Και κάτι άλλο... (324 άρθρα)

Η μοτοσυκλέτα του Luke Skywalker

Τα τελευταία χρόνια έχουν παρουσιαστεί διαφόρων ειδών ιπτάμενα οχήματα που επιχειρούν να λειτουργήσουν ως αερο-μοτοσικλέτες. Μια πολωνική νεοφυής εταιρεία δημιούργησε (;) μια ιπτάμενη μοτοσικλέτα που μοιάζει με αντίγραφο εκείνης στο κινηματογραφικό διαστημικό έπος Star Wars.

Ονομάζεται Volonaut Airbike και το βίντεο που δόθηκε στη δημοσιότητα δείχνει το μονοθέσιο όχημα να ταξιδεύει πάνω από μια έρημο και να αιωρείται στη θέση του πριν αρχίσει να κινείται ξανά. O σχεδιαστής του οχήματος Τομάστζ Πατάν έχει σχεδιάσει και ένα μονοθέσιο ηλεκτροκίνητο όχημα κάθετης απογείωσης/προσγείωσης eVTOL.

Η εταιρεία προς το παρόν δεν δίνει πολλά στοιχεία για τα τεχνικά χαρακτηριστικά του Airbike. Αναφέρει ότι δουλεύει με μηχανή τζετ αντί ελίκων για την ώθηση του αεροσκάφους και αναπτύσσει ταχύτητες που αγγίζουν τα 200 χλμ./ώρα. «Θέλω να διατηρήσω κάποια μυστικότητα και να το κάνω λίγο πιο μαγικό και συναρπαστικό για κάποιο χρονικό διάστημα» δήλωσε ο Πατάν λέγοντας ότι περισσότερες λεπτομέρειες θα ανακοινωθούν αργότερα.

«Το σύστημα σταθεροποίησης του Airbike ελέγχεται από έναν υπολογιστή πτήσης και παρέχει αυτόματη αιώρηση και ευκολία ελέγχου στον αναβάτη του. Η μοναδική θέση οδήγησης με μια ανεμπόδιστη θέα 360 μοιρών βοηθά τον αναβάτη να γίνει γρήγορα ένα με την ιπτάμενη μηχανή και παρέχει την αίσθηση της απόλυτης ελευθερίας» αναφέρεται σε ανακοίνωση της εταιρείας.  Αν και δεν δίνει το ακριβές βάρος, η εταιρεία λέει ότι το Airbike είναι επτά φορές ελαφρύτερο από μια τυπική μοτοσικλέτα, «χάρη στη χρήση προηγμένων υλικών από ανθρακονήματα, της τρισδιάστατης εκτύπωσης και της μινιμαλιστικής προσέγγισης».

ΠΗΓΗ

Ολόκληρο το σύμπαν φαίνεται να περιστρέφεται, σύμφωνα με τα νέα δεδομένα που παρουσιάζονται στην δημοσίευση με τίτλο «The distribution of galaxy rotation in JWST Advanced Deep Extragalactic Survey » .

Διερευνήθηκαν 263 αρχέγονοι γαλαξίες ως προς την κατεύθυνση περιστροφής τους. Και βρέθηκε κάτι εντυπωσιακό: περίπου τα 3/5 των γαλαξιών περιστρέφονται αντίθετα με την κατεύθυνση περιστροφής του Γαλαξία μας και τα 2/5 των γαλαξιών περιστρέφονται όπως ο Γαλαξίας μας. Αν η περιστροφή των γαλαξιών είναι εξ ολοκλήρου αποτέλεσμα της τυχαίας κίνησης της αρχικής ύλης, τότε το αποτέλεσμα θα ήταν γύρω στο 50-50.

Και παλαιότερες μελέτες αρχαίων γαλαξιών έδειχναν παρόμοια ασυμμετρία, αλλά ήταν πολύ μικρότερη και κανείς δεν την πήρε στα σοβαρά. Πλέον, αν κάποιος συγκεντρώσει όλα αυτά τα δεδομένα μαζί, φαίνεται ότι η εν λόγω ασυμμετρία ήταν σαφώς μεγαλύτερη στο πρώιμο σύμπαν.

Επομένως κάτι περίεργο συμβαίνει που δεν καταλαβαίνουμε. Πώς θα μπορούσε να ερμηνευθεί αυτό το φαινόμενο;

Η πιο απλή σκέψη μας οδηγεί στο παρελθόν, ότι η ύλη στο πρώιμο σύμπαν είχε από μόνη της μια περιστροφή σε πολύ μεγάλες κλίμακες. Δηλαδή, το αρχέγονο σύμπαν περιστρεφόταν. Κι αυτό έκανε τα μικρότερα συστήματα να περιστρέφονται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, παίρνοντας έτσι μέρος της συνολικής περιστροφής.

Κάποιοι για να εξηγήσουν την προέλευση αυτής της αρχέγονης συμπαντικής περιστροφής μάλλον το παρατραβάνε. Υποστηρίζουν την υπόθεση ότι το σύμπαν μας υπάρχει μέσα σε μια μαύρη τρύπα που υπάρχει μέσα σε ένα άλλο μητρικό σύμπαν. Έτσι, η παρατηρούμενη περιστροφή στο σύμπαν μας … κληρονομήθηκε από τον άξονα περιστροφής της μαύρης τρύπας από το οποίο προέκυψε.

Μια άλλη πιθανότητα είναι ότι κάτι δεν κατανοούμε όσον αφορά το πλάσμα που σχηματίστηκε στο αρχέγονο σύμπαν. Μία θεωρία που θα οδηγούσε μεταξύ άλλων στην ασυμμετρία περιστροφής που παρατηρείται σήμερα, είναι η θεωρία του μορφοκλασματικού σύμπαντος. Η ιδέα ενός σύμπαντος-φράκταλ ξεκινά με την παραδοχή ότι οι κβαντικές διακυμάνσεις που προκάλεσαν τις κινήσεις του πλάσματος στο αρχέγονο σύμπαν είχαν μια αυτο-ομοιότητα, ένα μοτίβο που επαναλαμβάνεται από πολύ μεγάλες έως πολύ μικρές κλίμακες.

Και μια απλούστερη εξήγηση θεωρεί ως αίτιο την περιστροφή του Γαλαξία μας. Λόγω του φαινομένου Doppler (βλέπε: Physics of galaxy rotation), οι αστρονόμοι αναμένουν ότι οι γαλαξίες που περιστρέφονται αντίθετα με την κίνηση του Γαλαξία μας θα φαίνονται φωτεινότεροι, γεγονός που θα μπορούσε να εξηγήσει την παρατηρούμενη πλειοψηφία των 3/5. Αν πράγματι ισχύει κάτι τέτοιο, θα χρειαστεί να βαθμονομήσουμε εκ νέου τις μετρήσεις των μακρινών αποστάσεων στο σύμπαν. Και η εκ νέου βαθμονόμηση θα μπορούσε ίσως να εξηγήσει κι άλλα αναπάντητα (μέχρι σήμερα) κοσμολογικά προβλήματα.

