποστηρίχθηκε από τον θεσμό του προσκοπισμού, δημιουργώντας μία σταθερή εναλλακτική για την σχολική ανάπαυλα.

Όσο για την τελευταία, επικράτησε για διαφορετικούς λόγους σε κάθε χώρα – στις ΗΠΑ για παράδειγμα, σύμφωνα με ιστορική αναδρομή του περιοδικού Time, η καθιέρωση των καλοκαιρινών διακοπών στα σχολεία συνδέεται με την ανάγκη των παιδικών χεριών στις αγροτικές εργασίες του καλοκαιριού. Σήμερα, φυσικά, οι σχολικές διακοπές έχουν καθιερωθεί ως δικαίωμα των παιδιών στην πνευματική ξεκούραση, αν και η διάρκεια του σχολικού έτους παρουσιάζει σημαντικές αποκλίσεις από χώρα σε χώρα – σε ορισμένα ασιατικά κράτη για παράδειγμα διαρκεί 48 ολόκληρες εβδομάδες, την ίδια στιγμή που στην Ελλάδα το καλοκαιρινό «ραχάτι» έχει καθοριστεί στους τρεις μήνες. Δείτε εδώ την σχετική λίστα με τις καλοκαιρινές διακοπές ανά κράτος.

Τα καλοκαίρια του 20ού αιώνα

istoria-diakopwn_675-5_345628_053x52

Η κοινωνική ελίτ συνεχίζει να απολαμβάνει το μεγάλο μέρος της πίτας των καλοκαιρινών διακοπών μέχρι και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τότε είναι που επιχειρείται ο εκδημοκρατισμός του τουρισμού, σύμφωνα με την Γαλήνη Μουτάφη, καθηγήτρια και συγγραφέα του βιβλίου «Έρευνες για τον τουρισμό στην Ελλάδα και την Κύπρο». Όπως δηλώνει σε μια ενδιαφέρουσα έρευνα του Έθνους, «μέχρι τότε διακοπές έκαναν μόνο μέλη της ελίτ, κυρίως άνδρες, διότι ο τουρισμός προϋπέθετε χρήματα, πολιτισμικό κεφάλαιο και γνώσεις. Σημαντικοί παράγοντες που ώθησαν τον παραθερισμό ήταν η ανάπτυξη των μέσων μαζικής μεταφοράς, η αύξηση της κινητικότητας των ανθρώπων, η αύξηση του εισοδήματος, η μείωση της εργάσιμης εβδομάδας, τα εργασιακά δικαιώματα (σύνταξη) κ.ά. Με φορείς πρώτα τη μεσαία τάξη και στη συνέχεια τα κατώτερα στρώματα, με τη συμμετοχή γυναικών, οι οποίες άρχισαν ”καθυστερημένα” να ταξιδεύουν, ο τουρισμός μετά τον πόλεμο αποκτά νέο περιεχόμενο».

Στην ίδια έρευνα, γίνεται λόγος για τον νόμο 4377 του 1929, στον οποίο δόθηκε σημασία στη βελτίωση των ξενοδοχειακών παροχών, ενώ την ίδια περίοδο, ελληνικές Τράπεζες πρόσφεραν σε πελάτες τους βραχυπρόθεσμες οικονομικές διευκολύνσεις υπό τη μορφή δανείων και επιδοτήσεων για τη δημιουργία ξενοδοχειακών καταλυμάτων.

Την πορεία του τουριστικού κινήματος ανακόπτει φυσικά ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος που ακολουθεί. Αμέσως μετά, στην Ελλάδα ο τουρισμός θεριεύει και αποφασίζεται να αξιοποιηθούν τα θέλγητρα των νησιών, που έχουν μείνει ανεκμετάλλευτα και παρθένα ως την δεκαετία του ’50. Κάπου εκεί αρχίζει και ο «μύθος» του Ζορμπά και τα κλισέ που παραδοσιακά αποτελούν την βασική γραμμή της τουριστικής προώθησης της χώρας.

Τα μπάνια του λαού

istoria-diakopwn_675-1_345632_305Y19

Παράλληλα με την έλευση των ξένων τουριστών στη χώρα, που σήμερα αποτελεί την «βαριά βιομηχανία» της χώρας, οι Έλληνες αναπτύσσουν τις δικές τους καλοκαιρινές συνήθειες.

Η παραλία θεωρείται αυτονόητο δικαίωμα της θερινής καθημερινότητας των πολιτών, σε τέτοιο βαθμό που ο Ανδρέας Παπανδρέου επικαλέστηκε τον σεβασμό στα «μπάνια του λαού», αρνούμενος να καταφύγει εσπευσμένα στις κάλπες στα τέλη των ‘80s. Φυσικά, η εξόρμηση του λαού στις παραλίες ήταν μια ιστορία πολύ παλαιότερη. Τον Μεσοπόλεμο, για παράδειγμα, γίνεται το σημαντικότερο «άνοιγμα» το οποίο επιτρέπει στα πλήθη να συγχρωτιστούν στις ακτές. Διαβάστε για παράδειγμα τι ανέφερε το περιοδικό Πάνθεον σε έκδοση του 1936 για τις περίφημες «μικτές» παραλίες μπαιν-μιξτ:

«Τώρα επεκράτησε παντού να γίνωνται μπαιν-μιξτ και πρέπει ο άνδρας να είναι προσεκτικός απέναντι των γυναικών και να μην προκαλή με τη στάση του επεισόδια, που μπορούν νάχουν δυσάρεστες συνέπειες. Επειδή οι γυναίκες είναι αναγκασμένες να δείχνουν μέλη του σώματος, που εις άλλες περιστάσεις είναι κρυμμένα, δεν πρέπει να παρατηρούμε εκείνες που λούζονται μαζί μας με τέτοιο τρόπο, ώστε και αυτές να τις ενοχλούμε και μεις να φαινώμαστε κακοαναθρεμμένοι. Δεν απαγορεύονται δε μόνον οι ενοχλήσεις με τα μάτια και οι χειρονομίες, αλλά και κάθε άλλο που δυσαρεστεί τις ξένες κυρίες. Το μπανιερό του ανδρός πρέπει να είναι σεμνό και να μη αναγκάζει τις κυρίες να γυρίζουν το βλέμμα αλλού. Αλλά και οι κινήσεις των λουομένων πρέπει να είναι προσεκτικές. Συμβαίνει πολλές φορές να προκαλή την αηδία μία απρόσεκτη κίνηση και να προκαλή σχόλια που δεν είναι κολακευτικά».

Τις παραθαλάσσιες συνήθειες του λαού παλαιότερων δεκαετιών παρακολουθούμε και σε σπαρταριστές ασπρόμαυρες κωμωδίες, όπως για παράδειγμα στην θρυλική «Θεία από το Σικάγο», που συνοδεύει τις ανιψιές της στην Λούτσα, με τον μπαμπά τους να επιβάλλει στρατιωτική συμπεριφορά στις λουόμενες κόρες του, ή σε σκηνές όπως τα αμμόλουτρα της κινηματογραφικής μητέρας του Κώστα Βουτσά και την άλωση παρθένων νησιών από τουριστικούς καρχαρίες στις «Γοργόνες και Μάγκες».

Ο εν Ελλάδι παραθερισμός ως σήμερα

Στις επόμενες δεκαετίες, ελληνικό καλοκαίρι σημαίνει νησιά, rooms to let και greek kamaki, αλλά και διακοπές διαρκείας για κάθε οικογένεια. Τα πιο λαϊκά στρώματα επιλέγουν τα πατρικά τους σπίτια, τα χωριά τους ή τα φθηνά δωμάτια σε παραθαλάσσια θέρετρα για όλο το καλοκαίρι. Τα νησιά γνωρίζουν δόξες χάρη στο διεθνές jet set που τα επισκέπτεται, ιδιαίτερα στις δεκαετίες του ’60 και του ’70, οπότε και οι παγκοσμίου φήμης έλληνες κροίσοι φιλοξενούν διάσημους αστέρες. Οι πιτσιρικάδες της πόλης κατηφορίζουν προς τις κοντινές παραλίες, στοιβαγμένοι σε λεωφορεία, ενώ το ελληνικό κράτος θεσπίζει και τα κουπόνια κοινωνικού τουρισμού, μία ακόμη ένδειξη του αυτονόητου χαρακτήρα που έχουν πάρει οι εν ελλάδι διακοπές ως δικαίωμα.

Τα πράγματα αλλάζουν όσο ανεβαίνει το βιοτικό επίπεδο και όσο οι Έλληνες βρίσκουν διεξόδους, χάρη σε φθηνά αεροπορικά εισιτήρια και αξιοποίηση «χειμερινών» αργιών, σε προορισμούς του εξωτερικού. Έτσι, τα καλοκαιρινά τους ταξίδια διαρκούν λιγότερο, ενώ αναπτύσσονται περισσότερο οι εξειδικευμένοι τομείς τουρισμού (θρησκευτικός, εναλλακτικός, φυσιολατρικός, τρίτης ηλικίας, αγροτουρισμός κ.ο.κ.) Και μπορεί τα τελευταία χρόνια, οι έρευνες να κάνουν λόγο για αυξανόμενα ποσοστά όσων, λόγω κρίσης, δηλώνουν πως δεν θα κάνουν καθόλου διακοπές, αλλά οι εξορμήσεις στις κοντινές παραλίες επανέρχονται στο προσκήνιο, ενώ τα καταλύματα των νησιών γεμίζουν και πάλι ασφυκτικά με ξένους τουρίστες.

_________________

~ Γιώργος Κόκουβας

Πηγή: in2life.gr

Κατηγορίες:
Ιστορία

Ο αστροφυσικός Σταμάτης Κριμιζής συζητά για το εγγύς «διαστημικό» μέλλον

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

Στο Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνώνεντοπίσαμε τον κορυφαίο και διεθνώς πολυβραβευμένο «γητευτή» του Διαστήματος. Τον γνωστό Έλληνα Αστροφυσικό Σταμάτη Κριμιζή, ο οποίος κατέχει στο βιογραφικό του 23 σημαντικές αποστολές της NASA και της ESA. Σημαντικό στέλεχος του διαστημικού προγράμματος των ΗΠΑ, αρχικά ως Επίκουρος Καθηγητής στη Σχολή Φυσικής και Αστρονομίας του Πανεπιστημίου της Αϊόβα συνερευνητής του James Van Allen και αργότερα επικεφαλής Διευθυντής του Τμήματος Διαστημικής στο Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Φυσικής (APL) του Πανεπιστημίου Johns Hopkins.

Είναι ο μοναδικός επιστήμονας στον κόσμο που σχεδίασε όργανα τα οποία εξόπλισαν διαστημικά σκάφη και προς τιμήν του το 1999 η Διεθνής Αστρονομική Ένωση (International Astronomical Union) μετονόμασε τον αστεροειδή «1979 UΗ» σε «8323Κριμιζής». Επί των ημερών μας μάλιστα τολμά να «αγγίξει» τον Ήλιο.
Σεμνός, χαμογελαστός, ευγενής, φιλόξενος και αναλυτικός ως οικοδεσπότης μας υποδέχθηκε στο γραφείο του εκπέμποντάς μας εντυπωσιακά την απλότητα, το ήθος και τον σεβασμό που τον χαρακτηρίζει για την επιστήμη του και μίλησε στο ethnos.gr. εφ’ όλης της ύλης.

Γεννηθήκατε και μεγαλώσατε σε ένα νησί του Βορειανατολικού Αιγαίου, στη Χίο και στα εφηβικά σας χρόνια «απολαύσατε» τις ξαστεριές της. Τι θυμόσαστε για εκείνα τα χρόνια που δεν γνωρίζατε ακόμα πως να μελετάτε τα άστρα;
Δύσκολη ερώτηση γιατί πάει πολύ πίσω τη μνήμη. Πριν μάθω να μελετάω τα άστρα, τα κοιτούσα. Δεν μπορείς να το αποφύγεις αυτό όταν βρίσκεσαι σε ένα νησί όπως τη Χίο. Μεγάλωσα στον Βροντάδο πριν ακόμη έρθει εκεί το ηλεκτρικό ρεύμα όπως και στις άλλες περιοχές της Χίου. Ο ουρανός ήταν απόλυτα ξεκάθαρος, χωρίς οπτική ρύπανση. Πραγματικό υπερθέαμα. Μπορούσε να δει κάποιος το Νεφέλωμα και τον Γαλαξία. Θυμάμαι και το πέρασμα μου από παιδί σε έφηβο όταν η κατασκευή των ρουκετών του ρουκετοπόλεμου ήταν ένα είδος τεστ της εφηβείας μας. Ήταν τεστ ευθύνης και οργάνωσης γιατί φτιάχναμε τα συνεργεία, κατασκευάζαμε τις ρουκέτες και κάναμε δοκιμές στο υλικό. Στις πρώτες δοκιμές αν το υλικό ήταν πολύ δυνατό, «σκούσανε» οι ρουκέτες και έπρεπε να το πετύχουμε σωστά. Η διαδικασία αυτή μου έδειξε τι εστί θεωρία και πείραμα και πώς πρέπει να δοκιμάζει κανείς να φτιάχνει, να διορθώνει και να προχωρεί κάτι πολύ βασικό για τον καταρτισμό μου αργότερα.

