Τα ηλιακά συστήματα όπως το δικό μας γενικά σχηματίζονται με όλους τους πλανήτες τους σε τροχιά γύρω από τον ήλιο τους στο ίδιο όμως σχεδόν επίπεδο. Αλλά, όπως διαπίστωσε μια διεθνής ομάδα επιστημόνων, σε μια νέα μελέτη, αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Έτσι, ομάδες αστεριών μπορούν να σχίσουν τον περιαστρικό πρωτοπλανητικό δίσκο τους (από τον οποίο σχηματίζονται οι πλανήτες), αφήνοντας πίσω τους στρεβλωμένους, μη ευθυγραμμισμένους δακτυλίους.
Στην άκρη του αστερισμού του Ωρίωνα περιστρέφεται ένα ηλιακό σύστημα με τρία άστρα και έναν πλανήτη που δεν γνωρίζει ποτέ το σκοτάδι. Η πάνω εικόνα συνδυάζει μία εικόνα από το ραδιο τηλεσκόπιο ALMA (με μπλε χρώμα) με εικόνα του οργάνου SPHERE του Πολύ Μεγάλου Τηλεσκόπιου του ESO, που δείχνει τη σκιά του εσωτερικού δακτυλίου του συστήματος
Μετά από 11 χρόνια μελέτης του GW Orionis, ενός νεαρού πλανητικού συστήματος με τρία άστρα-ήλιους κάπου 1.300 έτη φωτός μακριά με έναν περιαστρικό δίσκο (ένας δακτυλιοειδής δίσκος που αποτελείται από αέριο, πρωτοπλανήτες, αστεροειδείς και άλλα μικρά σώματα από τα οποία σχηματίζονται οι πλανήτες), η ερευνητική ομάδα από τα Πανεπιστήμια Έξετερ και Λέστερ στην Αγγλία, βρήκε την πρώτη άμεση απόδειξη ότι ομάδες αστεριών μπορούν στην πράξη να διαλύσουν αυτούς τους πρωτοπλανητικούς δίσκους τους. Επίσης, στο παρελθόν είχαν βρει δακτυλίους πυκνής αστρικής σκόνης που φώλιαζαν μεταξύ των τριών άστρων. Αυτή δε η εργασία αποκαλύπτει έναν δίσκο που δεν είναι καθόλου επίπεδος και, αντίθετα, δεν είναι ευθυγραμμισμένος και σε μικρά κομμάτια ύλης.
Αυτός ο στρεβλωμένος σπασμένος δακτύλιος, που βρίσκεται στο εσωτερικό μέρος του περιαστρικού δίσκου του συστήματος GW Orionis, περιέχει 30 γήινες μάζες σε σκόνη. Αυτό σημαίνει ότι ο δίσκος περιέχει αρκετό υλικό για να σχηματίσει πολλούς πλανήτες και δακτυλίους πυκνής αστρικής σκόνης που φώλιαζαν μεταξύ των τριών άστρων.
Τώρα όμως μια προσεκτικότερη ανάλυση αυτού του συστήματος έδειξε ότι εκτός από σκόνη οι δακτύλιοι μπορεί να κρύβουν κάτι πολύ απίστευτο: έναν πλανήτη που λούζεται από το φως αυτών των τριών άστρων σε μόνιμη βάση. Αυτό το GW Orionis είναι ένα σπάνιο παράδειγμα ουράνιας δομής τριπλού αστέρα, με δύο ήλιους να περιστρέφονται ο ένας γύρω από τον άλλο και ένα τρίτο αστέρι να περιστρέφεται γύρω από το δύο συνοδευτικά άστρα, εκατοντάδες εκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά.