Δείτε το σχετικό βίντεο της Sabine Hossenfelder «The Entire Universe Seems to Spin, New Data Reveal» :

Μια σιδερένια σφαίρα με ακτίνα 650 χιλιομέτρων, σύμφωνα με νέες επιστημονικές εκτιμήσεις

Η «καρδιά» του εσωτερικού πυρήνα της Γης, δηλαδή το κέντρο του πλανήτη, πιθανώς είναι μια μπάλα από σίδηρο, η οποία έχει ακτίνα περίπου 650 χιλιομέτρων, σύμφωνα με νέες επιστημονικές εκτιμήσεις.

Οι ερευνητές της Σχολής Γεωεπιστημών του Αυστραλιανού Εθνικού Πανεπιστημίου στην Καμπέρα, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “Nature Communications“, βάσισαν τους υπολογισμούς τους στη μελέτη σεισμικών κυμάτων που ταξιδεύουν διαμέσου του υπεδάφους της Γης.

Η μελέτη βρήκε για πρώτη φορά ότι αυτά τα κύματα «αντηχούν» κατά μήκος όλης της διαμέτρου του πλανήτη μας έως πέντε φορές. Η ταχύτητα που ταξιδεύουν τα κύματα, σύμφωνα με τους επιστήμονες, μαρτυράει την παρουσία μιας διακριτής εσωτερικής σφαίρας, που είναι ξεχωριστή από το εξωτερικό στρώμα του εσωτερικού πυρήνα.

Η μελέτη του κέντρου της Γης θεωρείται ζωτική για την κατανόηση της δημιουργίας και εξέλιξης της Γης. Η παρουσία και το μέγεθος ενός ξεχωριστού εσώτατου πυρήνα μέσα στον εσωτερικό πυρήνα αποτελεί μια υπόθεση εδώ και καιρό, αλλά και αντικείμενο επιστημονικής διαμάχης.

ΠΗΓΗ

Η ηθική βρίσκεται στα γονίδιά μας και μπορεί να μετρηθεί ακόμη και στον εγκέφαλο, εκτιμούν ορισμένοι ερευνητές. Σε εγκληματίες ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου είναι λιγότερο ενεργές.

Ίσως να συμβαίνει σε πολλούς να έχουν επίγνωση εκ των προτέρων πότε μια πράξη τους είναι καλή και πότε όχι. Πότε συμπεριφέρονται καλά ή πότε είναι επιθετικοί. Ανεξάρτητα από ηλικία, καταγωγή, θρησκεία και μόρφωση, εμείς οι άνθρωποι γνωρίζουμε βασικά τι είναι καλό και τι κακό. Έχουμε ηθικούς ενδοιασμούς σχετικά με το να σκοτώνουμε, να κλέβουμε ή να λέμε ψέματα σε άλλους ανθρώπους. Υπάρχουν πολλά στοιχεία που δείχνουν ότι η διάκριση μεταξύ καλού και κακού δεν είναι μόνο θέμα εκπαίδευσης, μόρφωσης, αγωγής, αλλά και εγκεφάλου.

Επιστημονική κατηγοριοποίηση του εγκεφάλου

Είναι αλήθεια ότι οι ηθικοί κανόνες βασίζονται στην παράδοση, τον πολιτισμό και τη θρησκεία. Αλλά τα θεμέλια της ηθικής βρίσκονται ήδη στα γονίδιά μας, καθορίζουν τη διαίσθησή μας, τα πρωτόγονα και αρχαϊκά μας συναισθήματα. Προκειμένου οι άνθρωποι να συμβιώνουν ειρηνικά, οι κοινότητες θέτουν από μόνες τους κανόνες που πρέπει να τηρούν όλοι. Όποιος τους παραβιάζει αντιβαίνει τους ηθικούς κανόνες της κοινότητας. Η αντικοινωνική συμπεριφορά μπορεί να οδηγήσει στον αποκλεισμό από την κοινότητα. Παράλληλα βιολόγοι που ερευνούν την εξέλιξη του ανθρώπου πιστεύουν ότι η ηθική προέκυψε άμεσα από την εξέλιξη. Όταν οι άνθρωποι πριν από 400.000 χρόνια βγήκαν μαζί για να κυνηγήσουν και να μαζέψουν την τροφή τους, είναι πιθανόν να έθεσαν τις πρώτες ηθικές νόρμες. «Οι άνθρωποι πάντα ζούσαν κοινωνικά και κοινωνική ζωή σημαίνει κανόνες» λέει ο εξελικτικός βιολόγος Γιούργκεν Μπεράιτερ-Χαν από το Πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης. Η έρευνα του εγκεφάλου λοιπόν ασχολείται επίσης και με το ζήτημα της προέλευσης της ηθικής.

Σε εθελοντές έγινε σάρωση του εγκεφάλου τους με μαγνητικό τομογράφο (MRI), αφού πρώτα έπρεπε να λύσουν διάφορα ηθικά προβλήματα, ενώ νευρολόγοι μέτρησαν ποιες περιοχές του εγκεφάλου ήταν ενεργείς. Ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον Φρέντερι Χοπ από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στη Σάντα Μπάρμπαρα κατέγραψε τις εγκεφαλικές δραστηριότητες 64 ατόμων για μια νέα μελέτη. Κατά τη διάρκειά της έπρεπε να αντιμετωπίσουν 120 διαφορετικές καταστάσεις κακής συμπεριφοράς ηθικού ή κοινωνικού περιεχόμενου. Για παράδειγμα, αν είναι ηθικά καταδικαστέο να αντιγράφει κανείς σε ένα τεστ ή είναι μάλλον συνηθισμένο. Ή αν είναι κοινωνικά σωστό να πίνει κανείς καφέ με το κουτάλι.