Ποια εφόδια πρέπει να κατέχουν οι νέοι σήμερα για να «αγγίξουν» τα όνειρά τους;
Η επιδίωξη της αριστείας, η αξιοκρατία, η σκληρή δουλειά και το ήθος είναι σημαντικά όπλα και βασικά εφόδια τα οποία χαρακτηρίζουν την Ευρώπη, την Αμερική και όλες τις προηγμένες χώρες. Διακρίνω ότι στην κοινωνία μας το ήθος δεν συζητείται πια δηλαδή δεν συζητείται καθόλου. Όταν ήμασταν εμείς παιδιά το σωστό ήταν σωστό και το λάθος ήταν λάθος. Εμμέσως το ήθος ήταν μία καθημερινή παραίνεση από τους γονείς μας και από το σχολείο. Αυτό λοιπόν που θέλω να μεταφέρω στους νέους/ες είναι να επιδιώκουν αριστεία, δουλειά, αξιοκρατία και ήθος. Στις ομιλίες που κάνω στα σχολεία της χώρας μας, λέω στα παιδιά ότι υπάρχει μία λέξη ακόμα που έχει μεγάλη σημασία. Λέγεται αξιολόγηση και είναι τοξική στην Ελλάδα ενώ δεν θα έπρεπε. Μόνο με αξιολόγηση μπορεί να υπάρξει αξιοκρατία διαφορετικά η χώρα θα συνεχίσει να «σέρνεται» όπως και στο παρελθόν. Θα είναι μακροχρόνιο αυτό το «ταξίδι» για την αξιοκρατία και την αξιολόγηση και αν υπάρξει ποτέ «εμπνευσμένη» πολιτική ηγεσία πρέπει να τα θέσει σε απόλυτη προτεραιότητα.

Η πρώτη σας «έξοδος» στο Διάστημα ήταν τον Νοέμβριο του 1964 όπου έγινε η διπλή αποστολή στον Άρη και συμμετείχατε ενεργά. Γιατί κρίθηκε επιτυχημένη;
Καταρχήν οποιαδήποτε αποστολή πάει σε καινούργιους προορισμούς θα κάνει ανακαλύψεις. Το 1964 έγινε διπλή αποστολή των Mariner 3 και 4. Η συμβολή μου μαζί με τον Καθηγητή James Van Allen βασιζόταν στο αν υπήρχαν ζώνες ακτινοβολίας παρόμοιες με της Γης στο μαγνητικό πεδίο του Άρη. Είχα κατασκευάσει έναν αισθητήρα που ξεχώριζε τα πρωτόνια από τα ηλεκτρόνια και αποτελούσε καινοτομία. Ποτέ ένας τέτοιος μετρητής δεν είχε πάει στο Διάστημα. Οι θεωρίες έλεγαν πως ο Άρης επειδή έχει περίπου την ίδια περιστροφή με τη Γη μέρα-νύχτα αν και σχετικά πολύ μικρότερος της Γης σε μέγεθος, διέθετε μαγνητικό πεδίο. Ήταν γεγονός αναπάντεχο ότι τελικά ο Άρης δεν είχε καν μαγνητικό πεδίο επομένως δεν είχε και Ζώνες Ακτινοβολίας Van Allen. Δεν ήταν όμως αυτή η πιο σημαντική ανακάλυψη από το Μariner 4. Οι φωτογραφίες της επιφάνειας του απέδειξαν ότι ο πλανήτης ήταν μία έρημος και η ατμοσφαιρική του πίεση ήταν παρά πολύ χαμηλή ήτοι 0,6% της ατμόσφαιρας της Γης. Έτσι όλες οι φαντασιώσεις από τις αρχές του 20ου αιώνα που μέσα από τα τηλεσκόπια της Γης έβλεπαν ζωή και αρδευτικό σύστημα κατέληξαν παρανοήσεις και έκλεισε το κεφάλαιο της ανθρωπότητας που έλεγε ότι ο Άρης έχει πολιτισμό και πιθανόν τον κατοικούν νοήμονα όντα.

Σύμφωνα με τη διαστημική ορολογία ο «τσουρουφλισμένος» Ερμής, η «καυτή» Αφροδίτη, ο «ψυχρός» Άρης, οι «αέριοι γίγαντες» Δίας και Κρόνος, οι «παγωμένοι πλανήτες» Ουρανός και Ποσειδώνας όπως και οι δορυφόρους τους ανήκουν στο Ηλιακό μας Σύστημα. Τι ιδιαιτερότητες έχουν; 
Η Αφροδίτη, ο Ερμής και ο Άρης διακρίνονταν με γυμνό μάτι από την αρχαιότητα. Τον Ερμή δύσκολα μπορούμε να τον δούμε γιατί είναι κοντά στον Ήλιο και διακρίνεται μόνο πολύ πρωί ή το βράδυ στο λυκόφως. Τον ήξεραν όμως οι αρχαίοι όπως τον Δία και τον Κρόνο. Και οι τέσσερις είναι οι λεγόμενοι «γήινοι πλανήτες». Ξεχωρίζουν από τους υπόλοιπους διότι είναι βραχώδεις ενώ οι απώτεροι πλανήτες είναι αέριοι, κάποιοι έχουν τεράστιες ποσότητες πάγου νερού στους δορυφόρους τους και κάποιοι άλλοι (Ουρανός και Ποσειδώνας) πολύ πάγο μεθανίου.

Ο Δίας αποτελείται κυρίως από υδρογόνο και λίγο ήλιο και δεν έχει επιφάνεια όμως σε ακραία ατμοσφαιρική πίεση πλησιάζοντας στα βαθύτερα στρώματα το υδρογόνο στερεοποιείται σε μέταλλο γι’ αυτό και έχει τεράστιο μαγνητικό πεδίο, δέκα φορές πιο ισχυρό από αυτό της Γης. Σχετικά με τον Κρόνο, με το πέρασμα του δορυφόρου Cassini ο αριθμός των ανακαλύψεων ήταν τεράστιος. Ανακαλύψαμε ότι οι δακτύλιοι του Κρόνου συνιστούνται από σκόνη πάγου και πέφτουν σαν βροχή μέσα στην ατμόσφαιρα αλλά αναδημιουργούνται συνεχώς.

Όσον αφορά τον Ουρανό και τον Ποσειδώνα, τα τελευταία 2 χρόνια γίνεται μία σημαντική διαφοροποίηση λόγω των συστατικών που κρύβονται κάτω από την ατμόσφαιρα του υδρογόνου και ήλιου(νερό, μεθάνιο και αμμωνία) και συζητάμε τώρα για αποστολές προς αυτούς. Την βραδιά της Πρωτοχρονιάς εφέτος περάσαμε με το Νew Ηorizons από την Έσχατη Θούλη (Ultima Thule) και «κοιτάξαμε» ένα πολύ μικρό σώμα που έχει διαστάσεις γύρω στα 34 χιλιόμετρα. Αυτά τα σώματα σε αυτές τις αποστάσεις (μιλώντας για έξι δισεκατομμύρια χιλιόμετρα από τον Ήλιο) έχουν μείνει στη μορφή και στα συστατικά που είχαν όταν δημιουργήθηκε το ηλιακό μας σύστημα πριν 4.5 δισεκατομμύρια χρόνια. Αυτά τα μικρά σώματα ή αλλιώς Ζώνη του Κάιπερ έχουμε ενδείξεις ότι υπάρχει πάγος νερού. Το νερό λοιπόν αποδεικνύεται εξαρχής το συστατικό του ηλιακού συστήματος και διέπει όλα τα ουράνια σώματα που έχουμε εξερευνήσει μέχρι τώρα.

Ενδέχεται ο Εγκέλαδος να κρύβει κάποια μορφή εξωγήινης μικροβιακής ζωής;
Οπωσδήποτε. Με το Cassini περάσαμε σε ύψος μόλις 25 km(δύο φορές πιο ψηλά από όπου περνούν τα αεροπλάνα στη Γη) και μέτρησε τα συστατικά των πιδάκων του νότιου πόλου. Αποδείχτηκε ότι κάτω από το φλοιό του πάγου νερού που καλύπτει την επιφάνεια του υπάρχει ένας υπόγειος υγρός ωκεανός. Κάτω από τον ωκεανό και λόγω της παλιρροιακής τριβής που γίνεται εξαιτίας της εγγύτητας του Εγκέλαδου με τον Κρόνο, υπάρχει ενέργεια που ζεσταίνει το εσωτερικό του ωκεανού και μέσα σε αυτό το βάθος γίνεται μία διάβρωση πετρωμάτων μέσω της κυκλοφορίας του νερού. Στο νότιο πόλο του μάλιστα σπάει ο πάγος και βγαίνουν πίδακες νερού από ρωγμές που όμως δεν είναι μόνο νερό. Υπάρχουν ίχνη αζώτου, οργανικές ουσίες, μεθάνιο, διοξείδιο του άνθρακα, μονοξείδιο του άνθρακα, άλατα και περίπλοκες ουσίες τις οποίες δεν μπόρεσε να μετρήσει το Cassini διότι δεν είχε τα κατάλληλα όργανα. Ανακαλύφθηκε όμως μοριακό υδρογόνο. Τι σημαίνει αυτό; Είναι γνωστό ότι το μοριακό υδρογόνο βρίσκεται στις ρωγμές στο βάθος των ωκεανών της Γης όπου υπάρχουν γαιοσκώληκες άρα για να υπάρχει αυτό το μοριακό υδρογόνο σημαίνει ότι μπορεί να υπάρχει κάποια μορφή μικροβιακής ζωής στον Εγκέλαδο. Αυτά τα φαινόμενα θα εξερευνηθούν, συζητάμε ήδη για αποστολές στον Εγκέλαδο οι οποίες θα εστιάσουν την έρευνά τους στην πιθανή ύπαρξη κάποιας βιολογικής δραστηριότητας.

Είναι η Αστροβιολογία η νέα ειδικότητα του Διαστημικού μέλλοντος;
Η Αστροβιολογία ήταν πάντοτε ένας στόχος του διαστημικού προγράμματος, ως γενικός αντικειμενικός σκοπός. Είναι η γη μοναδική; Είμαστε μόνοι; Υπάρχει βιολογική δραστηριότητα στο ηλιακό μας σύστημα ή κάπου αλλού στον Γαλαξία και στο Σύμπαν; Αυτές οι ερωτήσεις δεν έχουν απαντηθεί επομένως θα συνεχίσουν να είναι ερωτήσεις. Όσο πιο εξειδικευμένες παρατηρήσεις μπορούμε να κάνουμε που να εστιαστούν στην ανακάλυψη κάποιου είδους χημείας και βιολογικής δραστηριότητας, τόσο αυτός ο κλάδος της Βιολογίας θα συνεχίσει να εξελίσσεται. Διότι αγγίζει την υπαρξιακή ερώτηση της ζωής. Για φανταστείτε να αποδειχθεί ότι υπάρχει κάποια βιολογική δραστηριότητα στον Άρη, παραδείγματος χάριν στις υπόγειες δεξαμενές που υπάρχει υγρό νερό και να φέρουμε δείγματα από αυτές στη Γη, να τις μελετήσουμε στο εργαστήριο και να επιβεβαιώσουμε απολιθωμένα μικρόβια ή πραγματικά ζωντανά μικρόβια; Αυτό θα είναι ανατρεπτική ανακάλυψη. Θα έχουν πρόβλημα και ορισμένες θρησκείες.