Δύο ξεχωριστές έρευνες που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Science και στην επιστημονική επιθεώρηση The Astrophysical Journal Letters, αποκάλυψαν ότι μόνο η ύπαρξη ενός πλανήτη θα μπορούσε να διατηρήσει τη βαρυτική ισορροπία ολόκληρου του συστήματος. Η παρουσία του πλανήτη θα βοηθούσε, επίσης, να εξηγηθεί γιατί ο εσωτερικός δακτύλιος του συστήματος ταλαντεύεται ανεξέλεγκτα, σαν ένα σπασμένο γυροσκόπιο. Αν αυτό επιβεβαιωθεί, ο μακρινός κόσμος του GW Orionis θα γίνει το πρώτο γνωστό ηλιακό σύστημα ενός μόνο πλανήτη σε τροχιά γύρω από τρία άστρα.
Τα περισσότερα ηλιακά συστήματα στο σύμπαν αποτελούνται από δυαδικά ζεύγη, δύο αστέρια που περιστρέφονται μεταξύ τους γύρω από ένα κοινό κέντρο βάρους. Ακόμη και ο Ήλιος μας μπορεί να έχει έναν χαμένο «δίδυμο» σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη. Τα συστήματα τριπλών αστέρων, όπως το GW Orionis, είναι πολύ σπάνια, καθώς η συνδυασμένη βαρυτική έλξη τριών ήλιων μπορεί δύσκολα δημιουργεί ισορροπία. Εάν η μάζα και η απόσταση του τρίτου αστεριού από το ζευγάρι δεν είναι συνδυάζει μια σειρά από προϋποθέσεις, μπορεί εύκολα να διαφύγει από το σύστημα και να χαθεί στο διαστρικό διάστημα.
Στο GW Ori, τρεις διαφορετικοί δακτύλιοι σκόνης περιστρέφονται γύρω από το κέντρο του ηλιακού συστήματος και κανένας από αυτούς δεν ευθυγραμμίζεται με την τροχιά των τριών αστεριών, όπως θα έπρεπε. Οι ερευνητές ανακάλυψαν αυτή την αδύνατη μη ευθυγράμμιση χρησιμοποιώντας το τηλεσκόπιο Atacama Large Millimeter Array (ALMA) στη Χιλή. Διαπίστωσαν επίσης ότι ο εξώτατος δακτύλιος, που βρίσκεται 338 αστρονομικές μονάδες από το κέντρο του συστήματος, περιέχει αρκετή μάζα σκόνης για την κατασκευή 245 πλανητών σαν τη Γη – καθιστώντας τον μοναδικό μεγαλύτερο πρωτοπλανητικό δίσκο σε οποιοδήποτε γνωστό ηλιακό σύστημα.
Αναλύοντας σε βάθος τα στοιχεία που έχουν συλλέξει, οι αστρονόμοι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι κάπου ανάμεσα στους δακτυλίους σκόνης, μάλλον έχει ήδη σχηματιστεί ή βρίσκεται σε φάση σχηματισμού ένας πλανήτης, που με τη μάζα του δίνει βαρυτική ισορροπία σε όλο το σύστημα. Σε αντίθεση με οποιονδήποτε άλλο γνωστό πλανήτη, θα περιστρέφεται ταυτόχρονα γύρω από τρεις ήλιους.
Ωστόσο ακόμη και αν υπάρχει αυτός ο υποθετικός πλανήτης, θα είναι ένας κόσμος αφιλόξενος, σκλάβος μιας άγριας βαρυτικής έλξης, που λούζεται μονίμως από την ακτινοβολία τριών πύρινων γιγάντων.
Από το 2008, οι ερευνητές, οι οποίοι προέρχονταν από το Ηνωμένο Βασίλειο, το Βέλγιο, τη Χιλή, τη Γαλλία και τις ΗΠΑ, μελέτησαν τα τρία νεογέννητα αστέρια στο σύστημα GW Orionis χρησιμοποιώντας το AMBER (Astronomical Multi-BEam CombR) και αργότερα τα όργανα GRAVITY στο Ευρωπαϊκό Το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο του Νότιου Παρατηρητηρίου (VLT) στη Χιλή, το οποίο συνδυάζει το φως από διαφορετικά τηλεσκόπια.
Πηγή