Μειωμένο αίσθημα ενοχής λόγω εγκεφαλικής διαταραχής;

Αν λοιπόν οι ηθικές έννοιες βρίσκονται ήδη στα γονίδιά μας ή εξαρτώνται από τις δραστηριότητες του εγκεφάλου μας, τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Πώς κρίνουμε τότε τους ανθρώπους που παραβιάζουν τους ηθικούς κανόνες συνειδητά με πολύ εμφανή τρόπο; Τα ερωτήματα αυτά απασχολούν και την εγκληματολογία.  Άνθρωποι με έντονη παραβατική συμπεριφορά, επιθετικά άτομα και ψυχοπαθείς παρουσιάζουν συχνά εμφανείς αποκλίσεις και ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου τους είναι λιγότερο ενεργές. Οι ψυχοπαθείς είναι «συναισθηματικά ψυχροί», δεν αισθάνονται ούτε φόβο ούτε συμπόνια. Αλλά όταν μιλάμε για ενοχή, τι σημαίνουν οι αποκλίσεις στην εγκεφαλική δραστηριότητα για την ποινική αξιολόγηση της ενοχής; Δηλαδή, με άλλα λόγια, μπορεί ένας εγκληματίας να επικαλεστεί ελαφρυντικά ύστερα από μια αξιόποινη πράξη του με βάση κάποια συγκεκριμένη εγκεφαλική δραστηριότητά ή διαταραχή; Υπάρχει εν τέλει ο «ηθικός» ή ο «ανήθικος» εγκέφαλος;

Η εγκληματολογία προσεγγίζει την εγκληματική συμπεριφορά κάποιες φορές και μέσα από αυτή τη διάσταση. Στην Ιταλία το 2009 μειώθηκε η ποινή σε μια εγκληματία, αναγνωρίζοντας μια εγκεφαλική διαταραχή της ως ελαφρυντικό. Σε μαγνητική τομογραφία του εγκεφάλου της εντοπίστηκε ένας γονότυπος με δυσμενή επίδραση στη φυσιολογία του εγκεφάλου της που την έκανε πιο επιρρεπή σε επιθετική συμπεριφορά. Στις περισσότερες χώρες δεν υπάρχει ακόμη σαφής νομική βάση για αυτό το εξαιρετικά δύσκολο επιστημονικό πεδίο. 

ΠΗΓΗ

Μέχρι τώρα, οι ερευνητές υπέθεταν ότι η εκμάθηση περιοριζόταν σε βιολογικά πιο πολύπλοκους έμβιους οργανισμούς

Οι μέδουσες της Καραϊβικής μπορούν να μαθαίνουν εμπειρικά, παρόλο που δεν έχουν εγκέφαλο, μια ανακάλυψη που ρίχνει φως στην εξέλιξη και τους μηχανισμούς πίσω από τη μάθηση.

Μέχρι τώρα, οι ερευνητές υπέθεταν ότι η εκμάθηση και η προσαρμογή μιας συμπεριφοράς – όπως η αποφυγή ενός ζεστού τηγανιού έπειτα από έγκαυμα – περιοριζόταν σε βιολογικά πιο πολύπλοκους έμβιους οργανισμούς με σχετικά μεγάλο εγκέφαλο, συμπεριλαμβανομένων ποντικών, πτηνών και πρωτευόντων. Ωστόσο, ορισμένες μελέτες έχουν υποδείξει ότι και πιο απλά πλάσματα μπορεί να έχουν αυτή την ικανότητα.

Οι ερευνητές τοποθέτησαν τις μέδουσες μέσα σε κάδους με νερό, χρησιμοποιώντας ειδικό χρωματισμό και φωτισμό και προσπάθησαν να διαπιστώσουν αν προσκρούουν στα τοιχώματά τους. 

Υστερα από οκτώ λεπτά οι μέδουσες κολυμπούσαν 50% πιο μακριά από τα τοιχώματα και είχαν σχεδόν τετραπλασιάσει τον αριθμό των ελιγμών τους. 

Τα αποτελέσματα από τα πρόσφατα πειράματα υποδηλώνουν ότι οι μέδουσες αυτές διαθέτουν κάποιο επίπεδο βραχυπρόθεσμης μνήμης, επειδή μπορούν να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους με βάση την εμπειρία του παρελθόντος, δήλωσε ο Μάικλ Εϊμπρας, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ.

Η εργασία καταδεικνύει ότι «τα νευρικά συστήματα σε αυτά τα πλάσματα μπορούν να επιτύχουν αρκετά εντυπωσιακές λειτουργίες», εκτίμησε ο Σάιμον Σπρέχερ από το Πανεπιστήμιο του Fribourg στην Ελβετία, ο οποίος δεν συμμετείχε στην εργασία.

ΠΗΓΗ

Το διαστημικό σκάφος Blue Ghost Mission 1 της Firefly Aerospace φωτογράφισε την ολική έκλειψης της Σελήνης στις 13–14 Μαρτίου, όπως φαινόταν από την επιφάνεια της Σελήνης:

Το Blue Ghost έκανε ένα διάλειμμα από τα επιστημονικά του καθήκοντα στη Σελήνη για να καταγράψει την παραπάνω εκπληκτική εικόνα της έκλειψης. Ενώ οι παρατηρητές στη Γη (από Αμερική, Δ. Ευρώπη, Δ. Αφρική) είδαν τη σκιά της Γης να πέφτει πάνω στη Σελήνη, το «Μπλέ Φάντασμα», βίωσε στην πραγματικότητα μια έκλειψη Ηλίου, όπου η Γη κρύβει το φως του Ήλιου.

Στο βίντεο που ακολουθεί βλέπουμε διαδοχικές εικόνες της έκλειψης από την κάμερα του Blue Ghost. Η κόκκινη απόχρωση οφείλεται στο φαινόμενο της σκέδασης του λευκού φωτός του Ήλιου από την ατμόσφαιρα της Γης, καθώς η Γη διέρχεται ανάμεσα στον Ήλιο και την Σελήνη ρίχνοντας την σκιά της στη σεληνιακή επιφάνεια. Το κόκκινο χρώμα «αποκλίνει» λιγότερο σε σχέση με τα άλλα μήκη κύματος του λευκού φωτός και καταφέρνει να φτάσει στον φακό του σεληνικού σκάφους. Πρόκειται για το ίδιο φυσικό φαινόμενο που προκαλεί τα χρώματα του ουρανού όταν στη Γη έχουμε δύση ή ανατολή του Ήλιου.

Το αμερικανικό διαστημικό σκάφος Blue Ghost (Mission 1) πρoσεδαφίστηκε στη Σελήνη, στις 2 Μαρτίου 2025. Το σκάφος μεταφέρει 10 επιστημονικά και τεχνολογικά όργανα της NASA, ως μέρος του προγράμματος Commercial Lunar Payload Services ή CLPS της διαστημικής υπηρεσίας. 

ΠΗΓΗ

2

Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει στα μέσα μαζικής επικοινωνίας την έκφραση ‘ματωμένο φεγγάρι’ ή ‘ματωμένη Σελήνη’; Συνήθως η έκφραση αυτή συνοδεύεται από την ανακοίνωση μιας έκλειψης Σελήνης. Τι συμβαίνει όμως στην πραγματικότητα; Είναι όντως ματωμένη η Σελήνη; Όχι, η σελήνη δεν αλλάζει χρώμα. Είναι ένα οπτικό φαινόμενο που συνδέεται με την έκλειψη Σελήνης. 