Ο Αστεροειδείς Eros που ανήκει στα «μπάζα» του διαστήματος θα μπορούσε να απειλήσει επικίνδυνα τη Γη; Τι προγραμματισμός υπάρχει για το 2022 σχετικά με την πρώτη δοκιμή πλανητικής άμυνας;
Κάποιοι αστεροειδείς σαν τον Έρωτα που έχουν ελλειπτικές τροχιές με περιήλιο πιο κοντά στον Ήλιο από ότι η τροχιά της Γης κάποτε ενδέχεται να μας απειλήσουν. Υπάρχει ένα πρόγραμμα το DART(Double Asteroid Redirection Test – Δοκιμή Εκτροπής του Αστεροειδή Δίδυμου) το οποίο το κατασκευάζουμε στο Johns Hopkins και ο σκοπός του είναι να πλησιάσουμε τον αστεροειδή Δίδυμο που είναι ένας μεγάλος βράχος και έχει ένα μικρό δορυφόρο και να προσπαθήσουμε να ρίξουμε το διαστημόπλοιο με μεγάλη ταχύτητα πάνω στο δορυφόρο και έπειτα να μετρήσουμε κατά πόσον άλλαξε την τροχιά του. Αυτή είναι μία δοκιμή για το πόσο θα μπορέσει η Γη κάποτε να αμυνθεί αν κάποιος αστεροειδής κατευθύνεται σε αναμενόμενη σίγουρη σύγκρουση μαζί της. Είναι ένα τεστ που θα γίνει για πρώτη φορά. Στη δουλειά μας εμείς οτιδήποτε κάνουμε είναι για πρώτη φορά (γέλιο). Η εκτόξευση του DART θα γίνει Ιούλιο 2021 και σύγκρουση με το Δίδυμο τον Σεπτέμβριο 2022. Σχετικά όμως για τον αστεροειδή Eros που αναφέρατε είμαστε ασφαλείς για τουλάχιστον 13 εκατομμύρια χρόνια!

Θα μπορέσουμε εμείς οι γήινοι να πραγματοποιήσουμε διαστρικά ταξίδια;
Πιστεύω πως όχι. Οι αποστάσεις στο Διάστημα είναι τεράστιες. Το πιο κοντινό πλανητικό σύστημα είναι το Άλφα Κενταύρου σε απόσταση 41 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα. Είναι 2.000 φορές πιο μακριά από εκεί που έχει φτάσει το Voyager, το γρηγορότερο διαστημόπλοιο που στείλαμε ποτέ στο Διάστημα. Αν είχαμε ένα διαστημόπλοιο έξι φορές πιο γρήγορο από το Voyager, δηλαδή 350.000χιλ./ώρα, για ταξίδι μετ’ επιστροφής στο Άλφα Κενταύρου θα χρειαστεί 26.000 χρόνια! Οι αποστάσεις είναι τόσο τεράστιες άρα και οι δυνατότητες για να φτάσουμε σε κάποιο προορισμό εκτός του ηλιακού μας συστήματος είναι μηδαμινές.

Σκεφτείτε λίγο τη Γη μας. Έχει ηλικία 4,5 δισεκατομμύρια έτη. Οι άνθρωποι υπάρχουν στη Γη ένα με δύο εκατομμύρια χρόνια. Ο πολιτισμός υπάρχει τα τελευταία ας πούμε 10.000 χρόνια. Ανακαλύψαμε τα ραδιοκύματα πριν από περίπου 100 χρόνια, εκπέμποντας σήματα από τους ραδιοσταθμούς και τις τηλεοράσεις ότι υπάρχουμε, ότι είμαστε εδώ, που σημαίνει ότι αυτά τα σήματα έχουν ταξιδέψει 100 έτη φωτός. Αν σκεφτούμε ότι η διάμετρος του Γαλαξία είναι 150.000 έτη φωτός φανταστείτε πόσο μακριά είναι τα άλλα ηλιακά συστήματα. Συν του ότι δεν ξέρει κανένας ότι είμαστε εδώ αφού μόνο τα τελευταία 100 χρόνια έχουμε δώσει σήματα ζωής ενώ η Γη υπάρχει 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια. Εάν είχε υπάρξει κάποιος πολιτισμός στο Γαλαξία που κοίταξε κάποτε προς την περιοχή μας οι πιθανότητες είναι ότι δεν θα βρήκε τίποτα.

Τελικά είμαστε ή δεν είμαστε μόνοι μας στο Σύμπαν;
Οπωσδήποτε όπου υπάρχει βιολογική δραστηριότητα υπάρχει και πολιτισμός. Είναι εγωιστικό να πιστεύουμε ότι είμαστε η μόνη σφαίρα στο Σύμπαν που έχει αυτού του είδους τη δραστηριότητα. Ο Μητρόδωρος ο Χίος (Έλληνας φιλόσοφος του 4ου αιώνα π.Χ.) στο Περί Φύσεως σύγγραμμα του είχε πει πολύ εύστοχα: το να πιστεύει κανείς ότι η ζωή αναπτύχθηκε μόνο στη Γη είναι το ίδιο σαν να πιστεύει ότι από όλους τους σπόρους που έσπειρε ο γεωργός σε ένα χωράφι μόνο ένας φύτρωσε. Δεν ξέρω αν θα έχουμε ποτέ αποδείξεις εκτός αν ανακαλύψουμε καινούργιους νόμους της Φυσικής που θα μας επιτρέπουν να κινούμαστε με μεγαλύτερη ταχύτητα από αυτή του φωτός.

Το 2018 πραγματοποιήθηκε η εκτόξευση μιας «τολμηρής» αποστολής που θα εξέταζε το ηλιακό στέμμα. Υλοποιήθηκε το όραμα σας;
Ναι. Περάσαμε ήδη από τον Ήλιο δύο φορές στις 5 Νοεμβρίου και στις 4 Απριλίου. Το διαστημόπλοιο «Parker Solar Probe» από τη Γη πήγε στην άλλη πλευρά του Ήλιου. Τις τελευταίες δύο εβδομάδες κατεβάζει δεδομένα, κάνουμε παρατηρήσεις και συγκεντρώνουμε πληροφορίες. Έχουμε ακόμα περί τις 24 τροχιές γύρω από τον Ήλιο και κάθε φορά το διαστημόπλοιο θα πηγαίνει όλο και πιο κοντά. Στα τελευταία περιήλια, η απόσταση θα φτάσει τα 6.000.000 χιλιόμετρα από την επιφάνεια του Ήλιου. Αυτό σημαίνει ότι το αλεξήλιο του διαστημοπλοίου, δηλ. η επιφάνεια που είναι συνεχώς στραμμένη προς τον Ήλιο θα έχει φτάσει σε θερμοκρασία τους 1.377 βαθμούς Κελσίου! Αυτό είναι κάτι το οποίο δεν ήταν δυνατόν να συμβεί τα τελευταία 50 χρόνια γιατί δεν υπήρχε τεχνολογία. Την αναπτύξαμε όμως στο εργαστήριό μας και έτσι έγινε δυνατή αυτή η αποστολή.

Τι πρόκειται να γίνει στην Αθήνα το 2022;
Ο Διεθνής Διαστημικός Οργανισμός Έρευνας (COSPAR) με έδρα το Παρίσι διοργανώνει τα Συνέδρια Διαστημικής Επιστήμης κάθε δύο χρόνια σε διαφορετική ήπειρο. Το Γραφείο Διαστημικής Έρευνας και Τεχνολογίας της Ακαδημίας Αθηνών σε συνεργασία με την εταιρία AFEA, έχει αναλάβει την ευθύνη για το Συνέδριο του 2022 που θα διεξαχθεί στην Αθήνα και εμείς ως οι επικεφαλείς συντονιστές της Εθνικής Επιτροπής Διαστημικών Ερευνών θα το οργανώσουμε. Θα έρθουν περίπου 3.500 επιστήμονες από όλο τον κόσμο και θα γίνουν οι πιο σημαντικές ανακοινώσεις για ανακαλύψεις στο Διάστημα. Αυτό το συνέδριο δεν έχει γίνει ποτέ στην Ελλάδα και ελπίζουμε ότι θα είναι μια μεγάλη επιτυχία.

Πηγή: ethnos.gr (Βίκη Κουτρή)

Κατηγορίες:
Φυσική & Φιλοσοφία

Η άλλη όψη του brain-drain: Αυτοί που μένουν πίσω...

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

Ο Τάσος Ταπεινόπουλος, διεθνολόγος και η σύζυγός του, γιατρός, είναι μέρος του φαινόμενου του brain-drain (κυκλική μετανάστευση επιστημονικού και τεχνολογικού ανθρωπίνου δυναμικού). Πριν από ενάμιση χρόνο άφησαν την Ελλάδα και τη Θεσσαλονίκη και ζουν στο Μπέρμιγχαμ, αναζητώντας καλύτερες συνθήκες διαβίωσης για τους ίδιους και τα δύο μικρά παιδιά τους.

Ο Τάσος εργάζεται ως διαχειριστής συγχρηματοδοτούμενων έργων στο Birmingham City University (BCU). Πίσω όμως άφησε την ηλικιωμένη μητέρα του. Ευτυχώς η κυρία Μαρίκα, ποντιακής καταγωγής, είναι δυναμική και μπορεί να φροντίζει τον εαυτό της. Αν και ο αποχωρισμός δεν είναι εύκολος -“του είπα πέντε χρόνια αντέχω, για μετά …δεν ξέρω“- χαίρεται που βλέπει την οικογένεια του παιδιού της ευτυχισμένη.

Η (οικονομική και όχι μόνο) μετανάστευση ανθρώπων στην πιο παραγωγική τους ηλικία έχει και την άλλη όψη: αυτή των ηλικιωμένων γονέων, που τις περισσότερες φορές μένουν πίσω μόνοι. Κατά κανόνα είναι ο αποχωρισμός και η απόσταση που πονά, γιατί και οι δυο πλευρές έχουν ενδιαφέρον, αγάπη, νοιάξιμο.

“Πίσω στην Ελλάδα έχω αφήσει μια μάνα, τη Μαρίκα, είναι 77 ετών (κρύβει δύο χρόνια). Η μάνα μου, όταν της ανακοίνωσα πως θα φύγουμε άρχισε να ξεχνάει. Και πριν ξεχνούσε, αλλά αυτό το γεγονός επιδείνωσε αισθητά τη κατάσταση της. Πιστεύω πιο πολύ από το σοκ και την αλλαγή που θα έφερνε αυτό στη ζωή και την καθημερινότητά της” λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Τάσος Ταπεινόπουλος.

“Της μάνας μου της αρέσει η πόλη της, η γειτονιά της, οι φιλενάδες της, η εκκλησία της. Η μαμά μου είναι καλός και κοινωνικός άνθρωπος, ανοικτός χαρακτήρας, δεν θα ντραπεί να ζητήσει βοήθεια, να κάνει οτοστόπ, να ρωτήσει από ποιο χωριό είσαι. Η μαμά μου είναι Πόντια. Αυτό με κάνει να αισθάνομαι ασφαλής πως αν κάτι γίνει θα υπάρχει κάποιος να επιληφθεί άμεσα μέχρι να πάρω το πρώτο αεροπλάνο και να πεταχτώ να τη δω”.

Συγκρουόμενα αυναισθήματα, ψυχικός πόνος και εκλογίκευση

Η μετανάστευση αποτελεί διαχρονικό και πολυδιάστατο φαινόμενο, ο ελληνικός λαός το έχει γνωρίσει από τον προηγούμενο αιώνα, τονίζει στο ΑΠΕ ΜΠΕ η ψυχολόγος MSc – ψυχοθεραπεύτρια, Άννα Καλυμνιού. “Η απόφαση της μετανάστευσης εγείρει έντονα συγκρουόμενα συναισθήματα, τόσο στα άτομα που μεταναστεύουν, όσο και σε αυτούς που μένουν πίσω: αφενός υπάρχει η ανάγκη και επιθυμία για μια καλύτερη ζωή και εξέλιξη και αφετέρου προκύπτει μια σημαντική απώλεια, ένας αποχωρισμός που εμπεριέχει θλίψη και ψυχικό πόνο”.

 

Η κα Καλυμνιού σημειώνει ότι ανακύπτει και στις δύο πλευρές το δίλημμα: “να είναι τα παιδιά κοντά στους γονείς τους, άνεργα και με αβέβαιο μέλλον ή μακριά, οικονομικά ασφαλή και με θετικές προοπτικές. Συχνά για τους γονείς που μένουν πίσω το δίλημμα αυτό πυροδοτεί ταυτόχρονα έντονο άγχος και αισθήματα αναξιότητας και ενοχής ότι δεν κατάφεραν να εξασφαλίσουν στο παιδί τους ένα αξιοπρεπές μέλλον. Μπροστά σε αυτό το δίλημμα αρκετοί ‘Ελληνες γονείς φαίνεται να υιοθετούν μία στάση κατανόησης και να προσαρμόζονται ευκολότερα σε μια τέτοια απόφαση των παιδιών τους, παρά τα συναισθήματα απώλειας που μπορεί να βιώνουν. Σε αυτό έχει συμβάλλει και η εξέλιξη των σύγχρονων μέσων συγκοινωνίας που έχει «ελαχιστοποιήσει» τις αποστάσεις καθώς και οι νέες τεχνολογίες και το διαδίκτυο που διευκολύνουν την επικοινωνία σε πραγματικό χρόνο, σε αντίθεση με ρεύματα μετανάστευσης προηγούμενων ετών, όπου για αυτούς ξενιτεύονταν ήταν αμφίβολο το αν και πότε θα έσμιγαν ξανά με τους ανθρώπους που άφηναν πίσω”.

«Τον έβλεπα πριν φύγει ήταν δυστυχισμένος, “μαμά δεν με πληρώνουν” μου έλεγε. Στεναχωρήθηκα πολύ που έφυγαν, όμως είναι καλά εκεί, πήγα τους είδα, ο γιος μου έχει φίλους, ωραία δουλειά, και η γυναίκα του επίσης, τα εγγόνια μου ζουν καλύτερα, χάρηκα. Από την άλλη, όλες τις δουλειές εδώ, εφορίες, τράπεζες, τις έκανε ο Τάσος…» μονολογεί η κα Μαρίκα, μητέρα του Τάσου. Έχω ανιψιές, αν χρειαστώ κάτι έκτακτο θα τρέξουν, άσε που με βοηθούν και στις βιντεοκλήσεις!» σημειώνει.

“Τα πράγματα γίνονται δύσκολα όταν έχει μείνει ένας γονιός και κυρίως όταν είναι ανήμπορος”

“Είναι πολύ σπάνιες οι περιπτώσεις εγκατάλειψης, τα παιδιά έρχονται συχνά, και παρακολουθούν στενά τους γονείς. Όσο για τους ηλικιωμένους, τα πράγματα γίνονται δύσκολα όταν έχει μείνει ένας γονιός και κυρίως όταν είναι ανήμπορος”, τονίζει η πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων του προγράμματος «Βοήθεια στο σπίτι» Κεντρικής Μακεδονίας, Ζωή Ιωακειμίδου, επισημαίνοντας ότι οι περισσότεροι επειδή βλέπουν τα παιδιά τους να είναι καλά εκλογικεύουν την πικρή νοσταλγία.

“Πολύ πριν την κρίση, ηλικιωμένοι γονείς έμεναν μόνοι τους κυρίως σε άγονες και ακριτικές περιοχές και χωριά αφού οι νέοι αναζητούσαν την τύχη τους στα αστικά κέντρα. Αυτό το παλιό ζήτημα έφτασε και στις αστικές περιοχές με την οικονομική κρίση, επίσης, λόγω αυτής, επιδεινώθηκε στα ακριτικά χωριά και δεν αφορά μόνον αυτούς που φεύγουν στο εξωτερικό”, σχολιάζει η πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων του προγράμματος «Βοήθεια στο σπίτι» Κ. Μακεδονίας, “και η εσωτερική μετανάστευση, όταν η απόσταση είναι σημαντική είναι το ίδιο επώδυνη”.

«Ως εργαζόμενοι στο πρόγραμμα “Βοήθεια στο σπίτι” έχουμε περιπτώσεις δύσκολες… Φροντίζουμε ηλικιωμένη, ο ένας της γιος πάρα πολλά χρόνια ζει σε άλλη ήπειρο, ο άλλος γιος είχε στήσει το σπιτικό του εδώ κοντά στους γονείς, είχε φτιάξει και σπίτι, αναγκάστηκε να φύγει στο εξωτερικό με την οικογένεια. Η γιαγιά έχασε και τον παππού και τώρα παρουσιάζει συμπτώματα Αλτσχάιμερ. Γιος έφυγε για δουλειά με την οικογένεια εντός Ελλάδας, η ηλικιωμένη μητέρα του, χήρα και με τον δεύτερο γιο ΑμεΑ έχει να αντιμετωπίσει και την δική της άνοια, έναν μικρό καθημερινό “γολγοθά”» σημειώνει η κ.Ιωακειμίδου.

Καθημερινότητα και πρακτικές δυσκολίες

«Να σας πω μόνο ότι εγώ που εργάζομαι στη Δ. Ε. Δοϊράνης, οι πιο πολλοί που έχουν ηλικιωμένους γονείς έρχονται το καλοκαίρι και ούτε για μπάνιο στη θάλασσα δεν πάνε, δεν τους κάνει η καρδιά να φύγουν. Με τους περισσότερους ανθρώπους που ζουν μακριά έχουμε και επικοινωνία, είμαστε σε ανοικτή γραμμή, ανησυχούν. Για τους ηλικιωμένους η καθημερινότητα και τα πρακτικά είναι δύσκολα, μετακινήσεις, γιατροί, φάρμακα, δημόσιες υπηρεσίες και τράπεζες, συγκοινωνίες ειδικά σε μικρά χωριά, όλα αυτά τους δυσκολεύουν. Εμείς οι εργαζόμενοι στο “Βοήθεια στο σπίτι” προσφέρουμε όσο μπορούμε, ανά ειδικότητα, εξειδικεύοντας τις ανάγκες τους. Άλλοι χρειάζονται ψυχολογική στήριξη, σε άλλους γέροντες παρακολουθούμε την κατάσταση της υγείας τους τους λέμε πότε πρέπει να πάνε σε γιατρό ή νοσοκομείο, δεν είναι λίγες οι φορές που τους συνοδεύουμε. Σε κάποιες περιπτώσεις έχουν ανάγκη από καθάρισμα στο σπίτι ένα μαγείρεμα, προσωπική υγιεινή, βασικά πράγματα» σημειώνει η πρόεδρος των εργαζομένων Κ. Μακεδονίας στο πρόγραμμα «Βοήθεια στο σπίτι». «Εισπράττουν αγάπη και νοσταλγούν τα παιδιά τους και δίνουν και σε εμάς τους εργαζόμενους αγάπη… Στην αρχή έρχονταν οι γιοι και οι κόρες και πολλοί τους έλεγαν “ελάτε να τα γνωρίσετε, αυτά είναι τα άλλα μας παιδιά”».

Α. Καλυμνιού: Οι καθοριστικοί παράγοντες στη γρήγορη προσαρμογή των ηλικιωμένων

Η ψυχολόγος- ψυχοθεραπεύτρια Άννα Καλυμνιού επισημαίνει ότι δεν αντιδρούν όλοι οι γονείς με τον ίδιο τρόπο στην απόφαση των παιδιών τους να μεταναστεύσουν. “Παράγοντες που καθορίζουν τη στάση τους μπροστά σε αυτή τη μεγάλη αλλαγή είναι η προσωπικότητα των γονέων και η δυνατότητα προσαρμογής τους σε νέες καταστάσεις, η ηλικία και φάση ζωής τους (π.χ. όταν συμπίπτει με την έναρξη της συνταξιοδότησης συχνά υπάρχει μεγαλύτερη δυσκολία), η ύπαρξη προβλημάτων υγείας, ή ύπαρξη κοινωνικού/συγγενικού υποστηρικτικού πλαισίου, η πίστη προς το παιδί τους ότι είναι ικανό αλλά και η ικανότητα του παιδιού να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα και να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες που θα συναντήσει”, τονίζει μεταξύ άλλων η κ. Άννα Καλυμνιού.

_______________________

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

 

Κατηγορίες:
Και κάτι άλλο...

Όταν το καλοκαίρι γίνεται ποιητική έμπνευση...

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

Μια συλλογή από ποιήματα που αποπνέουν καλοκαιρινό αέρα...

https://www.athensvoice.gr/sites/default/files/article/2014/04/28/66608-148203.jpg

Κ.Π. Καβάφης - «Φωνή απ' τη θάλασσα»

------------------------------------------------------

Βγάζει η θάλασσα κρυφή φωνή —
φωνή που μπαίνει
μες στην καρδιά μας και την συγκινεί
και την ευφραίνει.
Τραγούδι τρυφερό η θάλασσα μας ψάλλει,
τραγούδι που έκαμαν τρεις ποιηταί μεγάλοι,
ο ήλιος, ο αέρας και ο ουρανός.
Το ψάλλει με την θεία της φωνή εκείνη,
όταν στους ώμους της απλώνει την γαλήνη
σαν φόρεμά της ο καιρός ο θερινός.
Φέρνει μηνύματα εις ταις ψυχαίς δροσάτα
η μελωδία της. Τα περασμένα νειάτα
θυμίζει χωρίς πίκρα και χωρίς καϋμό.
Οι περασμένοι έρωτες κρυφομιλούνε,
αισθήματα λησμονημένα ξαναζούνε
μες στων κυμάτων τον γλυκόν ανασασμό.
Τραγούδι τρυφερό η θάλασσα μας ψάλλει,
τραγούδι που έκαμαν τρεις ποιηταί μεγάλοι,
ο ήλιος, ο αέρας και ο ουρανός.
Και σαν κυττάζεις την υγρή της πεδιάδα,
σαν βλέπεις την απέραντή της πρασινάδα,
τον κάμπο της πούναι κοντά και τόσο μακρυνός,
γεμάτος με λουλούδια κίτρινα που σπέρνει
το φως σαν κηπουρός, χαρά σε παίρνει
και σε μεθά, και σε υψώνει την καρδιά.
Κι αν ήσαι νέος, μες σταις φλέβες σου θα τρέξη
της θάλασσας ο πόθος· θα σε ’πη μια λέξι
το κύμα απ’ τον έρωτά του, και θα βρέξη
με μυστική τον έρωτά σου μυρωδιά.

https://www.lifo.gr/uploads/image/560633/xristianopoulos_s.jpg

Ντίνος Χριστιανόπουλος - «Η  θάλασσα»

------------------------------------------------------

Η θάλασσα είναι σαν τον έρωτα:
μπαίνεις και δεν ξέρεις αν θα βγεις.
Πόσοι δεν έφαγαν τα νιάτα τους –
μοιραίες βουτιές, θανατερές καταδύσεις,
γράμπες, πηγάδια, βράχια ἀθέατα,
ρουφήχτρες, καρχαρίες, μέδουσες.
Αλίμονο αν κόψουμε τα μπάνια
Μόνο και μόνο γιατί πνίγηκαν πεντέξι.
Αλίμονο αν προδώσουμε τη θάλασσα
Γιατί έχει τρόπους να μας καταπίνει.
Η θάλασσα είναι σαν τον έρωτα:
χίλιοι τη χαίρονται – ένας την πληρώνει.

https://cdn.sansimera.gr/media/photos/main/Manolis_Anagnostakis.jpg

Μανόλης Αναγνωστάκης - Ὁ Οὐρανός

------------------------------------------------------

Πρῶτα νὰ πιάσω τὰ χέρια σου
Νὰ ψηλαφίσω τὸ σφυγμό σου
Ὕστερα νὰ πᾶμε μαζὶ στὸ δάσος
Ν᾿ ἀγκαλιάσουμε τὰ μεγάλα δέντρα
Ποὺ στὸν κάθε κορμὸ ἔχουμε χαράξει
Ἐδῶ καὶ χρόνια τὰ ἱερὰ ὀνόματα
Νὰ τὰ συλλαβίσουμε μαζὶ
Νὰ τὰ μετρήσουμε ἕνα-ἕνα
Μὲ τὰ μάτια ψηλὰ στὸν οὐρανὸ σὰν προσευχή.
Τὸ δικό μας τὸ δάσος δὲν τὸ κρύβει ὁ οὐρανός.
Δὲν περνοῦν ἀπὸ δῶ ξυλοκόποι.

https://www.mixanitouxronou.gr/wp-content/uploads/2014/01/kariotakis.jpg

Κώστας Καρυωτάκης - Σαν δέσμη από τριαντάφυλλα

------------------------------------------------------

Σαν δέσμη από τριαντάφυλλα
είδα το βράδυ αυτό.
Κάποια χρυσή, λεπτότατη
στους δρόμους ευωδιά.
Και στην καρδιά
αιφνίδια καλοσύνη.
Στα χέρια το παλτό,
στ' ανεστραμμένο πρόσωπο η σελήνη.
Ηλεκτρισμένη από φιλήματα
θα 'λεγες την ατμόσφαιρα.
Η σκέψις, τα ποιήματα,
βάρος περιττό.
Έχω κάτι σπασμένα φτερά.
Δεν ξέρω καν γιατί μας ήρθε
το καλοκαίρι αυτό.
Για ποιαν ανέλπιστη χαρά,
για ποιες αγάπες,
για ποιο ταξίδι ονειρευτό.

https://www.lifo.gr/uploads/image/804044/elyths.jpg

Οδυσσέας Ελύτης - Σώμα του καλοκαιριού

------------------------------------------------------

Ὢ σῶμα τοῦ καλοκαιριοῦ γυμνὸ καμένο
Φαγωμένο ἀπὸ τὸ λάδι κι ἀπὸ τὸ ἀλάτι
Σῶμα τοῦ βράχου καὶ ῥῖγος τῆς καρδιᾶς
Μεγάλο ἀνέμισμα τῆς κόμης λυγαριᾶς
Ἄχνα βασιλικοῦ πάνω ἀπὸ τὸ σγουρὸ ἐφηβαῖο
Γεμᾶτο ἀστράκια καὶ πευκοβελόνες
Σῶμα βαθὺ πλεούμενο τῆς μέρας!