Η Σελήνη, ο φυσικός δορυφόρος της Γης, περιφέρεται γύρω από τη Γη, περίπου μια φορά τον μήνα. Και η Γη μαζί με τη Σελήνη περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο, σε ένα μέσο επίπεδο περιφοράς που ονομάζεται εκλειπτική. Όταν η Σελήνη διέρχεται ανάμεσα στη Γη και τον Ήλιο, έχουμε έκλειψη Ηλίου και όταν διασχίζει την σκιά της Γης έχουμε έκλειψη Σελήνης. 

Και εδώ γεννάται το ερώτημα: αφού η Σελήνη κάνει μια περιφορά γύρω από τη Γη μια φορά το μήνα και επομένως περνά ανάμεσα στον Ήλιο και τη Γη, γιατί δεν έχουμε έκλειψη Ηλίου κάθε μήνα; Η απάντηση έχει να κάνει με την κίνηση της Σελήνης. Το επίπεδο περιφοράς της Σελήνης ως προς την εκλειπτική έχει κλίση 5,1 μοιρών. Ως αποτέλεσμα, όταν η Σελήνη βρίσκεται στο ενδιάμεσο των δύο σωμάτων, πότε ρίχνει τη σκιά της πάνω από τη Γη και πότε από κάτω, με τη σκιά να μην πέφτει στην επιφάνεια της Γης. Όταν βρίσκεται ‘πίσω’ από τη Γη, άλλοτε είναι  πάνω από τη σκιά της Γης και άλλοτε από κάτω (Εικόνα 1). Μόνο όταν βρίσκεται στη σωστή σχετική θέση έχουμε εκλείψεις. 

Έτσι, για να έχουμε ολική έκλειψη Ηλίου ή Σελήνης πρέπει τα τρία αντικείμενα να είναι στην ίδια νοητή ευθεία (Εικόνα 1, μεσαία διαγράμματα). Αν η Σελήνη βρίσκεται λίγο πιο πάνω ή λίγο κάτω από το επίπεδο περιφοράς της Γης, τότε έχουμε μερική έκλειψη ή καθόλου έκλειψη.

Να δούμε τώρα πως εξηγείται επιστημονικά ο όρος ‘ματωμένο φεγγάρι’, ο οποίος είναι μια λαϊκή έκφραση που σηματοδοτεί το φαινόμενο της έκλειψης Σελήνης, όπου η Σελήνη διασχίζει τη σκιά της Γης. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι ο Ήλιος ρίχνει το φως του πάνω στη Γη και η Γη ρίχνει τη σκιά της στο διάστημα. Όταν η φάση της Σελήνης είναι Πανσέληνος και τα τρία σώματα, Ήλιος, Γη, Σελήνη βρίσκονται στην ίδια νοητή γραμμή, η Σελήνη βρίσκεται μέσα στη σκιά της Γης, καλύπτεται και σκοτεινιάζει για μερικά δευτερόλεπτα μέχρι μερικά λεπτά, αναλόγως την απόστασή της και τη θέση της από τη Γη. Αλλά συμβαίνει και κάτι άλλο, στο οποίο αποδίδεται η έκφραση  ‘ματωμένο φεγγάρι’. Κατά την ολική έκλειψη Σελήνης, το μόνο φως που φτάνει στην επιφάνεια της Σελήνης προέρχεται από τις άκρες της γήινης ατμόσφαιρας. Να θυμίσουμε ότι η Γη έχει σφαιροειδές σχήμα, οπότε φανταστείτε μια σφαίρα με ατμόσφαιρα, το φως του Ήλιου τη φωτίζει από μπροστά και τα μόρια του αέρα της γήινης ατμόσφαιρας διασκορπίζουν παντού το μεγαλύτερο μέρος του μπλε φωτός. Το υπόλοιπο, το κόκκινο μέρος του ορατού φωτός συνεχίζει το ταξίδι του και ταξιδεύει από τα πλαϊνά της σφαίρας αυτής, μέσα στην ατμόσφαιρα, φτάνει στην πίσω μεριά και ανακλάται στην επιφάνεια της Σελήνης, που βρίσκεται από την άλλη μερία, μέσα στη σκιά της Γης. Το αποτέλεσμα είναι να φαίνεται η Σελήνη κόκκινη στον νυχτερινό ουρανό. Παρόμοιο φαινόμενο παρατηρούμε όταν έχουμε ανατολή ή δύση Σελήνης ή Ηλίου και ταυτόχρονα έχουμε μεγάλη ποσότητα σκόνης ή και ρύπανση στην ατμόσφαιρα. 

=

Συνεπώς, το κόκκινο φως που βλέπουμε στη Σελήνη κατά τη διάρκεια της ολικής έκλειψης Σελήνης, είναι οπτικό φαινόμενο με πρωταγωνιστές τη Γη, τον Ήλιο και τη Σελήνη. 

ΠΗΓΗ

1. Η γλώσσα σας επηρεάζει την αντίληψή σας για τον χρόνο

Σκεφτείτε τον χρόνο ως μια γραμμή. Προς ποια κατεύθυνση ρέει; Είναι οριζόντια ή κάθετη; Ή μήπως δεν είναι καθόλου γραμμή για εσάς. Οι απαντήσεις σε αυτές τις ερωτήσεις μπορεί κάλλιστα να εξαρτώνται από τη γλώσσα που μιλάτε.

Για παράδειγμα, οι αγγλόφωνοι περιγράφουν τον χρόνο ως μπροστά ή πίσω τους ή ως οριζόντια γραμμή που κινείται από αριστερά προς τα δεξιά. Οι ομιλητές της Μανδαρινικής γλώσσας οραματίζονται τον χρόνο ως μια κάθετη γραμμή, όπου το κάτω αντιπροσωπεύει το μέλλον, ενώ οι Έλληνες τείνουν να βλέπουν τον χρόνο ως μια τρισδιάστατη οντότητα που είναι «μεγάλη» και όχι «μακρά». Στο Pormpuraww, μια απομακρυσμένη κοινότητα ιθαγενών της Αυστραλίας, ο χρόνος είναι τοποθετημένος σύμφωνα με την ανατολή και τη δύση.

2. Όταν το σύμπαν τελικά πεθάνει, δεν θα υπάρχει ούτε μέλλον ούτε παρόν

Όπως κι εμείς, έτσι και ο τρόπος που περνάει ο χρόνος θα αλλάξει καθώς το Σύμπαν θα γερνάει. Το «βέλος του χρόνου», το οποίο δείχνει από το παρελθόν προς το μέλλον, πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες του στη Μεγάλη Έκρηξη. Το βρεφικό Σύμπαν πιστεύεται ότι είχε πολύ χαμηλή εντροπία – ένα μέτρο αταξίας ή τυχαιότητας. Από τότε, η εντροπία αυξάνεται – αυτή η αλλαγή είναι που δίνει στο βέλος του χρόνου την πορεία του. Είναι ο ίδιος λόγος για τον οποίο είναι εύκολο να σπάσεις ένα φρέσκο αυγό, αλλά εξαιρετικά δύσκολο να πάρεις ένα χάος από θραύσματα και κρόκο και να δημιουργήσεις ένα ολόκληρο φρέσκο αυγό.

Κανείς δεν ξέρει τι θα συμβεί στο τέλος του Σύμπαντος, αλλά ένας ισχυρός υποψήφιος είναι ο «θερμικός θάνατος», όπου η εντροπία θα έχει φτάσει στο μέγιστο και το βέλος του χρόνου θα χάσει την κατεύθυνσή του. Σκεφτείτε το σαν όλα τα αυγά του Σύμπαντος να έχουν ήδη συντριβεί, και μετά από αυτό τίποτα ενδιαφέρον δεν θα ξανασυμβεί.

3. Μπορεί να μην είναι δυνατή η συνειδητή εμπειρία χωρίς χρόνο

Μετράμε, άρα είμαστε. Ο χτύπος του χρόνου είναι ο αόρατος, καρδιακός παλμός της ζωής μας και επηρεάζει κάθε στιγμή της συνείδησής μας. Ο χρόνος και ο εαυτός μας βρίσκονται σε διαρκή χειραψία – ακόμη και ένας άνθρωπος παγιδευμένος σε μια εντελώς σκοτεινή σπηλιά θα εξακολουθούσε να διέπεται από τους κιρκάδιους ρυθμούς των εσωτερικών μας ρολογιών.

Η Holly Andersen, η οποία σπουδάζει φιλοσοφία της επιστήμης και μεταφυσική στο Πανεπιστήμιο Simon Fraser στο Burnaby της Βρετανικής Κολομβίας, προειδοποιεί για το τι θα μπορούσε να κάνει η απώλεια της αίσθησης του χρόνου στην αίσθηση του εαυτού μας. Πιστεύει ότι δεν είναι δυνατόν να έχουμε συνειδητή εμπειρία χωρίς το χρόνο και το πέρασμα του χρόνου. Σκεφτείτε πώς η προσωπική σας ταυτότητα χτίζεται με την πάροδο του χρόνου, αρχειοθετημένη ως αναμνήσεις.

«Αυτές οι αναμνήσεις σας συγκροτούν με την πάροδο του χρόνου» λέει η Andersen. «Αν χάσετε ένα μέρος του χρόνου θα είστε πλέον ένα διαφορετικό άτομο».

4. Δεν υπάρχουν ρολόγια με 100% ακρίβεια

Οι μετρολόγοι εργάζονται πολύ σκληρά για να κρατήσουν τον χρόνο, χρησιμοποιώντας ολοένα και καλύτερη τεχνολογία για να μετρήσουν το πέρασμα των λεπτών, των δευτερολέπτων και των ωρών. Ωστόσο, ενώ τα ατομικά τους ρολόγια είναι απίστευτα ακριβή, δεν είναι τέλεια. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει κανένα ρολόι στη Γη που να είναι απολύτως «σωστό».

Η πραγματική διαδικασία καθορισμού της ώρας που είναι – αυτή τη στιγμή – βασίζεται σε πολλά ρολόγια, που όλα διατηρούν την ώρα σε όλο τον κόσμο. Όλα τα εθνικά εργαστήρια στέλνουν τις μετρήσεις τους στο Διεθνές Γραφείο Μέτρων και Σταθμών στο Παρίσι, το οποίο στη συνέχεια δημιουργεί έναν σταθμισμένο μέσο όρο. Η ώρα, επομένως, είναι ένα ανθρώπινο κατασκεύασμα.

5. Η εμπειρία του χρόνου δημιουργείται ενεργά, από το μυαλό μας

Διάφοροι παράγοντες έχουν καθοριστική σημασία για την κατασκευή της αντίληψης του χρόνου – η μνήμη, η συγκέντρωση, το συναίσθημα και η αίσθηση που έχουμε ότι ο χρόνος βρίσκεται κατά κάποιον τρόπο στο χώρο. Η αντίληψη του χρόνου μας ριζώνει στη νοητική μας πραγματικότητα. Ο χρόνος δεν βρίσκεται μόνο στο επίκεντρο του τρόπου με τον οποίο οργανώνουμε τη ζωή μας, αλλά και του τρόπου με τον οποίο τον βιώνουμε.

Το θετικό είναι ότι αυτό μας δίνει κάποιο μέτρο ελέγχου του τρόπου με τον οποίο τον βιώνουμε. Για παράδειγμα, αν θέλετε να νιώσετε ότι η ζωή σας δεν περνάει γρήγορα από μπροστά σας, το κλειδί είναι η καινοτομία: Η έρευνα δείχνει ότι μια ζωή με επαναλαμβανόμενες και ρουτινιάρικες δραστηριότητες θα νιώσετε, καθώς θα την αναλογίζεστε, ότι ο χρόνος περνάει πιο γρήγορα.

6. Υπάρχουν ήδη πολίτες του 22ου αιώνα ανάμεσά μας αλλά δεν είναι χρονοταξιδιώτες

Ο επόμενος αιώνας μπορεί συχνά να μοιάζει πολύ μακρινός: Μια μακρινή χώρα, όπου ζουν υποθετικά αγέννητες γενιές. Ωστόσο, υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι στη Γη αυτή τη στιγμή που θα είναι εκεί όταν τα πυροτεχνήματα θα εκραγούν την παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 2099. Ένα παιδί που γεννήθηκε το 2023 θα είναι στη δεκαετία των 70 του, τότε. Είμαστε πολύ περισσότερο συνδεδεμένοι σε μεγάλα χρονικά διαστήματα απ’ ό,τι ίσως συνειδητοποιούμε. Μέσω των οικογενειακών μας δεσμών, είμαστε όλοι ένα βήμα πριν από τους προηγούμενους και τους μελλοντικούς αιώνες.

7. Μπορούμε όλοι να βιώσουμε μια χρονική μεταβολή

Ο χρόνος δεν κυλάει πάντα με τον ίδιο ρυθμό για όλους. Μήπως ο χρόνος βρίσκεται μόνο στο μυαλό; Ένα αυτοκίνητο γλιστράει για κάτι που μοιάζει με αιωνιότητα, εκτοξεύοντας χαλίκια στον αέρα όπου αιωρούνται ακίνητα. Ο χρόνος επιβραδύνεται σχεδόν μέχρι να σταματήσει και, εκείνη τη στιγμή, αντιδράτε για να προστατευθείτε. Σε τέτοιες καταστάσεις, το άγχος μπορεί να ωθήσει τον εγκέφαλο να επιταχύνει την εσωτερική του επεξεργασία – για να σας βοηθήσει να χειριστείτε μια κατάσταση ζωής ή θανάτου.