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1c/Rimbaud.PNG

Αρθούρος Ρεμπώ - Μια εποχή στην κόλαση (απόσπασμα)

------------------------------------------------------

Καλοκαίρι τέσσερις το χάραμα
Στου έρωτα τον ύπνο βυθισμένοι
Το δασάκι στην αχνοβολή τη μυρωμένη
Από το νυχτερινό ξεφάντωμα.
 
Πέρα εκεί, στο ξυλουργείο το αχανές
Στων Εσπερίδων την ανατολή
Πηγαινοέρχονται ανασκουμπωμένοι
Οι Μαραγκοί.
Μες στων νεφών τις Ερημιές και τη γαλήνη
Θόλους λαμπρούς θα στήσουν
Όπου οι άνθρωποι
Ψεύτικους ουρανούς θα ζωγραφίσουν.
Α! τι Τεχνίτες λεβεντιά Σ
τη Βαβυλώνα υπήκοοι κάποιου βασιλιά
Λιγάκι, για χάρη τους,
Αφροδίτη Τους στεφανωμένους εραστές ν' αφήσεις.
Των Εραστών Βασίλισσα εσύ Κέρασε τους εργάτες με ρακή
Να ανασάνουν λίγο απ' τη δουλειά
Να 'ρθει το μεσημέρι, να βρουν θαλασσινή δροσιά.

http://www.greek-language.gr/digitalResources//files/image/literature/concordance/palamas/3.palamas1912.jpg

Κωστής Παλαμάς - Το καλοκαίρι

------------------------------------------------------

Απ' το κανάλι οι πάσσαρες με τ' απλωτά πανιά
γυρίζουν πρίμα,
μας φέρνουν τα ζακυθιανά λουλούδια τ' ακριβά,
το πέρασμά τους γλύκανε κ' εσένα, πικρό κύμα!
Και πιο καλοπιθύμητα και πιο φανταχτερά
κι από τα κρίνα,
πάσσαρες γοργοσάλευτες, με τ' άσπρα σας φτερά,
μας φέρνετε τ' αγόρια μας απ' τη μεγάλη Αθήνα.
Κι ανοίχτε, λιακωτά, χλωρά, φουντώστε, πασκαλιές,
του πόθου τη σκόλη˙
και σείστε τα μαντήλια σας ανάερα, λιγερές˙
παραμονεύουν οι έρωτες˙ ετοιμαστήτε, μώλοι,
το καλοκαίρι μύρισε˙ προσμένουν οι αμμουδιές
και τα πρυάρια,
πριν έμπης, άθεη χειμωνιά, να γίνουν εκκλησιές˙
οι ερωτεμένοι λειτουργοί και τα φιλιά τροπάρια.

 

 

 

 

Κατηγορίες:
Και κάτι άλλο...

Το κρασί στην αρχαία Ελλάδα

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

Η άμπελος ήταν γνωστή σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα και σε όλους τους παράκτιους θύλακες που είχαν αποικίσει οι Έλληνες, από την Καταλονία ως την Κριμαία. Στην πραγματικότητα, η κατανάλωση οίνου θεωρείτο σύμβολο της ελληνικής πολιτιστικής ταυτότητας.

Ήταν σημάδι του βαρβαρισμού τους ότι οι βάρβαροι έπιναν μπύρα. Στις περιπτώσεις που ήξεραν το κρασί – και οι Έλληνες παραδέχονταν ότι οι άλλοι πολιτισμοί δεν το αγνοούσαν εντελώς – το κακομεταχειρίζονταν. Το κρασί το ίδιο, στην ακατέργαστη και μη αραιωμένη μορφή που σπάνια έπιναν οι Έλληνες, ήταν γλυκό και, εξαιτίας του ζεστού κλίματος και της μικρής παραγωγής, συνήθως πλησίαζε το ανώτατο όριο της κλίμακας περιεκτικότητας σε αλκοόλ, δηλαδή το 15-16%, αντί του 12,5% το οποίο θεωρείται φυσιολογικό σήμερα. Πολύ συχνά, στην επιφάνειά του επέπλεαν στέμφυλα ή είχε μούργα και έπρεπε να το σουρώσεις πριν το ανακατέψεις ή το σερβίρεις. Επομένως, τα κόκκινα κρασιά θα πρέπει να ήταν πολύ σκουρόχρωμα και με πολλές τανίνες.

Η ευωδιά του αρχαίου κρασιού έλεγαν ότι είχε ισχυρή επίδραση στους λάτρεις του κρασιού και ενίοτε τη συνέκριναν με το άρωμα των λουλουδιών. Μερικά άλλα αρώματα όμως μπορεί να μη μας φαίνονταν οικεία στη σύγχρονη εποχή. Κατ’ αρχάς, το κρασί αποκτούσε τη γεύση του αγγείου στο οποίο το μετέφεραν ή το φύλαγαν’ και δε χρησιμοποιούσαν τότε τα δρύινα βαρέλια που χαρίζουν στα σύγχρονα κρασιά το χαρακτηριστικό άρωμα βανίλιας. Εννοούμε μυρωδιά πίσσας ή ρετσινιού, που χρησιμοποιούσαν στο σφράγισμα των αμφορέων, ενώ σε κάποιες περιστάσεις, το κρασί έπαιρνε τη μυρωδιά του πρόβιου ή κατσικίσιου δέρματος, από τους ασκούς όπου το φύλαγαν. Μερικές φορές, σε διάφορα στάδια της διαδικασίας παρασκευής και προετοιμασίας, πρόσθεταν κι άλλα συστατικά, όπως θαλασσινό νερό, αρωματικά βότανα, μυρωδικά και, σε μια περίπτωση, μέλι και ζυμάρι.

Ο Αριστοτέλης, στη διατριβή του «Περί μέθης”, αναφέρει την οινοποσία από «ροδίτικη χυτρίδα”, στην οποία προσέθεταν ένα εκχύλισμα από μείγμα σμύρνας, σχίνου, άνθους κρόκου και Βαλσάμου κινναμώμου. Προφανώς, όταν ζεσταινόταν το αγγείο, τα μυρωδικά μείωναν τη μεθυστική δύναμη του υγρού που περιείχε.

Κατά το Μνησίθεο, έχουμε τρία διαφορετικά χρώματα κρασιού: το «μαύρο», το «άσπρο» και το «κιρρό», δηλαδή το κεχριμπαρένιο.

Τα άσπρα και τα κεχριμπαρένια κρασιά ήταν ή γλυκά ή ξηρά, τα μαύρα μπορούσαν να είναι επίσης και μέτρια. Ο Ιπποκράτης πάλι, στη διατριβή του «Περί διαίτης», διακρίνει τα κρασιά και σε «αρωματικά» ή «χωρίς άρωμα», «λεπτά» ή «παχιά», σε «δυνατά» ή «πιο αδύναμα».

Ο Θεόφραστος λέει ότι κάποιες φορές τα κρασιά ανακατεύονταν.

Οι Έλληνες, αντίθετα από τους Ρωμαίους που ακολούθησαν, δε φαίνεται να είχαν ιδιαίτερη προτίμηση σε συγκεκριμένες ποικιλίες, αλλά οπωσδήποτε αναγνώριζαν την αξία της παλαίωσης – κάτι που εξέπληττε τους αρχαιοδίφες ως τα τέλη του 18ου αιώνα, όταν τα κρασιά χαλούσαν πολύ γρήγορα. Αυτή η παρανόηση πρέπει να οφείλεται απλώς στο γεγονός ότι, στις αρχές του Μεσαίωνα, οι εύκολοι στο σφράγισμα πήλινοι αμφορείς έπεσαν σε δυσμένεια και αντικαταστάθηκαν από λιγότερο αεροστεγή δοχεία. Η ηλικία του κρασιού ήταν σημαντικό ζήτημα για τους ειδήμονες κι ενέπνευσε τον καλοφαγά Αρχέστρατο να γράψει μερικούς τρομερά κακούς και περίτεχνους στίχους, οι οποίοι κάνουν τους σύγχρονους ειδήμονες να μοιάζουν εντελώς στερημένοι φαντασίας

 

Μετά, αφού πιείς μια γερή γουλιά προς τιμή του Διός Σωτήρος, πρέπει να πιείς ένα παλιό κρασί, που να κουβαλάει στους ώμους του κατάλευκο κεφάλι, ένα κρασί που να έχει τους υγρούς του βοστρύχους στεφανωμένους με άσπρα λουλούδια, ένα κρασί της  θαλασσοδαρμένης Λέσβου. Και επαινώ το βύβλινο κρασί της ιερής Φοινίκης, αν και δεν το συγκρίνω με το άλλο. Διότι, αν δεν το έχεις ξαναπιεί και ώσπου να το συνηθίσεις, θα σου φανεί πιο αρωματικό από της Λέσβου, γιατί διατηρεί το άρωμά του για πολύ περισσότερη ώρα, αλλά, όταν το πίνεις συχνά, θα σου φανεί πολύ κατώτερο, ενώ n εκτίμηση σου για το λεσβιακό θα ανέβει στα ύψη, αφού είναι ανώτερο όχι μόνο από κάθε άλλο κρασί αλλά κι απ’ την αμβροσία. Και μερικοί αλαζονικοί πομφόλυγες μπορεί να πουν περιφρονητικά ότι το φοινικικό είναι το γλυκύτερο απ’ όλατα κρασιά, αλλά εγώ δε θα τους δώσω σημασία. [. .. ] Το κρασί της Θάσου είναι κατάλλnλο για ευγενική οινοποσία, αρκεί να είναι παλιό, φορτωμένο με πολλές χρονιές.

Η ιδιότητα του κρασιού να βελτιώνεται όσο παλιώνει προκάλεσε κάποιες δυσμενείς για το ανθρώπινο είδος συγκρίσεις. Ο ήρωας ενός έργου του Ευβούλου, για παράδειγμα, παρατηρεί πως οι εταίρες εκτιμούν το παλιό κρασί, αλλά όχι τους ηλικιωμένους άντρες.

Σ’ ένα απόσπασμα του Κρατίνου, βρίσκουμε μια πιο εκλεπτυσμένη σύγκριση με την ανθρώπινη ζωή. Ο Κρατίνος μιλάει για «οίνο μενδαίο που ενnλικιώνεται” (ηβώvτα, στην κυριολεξία θαλερό ή έφηβο) και μας θυμίζει έτσι τα σύγχρονα διαγράμματα ωριμότητας της «ζωής” ενός κρασιού, τα οποία χωρίζουν τις περιόδους ωρίμανσης σε: «στη στιγμή του”, «στην κατάλληλη στιγμή του”, «κουρασμένο” «έχει ξεπεράσει τα όριά του.

Ο κύριος όγκος του κρασιού που κατανάλωναν οι Έλληνες ήταν κοινό κρασί τοπικής παραγωγής, από τη συγκομιδή μικρών ανειδίκευτων κτημάτων. Οι Αθηναίοι αποκαλούσαν αυτό το κρασί τρικότυλο ή «κρασί του λίτρου” (κυριολεκτικά ίσο με τρεις κοτύλες, δηλ. τρία μικρά ποτήρια), επειδή, σύμφωνα με το λεξικογράφο Ησύχιο, μπορούσες να αγοράσεις τρεις κοτύλες μ’ έναν οβολό μόνο. Μερικά εντούτοις ήταν πολύ υψηλότερης ποιότητας, εισάγονταν από περιοχές διάσημες για τα κρασιά τους και καλλιεργούνταν σε μεγάλα κτήματα.