Διαταραχές του εγκεφάλου, όπως η επιληψία ή το εγκεφαλικό επεισόδιο, μπορούν επίσης να προκαλέσουν χρονικά τεχνάσματα του μυαλού – επιταχύνοντας τον χρόνο ή σταματώντας τον. Ορισμένοι άνθρωποι, όπως οι αθλητές, μπορούν ακόμη και να εκπαιδεύσουν τον εγκέφαλό τους να δημιουργεί μια χρονική στρέβλωση κατά παραγγελία- ένας σέρφερ που πιάνει ένα κύμα την τέλεια στιγμή, ένας ασταμάτητος ποδοσφαιριστής.

Ο χρόνος, όπως φαίνεται, είναι μια εύθραυστη ψευδαίσθηση. Σε μια στιγμή μπορεί να βρεθούμε σε μια αλλοιωμένη πραγματικότητα.

8. Όταν αλλάζουν τα ρολόγια για τη θερινή ώρα, πρέπει να ευχαριστήσουμε (ή να κατηγορήσουμε) έναν κατασκευαστή

Η αλλαγή των ρολογιών για το καλοκαίρι -για να εκμεταλλευτούμε στο έπακρο τις μεγάλες ώρες της ημέρας στα υψηλότερα γεωγραφικά πλάτη- δεν αγκαλιάζεται καθολικά από όλους. Αλλά είτε το αγαπάτε είτε το μισείτε, υπάρχει ένας πεισματάρης Βρετανός αγωνιστής που μπορείτε να ευχαριστήσετε. Χωρίς έναν οικοδόμο που ονομάζεται William Willett, το ένα τέταρτο του κόσμου – συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ – ίσως να μην είχε υιοθετήσει ποτέ τη θερινή ώρα.

Αφού ο Willett κατάφερε να πείσει τους πολιτικούς ηγέτες, η Βρετανία έκανε την αλλαγή κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Η κίνηση αυτή έγινε λόγω της έλλειψης άνθρακα – και οι μεγαλύτερες ώρες της ημέρας σήμαιναν λιγότερη ανάγκη για ηλεκτρική ενέργεια από άνθρακα για να διατηρούνται τα φώτα αναμμένα. Η ιδέα ήταν τόσο αποτελεσματική που στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Βρετανία την προχώρησε ένα βήμα παραπέρα και έτρεξε προσωρινά σε διπλή θερινή ώρα, δύο ολόκληρες ώρες μπροστά από την ώρα GMT, για να εξοικονομήσει βιομηχανικό κόστος.

9. Δεν ζεις πραγματικά στο παρόν

Καθώς διαβάζετε αυτές τις λέξεις, είναι εύκολο να υποθέσετε ότι πρόκειται για το «τώρα». Ωστόσο, δεν είναι.

Πάρτε την απλή πράξη να κοιτάξετε ένα άτομο που σας μιλάει απέναντι από ένα τραπέζι. Η επιβεβαίωση της κίνησης των χειλιών του φτάνει στα μάτια μας πριν από τον ήχο της φωνής του (επειδή το φως ταξιδεύει ταχύτερα από τον ήχο), αλλά ο εγκέφαλός μας τα συγχρονίζει για να τα κάνει να ταιριάζουν.

Και αυτό δεν είναι καν το πιο περίεργο πράγμα σχετικά με τον χρόνο. Οι νόμοι της φυσικής υποδηλώνουν ότι σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να ρέει και προς τα πίσω.

10. Οι μέρες μας γίνονται μεγαλύτερες λόγω της βαρύτητας του φεγγαριού

Μπορεί να σας εκπλήσσει το γεγονός ότι η Σελήνη – ο σταθερός τροχιακός σύντροφος του πλανήτη μας στο αστρομπαλέτο που εκτελούμε γύρω από τον Ήλιο – απομακρύνεται όλο και περισσότερο από εμάς. Κάθε χρόνο η απόσταση μεταξύ της Γης και της Σελήνης αυξάνεται κατά 3,8 εκατοστά. Και καθώς το κάνει αυτό, κάνει τις μέρες μας λίγο μεγαλύτερες.

Αυτό οφείλεται στην έλξη της βαρύτητας της Σελήνης στον πλανήτη μας. Η βαρυτική έλξη της Σελήνης δημιουργεί παλίρροιες, οι οποίες είναι ένα «εξόγκωμα» νερού που εκτείνεται σε ελλειπτικό σχήμα τόσο προς όσο και μακριά από τη βαρύτητα της Σελήνης. Όμως η Γη περιστρέφεται στον άξονά της πολύ πιο γρήγορα από ό,τι η Σελήνη περιστρέφεται γύρω της, πράγμα που σημαίνει ότι η τριβή από τις ωκεάνιες λεκάνες παρασύρει το νερό μαζί της. Αυτό προκαλεί το εξόγκωμα να κινείται ελαφρώς μπροστά από τη Σελήνη στην τροχιά της, η οποία με τη σειρά της προσπαθεί να την τραβήξει προς τα πίσω. Αυτό σταδιακά απορροφά την περιστροφική ενέργεια του πλανήτη μας, επιβραδύνοντας την περιστροφή του, ενώ η Σελήνη κερδίζει ενέργεια, με αποτέλεσμα να κινείται σε υψηλότερη τροχιά και να απομακρύνεται από τη Γη.

Η σταδιακή επιβράδυνση της περιστροφής του πλανήτη μας έχει προκαλέσει την αύξηση της διάρκειας μιας μέσης γήινης ημέρας κατά περίπου 1,09 χιλιοστά του δευτερολέπτου ανά αιώνα από τα τέλη της δεκαετίας του 1600. Άλλες εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό λίγο ψηλότερα, στα 1,78 χιλιοστά του δευτερολέπτου ανά αιώνα, βασιζόμενες σε πιο αρχαίες παρατηρήσεις εκλείψεων. Αν και τίποτα από αυτά δεν ακούγεται πολύ, κατά τη διάρκεια της ιστορίας της Γης των 4,5 δισεκατομμυρίων ετών, αθροίζονται.

11. Πολλοί άνθρωποι ζουν εκτός συμβατικού χρόνου –Για αυτούς δεν είναι 2023

Για πολλούς Νεπαλέζους, αυτό το άρθρο δεν δημοσιεύτηκε το 2023. Στο ημερολόγιο Bikram Sambat του Νεπάλ, είναι στην πραγματικότητα το έτος 2080. Τουλάχιστον τέσσερα ημερολόγια χρησιμοποιούνται μεταξύ διαφορετικών εθνοτικών ομάδων εκεί, en;v το Νεπάλ είναι ακόμη και 15 λεπτά εκτός συγχρονισμού με τις συνήθεις ζώνες ώρας.