Τέτοια κρασιά συναντάμε συχνά στις κωμωδίες, σε λίστες μαζί με άλλες λιχουδιές, αν και στην ανώτατη Βαθμίδα Βρίσκουμε λιγότερα είδη κρασιών παρά ψαριών, για παράδειγμα, κατ’ επιταγή των ποιητών – τα κρασιά σπάνια ξεπερνούν τα τρία ή τέσσερα τη φορά. Δε συμφωνούν όλες οι πηγές μας για το ποια ήταν τα κορυφαία κρασιά, αλλά τα κρασιά της Θάσου, της Χίου και της Μένδης, πόλης της Χαλκιδικής, θεωρούνταν τα διαπρεπέστερα της κλασικής περιόδου για τους περισσότερους. Σ’ αυτά πρέπει να προσθέσουμε τα κρασιά της Λέσβου, τα οποία Βρίσκουμε σποραδικά στις λίστες από πολύ νωρίς, από τις αρχές του 5ου αιώνα, αν και ο Πλίνιος πιστεύει ότι η φήμη τους χρονολογείται από τα τέλη του 4ου. Οι ήρωες των θεατρικών έργων διαπραγματεύονται άνετα τις περίεργες ιδιότητες κάθε κρασιού, το χαρακτηριστικό χρώμα και άρωμά του, τη γλυκύτητά του, όπως στο λόγο του Διονύσου από ένα έργο του Ερμίππου:

Με το κρασί της Μένδης, οι θεοί μουσκεύουν τα μαλακά τους τα στρώματα. Και μετά είναι ένα κρασί της Μαγνησίας, απαλό κι ευχάριστο (μειλιχόδωρον], κι ένα θασιώτικο, που στην επιφάνειά του γλιστράει το άρωμα των μήλων’  αυτό κρίνω ως το καλύτερο απ’ όλα τα κρασιά, εκτός από το άψογο κρασί της Χίου, που διώχνει κάθε πόνο.

Ίχνη της δημοτικότητας των καλών κρασιών της κλασικής περιόδου δε Βρίσκουμε μόνο στα υπολείμματα της αρχαίας γραμματείας, αλλά και σε θραύσματα αμφορέων που Βρέθηκαν στην Αγορά της Αθήνας και αλλού. Καθεμιά από τις σημαντικές πόλεις που έκαναν εξαγωγή κρασιών εμφιάλωνε την παραγωγή της σε χαρακτηριστικά αγγεία που είχαν πάνω κάτω ομοιόμορφο σχήμα, όπως μπορούν να διακρίνουν οι αρχαιολόγοι.

Οι Χίοι μάλιστα χρησιμοποιούσαν τους αμφορείς τους ως διακριτικό σύμβολο στο νόμισμά τους. Έτσι επιβεβαιώνεται αυτό που υπονοούν τα αποσπάσματα των κωμωδιών, ότι τα κρασιά των πόλεων αυτών ήταν ειδικά προϊόντα, με αναγνωρίσιμα  χαρακτηριστικά. Μερικές πόλεις ειδικεύονταν στην παραγωγή ενός είδους κρασιού μόνο, άλλες παρήγαγαν περισσότερα. Το χιώτικο κρασί, για παράδειγμα, έβγαινε σε τρεις τύπους: αυστηρό (ξηρό), γλυκάξον (γλυκό) και ένα ονομαζόμενο αυτόκρατο, κάτι ανάμεσα στα δύο.

Η ιδιαιτερότητα αυτών των κρασιών μπορεί να εξηγηθεί ως αποτέλεσμα της φυσικής επικράτησης συγκεκριμένων ποικιλιών και κάποιων παραδοσιακών μεθόδων, συγκεκριμένων σε κάθε περιοχή. Δεν είναι συμπτωματικό ότι αυτά τα ξεχωριστά κρασιά, χωρίς καμία εξαίρεση, προέρχονταν από απομονωμένες αγροτικές οικονομίες, κάτι που ισχύει στην κυριολεξία στην περίπτωση νησιών όπως η Θάσος και η Χίος, ή όπως η Μένδη, που περιτριγυριζόταν από Βαρβάρους.

Είναι σημαντικό από την άποψη αυτή ότι το λεσβιακό κρασί παίρνει το όνομά του από τό νησί, τη γεωγραφική ενότητα, κι όχι από τις πόλεις, Μυτιλήνη, Ερεσό και Μήθυμνα, τις πολιτικές οντότητες που καταλάμβαναν την έκτασή του. Μερικές πολύ σποραδικές αναφορές μαρτυρούν ότι οι αρχαίοι παραδέχονταν τη λιγότερο χειροπιαστή ιδιότητα της terroir, της μαγικής επιρροής δηλαδή συγκεκριμένων κομματιών γης. Απ’ ό,τι φαίνεται, το καλύτερο χιώτικο κρασί προερχόταν από μια περιοχή στα Βορειοδυτικά του νησιού, που ήταν γνωστή ως Αριουσία.

Μαθαίνουμε επίσης την ύπαρξη ενός κρασιού που λεγόταν βύβλινο, το οποίο, παρ’ όσα λέει ο Αρχέστρατος, δεν προερχόταν από τη φοινικική Βύβλο, αλλά από μια περιοχή της Θράκης απέναντι στις Βορειοδυτικές ακτές της Θάσου, η οποία περιοχή ανήκε ενδεχομένως στην επικράτεια κάποιας πόλης της περιοχής, ίσως στη Θάσο την ίδια.

Η Θάσος μας προσφέρει, εξ αντιδιαστολής, την καλύτερη απόδειξη για μία άκρως οργανωμένη αμπελουργία ευρείας κλίμακας, η οποία οφειλόταν στις παρακινδυνευμένες αλλά ευλογημένες παραδοσιακές μεθόδους και στο καλό χώμα, στοιχεία που συμπλήρωνε και μια σχετική νομοθεσία. Κάποιες επιγραφές που Βρέθηκαν στο νησί αποκαλύπτουν ότι η πολιτική παρέμβαση στο εμπόριο κρασιού ήταν έντονη και πολύ εκτεταμένη. Σε γενικές γραμμές, οι νόμοι ασχολούνταν με την ποιότητα και αυτή η μέριμνα στάθηκε ευεργετική όχι μόνο για τους ντόπιους καταναλωτές του θασιώτικου κρασιού αλλά και για τους εξαγωγείς, των οποίων η επιτυχία εξαρτιόταν από τη διατήρηση της φήμης του νησιού σε υψηλά επίπεδα

***

Απόσπασμα από το βιβλίο του Τζειμς Ντειβιντσον «Αρχαίοι Αθηναίοι – Ηδονές, καταχρήσεις και πάθη» Εκδότης: Περίπλους

Πηγή: antikleidi.com

Κατηγορίες:
Ιστορία

Τι και πόσο διαβάζουν οι Έλληνες;

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

Συνήθειες, τάσεις, μύθοι και αλήθειες, για το διάβασμα...

Οι συζητήσεις και οι απόψεις για το βιβλίο περισσεύουν, ενώ τα πραγματικά δεδομένα λείπουν. Κάθε προσπάθεια χάραξης πολιτικής για το βιβλίο προσκρούει στην Ελλάδα στην έλλειψη στοιχείων. Μετά την κατάργηση του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) που είχε διοργανώσει τρεις έρευνες αναγνωστικής συμπεριφοράς (1999, 2004, 2010), η εικόνα είναι θολή και η συζήτηση διεξάγεται επί τη βάσει ανεξέλεγκτων στερεοτύπων, ενώ η ελληνική κοινωνία διανύει μια από τις πιο βίαια μετασχηματιστικές περιόδους των τελευταίων δεκαετιών. Μας λείπουν επίσημες στατιστικές προσβάσιμες σε όλους, όπως έχουμε γράψει κατ’ επανάληψη.

Παρακινημένη από ένα από αυτά τα δημοσιεύματα, και στο πλαίσιο της πολιτικής χορηγιών της, η εταιρεία κοινωνικής και εμπορικής έρευνας qed market research συνεργάστηκε με «Το Βήμα» για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της παρούσας έρευνας για τις αναγνωστικές συνήθειες των Ελλήνων, με στόχο να τροφοδοτήσει έναν δημιουργικό διάλογο γύρω από τα θέματα της ανάγνωσης και του βιβλίου.

Οι ερωτήσεις εντάχθηκαν στο πλαίσιο της έρευνας People of Greece που διεξάγει ετησίως η qed σε δύο κύματα από το 2009 και η οποία πραγματοποιήθηκε πανελλαδικά τον Νοέμβριο – Δεκέμβριο του 2018. Δεδομένης της μεγάλης διείσδυσης των ηλεκτρονικών μέσων και του Διαδικτύου στην πληροφόρηση και στην εκπαίδευση, δεν εξαιρέθηκαν από την έρευνα τα σχολικά και τα επαγγελματικά αναγνώσματα, προκειμένου να διερευνηθεί η αντοχή του βιβλίου όχι μόνο ως ψυχαγωγικού αλλά και ως ενημερωτικού εργαλείου.

Το προφίλ των αναγνωστών

Περίπου οι μισοί Ελληνες (44%) έχουν διαβάσει έστω και ένα βιβλίο τον τελευταίο χρόνο. Από ένα συνολικό πανελλαδικό δείγμα 1.674 ατόμων, αναγνώστες (που διάβασαν έστω ένα βιβλίο τον τελευταίο χρόνο) είναι 723 άτομα. Συστηματικοί αναγνώστες-βιβλιόφιλοι (8 και πάνω βιβλία τον χρόνο) είναι το 13%, μέτριας συχνότητας αναγνώστες (4-7 βιβλία τον χρόνο) το 11% (γυναίκες που μέσα από την ανάγνωση επιλέγουν μια διαδρομή αυτομόρφωσης και αυτοβελτίωσης, λογοτεχνία και χρηστικά βιβλία), ασθενούς συχνότητας αναγνώστες (2-3 βιβλία τον χρόνο) το 10% (νέες γυναίκες που αγαπούν την ελληνική λογοτεχνία) και τέλος περιστασιακής συχνότητας αναγνώστες (1 βιβλίο τον χρόνο) το 11% (μεγαλύτεροι άνδρες που προτιμούν βιβλία ιστορίας, πολιτικής, οικονομίας).

Από εκείνους που δηλώνουν αναγνώστες, που έχουν διαβάσει δηλαδή έστω ένα βιβλίο τον τελευταίο χρόνο, το 30% είναι περιστασιακοί αναγνώστες (1 βιβλίο), ασθενείς αναγνώστες είναι το 17% (2-3 βιβλία), μέτριοι αναγνώστες το 22% (4-7 βιβλία) και συστηματικοί αναγνώστες το 24% (8 και άνω βιβλία τον χρόνο). Το μερίδιο του χρόνου που αφιερώνουν οι Ελληνες στο διάβασμα ανάμεσα σε άλλες ψυχαγωγικές δραστηριότητες είναι 10%. Πρώτη έρχεται η μουσική (43%), ακολουθούν οι σειρές και οι ταινίες στην τηλεόραση (19%) ενώ το μικρότερο μερίδιο χρόνου αφιερώνεται στον κινηματογράφο (1%).

Οι μισοί Αθηναίοι (51%) έχουν διαβάσει έστω ένα βιβλίο τον τελευταίο χρόνο, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στη Θεσσαλονίκη είναι 37% και στην υπόλοιπη Ελλάδα 40%.

 

Το διάβασμα σχετίζεται ευθέως με το επίπεδο μόρφωσης και κοινωνικοοικονομικής τάξης φτάνοντας στο 56% για όσους είναι μέλη της ανώτερης και μεσοανώτερης κοινωνικοοικονομικής τάξης σε σύγκριση πάντα με το 44% του συνολικού πληθυσμού. Οσοι έχουν διαβάσει έστω και ένα βιβλίο τον τελευταίο χρόνο σε σχέση με όσους δεν έχουν διαβάσει είναι πιο εξωστρεφείς, δυναμικοί και ενεργητικοί όσον αφορά τη χρήση των μέσων ενημέρωσης, ακούν πολύ περισσότερο ραδιόφωνο (48%), χρησιμοποιούν το Ιnternet (66%), είναι πιο ενεργοί στα social media (54%) και διαβάζουν περισσότερο περιοδικά (12%) και εφημερίδες (7%) τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα.