Αποδεικνύεται ότι πολλοί πολιτισμοί είναι εντάξει με το να βιώνουν πολλά έτη ταυτόχρονα. Στη Μιανμάρ είναι επίσης το 1384, στην Ταϊλάνδη το 2566 και στην Αιθιοπία το 2016, όπου το έτος διαρκεί 13 μήνες. Το ισλαμικό ημερολόγιο, εν τω μεταξύ, σηματοδότησε την άφιξη του έτους 1445 τον Ιούλιο.

ΠΗΓΗ

H γραμμή μεταξύ ζωής και θανάτου μπορεί να είναι λιγότερο διακριτή

«Όταν πεθαίνουμε, ο εγκέφαλός μας είναι υπερ–ενεργοποιημένος».
Ερευνα του πανεπιστημίου του Μίσιγκαν σε ασθενείς που αφαιρέθηκε η μηχανική υποστήριξη, έδειξε πως η εγκεφαλική δραστηριότητα συνεχίζεται ακόμη και αφότου σταματήσουν οι χτύποι της καρδιάς

Το 2014 η καρδιά μιας 24χρονης γυναίκας που έπασχε από σπάνια καρδιακή ασθένεια σταμάτησε. Οι γιατροί δεν μπορούσαν να βρουν θεραπεία και η γυναίκα οδηγήθηκε στο τμήμα επειγόντων περιστατικών του πανεπιστημιακού νοσοκομείου του Μίσιγκαν. Ηταν σε βαθύ κώμα για τρεις ημέρες και οι γιατροί ήλεγχαν την εγκεφαλική της δραστηριότητα, προκειμένου να της χορηγούν φάρμακα που ανακούφιζαν τα συμπτώματά της. Τρεις ημέρες μετά, η οικογένειά της αποφάσισε να αφαιρέσει τη μηχανική υποστήριξη.

Μερικά χρόνια αργότερα, η 24χρονη γυναίκα θα γινόταν γνωστή ως η «ασθενής 1» στη μελέτη που διεξήγαγε και δημοσίευσε πριν από μερικούς μήνες η Τζίμο Μπόρζιτζιν, καθηγήτρια Νευρολογίας στο πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν. Μια μελέτη η οποία ανέδειξε κάτι που δεν είχε ποτέ έως τότε αποδειχθεί: ο εγκέφαλος κατά τη διαδικασία του θανάτου, ακόμη και αφότου η καρδιά σταματάει, είναι ενεργός. Μάλιστα, φαίνεται πως τα τμήματα του εγκεφάλου της «ασθενούς 1» που ήταν ενεργά σε αυτές τις στιγμές, συνδέονται μεταξύ άλλων με τη συνείδηση και τη μνήμη. Στις τελευταίες της στιγμές, η «ασθενής 1» βίωσε κάτι που έμοιαζε με ζωή.

«Γιατί εκκρίνεται σεροτονίνη σε ζώα που πεθαίνουν;»

Η αρχική έρευνα της κ. Μπόρζιτζιν αφορούσε διαφορετικούς τομείς της νευροεπιστήμης. Οπως αφηγήθηκε στην «Κ», μία από τις πρώτες υποθέσεις που κλήθηκε να εξετάσει, όταν προσλήφθηκε στο πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν το 2003, ήταν αν διαταράσσεται ο κιρκάδιος ρυθμός των αρουραίων που παθαίνουν ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Μεταξύ άλλων είχε παρακολουθήσει και καταγράψει την έκκριση νευροχημικών ουσιών από τον εγκέφαλο των αρουραίων πριν και μετά το εγκεφαλικό επεισόδιο. Μια από αυτές τις νευροχημικές ουσίες ήταν και η σεροτονίνη, η οποία ηρεμεί το σώμα. 

Κατά τη διάρκεια του πειράματος δύο αρουραίοι πέθαναν. Τότε, η κ. Μπόρζιτζιν μαζί με τον γιατρό με τον οποίο συνεργαζόταν, ανακάλυψαν ότι «και στους δύο αρουραίους υπήρχε ένα πολύ υψηλό επίπεδο σεροτονίνης που εκκρίθηκε κατά τη διάρκεια του θανάτου, αφότου η καρδιά τους είχε σταματήσει να χτυπάει και ο εγκέφαλός τους έχανε οξυγόνο. Σκεφτόμουν, γιατί εκκρίνεται σεροτονίνη σε ζώα που πεθαίνουν;» Οπως άλλωστε επισήμανε, έως τότε «παραδοσιακά συνδέαμε τη διαδικασία του θανάτου με έναν πολύ ανενεργό εγκέφαλο, που δεν λειτουργεί πλέον».

Τα απροσδόκητα ευρήματά της την οδήγησαν στην αναζήτηση σχετικής επιστημονικής βιβλιογραφίας επί του θέματος. Επειτα από ενδελεχή έρευνα «δεν βρήκα τίποτα, κάτι που ήταν πολύ σοκαριστικό. Ο θάνατος συμβαίνει σε όλους μας, ωστόσο ανακάλυψα ότι δεν υπάρχει καμία έρευνα σχετικά με την αύξηση της σεροτονίνης. Τότε συνειδητοποίησα ότι κανείς δεν γνωρίζει τίποτα για τη διαδικασία του θανάτου».

Βρίσκοντας τους ασθενείς

Αμεσα, αφοσιώθηκε στην εξερεύνηση αυτού του αχαρτογράφητου επιστημονικού πεδίου, τη μελέτη του εγκεφάλου που πεθαίνει. Η έρευνά της στους αρουραίους έδειξε ότι «στο 100% των περιπτώσεων ο εγκέφαλός τους ενεργοποιήθηκε κατά τη διαδικασία του θανάτου». Αναρωτήθηκε αν το ίδιο ισχύει και για τους ανθρώπους, αλλά για χρόνια αυτό παρέμενε ένα αναπάντητο ερώτημα. Κι αυτό επειδή όπως εξήγησε, «οι άνθρωποι τείνουν να βιώνουν την αρχική φάση της καρδιακής ανακοπής στο σπίτι, μακριά από το νοσοκομείο, οπότε δεν μπορείς να ξέρεις πότε θα συμβεί. Αναρωτιόμασταν για χρόνια πότε θα αποκτήσουμε πρόσβαση σε έναν τέτοιο ασθενή». Αλλωστε, «αν μπορείς να προβλέψεις ότι κάποιος θα πάθει αύριο καρδιακή ανακοπή, το πρώτο πράγμα που σκέφτεσαι δεν είναι να του βάλεις ηλεκτροεγκεφαλογράφημα στο κεφάλι, αλλά να τον σώσεις».