Μύθοι και αλήθειες

Είναι τελικά μύθος ότι η ανάγνωση των βιβλίων αφορά τις μεγάλες ηλικίες, καθώς στην ερώτηση «Σε σχέση με πέρυσι διαβάζετε τον ίδιο αριθμό βιβλίων, λιγότερο ή περισσότερο;» αύξηση (18%) παρατηρείται στις ηλικίες 18-24, ενώ μεγαλύτερη μείωση (39%) στις ηλικίες 65-74. Ωστόσο, δεν είναι μύθος το ότι οι γυναίκες αποτελούν τον κύριο κορμό του αναγνωστικού κοινού, παρά τη διαπίστωση ότι χάνουν σταδιακά το ενδιαφέρον τους για διάβασμα καθώς μεγαλώνουν σε ηλικία. Στις ηλικίες 18-24 το 55% των ανδρών και το 73% των γυναικών δηλώνουν ότι διάβασαν κάποιο βιβλίο τους τελευταίους 12 μήνες. Τα ποσοστά αυτά μειώνονται αντίστοιχα σε 24% και 55% για τις ηλικίες 35-44 ετών και αντιστρέφονται ως προς το φύλο σε 47% (άνδρες) και 37% (γυναίκες) στις ηλικίες 65-74 ετών.

Αναγνωστικές συνήθειες και τάσεις

Η συνήθεια της ανάγνωσης δεν φαίνεται να δείχνει σημάδια ανόδου. Το 24% δηλώνει ότι την προηγούμενη χρονιά διάβασε λιγότερα βιβλία, ενώ μόνο ένα 14% περισσότερα. Από το σύνολο των ερωτωμένων, το 40% έχει επισκεφθεί έστω μία φορά βιβλιοπωλείο. Οι δημόσιες αναγνώσεις κειμένων αφορούν μικρό ακροατήριο (1%), παρ’ όλα αυτά φαίνεται ότι μπορούν να τετραπλασιάσουν την απήχησή τους, καθώς ένα 4% δηλώνει ότι ενδιαφέρεται να τις δοκιμάσει. Αντίστοιχα είναι και τα αποτελέσματα για τη συμμετοχή σε σεμινάρια δημιουργικής γραφής (1%) που φαίνεται ότι μπορούν να τριπλασιάσουν (3%) την απήχησή τους, το ίδιο ισχύει και για τη συμμετοχή στις λέσχες ανάγνωσης. Παρουσιάσεις βιβλίων παρακολουθεί το 7%, ενώ ένα 8% ενδιαφέρεται να το κάνει στο μέλλον. Μόνο το 13% έχει επισκεφθεί έστω μία φορά βιβλιοθήκες και το ποσοστό που ενδιαφέρεται να τις επισκεφθεί στο μέλλον παραμένει το ίδιο. Ο μέσος έλληνας αναγνώστης διαβάζει κατά μέσο όρο 177,3 ώρες τον χρόνο, ενώ οι αναγνώστες βιβλίων διάβασαν κατά μέσο όρο 349,7 ώρες τον τελευταίο χρόνο.

Εννέα στους δέκα αναγνώστες διαβάζουν στο σπίτι (93%). Πολύ λιγότεροι (9%) στα μέσα μαζικής μεταφοράς, σε αναγνωστήρια-βιβλιοθήκες (7%) και σε καφέ (3%). Από τους χώρους του σπιτιού, η κρεβατοκάμαρα (67%) και το σαλόνι-καθιστικό (64%) είναι οι ιδανικοί χώροι ανάγνωσης. Οι έλληνες αναγνώστες δηλώνουν ότι προτιμούν να διαβάζουν καλοκαίρι, Ιούλιο – Αύγουστο (22%), όπως και τους πρώτους μήνες του φθινοπώρου, Σεπτέμβριο – Οκτώβριο (20%).

Οι προτιμήσεις των αναγνωστών

Οι αναγνώστες δηλώνουν ότι τον τελευταίο χρόνο διάβασαν κατά μέσο όρο 6,4 βιβλία. Ερωτώμενοι σε ποιες κατηγορίες εντάσσονται τα βιβλία προέκυψε ότι αυτά ανήκουν στις κατηγορίες: ελληνικό μυθιστόρημα (19%), εκπαιδευτικά βιβλία (16%), ξένο μυθιστόρημα (10%), μικρή φόρμα (διηγήματα/νουβέλες) (10%), ιστορικά βιβλία (9%). Ακολουθούν τα βιβλία για την οικονομική κρίση και τις κοινωνικές επιστήμες (5%), ενώ στις τελευταίες θέσεις βρίσκονται κατηγορίες όπως γεωγραφία-ταξίδια, τα κόμικς, η ποίηση (1%) και οι τέχνες (0%).

Σε επίπεδο ατόμων, ελληνικό μυθιστόρημα διάβασε το 35% των αναγνωστών, ξένο μυθιστόρημα το 23%, διηγήματα/νουβέλες το 20% και ιστορικά βιβλία το 13%. Ωστόσο, στην ερώτηση «Ποιο ήταν το τελευταίο βιβλίο που διαβάσατε;» οι απαντήσεις φέρνουν στην πρώτη θέση το ξένο μυθιστόρημα (17%), στη δεύτερη το ελληνικό (14%) και στην τρίτη τα ιστορικά βιβλία (13%). Θυμόμαστε περισσότερο τα ξένα βιβλία που διαβάζουμε; Μήπως θεωρούμε ότι διαβάζουμε ελληνικό μυθιστόρημα αλλά στην πράξη διαβάζουμε περισσότερο ξένους συγγραφείς; Μήπως εκλαμβάνουμε τα μεταφρασμένα στα ελληνικά μυθιστορήματα ως πρωτότυπα μυθιστορήματα; Τα ερωτήματα αξίζει να διερευνηθούν περαιτέρω.

Τα κριτήρια επιλογής των βιβλίων

Για τους αναγνώστες βασικά κριτήρια επιλογής ενός βιβλίου είναι το θέμα του βιβλίου (61%), οι συστάσεις από φίλους -γνωστούς (32%), η περίληψη στο οπισθόφυλλο (27%), ο συγγραφέας (24%), κριτικές (17% ), η μεγάλη κυκλοφορία του (11%), το εξώφυλλο (10%). Παρότι η σειρά αυτή δεν αλλάζει, ο συγγραφέας ενδιαφέρει περισσότερο στο ελληνικό μυθιστόρημα (38%) παρά στο ξένο μυθιστόρημα (25%). Στην ιστορία, πολιτική και οικονομία το εξώφυλλο, ο εκδοτικός οίκος και η σύσταση του βιβλιοπώλη παρακινούν τους αναγνώστες περισσότερο για αγορά από ό,τι σε άλλες κατηγορίες βιβλίων. Οι ίδιοι ενημερώνονται κυρίως από το βιβλιοπωλείο (45%), από φίλους – συγγενείς (44%), από εκθέσεις βιβλίων (26%), από διαφημίσεις σε εφημερίδες και περιοδικά (14%). Προμηθεύονται τα βιβλία από καταστήματα μεγάλων κεντρικών βιβλιοπωλείων (53%) ή από μικρότερα συνοικιακά βιβλιοπωλεία (50%). Μόνο το 3% έχει κάρτα δανειστικής βιβλιοθήκης.

Ψηφιακό και παιδικό βιβλίο

Σε ό,τι αφορά τα e-books, ένας στους δύο Ελληνες και δύο στους τρεις αναγνώστες γνωρίζουν την ύπαρξή τους, με 5% των Ελλήνων να δηλώνουν ότι έχουν διαβάσει τον τελευταίο χρόνο κάποιο από αυτά. Οσον αφορά τον τομέα του παιδικού βιβλίου, περίπου δύο στους δέκα Ελληνες αγόρασαν τον τελευταίο χρόνο βιβλίο για παιδιά και εφήβους έως 15 ετών. Από αυτούς οι μισοί αγόρασαν 1-3 βιβλία. Οσοι έχουν παιδιά δηλώνουν ότι το 71% των παιδιών διάβασε τουλάχιστον ένα βιβλίο τον τελευταίο χρόνο (εκτός από τα σχολικά βιβλία), δηλαδή πολύ περισσότερο από τους ίδιους. Τα βιβλία για παιδιά τα προμηθεύονται κυρίως από καταστήματα μικρότερων ή συνοικιακών βιβλιοπωλείων (50%) παρά από καταστήματα μεγάλων κεντρικών βιβλιοπωλείων (44%) ή από βιβλιοθήκες (4%).

Κοινωνική ένταξη

Οσο περισσότερο διαβάζει κανείς, τόσο περισσότερο ενταγμένος στην κοινωνία νιώθει. Ζητήθηκε από τους ερωτώμενους να απαντήσουν αν τους αφορούν οι παρακάτω δηλώσεις: «Ζω μια ζωή με νόημα, έχω στόχους και σκοπούς», «νιώθω ότι οι άνθρωποι που βρίσκονται γύρω μου με υποστηρίζουν και με επιβραβεύουν», «οι δραστηριότητες της καθημερινότητάς μου με αφορούν και με ενδιαφέρουν», «συμμετέχω ενεργά στην ευτυχία και στην ευημερία άλλων ανθρώπων», «είμαι ικανός/ή να φέρω εις πέρας δραστηριότητες που μου είναι σημαντικές», «είμαι ένας καλός άνθρωπος και ζω μια καλή ζωή», «τα υλικά αγαθά που έχω ή κερδίζω (εισόδημα, σπίτι) μου είναι αρκετά για να καλύπτω τις ανάγκες μου», «νιώθω καλά στο κοινωνικό σύνολο που ανήκω και εμπιστεύομαι τους άλλους ανθρώπους», «η σχέση μου με τα θεία (θεό/θρησκεία) είναι ικανοποιητική», «είμαι αισιόδοξος/η για το μέλλον», «δεν είμαι εθισμένος/η σε τίποτα, όπως το αλκοόλ, τα ναρκωτικά ή ο τζόγος», «οι άνθρωποι με σέβονται», βάσει των οποίων υπολογίστηκε ο δείκτης κοινωνικής ενσωμάτωσής τους. Οι συστηματικοί αναγνώστες συμμερίζονται τις δηλώσεις αυτές σε ποσοστό 72%, οι μέτριοι αναγνώστες σε ποσοστό 64%, οι ασθενείς αναγνώστες σε ποσοστό 61%, οι περιστασιακοί σε 62% και οι μη αναγνώστες σε ποσοστό 56%. Στα ίδια περίπου επίπεδα ανά κατηγορία κυμαίνεται και ο δείκτης συναισθηματικής ευτυχίας.

Το βιβλίο αντίδοτο στην κρίση

Συγκρίνοντας τα βασικά ευρήματα της έρευνας σε σχέση με αντίστοιχα ευρήματα των ερευνών αναγνωστικής συμπεριφοράς του ΕΚΕΒΙ το 2004 και το 2010, η Χριστίνα Καράμπελα, διευθύνουσα σύμβουλος της qed, σχολιάζει: «Ο αριθμός των ελλήνων αναγνωστών από το 2010 μέχρι το 2018 δεν φαίνεται να αλλάζει. Επίσης δεν φαίνεται να αλλάζει και η στάση μας απέναντι στην ανάγνωση: τόσο το 2010 όσο και το 2018, το 62% των αναγνωστών δηλώνουν πως διαβάζουν το ίδιο με την προηγούμενη χρονιά, 14% περισσότερο και 24% λιγότερο. Κατά συνέπεια, ιδιαίτερο ενδιαφέρον θα είχε να ξεκινήσει ένας μεγάλος διάλογος για το βιβλίο με στόχο την οργάνωση πολιτικών και ενεργειών που θα στοχεύουν στην αύξηση των παραπάνω ποσοστών. Μια ενδιαφέρουσα μετατόπιση που τα στοιχεία από το 2004 μέχρι το 2018 δείχνουν είναι η αλλαγή στη σειρά σημαντικότητας των παραγόντων που επηρεάζουν την αγορά ενός βιβλίου. Το «θέμα του βιβλίου» ήταν και παραμένει ο πρώτος και σημαντικότερος παράγοντας. Αλλαγές παρατηρούνται στο δεύτερο, τρίτο και τέταρτο κριτήριο επιλογής. Το 2004 «ο/η συγγραφέας» ήταν με σαφήνεια το δεύτερο κριτήριο ενώ σήμερα «οι συστάσεις των φίλων/γνωστών» και «το οπισθόφυλλο» απολαμβάνουν τη δεύτερη και την τρίτη θέση, ενώ «ο/η συγγραφέας» την τέταρτη. Το βιβλίο όσο περνάνε τα χρόνια γίνεται περισσότερο προϊόν; Οι αναγνωστικές επιλογές ακολουθούν και αυτές με τη σειρά τους την απαξίωση των αυθεντιών και την εστίαση της εμπιστοσύνης αποκλειστικά και μόνο στους κοντινούς και οικείους; Τι σημαίνει «συστημικό» στον χώρο του βιβλίου και της ανάγνωσης; Ενδιαφέροντα πράγματι ερωτήματα που διεκδικούν χώρο και χρόνο συζήτησης».

Και καταλήγει: «Οι Ελληνες από το 2017 και μετά, παρότι δεν ανακάμπτουν οικονομικά, έχουν αναπτύξει κάποια νεοτρόπα αντανακλαστικά συγκρατημένης αισιοδοξίας. Βάσει της ερευνητικής πλατφόρμας People of Greece της qed, που μετρά εκ του σύνεγγυς την ελληνική κοινωνία από το 2009 μέχρι σήμερα, οι δείκτες συναισθηματικής ευημερίας και κοινωνικής ενσωμάτωσης, που γνώρισαν συνεχή και εντυπωσιακή πτώση από το 2009 μέχρι το 2013, σήμερα επιστρέφουν ή και ξεπερνούν τα επίπεδα του 2009. Φαίνεται ότι οι Ελληνες χτίζουν μια νέα κοινωνική και συναισθηματική ισορροπία που βασίζεται σε ένα μοντέλο χαμηλής στόχευσης (είναι ικανοποιημένοι με λιγότερα) και μικρο-ευδαιμονίας στην καθημερινότητα (εστιάζουν στη σημασία των μικρών χαρών και των ανθρώπινων σχέσεων). Το μεγάλο ερώτημα είναι αν αυτά τα νέα αντανακλαστικά αποτελούν μετατόπιση νοοτροπίας ή εντάσσονται στο μετατραυματικό στάδιο της κρίσης και σε λίγο θα τα εγκαταλείψουμε για να διεκδικήσουμε δυναμικά το μέλλον μας. Σε κάθε περίπτωση, αυτό που η συγκεκριμένη έρευνα κατέγραψε είναι πως η ανάγνωση βιβλίων ευεργετεί τη νέα μας κοινωνική και συναισθηματική ισορροπία (είτε τη χτίζουμε για να προστατευτούμε είτε τη χτίζουμε για να ενδυναμωθούμε και να επιταχύνουμε), κατά συνέπεια οφείλουμε με κάθε τρόπο να την προστατεύσουμε και να την προωθήσουμε: αξιακά, συμπεριφορικά και αισθητικά».

Δείτε εδώ ολόκληρη την έρευνα

Η ταυτότητα της έρευνας

Εταιρεία: Εταιρεία κοινωνικής και εμπορικής έρευνας qed market research

Τύπος έρευνας: Ερευνα προσωπικών συνεντεύξεων σε νοικοκυριά, με δομημένο ερωτηματολόγιο διάρκειας 15 λεπτών
με χρήση τάμπλετ

Περιοχή έρευνας: Πανελλαδική

Μέθοδος δειγματοληψίας: Τυχαία δειγματοληψία σε στρώματα

Χρόνος διεξαγωγής: Νοέμβριος – Δεκέμβριος 2018

Μέγεθος δείγματος: 1.674 άτομα, ηλικίας 18-74 ετών

Σταθμίσεις: Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (2011) ως προς το φύλο, την ηλικία και την περιοχή

Προσωπικό/έλεγχοι: Στη συλλογή των στοιχείων συμμετείχαν 20 ερευνητές και 4 επόπτες. Ελεγχοι έγιναν σύμφωνα με τους κώδικες δεοντολογίας ESOMAR, ΣΕΔΕΑ/ΠΕΣΣ.

_______________________

Πηγή: tovima.gr

Κατηγορίες:
Και κάτι άλλο...

Αλμπέρ Καμύ – Η Ελλάδα είναι μία πηγή...

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

Δυόμισι χρόνια πριν τιμηθεί με το Νόμπελ Λογοτεχνίας, ο Γάλλος μυθιστοριογράφος, δραματουργός και δοκιμιογράφος Αλμπέρ Καμύ επισκέπτεται την Αθήνα, όπου δίνει μία διάλεξη στον «Παρνασσό».

Ο αλγερινής καταγωγής Καμύ είναι τότε 42 χρόνων, έχει γράψει την «Πανούκλα», τους «Δικαίους», την «Πτώση», τον «Επαναστατημένο άνθρωπο» και πέντε χρόνια αργότερα θα σκοτωθεί σε αυτοκινητικό δυστύχημα.

Η Ελλάδα για τον Καμύ, όπως υπωπτεύοντο πάντα όσοι ήξεραν το έργο του, δεν είναι ένας σωρός ερειπίων, μια σελίδα της ιστορίας ή ένα αρχαιολογικό μουσείο. «Η Ελλάδα για μένα λέγει τώρα ο ίδιος είναι κάτι το πολύ πιο απλό: Είναι η πατρίδα και η θάλασσα. Για μας τους Μεσογειακούς, η Ελλάδα είναι μια πηγή». (…)

«Θέλω να πω μας εξηγεί ότι η Μεσόγειος έχει κάτι, ένα συστατικό στοιχείο, που της επιτρέπει να ισορροπή τα πάντα και να μας δίνη πάντα ένα μάθημα μέτρου. Δέχεται την τρομακτική πίεση του συγχρόνου κόσμου, ανοίγεται στην εισβολή των ξένων ιδεολογιών και ύστερα τους δίνει κάποια ισορροπία». (…)

greekgreece

Και είναι πάλι με την Μεσόγειο σαν βάσι που ο Καμύ διαχωρίζει τον εαυτό του από τους υπόλοιπους Γάλλους συναδέλφους του. «Οι συνάδελφοί μου προσθέτει τρέφονται από την γερμανική φιλοσοφία, κυρίως του δεκάτου ενάτου αιώνος. Εγώ από την ελληνική. Για μένα, αν θέλετε να κάνω μια καθαρή διάκρισι, ο Πλάτων είναι πολύ πιο σημαντικός και από τον Χέγκελ και από τον Χούσερλ. Έτσι τουλάχιστον βλέπω τον εαυτό μου». Αυτό δεν σημαίνει βεβαίως ότι ο Καμύ αγνοεί όσα δεν έχουν σχέσι με την Μεσόγειο και σε λίγο θα μας ομολογήση ότι τρεις άλλοι στοχαστές επηρέασαν αποφασιστικά την σκέψι του: «Είναι ο Πασκάλ, ο Τολστόη και ο Νίτσε. Η εκλογή αυτή θα σας φανή, φαντάζομαι, κάπως αντιφατική, λέγει, και εγώ ο ίδιος πρώτος θα παραδεχθώ ότι τα τρία αυτά ονόματα δύσκολα συμβιβάζονται. Αλλά, για να σας πω την αλήθεια, δεν κατορθώνω να συμβιβάσω ούτε και αυτές ακόμα τις εσωτερικές μου αντιφάσεις».

Ας γυρίσουμε όμως στην σύγχρονη Ελλάδα και στην λογοτεχνία της. «Γνωρίζω βεβαίως, μας λέγει, τους ποιητές σας, έναν Σικελιανό, έναν Καβάφη, μα αν υπάρχη ένας Νεοέλληνας συγγραφεύς που γνωρίζω καλά και θαυμάζω είναι ο Καζαντζάκης. Διάβασα και τις τραγωδίες του και τον “Ζορμπά” του και τελευταίως το “Ο Χριστός ξανασταυρώνεται”, που μεταφράσθηκε στα γαλλικά και έχει στο Παρίσι μεγάλη επιτυχία. Για να πω την αλήθεια, προτιμώ τον “Ζορμπά”. Μου φαίνεται δηλαδή έργο πιο ελληνικό, με περισσότερο χρώμα…». Ίσως ο «Ζορμπάς» τον ελκύει και σαν είδος ανθρώπου; «Ναι, λέγει. Αυτό είναι: Ο Ζορμπάς είναι μια ζωντανή δύναμι, ένας άνθρωπος». Αλλά το πιο ενδιαφέρον σημείο των όσων μας είπε για τον Καζαντζάκη αναφέρεται στις τραγωδίες του. «Φιλοδοξία μου είναι αποκαλύπτει να σκηνοθετήσω μια μέρα την “Μέλισσά” του, που είναι έργο μεγάλο που θαυμάζω και αγαπώ πολύ».

 

Ο Καμύ δεν φαίνεται διατεθειμένος να επανέλθη στην περίφημη διαμάχη του με τον Σαρτρ σχετικώς με το δοκίμιό του «Ο επαναστατημένος άνθρωπος», αλλά θέλει μαζί να κάνη και μερικές διευκρινίσεις: «Το έργο μου αυτό μας λέγει δεν είναι, όπως νομίσθηκε, αντεπαναστατικό. Αρκεί να σας πω ότι οι Ρώσσοι τρομοκράτες της προεπαναστατικής εποχής συνεχίζουν να είναι και σήμερα αντικείμενα του θαυμασμού μου. Στο βιβλίο μου εκείνο επετέθηκα, εάν θέλετε, εναντίον ωρισμένων διαστρεβλώσεων της επαναστάσεως και αυτό είναι όλο».

Όσο για την σύγχρονη λογοτεχνία, ο Καμύ, που την παρακολουθεί με πολλή προσοχή από τον εκδοτικό οίκο Γκαλλιμάρ, όπου εργάζεται, έχει πολλά και ενδιαφέροντα να μας πη: «Στους σύγχρονους Γάλλους ποιητές ξεχωρίζω ιδιαιτέρως τον ποιητή Ρενέ Σαρ, που είναι, για μένα, ο μεγαλύτερος σύγχρονος Γάλλος ποιητής και ο καλύτερός μας από την εποχή του Απολλιναίρ. Βεβαίως δεν αποκλείεται να κάνω λάθος…». Και από τους άλλους; «Πολλοί ξεχωρίζουν και είναι δύσκολο να τους αναφέρω όλους. Ένας Αραγκόν λ.χ…. Ναι, ξέρετε, ο άνθρωπος αυτός έχει απ’ όλους τους συγχρόνους του Γάλλους λογοτέχνες το περισσότερο και, κατ’ εμέ, το μεγαλύτερο ταλέντο. Αυτό βεβαίως δεν με εμποδίζει να πω ότι διαφωνώ ριζικώς και με τους προσανατολισμούς του και με την αισθητική του». Από όσα γίνονται σε ξένες χώρες ο Καμύ ξεχωρίζει ιδιαιτέρως την Ιταλία: «Στην Ιταλία υπάρχει ένας συγγραφεύς που εκτιμώ περισσότερο από όλους, ο Ιγκνάζιο Σιλόνε, που μου φαίνεται να συνδέεται με την μεγάλη παράδοσι, που τόσο αγαπώ, του Τολστόη. Αυτά που γράφονται όμως στην Αγγλία δεν με ενθουσιάζουν και το αμερικανικό μυθιστόρημα, που τόση εντύπωσι άλλοτε μας έκανε, δεν φέρνει πια τίποτα το νέο. Οι Γερμανοί είναι σαν να επαναλαμβάνωνται συνεχώς από το ένα βιβλίο στο άλλο και όλο λένε τα ίδια πράγματα, ενώ η Ισπανία έχει σωπάσει».

Δυο λόγια ακόμη πριν αφήσουμε τον κ. Καμύ κάπου στην λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας. Μια και είναι σκηνοθέτης δεν εσκέφθηκε ποτέ να εργασθή στον κινηματογράφο; «Ο κινηματογράφος μας λέγει πριν μας αποχαιρετήσει έχει μεγάλες ανεκμετάλλευτες ακόμα δυνατότητες. Αλλά εγώ δεν έχω ούτε την υπομονή, ούτε την ψυχική διάθεσι να τρέχω και να παζαρεύω δίχως τελειωμό με χονδρούς εμπόρους για να βρω τα λεπτά που θα χρειαζόμουν για να γυρίσω μια ταινία. Όταν ο κινηματογράφος βρη την ανεξαρτησία του, τότε θα τα ξαναπούμε».

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 28/4/1955

Πηγή: antikleidi.com

Κατηγορίες:
Και κάτι άλλο...

Ένα καταπληκτικό βίντεο από drone για την Ελλάδα!

| 0 ΣΧΟΛΙΑ

https://www.youtube.com/watch?v=3oyJT6THmX4

Κατηγορίες:
Νέα
web design by