Επειτα, η ίδια μαζί με τους συνεργάτες της, συνειδητοποίησαν ότι υπάρχουν ασθενείς στη ΜΕΘ, όπου «οι γιατροί δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για να τους βοηθήσουν. Οταν αφαιρεθεί από αυτούς τους ασθενείς ο αναπνευστικός σωλήνας, παθαίνουν ασφυξία. Εξαιτίας της ασφυξίας, ο εγκέφαλος θα υποστεί υποξία και τελικά θα προκληθεί καρδιακή ανακοπή». Και οι τέσσερις ασθενείς που εξέτασε η κ. Μπόρζιτζιν πέθαναν από καρδιακή ανακοπή η οποία προκλήθηκε από υποξία εντός 30 λεπτών.

Στην περίπτωση της «ασθενούς 1», που βρισκόταν σε ΜΕΘ, συνεργαζόταν με τον κλινικό γιατρό που την παρακολουθούσε. Η «ασθενής 1» ήταν συνδεδεμένη με ηλεκτροεγκεφαλογράφημα προκειμένου οι γιατροί να γνωρίζουν πότε θα πάθει επιληπτική κρίση, ώστε να της χορηγήσουν φάρμακα που θα ανακουφίσουν τα συμπτώματα. Επομένως, σύμφωνα με την κ. Μπόρζιτζιν, «δεν μελετούσαμε αυτούς τους ασθενείς σε ζωντανό χρόνο, αλλά πήραμε ό,τι δεδομένα υπήρχαν ήδη για αυτούς».

Οι τρεις φάσεις

Η «ασθενής 1» είχε νεαρή ηλικία, ενώ οι υπόλοιποι τρεις που εξετάστηκαν από την κ. Μπόρζιτζιν ήταν 67, 77 και 82 ετών. Μάλιστα, η «ασθενής 1», σε αντίθεση με τους υπόλοιπους, δεν είχε κάποια πάθηση του εγκεφάλου, αλλά καρδιοπάθεια. Σύμφωνα με την κ. Μπόρζιτζιν, «κανείς δεν είχε λιγότερο άθικτο εγκέφαλο από την “ασθενή 1”. Κι αυτός είναι μάλλον ο λόγος που είδαμε στιβαρή εγκεφαλική δραστηριότητα σε συγκριτικά με τους υπόλοιπους». 

Οταν ο αναπνευστήρας αφαιρέθηκε από την «ασθενή 1», υπήρξε σύμφωνα με την κ. Μπόρζιτζιν μια αύξηση της δραστηριότητας στον ετοιμοθάνατο εγκέφαλό της. Οι περιοχές του εγκεφάλου που θεωρούνται «hot spot» για τη συνείδηση και οι οποίες ήταν ανενεργές όσο βρισκόταν σε μηχανική παρακολούθηση, ξαφνικά τέθηκαν σε λειτουργία. Δύο λεπτά μετά την αφαίρεση της μηχανικής υποστήριξης και τη διακοπή του οξυγόνου, υπήρξε σύμφωνα με την ίδια ένας έντονος συγχρονισμός των εγκεφαλικών κυμάτων της «ασθενούς 1», που σχετίζονται μεταξύ άλλων με την αυξημένη προσοχή και τη μνήμη.

Αυτός ο συγχρονισμός, που αποτέλεσε την πρώτη φάση αυτής της εγκεφαλικής δραστηριότητας, όπως αφηγήθηκε η κ. Μπόρζιτζιν, «άρχισε να μειώνεται γραμμικά για ίσως 18 δευτερόλεπτα και στη συνέχεια σταθεροποιήθηκε». Επειτα όμως, κατά τη δεύτερη φάση, εντάθηκε ξανά για περισσότερο από τέσσερα λεπτά, εξασθένησε ξανά για ένα λεπτό και στη συνέχεια επανήλθε για μια τρίτη και τελευταία φορά. Μάλιστα, στην τρίτη από αυτές τις φάσεις, «η καρδιά της “ασθενούς 1” είχε σταματήσει για 14 δευτερόλεπτα. Κι έπειτα ενεργοποιήθηκε ξανά παρά την απουσία αναπνευστικού σωλήνα και βηματοδότη».

«Πιστεύω ότι άκουγε το περιβάλλον»

Τα τμήματα του εγκεφάλου που ήταν ενεργά, σύμφωνα με την κ. Μπόρζιτζιν, ήταν αυτά που «σχετίζονται με τη συνείδηση και κάθε είδους αντίληψη, όπως η οπτική αντίληψη, η αντίληψη της φωνής, η αντίληψη της κίνησης και της λειτουργίας της ενσυναίσθησης». Kατά τη διάρκεια των τριών επίμαχων φάσεων, αυτά τα τμήματα του εγκεφάλου, καθώς και όσα σχετίζονται με τη μνήμη, επικοινωνούσαν σύμφωνα με την κ. Μπόρζιτζιν, με άλλα μέρη που σχετίζονται με την επεξεργασία της συνειδητής εμπειρίας. Αλλωστε, σύμφωνα με την ίδια, στους ασθενείς 1 και 3, υπήρξε μεγάλη ενεργοποίηση κυμάτων Γάμα, τα οποία σχετίζονται με την ταυτόχρονη επεξεργασία πληροφοριών από διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου.

Η κ. Μπόρζιτζιν θεωρεί ότι αυτό που συνέβαινε για αρκετά λεπτά στον εγκέφαλο της «ασθενούς 1» έμοιαζε με ζωή, ωστόσο «αυτό είναι μια υπόθεση» αφού «η ασθενής 1» δεν επέζησε ώστε να αφηγηθεί τι της συνέβη. Βάσει των δεδομένων όμως, η ίδια θεωρεί ότι «η “ασθενής 1” μπορούσε μεταξύ άλλων να ακούει το περιβάλλον τις τελευταίες στιγμές της ζωής της και να έχει οράματα φωτός». Αντίστοιχα ευρήματα παρατηρήθηκαν και στην 77χρονη «ασθενή 3», ενώ και στους υπόλοιπους δύο ασθενείς που εξετάστηκαν, εντοπίστηκε επικοινωνία μεταξύ της καρδιάς και του εγκεφάλου κατά τη διαδικασία του θανάτου.

Η ίδια θεωρεί ότι υπάρχουν ακόμη πολλά να μάθουμε για το πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος όταν πεθαίνουμε, αφού η μελέτη της αποτελεί απλά «την κορυφή του παγόβουνου. Αυτό που γνωρίζουμε όμως πλέον, είναι ότι όταν πεθαίνουμε, ο εγκέφαλός μας είναι υπερ–ενεργοποιημένος».

ΠΗΓΗ